Quaestio 1

ARTICVLVS I. Vtrum in Divinis Persona sit nomen commune?

D primum sic proceditur: videtur, quod Persona non sit quid commune: quia secundum Philosophum 7. Metaph. nullum commune est substantia; sed Persona quaelibet est substantia: nam in creaturis non est dubium, Personam esse substantiam, nec etiam in Divinis: quia secundum August. 7. de Trin. cap. 7. Neque in hac Trinitate, cum dicimus Personam Patris, aliud dicimus, quam substantiam Patris, ergo &c.

Praeterea: secundum Magist. in littera tribus hypostasibus non est aliud communequam essentia, sed, ut probat Magist, in littera, cum dicimus tres Personas, ibi Persona non stat pro essentia: non igitur hoc nomen, Persona, quod dicitur de tribus Personis, est quid commune ad ipsas.

Praeterea: in diffinitione unius oppositi affirmative non ponitur aliud oppositum: eo quod unum op¬ positorum de alio non praedicatur. Sed in diffinitione personae ponitur incommunicabilitas, vel individuum, iuxta illud Boetij in lib. De duabus naturis, & una Persona Christi, sive in lib. de natura & Persona: Persona est naturae rationalis individua substantia: non igitur Persona est quid commune.

Praeterea: si Persona est quid commune ad tres hypostases, huiusmodi communitas, vel est univocationis, vel aequivocationis, vel analogiae? Non univocationis: quia ut probatur 7. Phys. Vnivocatio vera est olum in specie specialissima. In Divinis autem neque est genus, neque species, ut Aug. dicit 7. de Trin. cap. ult. Nec aequiocationis, nec analogiae: quia natura Divina nec secundum aliam rationem inest uni hypostasi, quam alij, propter quod tollitur ibi aequivocatio: nec ma gis & minus, vel secundum prius & posterius inest uni, quam alij: prop ter quod non est ibi analogia. Cum ig tur quaelibet hypostasis sit vere Divina Persona, & non sit magis Deus una, quam alia, vel magis Persona, Divina Persona nec aequivocatione, nec analor gice dicetur de eis: non igitur Perso na est quid commune: cum ei non competat aliquis modus communitatis.

In contrarium est: quia quod predicatur de: pluribus habet rationem communis, sed Persona in Di¬ vinis praedicatur de pluri¬ bus, igitur habet ra¬ tionem com¬ munis.

RESOLVTIO. Persona, cum nomen hppostasis sit & dicat aliquid per se existens, non proprie, nec per se, & primo communitatem importat: quantum tamen ad modum significandi aliquam dicit, non communitatem negationis, neque habitudinis ad intentionem, neque ad naturam, sed habi: udinis ad propietatem, & ad principium di¬ stinctivum.

REspod. dicendum, quod oportet nos concedere Personam habere rationem communis: quia secundum August. 7 de Trin. cap. 4. ideo dicun tur tres Personae: quia commune est eis quod est Persona: hoc etiam idem concedit Magist. in littera; sed cuiusmodi communitas est ista, & qualiter commune est illis tribus id, quod est, Persona, difficultatem habet, & sunt, de hoc diversae sententiae. Nam quidam dixerunt, quod huiusmodi communi tas est communitas negationisu: aqisuaia sicut commune est lapidi esse non lignum, ita commune est tribus Personis esse non communicabile. Nam incommunicabilitas ponitur in ratione personae, ut dictum est. Sed hoc improba tur: quia Persona non dicit negationem solam, sed dicit aliquid positivum, prop ter quod consequitur eam intellectus negationis. Nam sicut ubi esset significatio materiae, ut esse hic, & nunc, quae sonant in positionem, non consequeretur particulare esse quid individuum, quod in negationem sonat: ita nisi in Persona esset aliquid positivum, ut proprietas aliqua, vel aliquid tale, non consequeretur eam esse quid incommunicabile, quod negationem importat. Propter hoc aliter dicitur, quod communitas Personae est comunitas proportionis cuiusdam, sicut si dicerem, quod auriga, & nauta habent aliquid commune: quia sicut se habet auriga ad regendum currum, sic & nauta se habet ad gubernandum navem: & isto modo inter tres Personas est communitas: quia sicut se habet Pater, ut sit quid subsistens in natura Divina: sic & se habet Filius, ut sit quid subsistens in illa natura. Sed nec illud sufficit: quia Persona non dicit directe talem habitur dinem, sed dicit id, cui talis habitudo convenit. Nam secundum hunc modum non est differentia interpersonam & suppositum, quod falsum est. Prop ter hoc tertij ad invenerunt alium modum dicentes huiusmodi communita tem esse secundum intentionem, ut si cut commune est homim & seoni esse speciem, ita commune est Patri & Filio esse Personam, & ista positio tertia multum convenit cum secunda, quia quaelibet assignat communitatem Personae per quamdam proportionem, & analogiam. Nam communitas intentionis est aliquomodo communita. proportionis: quia non dicitur, quod species sit quid commune ad homine & leonem, nisi quia sicut homo respicit individua sua, sic & seo. In hoc tamen differunt: quia primi rationem proportionis sumpserunt per compara tionem ad essentiam. Isti autem sump. serunt eam per comparationem ad incommunicabilitatem. Sed nec isti bene dicunt: quia Persona non est nomen secundae intentionis, sicut individuum: igitur communitas eius non debet accipi per comparationem ad incommunicabilitatem, quae ad secundas intentiones reducitur: unde sicut dicebamus in improbando secundam positionem: quia persona non diret cte dicit habitudinem ad numerum sed dicit illud, cui convenit talis habitudo, ita non est nomen secunda intentionis, nec directe dicit respecti ad huiusmodi intentionem, sed dici illud, cui talis intentio convenit.

