Anima

¶ I b ¶a scilicet cofuniter vnde dicitur et quid sit diffinitiue. Nota secundum Guil. in. ii di. xvii. et dist. xix. Anima dicitur ab animado: sicut spiritus dicitur a spirando. Unde anima rationalis debet quam maxime spirare ad bona celestia. Unde Apostolus. Rogo vos vt spiritus et anima integer seruetur et corpus in aduentum domini nostri Iesu christi scilicet Thess. v. Et anima conmuniter capta diffinitur ab Aristotele. ii libro de Ani ma sic. Anima est actus primus corporis physici organici vitam habentis in potentia. vbi Philosophus de Anima: tangit tria

¶ Primo genus anime. cum dicitur. Anima est actus primus. Et vocatur actus primus qui est quasi in habitu. sicut actus secundus dicitur qui est quasi in operari. Et ita homo habet animam etiam dormiens sicuti et vigilans: licet tunc careat operatione actuali maxime nobili: sicut est intelligere et velle. Dicitur autem anima actus: quia se habet per modum perficientis in corpore non per fectibilis: quia est spiritualis substantia perficiens corporis forma.

¶ Secundo Philosophus dicit Corporis organici physici. Et hec tria dicit. videt licet corporis: quia anima intellectiua non est forma sensitiue: nec sensitiua anima est forma vegetatiue Nam habent se sicut trigonum in tetragono: et tetragonum in pentagono. vt dicitur eo. li. ii de anima. Quod intelligi debet quo ad perfectionem. quia sicut perfectio trigoni est in tetragono et tetragoni in pentagono. sic perfectio anime vegetatiue est in sensitiua: et sensitiue in intellectiua. Unde non est imaginandum quod in homine sint tres anime sicut posuit Pythagoras et Plato post eum: sed vna in perfectione tribus equiualens. Ideo notanter dicitur quod anima est perfectio corporis. Et secundo additur physici. quia nullum artificiale habet animam. Unde quod dicitur Philippus. Comediarum ma gister quasdam fecisse moueri statuas ex primo de UAnima. hoc non per animam erat: sed per viuum argentum. Similiter de eo quod narratur fecisse magnus Alb. Ideo additur physici. Et tertio additur organici. quia corpora que organis carent sicut lapides et montes non habent animas. Licet Democritus male dixerit quod haberent animam depressam

¶ Si obiicitur. quod anima vegetatiua que est in plantis non habet corpus organi cum. Dicendum inquit Guill. quod licet ibi minus appa reat. verusntamte et ibi sunt radices loco oris. cortices loco pellis. et medulla loco cordis. Unde conmuniter anima propter potentiarum diuersitatem exigit in suo corpore quod informat membra varia: ideo additur organici

¶ Tertio principaliter philosophuo dicit potentia vitam habentis. quia corpus quod anima informat ex se non est vita formaliter. sed dicitur in potentia ad hoc quod animam suscipiat. Debet tantum hoc intelligi de potentia dispesita: non de remota. vt excludatur granum vel semenserendum in agro: quod antequam seminetur licet in potentia habeat vitam. sed illa est in potentia remota. ergo non concluditur quod granum huiusmodi habeat animam. Et sic patet deus laudabilis qui sic condidit animam. Des hoc autem quomodo in semine dicitur anima. vide vbi Uegetabile. §. tertio.