Propter hoc dicendum est aliter, quod secundum Philosophum 7. Metaph nullum commune est substantia: quia nun lum commune per se existit, sed existit in alijs: unde genera & species, & om nia communia non proprie dicuntur substantiae, et si competit eis tale nomen, hoc est secundario: propter hoc quod Philosophus ea appellat secundas substantias. Ex quibus habere possumus, quod cormmunitas proprie competit naturae, non hypostan. Nam secundum Damascen. lib. 3. cap. 6. Essentia per se ipsam non subsistit, sed in Personis (hoc es in hypostasibus) tantum consideratur: quod si quantum ad rem significatam non est verum hoc de omni natura: quia aliqua natura est quae ad suum esse & um in supponto non acquirit esse secun¬ dum modum intelligendi, & quantum ad modum significandi natura dicit aliquid non per se subsistens. Cum igitur de ratione communis sit, quod non sit per se subsistens, ipsi naturae competet ratio communis per se & primohypostasi autem non competit, vel si competit, hoc erit ex consequentia Et quia non possumus videre quae competunt alicui ex consequenti, nisi videamus quomodo illa se habent respectu illorum, quibus competunt per se & primo, non possumus videre quomodo communitas competit hypostasi, ni si videamus quomodo competit naturae, & quia persona est nomen hypostasis, ut patet per Damasc. 3. lib. cap. 6. si volumus videre cuiusmodi commune est Persona, videre nos oportet quomodo ratio communitatis competit naturae. Ideo notandum, quod na tura dupliciter potest nominari. Vn modo, ut in significato nominis incldatur habitudo. Alio modo, ut in talisignificato non includatur habitudo, sed significetur res ipsa, cui habitudo convenit. Nam idem fundamentum respondet ei, quod est animal, & ei, quod est genus, sive ei, quod est homo, & ei, quod est species: quia ipsa natura hominis; non tamen eodem modo, quia huiusmodi natura ei, quod est homo, respondet ut fundamentum immediatum; sed ei, quod est species respondet ut remotum: propter quod homo non est nomen secundae intentionis, nec est illud, in cuius significato includitur habitudo ad intentionem; sed est illud, cui convenit talis intentio: quia concedimus, quod homo sic species. igitur aliquando in nomine includitur habitudo; aliquande non includitur: quia in nomine, quod est homo, non includitur; in eo autem, quod est species, includitur. Sic & etiam in eo, quod est natura, quaedam habitudo includitur: quia natura semper dicit aliquid in comparatione ad hypostasim. Dicamus ergo, quod idem fundamentum potest respondere homini, naturae, & speciei. Sed homo nominat illud non includendo habitudinem; sed solum dicit id, cui convenit habitudo: natura autem & species habitudinem quamdam includunt: differenter tamen: quia species est nomen secundae intentionis; natura tamen magis est nomen primae, & sicut idem fundamentum respondet tribus praetactis, quia essentia rei: ita aliquomodo eandem: rem dicunt persona, res natu rae, & individuum, quia hypostasim aliter tamen, & liter: quia in nomine personae non includitur habitudo, nec ad naturam, nec ad intentionem; sec persona dicit id, cui huiusmodi habi tudines competunt: & si dicit Persona habitudinem, huiusmodi habitude magis directe sumitur per comparationem ad proprietatem, quam ad aliquid aliud, ut infra patebit. Individuum autem, & res naturae habitudines includunt: quia individuum includit habitudinem ad intentionem: res no turae autem dicit habitudinem ad na turam: unde individuum est nomen secundae intentionis, sicut species. Res autem naturae dicit habitudinem ad naturam: sicut natura dicebat habitudinem ad rem naturae; persona autem significat id, cui possunt competere huiusmodi habitudines, sicut homo significat id, cui praedictae habitudines competunt. Cum ergo quaeritur cuiusmodi conmunitas est communitas personae? Dicendum, quod cum persona sit nomenhypostasis, & dicat aliquid per se existens, non proprie habet rationem communis, nec per se, & primo conpetit ei communitas: habet tamen quantum ad modum significandi simi litudinem cum communi; non tamen communi, ut species quid commune dicitur: eo quod tali communi similatur individuum: nec est quid commune, ut natura: quia tali communi magis respondet res naturae; sed est quid commune, ut homo est quid conmune. Nam sicut homo significat humarnitatem in communi non inclu¬

dendo habitudinem ad intentionem, vel ad aliquid tale: sic persona significat substantiam primam in quadam communitate, non includendo habi tudinem; differenter tamen est quid commune utrumque: quia homo sig nificat humanitatem simpliciter: perso na autem, cum dicat hypostasim, dicit aliquid in hoc vel in illo: ideo communitas personae (secundum quod aliqui dicunt & benel adhuc magis assi¬ milatur communi, secundum quod aliquis homo commune dicitur, quam secundum quod nomo: tamen huiusmodi communitas non est eadem cum aliqua praedictarum; reducitur tamen ad eas, & proprium modum communnitatis eius assignare non possumus: eo quod hypostasibus directe communitatis ratio non competit: quod si tac men aliqualiter modo quo possumus. talem communitatem nominare volum mus, quod talis communitas non es negationis, ut dicebat prima positio: potest tamen dici aliquo modo cuiusa dam habitudinis & proportionis, no habitudinis ad intentionem, ut dicebat secunda positio: nec ad naturam ut dicebat tertia: sed ad proprietatenm & ad principium distinctivum. Nam commune est Patri & Filio id, quod est Persona: quia sicut Pater se habet ad suam proprietatem & principium distinctivum, ut per id habeat distincti esse, sic se habet & Filius.

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod persona est substantia, prout substantia supponit pro Ayposta si, & tali substantiae non proprie com petit ratio communitatis, eo quod commune non habet per se esse; hypo stasis autem habet per se esse: potest tamen ei competere ratio communitatis ex consequenti, ut quia aliqua natura una reperitur in pluribus sunt multae hypostases, sive multa habentia pese esse: propter quod sequitur hypostasim habere rationem communis: eo quod de pluribus hypostasibus praedicatur. Non igitur ratio arguebat personam nullomodo esse quid commune, sed quod ratio communitatis per se competit naturae sive formae, non

nypostasi vel supposito.

Ad 2. dicendum, quod tribus hypostasibus non est aliud commune, quam essentia, ide m secundum rem; bene est tamen cis aliud commune, quam essentia, quia est eis commune hoc, quod dico persona, non tamen eadem secutidum rem, sed secundum rationem. Hoc autem melius in sequenti articu so pate bit.

Ad 3. dicendum, quod inicomunicabilitas ponitur in diffiuiticne per sonae sub esse quodam confusi, & sub esse quodam communi: quii persona non dicit quid incommunicabile, ut Sortes; sed magis dicit quid incommunicabile, ut aliquis homo: & quia huiusmodi incommunicabilitatem non dicit sub esse omnino signato; potest ei competere aliquis modus communitatis: eo quod talis incommunica bilitas non omnem communitatem excludit.

Ad 4. dicendum, quod illa distinctio valet de communitate formae, vel naturae, non de communitate hy postasis vel suppositi: tamen huiusmodi communitas, quae competit Personae, habet similitudinem cum commu nitate univocationis, & cum communitate analogiae, ut patere potest intue¬

ARTICVLVS II. Vtrum Persona, prout habet esse in Divinis, sit quid universale:

SEcundo quaeritur: utrum Persona, prout habet esse in Divinis, sit quid universale?

Et videtur quod sic: quia universale est illud, quod est aptum na tum de pluribus praedicari; sed Perso na, etiam prout habet esse in Divinis, praedicatur de pluribus, ergo &c. Prae terea: August. 7. de Trin. cap. 6. negat essentiam habere rationem universalis respectu Personarum: quia Pater & Filius & Spiritus Sanctus non sunt tres essentiae, sive tres Dij, sed una essentia & unus Deus, ergo ad perfectam rationem universalis requiritur, quod praedicetur de pluribus, & quod plurificetur in illis: sed huiusmodi est Persona, etiam prout habet esse in Divinis: quia praedicatur de pluribus, ut de tribus hypostasibus, & plurificatur inmillis: quia tres hypostases sunt: tres Personae, non una, ergo &c.