¶ Quo autem diffiniatur anima rationalis notat idem Guill. ea. dist. xvii. quod secundum Cassiod. sic diffinitur. Anima rationalis est substantia spiritualis a deo creata proprii sui corporis viuificatrix. In qua Primo dicitur substantia: quia non est mixtura seu corporis dispositio. vt posuit Alexam. peripateticus. Secundo dicitur spiritualis id est simplex ad modum angeli. Unde li.o de spiritu et anima diffinitur sic. Anima est spiritus intellectualis rationalis viuens semper in motu bone maleque voluntatis capax. Tertio dicitur a deo creata. Iuxta illud Gen. ii Inspirauit in faciem eius spiraculum vite. Unde deus non est de substantia anime sicut posuit Parmenides. quia creator et creatura non possunt esse eiusdem rationis. Quarto dicitur proprii suicorporis viuificatrix. Ex quo patet error Plato nis: qui posuit animam esse in corpore veluti nautam in naui tantum motricem assistendo: non inherendo. penique Augu. lib. de cognitione vere vite diffnst animam rationalem sic. Anima est substantia incorporea corporis sui vita inuisibilis. sensibi lis. mutabliis. passibilis. illocabills. nec quantitatis mensure. nec qualitatis forme susceptibilis. memorabilis. rationalis. immortalis. Ex qua descriptione patent plurime condiciones nobi les anime. Prima quia est incorporea et inuisibilis: sicut est angelus. Secunda quia est vita corporis sui. Uita autem est praeciosissima adeo quod vt dicitur Iob. i. Pellem pro pelle et omnia que homo dat pro anima. id est vita sua. Tertia quia sensibilis: quia vtitur omnibus sensibus. Quarta quia mutabilis. vtpote arbitrio libera. Quinta passibilis. quia merore et gaudio afficitur interdum. et in hoc excellit demones qui non possunt vere gaudere: nec de peccatis dolert. Sexta illocabilis scilicet circumscriptiue et non dimensionibus extensa vel mensurabilis. nec qualitatis forme. idest coloris alicuius susceptibilis. et sic assimilatur deo et angelis dei. Unde Augustinus ibidem dicit Nec putandum est quod quemadmodum alimentum ventrem: vel flatus vtrem. sic anima corpus impleat. Sed vt calor illocaliter inest igni. quodammodo viuificans ignem: ita anima totum corpus possidet illocaliter et quadam vi occulta sentificat. Denique nec in maiori corpore anima ma ior: nec in minori minor reperitur. sed sicut res visa. vt mons: equalis est in paruo oculo petri et maiori oculo pauli. Ita et anima. Hec ibi. Septima conditio. quod anima est variis potentiis ad imagintem dei decorata et immortalis. vt patebit in sequentibus

¶ Utrum anima sit composita ex materia et forma. vide vbi Angeli. §. xxiiii. et. xxvi.

¶ Utrum anima habeat poprlam existentiam in corpore aliam ab existentia corporis. Respondetur secundum doctores subtiles in. ii distinctione. xvi. Et cum eo Guil. quod sic loquendo de anima intellectiua que est immortalis. non autem de anima sensitiua et vegetatiua que cum corpore moritur etc. Ecce diuina bonitas qua animanintellectiuam praedignificauit.

¶ Utrum preter animam intellectus uam in homine sint alie anime per essentiam differentes. videlicet sensitiua vel vegetatiua vel nutritiua. Respondetur secundum Guill. in. ii distinc. xxxi. Et Bonauenturam eadem distin. arti. i. q. i. simlis colligendo. quod fide tenendum est vt theologi dicunt: quod in homine anima intellectiua et sensitina anima ac ve getatiua sunt idem in substantia: ita quod in homine vno non est nisi vnica anima que est intellectiua: licet habeat diuersas potentias. scilicet sensitiuam et vegetatiuam

¶ Probatur primo autoritate Augustini libro. de ecclesiasticis dogma. dicentis sic. Neque duas animas esse dicimus in homine vno: sicut Iacobus et alii Syrorum scribunt vnam anima lem per quam animetur corpus et mixta sit sanguini. et alteram spiritualem que rationem ministret Sed dicimus vnam et eandem esse animam in homine: que et corpus sua societate viuificat: et se metipsam sua ratione disponit. Hec ibi

¶ Item lib. de Spiritu et anima dicitur. Cum inquit recedit anima a corpore: secum trahit sensum et imaginationem et rationem et intellectum. Ex quo patet popositum quia simul recedunt sicut simul infunduntur in homine inseparabiliter. ergo idem sunt substantia liter. sed solum inter potentias est differentia formalis cum identitate substantie anime