Praeterea: secundum Philosophum 7. Metaph Particula rium non est diffinitio; igitur quae diffinium tur sunt universalia; sed Persona diffinitur, ut patet per Boetium in lib. De natura & Persona, ergo est quid universale.

Praeterea: Persona in Divinis plurificatur secundum rationem quidditatis, non secundum esse. Sed haec videtur differentia inter particularia & universalia: quia particularia plurificantur secundum esse, ut Sortes differt a Platone: quia habet aliud, & aliad esse; sed homo differt a leone secudum rationem quidditatis. Cum igitur Persona in Divinis aliquo modo relationem im portet, nec plurificetur ibi nisi secundum quod est quid relatum, cum in Deo non sint relationes differentes secundum esse, sed secundum rationem quidditatis, Persona in Divinis habebit rationem universalis, cum ei competat plurificatio non secundum esse, sed secundum rationem quidditatis.

In contrarium est: quia omne uni versale continet sub se plura numero:, sed illa proprie differunt numero, quorum unum non est aliud, nec aliquid est in uno, quod sit in alio, ut dicit Magist. 19. distin. cum hoc non con petat suppositis Divinis, talia supposita non proprie differunt numero: igitur quod est commune ad illa non proprie dicitur universale, ergo &c.

Praeterea: universalia non sunt substantia: ut dicitur 7. Metaph. & si habent rationem substantiae, hoc est secundario, unde dicuntur secundae substantiae; sed Persona dicit substantiam, non prout sub stantia accipitur pro substantia secunda, sive pro natura, sed prout accipitur pro substantia prima, ut pro hypostasi: non igitur habet rationem universalis.

RESOLVTIO. Persona Divina non habet rationem universa lis, neque aliquod Divinum quid universale existit: & si relatio inter cetera maio¬ rem similitudinem cum univer¬ sali teneat.

REspond. dicendum, quod in Divinis est duplex communitas, rei, & rationis. Nam essentia est communis tribus Personis, & esse quid relatum est commune eisdem, sive ipsa relatio est quid commune paternitati, & filia tioni, & processioni: verumtamen communitas essentiae est communita. rei: eo quod tres Personae sunt una essentia. Sed communitas relationis est communitas rationis: nam paternitas, & filiatio non sunt una relatio, sed plures relationes: & quia communitas universalis est communitas: rationis, cum Sortes & Plato sint plures ho¬ mines secundum remi, maiorem similitudine habet cum universali relatioin Divinis, ut praedicatur de pluribus quam habeat substantia, vel natura: & quia in Divinis non sunt nisi duo praedicamenta; substantia, & relatio, si Personae competit esse quid universale maxime hoc erit secundum quod relationem importat: & quia ipsa relatio non habet rationem universalis, nec Persona rationem universalis habebit: cum non adeo habeat similitudinem. cum universali Persona, ut relatio. Quod autem relatio Divina non sit quid universale, sic ostenditur: nam icet in istis inferioribus non possimus reperire aliquam communitatem, quae perfecte repraesentet communitatem. repertam in Divinis: possumus tamen in eis aliqua reperire, per quae manum duci possumus in cognitione communitatis illius. Est autem, quantum ad praesens, in istis inferioribus duplex communitas, generis, & speciei: & quaelibet istarum (ut superius tangebatur) dicit diversitatem in natura, & in esse realiter: nam esse Platonis est aliuo ab esse Sortis, & natura unius est diver sa a natura alterius: hoc idem est in duabus speciebus respectu generis: quia esse & natura hominis sunt alia ab esse & natura leonis. Tamen esse & natura non eodem modo differunt in particu laribus, & speciebus:, quia in particu laribus esse diversificatur per se, & natura ex consequenti; in speciebus autem videtur modus conversus: quia ergo tam in his, quae sunt in genere, quam in his, quae sunt specie, diversificatur esse & natura, si posset esse quod natura hominis, sive ratio quid ditatis eius esset alia a quidditate leonis; absque eo, quod esset aliud esse, ita e animal plurificaretur in homine, & leo ne, quod non esset genus, vel univer