¶ Secundo probatur ratione. quia anima intellectiua aut potest sentire aut non. Si non. ergo non potest corpus viuificare. quod est manifeste falsum. Si potest sentire: habetur propositum

¶ Item quia siin vno homine essent plures anime: tunc non esset vnum animal simpliciter. quia nihil est simpliciter vnum nisi per formam vnam per quam habet res esse et quod sit vna. Sed anima vnitur corpori sicut forma materie. ergo vnus homo habens plures animas non potest dici vnum animal. Unde Aristoteles primo de Anima inquirit. Si diuerse sunt anime in vno corpore vt ponunt aliqui: quid continet illas id est quid facit ex eis vnum. et non potest dici quod hoc est per corporis vnitatem. quia magis anima continet corpus et facit ipsum esse vnum quam econuerso. ergo eadem numero est in vno homine: anima intellectiua sensitiua etc.

¶ Tertio ostenditur declaratione Si enim queratur quomodo anima sensitiua vegetatiua et intellectiua sint eadem anima numero in homine: cum ille sint brutales et corruptibiles. Sed anima intellectiua est incorruptibilis. tertio de Anima. Separatur hoc ab hoc tamquam corruptibile ab incorruptibili. Respondetur declarado quod de facili hoc capi potest vt dicit Tho. prima par. q. lxxvi. arti. iii. Si atter datur quod rerum species et forme differunt ab inuicem secundum magis perfectum et minus perfectum. Sicut exempli gratia. Animata perfectiora sunt in animatis. et animalia plantis. et homines ceteris animalibus

¶ Unde Aristoteles secundo deAnia. quod sensitiuum est in intellectiuo. sicut trigenus in tetragono: et tetragonus in pentagono. et sic ascendendo superior semper continet inferiorem secundum quod excedit. Sic ergo anima intellecti ua tanquam excellentior continet in sua virtute quic quid habet anima sensitiua vel nutritiua in brutis vel plantis. Ideoque potest et nutrire et sentire: sicut posset anima sola nutritiua vel sensitiua Quod autem dicitur anima sensitiua corruptibilis: sed intellectiua incorruptibilis ex tertio de Anima. hoc habet veritatem secundum praecisionem. videlicet quod sola sensitiua: sicut est in brutis. et sola nutritiua: sicut est in planiis: sunt corruptibiles. Sed vbi sensitiua vel nutritiua est simul cum intellectiua: sicut in homine: incorruptibilis est Licet enim sensitiua non det incorruptionem: tamen intellecti uo auferre incorruptionem non potest. ergo patet propositum

¶ Sed difficultas restat an ergo anima sensitiua sit eiusdem rationis et esusde generis in hominibus et in brutis

¶ Et arguitur quod non. Tum quia corruptihile et incorruptibile differunt genere secundum Philosophum. x. Metaphy. Tum quia sensitiua sicut et intellectiua in homine producitur a deo. Iuxta quod idem Philosophus. xvi. de animalibus dicit. quod solus intellectus fit ab extrinfeco. scilicet a deo per creationem. Sed in brutis sensitiua est vel producitur a causis aliis naturaliter. ergo non sunt eiusdem rationis. Respeondetur secundum Guill. in. ii distinctione. xxxi. quod bene illud philosophi. Solus intellectus fit ab extrinseco. debet glosari. id est sola anima intellectiua in homine. que comprehendit sensitiuam et vegetatiuam: fit a deo. Et quamuis sensitiua in homi ne sit incorruptibilis: et in brutis corruptibilis. Nec tamen ex his sequitur quod non sint eiusdem rationis vel generis in homine et brutis. quia Adam licet creatus fuerit a deo et habebat posse non moeri. tamen fuit eiusdem rationis cum hominibus naturaliter genitis. Item secundum Augustinum. Musce genite per propagationem et per putrefactionem sunt eiusdem rationis. Cum autem Philosophus dicit Corruptibile et incorruptibile differ re genere. non loquitur vniuersaliter sed indefinite. vt in pluribus.