sale ad ea, & homo & leo essent plura animalia; non tamen essent species animalis: & quia relationes in Divinis differunt secundum rationem quidditatis, & non differunt secundum esse ut patebit: propter hoc ita plurificantur relationes, sive relativa in Divinis quod eis non competit ratio universa lis. Hoc autem sic est videre: quia esse relationis est esse, quod habet in supposito: & illud esse aliquid est: quia est esse absoluti, vel ipsum absolutum super quo fundatur relatio; sed ratio quidditatis relationis non est a sed ad aliquid: & quia in Divinis absolutum non plurisicatur, omnium re lationum Divinarum est idem esse; no tamen est eadem ratio qisuiddiis, ganrais quia, ut dictum est, ratio quidditatis relationis non est aliquid, sed ad aliquid: quia Pater per paternitatem suo refertur ad aliquid, ad quod non refertur Filius, ut ad ilium; & Filit per filiationem resertur ad Patrem, ad quem non refertur Pater, sequitur quod ratio quidditatis huiusmodi relationum ita sit alia, quod tamen est idem esse: propter quod huiusmodirelationes non plurificantur, sicut particularia in specie; sed maiorem similitudinem habent cum plurificatiom specierum in genere: quia particularia in specie non plurificantur propter diversam rationem quidditatis; sed propter diversum esse; sed relationes in Divinis per se plurificantur propter aliam & aliam rationem quidditatis, quae plurificatio assimilatur plurificationi specierum. Et inde est, quod in Divinis non sunt duae filiationes, neque duae paternitates: quia talis plucificatio assimilatur plurificationi particularium, sed sunt ibi paternitas, & filiatio, quae sunt plures relationes habentes similitudinem cum relationibus plurium specierum: non tamen possunt dici plures species, ita quod relatio sit genus ad ipsas: quia diversarum specierum est diversum esse; sed relationum Divinarum est idem esse. Apparet igitur, quod relatio ita est quid commune ad paternitatem, & filiationem, quod tamen non habet rationem universalis: & quia maiorem similitudinem habet cum universali relatio, quam Persona, si relatio Divina non est quid universale, nec Persona quid universale existet: quae omnia, ut melius pateant,

Notandum, quod ad esse universalis quatuor concurrunt. 1. quod prae dicetur de pluribus: quia universali est, quod est aptummatum de pluribus praedicari. 2. quod plurificetur in illis quia plurificato inferiori plurificatur superius, ut ostendit August. 7. de Trinit cap. ult. nam Sortes & Plato sum plures homines. 3. quod non signisicet per modum hypostasis, sive per modum per se subsistentis; sed quod significet ter modum existentis in alio: nam secundum Philosophum 7. Metaph. comm. e6. universale non habet rationem sub stantiae, nec per se existentis. 4. requiritur quod in his, in quibus existit, habeat aliud & aliud esse: nam homo non secundum idem esse est in Sorte & Platone. Quantum ad primam conditionem, tria sunt in Divinis, quae unirversali assimilantur, essentia, Perso¬

na, & relatio: nam essentia praedica tur de pluribus: eo quod quaelibet Personarum sit essentia: & quod dictum est de essentia, intelligendum est de sa pientia, bonitate, & de omnibus absolutis. Rursum Persona Divina praedicatur de pluribus: quia de omnibus Divinis suppositis: quia commune est omnibus illis id, quod est Persona: etiam relatio communiter sumpta praedicatur de pluribus. Sed quantum ad alias conditiones nullum istorum habet rationem universalis. Nam essentia differt ab universali in secunda conditione: quia non plurificatur in pluribus hypostasibus, ut plurificatur universale in suis inferioribus. Differt etiam in quarta conditione: quia non est secundum aliud & aliud esse in his, de quibus praedicatur: sicut universale est secundum aliud esse in his, de quibus dicitur; Persona autem Divina differt ab universali in tertia conditione: quia significat per modum per se subsistentis: quia significat per modum substantiae primae; universale autem vel non significat substantiam, vel si significat substantiam, significat substantiam secundam. Differt etiam & in quartar conditione: quia est idem esse omnium Personarum. Inter cetera autem relatio Divina, prout est quid commune ad paternitatem, & filiationem, habet maiorem similitudinem cum universali: quia convenit cum eo in tribus conditionibus, & differt in quarta. Nam relatio sic sumpta praedicatur de pluribus, ut de paternitate, & filiatione. Plurificatur in illis: quia paternitas, & filiatio sunt plures, relationes. Non significat per modum per se subsistentis: nam licet relatio Divina sit ipsa Divina Persona, vel ipsum suppositum, & sit quid per se subsittens: tamen cuantum ad modum significandi relatio Divina non fignificat per modum per se subsistentis, ut significat Persona, vel suppositum: ideo relatio sic sumpta convenit cum universali in tribus conditionibus; differt tamen in quarta: eo quod omnium relationum Divinarum sit idem esse. Nihil ergo, quod est in Divinis, potest dici quid universale: inter cetera tamen relatio cum universali habet maiorem similitudinem: & quia relatio non est quid universale: quia omnium relationum est idem esse, sequitur, quodnec aliquid aliud universale existat. Advertendum tamen, quod cum dicitur, quod omnium relationum est idem esse, intelligendum est de esse eorum, quod est aliquid, non de esse quidditativo, quod est ad aliquid, de quo esse dicit August, quod aliud est Deo esse, aliud Patrem esse, aliud Filium esse. Declarata est igitur veritas quaest. quod Persona Divina non habet rationem universalis.

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod non sufficit, quod aliquid praedicetur de pluribus ad hoc, quod sit quid universale, ut patet per habita.

Ad 2. ddm, quod etiam non sufficit, quod aliquid praedicetur de pluribus, & plurificetur in illis ad hoc, quod sit universale; sed requititur ibi diversitas in esse, quae Personis Divinis non competit, quarum est idem esse Ad 3. ddm, quod diffinitio data de Persona non est proprie diffinitio; sed quaedam notificatio. Vel dam, quod non valet, Persona Divina non est quid particulare, ergo est quid universale: quia Persona Divina, proprie loquendo, nec est quid universale, nec quid pariculare.

Ad 4. ddm, quod non sufficit plurificatio alicuius secundum rationem quidditatis ad hoc, quod sit iniversale; sed requiritur ibi plurificatio secundum esse, quod Personis Divinis non competit.

ARTICVLVS III Vtrum diffinitio de Persona, quam dat Boetius sit bona.

TErtio quaeritur: utrum sit bona diffinitio Personae, quam dat Boetius in lib. de Natura & Persona, quae est: Persona est rationalis naturae individua uiisiaitia? Et videtur, quod non: quia inconvenienter dicit, rationalis: quia rationalitas non convenit nisi his, qui cintelligunt cum discursu: propter quod argumenta rationes dicuntur: quia cum quadam illatione & discursu fiunt: sed substantijs separatis compe rit ratio personae, & tamen non intelligunt cum discursu, ergo diffinitio data de persona non est bona: cum diffinitum se extendat ad aliqua, ad quae non se extendit quaelibet pars diffinitionis.

Praeterea: videtur, quod inconvenienter ibi ponatur, natura; nam in diffinitione, quae non est per additamem ta, quaelibet pars diffinitionis essentialiter competit diffinito, igitur quaelibet pars debet poni in recto; sed diffinitio substantiarum non est per additamenta. Cum igitur persona sit substantia, ut apparet ex diffinitione personae, it diffinitione eius non debet poni aliquid in obliquo.

Praeterea: videtur quod inconvenienter ibi ponatur individua: quia nomen personae etiam con venit Divinis. Sed in Divinis non est individuum: quia principium individuationis est materia; ibi autem nulla materia, ergo &c.

Praeterea: dictum est, quod persona non est nomen secundae intentionis; sed individuum est nomen secundae intentionis, ergo inconvenienter ibi ponitur, individua. Praete tea: videtur, quod inconvenienter, ib ponatur, substantia: quia substantia dicitur a substando; sed Deus nulli substat: unde secundum August. 7. de Trinit. cap. 6. ait: quod Deus abusive substa tia dicitur, ergo &c.

Praeterea: substam tia, vel accipitur ibi pro substantia prima, vel pro substantia secunda? Si prosubstantia prima, tunc dicendo, individua substantia, est nugatio: quia de ratione substantiae primae est, quod sit quid individuum, vel quid incommunicabile. Si autem pro substantia secunda: tunc est ibi repugnantia intellectuum quia substantia secunda non idicit quio individuum: ergo inconvenienter ille duae particulae, scilicet, substantia, & in dividua, ad se invicem connectuntur

Praeterea: non videtur illam diffinitionem esse a Boetio convenienter as signatam: quia diffinitum, & diffini tio debent esse adae quata, & convertia bilia: sic quod nulli unum conveniat, puta diffinitio, cui alterum non conveniat, puta diffinitum: sic non est in proposito: quia diffinitio animae convenit: non tamen sibi convenit diffinitum: cum anima sit corpori communicabilis, & hoc personae repugnat: igitur &c.

In contrarium est auctorita: Doetij huiusmodi diffinitionem dantis.

RESOLVTIO. Notificatio Personae a Boctio tradita bona est.

REspond. dicendum, quod, ut paDteat veritas huius quaest. tria con sideranda occurrunt. 1. quomodo non men personae translatum est ad Divina. 2. utrum propter pluralitatem par tium in diffinitione positarum cogamur ponere partes in Deo correspondentes partibus diffinitionis: quia secundum Philosophum 7. Metaph. Quemadmodum est sermo ad rem: ita est pars sermonis ad patem rei. 3. considerandum restrit, quo modo partes praedictae diffinituonis accipiendae sunt.

Propter 1. notandum, quod diffinitio ista, secundum quod verba sonant, non extendendo vocabulorum signifi cationem, competit personis humanis extendendo ipsam, aliquomodo conpetit Angelis: adhuc magis dilata do eam, competit Divinis Personis, Nam solus homo est rationalis:: quia solus ipse intelligit cum discursu, ut quaedam ratio arguebat. Propter quod rationale competeriter differentia animalis ponitur, quod non esset verum, si se extenderet ad substantias separa tas: quia nunquam differentia debet excedere suum: genus; sed si volumu extendere rationale ad omne intellectuale, non accipiendo ipsum proprie ut est differentia animalis, praedicta notificatio potest competere Ange lis. Rursum individuum & substantia non proprie dicuntur de Deo. Sed si volumus extendere individuum ad esse incommunicabile, & substantiam ad omnem existentiam, tunc persona secundum talenm aeceptionem non solum competitAngelis, sed etiam Deo. Et secundum istum modum dicemus, quod persona est intellectualis naturae incommunicabilis existentia, & quod sic large debeamus accipere nomina posita in diffinitione personae, ut patet per Boetium hanc diffinitionem dantem, qui ait: Personam dici Deum, & hominem, & Angelum. Et ita patefactum est primum.

Propter 3. advertendum, quod partes diffinitionis, quantum est de se: per se & primo dicunt compositionem secundum rationem solum: quia secun dum Comm. nulla pars diffinitionis est ars rei in actu, sed solum est pars rein potentia, hoc est, non est pars rei, secundum quod res habet esse actuale & in rerum natura, sed est pars rei, secundum quod res habet esse potentiale, & secundum intellectum. Nam huiusmodi materialia, quae proprie diffiniuntur, sunt potentia intelligibilia, & intellectus facit ea intelligibilia: & ideo in 8. Metaph. idem Comm. ponens differentiam inter genus & materiam, ait: quod materia est pars in actu, hoc est, secundum rem: & ideo non praedicatur. Sed genus est pars in potentia, id est, secundum rationem: & ideo praedicatur. Vnde genus secundum rem dicit totum, quod dicit species; & differentia dicit totum, quod dicit species, & ciffinitio dicit totum, Sed genus dicit ipsum totum per modum materiae, non per modum materiae, quae sit pars; sed per modum materiae, quae est totum: quia sicut distin guitur inter formam partis & formam totius, ita potest distingui inter materiam partis & materiam totius. Differentia autem dicit totum per modum formae, non formae totius, sed formae partis: unde non dicit totum, quod ratio significationis eius sumatur a toto: quia sumitur a parte. Sed dicit totum: quia implicat totum: & ideo praedicatur denominative, & cadit a latere, & non in recta linea praedicamentali. Diffinitio autem dicit totum per modum utriusque, scilicet, per modum materiae & formae: quia comprehendit differentiam & genus, & licet partes diffinitionis secundum rationem compesitionem dicant; tamen nunquam reperiuntur nisi in habente realem compositionem. Nam ratiogeneris non potest sumi nisi in habente quidditatem differentem ab esse: ergo diffinitio rationis, qua notificat aliquid, non indicat compositionem realem: sed ratione, qua constat ex genere & differentia: & ideo non est necesse quamlibet notificationem compositionem realem ponere in notificato sed solum secundum modum intelligendi: & ideo diffinitio data de perso na non est diffinitio, sed est notificatio & sic competunt Deo diversae perfectiones absque compositione? ita om nia nomina posita in notificatione personae praedicantur vere de Persona Divina absque compositione: & ex hoc patefactum est secundum.

Propter 3. advertendum, quod persona secundum unum modum ety mologiandi dicitur per se una. Aliquid autem non esse per se unum tripliciter potest contingere. 1. si non sit per se quid individuum, vel quid incommunicabile: nam unitas quandam indivisionem importat, & sic esse per se unum non competit secundis substam tijs, ut generibus & speciebus: quia talia per se non sunt individua vel incommunicabilia: sed si competit eis esse quid individuum vel incommumcabile, hoc non est per se, sed secundum esse, quod habent in suis particularibus. Secundo dicitur aliquid non esse per se: unum, si non habet per se esse. Nam unitas rei ex entitate sumitur: & sicut res se habet ad esse, sic se habet ad unum esse: quod ergo non habet per seesse, non est per se unum: & isto modo esse per se unum non competit accidentibus: quia non comperit eis per se esse; sed eorum esse est ineste. Tertio modo dicitur aliquid esse per seunum: eo quod per se agit, vel ex eo, quod est aptum natum per se agere. Nam forma rei unitas rei dicitur. Cum igitur a forma sit esse & agere: quia sicut quidquid est, est per formam, sic quidquid agit, per formam agit. Igitur sicut dicimus per se unum, quod per se est, sic potest dici per se unum, quod per se agit: cum esse & agere a forma sive ab unitate existant: & isto modo per se unum possunt dici solum rationalia. Nam secundum unum modum accipiendi per se agere, illud dicitur per se agere, quod habet dominium in agendo, & quod potest agere, & non agere: quia potentae rationales sunt, ad opposita, sic accipiendo per, se age re, vel per se unum, solum rationalibus competit. Dicamus ergo personam, inquantum dicitur, per se una, tria importare. Primo dominium actionis, inquantum talibus competit per se age re. 2. individuationem, vel incommu nicabilitatem, inquantum talibus per se competit indiviquatio. 3. subsistentiam, inquantum personis competit per se esse. Propter 1. Persona est Rationalis naturae. Propter 2. dicitur individua. Propter 3. dicitur substantia. Est igitur persona Rationalis naturae individua sub stantia. Hanc enim diffinitionem sic ve natur Boetius, quia 1. ostendit accidentia non habere rationem personae 2. ostendit non omnem substantiam debere dici personam: quia irrationales substantiae personae dici non possunt; 3. manifestat genera & species personam dici non posse. Differt ergo per sona ab accidentibus, ab individuis sub stantiarum irrationabilium, & a secundis substantijs. Inquantum differt ab individuis substantiarum irrationabiliumo dicitur persona esse rationalis naturae. Inquantum separatur a secundis substantijs, vocatur individua. Prout vero distinguitur ab accidentibus, dicitur substantia. Est ergo bona notificatio data de persona: quia omni convenit, & ab omni separat.

Respond. ad arg. Ad primum dicendum, quod ibi rationale sumitur modo extenso pro omni eo, quod in rtellectualem habet naturam, & non accipitur ibi rationale proprie pro intelligere cum discursu, ut arguebatur. Adi 2. dam, quod partes positae in diffinirtione, etiam quae datur non per addi¬

amenta, possunt poni in recto, & in obliquo: quia particulae positae in diffinitione possunt significare per modum partis, vel per modum totius: & cum sumuntur per modum totius, ponu tur in recto; sed per modum partis ponuntur in obliquo: ut quia rationale, cum sumitur in concreto, implicat totum, ingreditur diffinitionem in recto: & dicimus, quod homo, est Animal rationale. Sed cum sumitur in abstra cto: quia non implicat totum, habet quamdam rationem, partis. Vunde dicimus homo est: animal habens rationem, vel habens rationabilitatem: & quia in proposito natura ingreditur diffinitionem persone sumpta quasi per modum partis, & in abstracto: ideo ita ponitur in obliquo. Et si dicatur, quod partialitas, & totalitas licet sit in creaturis, prout supposita in eis comparantur ad quidditatem, vel ad naturam, tamen hoc non est in Personis Divinis: quia natura Divina non habet rationem partis respectu Divini suppositi. Vnde & inabstracto de ipso praedicatur. Dam, quod licet in Divinis non sit totalitas & partialitas secundum rem; est ibi tamen secundum modum intelligendi. Nam secundum modum intelligendi persona intelligitur componi ex natura & proprietate. Ad. 3. ddm, quod ibi individuum idem sonat, quod incommunicabile, & non accipitur ibi individuatio pro significatione materiae.

Ad 4. dam, quod licet Persona non sit nomen secundae intentionis; dicit tamen aliquid, ratione cuius competit sibi talis secunda, intentio, quae est individuatio: & quia non semper sunt nobis notae specifica differentiae, ponitur ibi individuum, vel incommunicabile ad designandum proprietatem, aliquam, sive illud, prop ter quod persona habet esse distinctu: sicut accidentia ingrediuntur diffimtionem substantiarum, inquantum per ea notificatur nobis aliquomodo substantiarum specifica differentia.

Ad 5. ddm, quod ibi substantia accipitur proexistentia.

Ad 6. dam, quod quotiescumque aliquid est commune ad aliqua duo, sequitur, quod illud possiaccipi tripliciter, ut si animal est quit commune ad hominem & ad leonem sequitur, quod tripliciter possit accip ammal, pro homine, & pro leone, & in communi non contractum ad hovel ad illud. Cum igitur substantia siquid commune ad substantiam primam & ad substantiam secundam, sequitur quod tripliciter possit accipi substantia, videlicet, pro substantia prima, & pro substantia secunda, & tertio non contracta nec ad hoc, nec ad illud. & isto modo accipitur substantia in diffinitione personae, nec ad primam, nec ad secundam; sed ex eo, quod additur rei individua contrahitur, ut stet prosubstantia prima: & ideo nec est ibi nugatio, nec repugnantia intellectuum, ut ratio arguebat.

Ad 7. & ult, ddm quod diffinitio Boetij corrigitur a quodam Doctore 3. de Trin. cap. 22. quod est intellectualis naturae incommunicabilis existentia, sive subsistentia: & isto modo anima proprie non est persona. & sic sibi diffinitio personae data ab eodem non convenit: large tamen po test dici persona, licet improprie tamesmSil.