¶ Item alia difficultas. Qux philo sophus libro de animalibus dicit. quod Embryo etiam in homine prius viuit vita plante. id est vegetatiua. deinde vita animalis. id est sensitiua. et tandem intellectiua. ergo sequitur quod alia est anima sensitiua in homine et nutritiua: quae prius insunt quam anima intellectiua. Respondetur secundum Bonauenturam in. ii distinctione. xxxi. quod hoc philosophus dicit pro tanto. quia Embryo prius nutritur et sentit quam perficiatur anima rationali: pro eo quod prius reperitur in homine operatio animalitatis quam rationalis. quia patrius mouetur et sentit quam ratiocinetur. Nam in embryone fetus antequam creatur anima rationalis et complete animetur: non potesi ibi esse substantia anime. quia anima non potest esse nisi in corpore organico physico debite complexionato: quae non sunt in embryone antea. Ideo ibi nondum est anima. sed dicitur protunc embryoviuere virtute patris generantis que est in semine sicut in subiecto deferente. Sicuti et in lapideproiecto virtus proiicientis defertur simul cum lapide proiecto. Unde hec virtus cessat quando operatio eius consummatur. quad fit quado corpore organizato inducitur anima sensitiua perficiens. siue educatur de potentia materie sicut fit in brutis. siue cum anima rationali creata infundatur ab extrinseco. sicut est in homine. Igitur patet quod embryo non viuit per animam qua habeat: sed tantum¬ modo caro illa disponitur ad sentiendum per virtu tem generantis patris et matris regendo. vegetando et nutriendo vsquequo forma substantia. lis. id est anima rationalis creando infunditur homini. Hec ex Bonauentu. et Guill.

¶ Ad hec vbi Uita. §. xi.

¶ Sed an sit creabilis anima inteliectiua sine sensitiua et vegetatiua. Dicendum secundum e. Guil. supra quod sic: loquendo absolute. Sicut posuerunt multi philosophi Celos animatos anima intellectiua non autem vegetatiua vel nutritiua aut sensitiua. Quemadmodum et theologi admittunt ceios moueri per intelligentias: non tamen vnificari. Uceruntie loquendo de homine: non est possibile hominem esse nisi habeat tam sensitiuas potentias quam vegeta tiuas cum intellectiua anima. Et hec in eadem essentia.

¶ Utrum anima intellectiua solasit forma substantialis et specifica hominis: Et similiter anima cuiuscunque animalis in ipso animali. Et hoc est querere Utrum in homine vel quolibet alio animali praeter animam suam sit aliqua alia forma substantialis per quam constituatur corpus

¶ Nota de hacmateria varias opiniones

¶ Una est opinio Thome i. parte. q. lxxvi. art. iiii. di. quod in homine est tantum vnica forma substantialis scilicet anima intellectiua. Et probat aliquibus rationibus vt ptembit infra.

¶ Sed secundum Scotor. lib. ii di. xvii. q. iiii. art. iii. Hec opinio in falsa. quia in homine inquit ad minus sunt ponende due fqurme substantiales scilicet intellectiua et corporea. Et primo probatur quod anima intellectiua est forma substantialis et specifica hominis. quia vt patuit. supra per Philosophum ex. ii de Anima. Anima inquit est actus corporis organici physici etc. Et subdit ibidem. quod scilicet non est actus secundus: sed primus et substantialis: vbi et proban. dicit philosophus. id est forma substantialis hominis: et amoto non remaet tale nisi equiuoce. Etnen eius est de dolabro. quia eius forma amota non remanet dolabrum nisi equiuoce. Sed amota anima intelle ctiua ab homine non remanet homo nisi equiuoce. si cut homo mortuus dicitur homo. ergo etc

¶ Denique secundo Quod in homine est alia forma substantialis videlicet corporea simul cum anima intellectiua. probatur secundum Sco torlis supra. Et concor. Rich. e. di. xvii. ar. i. q. i. quia si in homine non esset alia forma quam intellectiua cum in morte anima christi fuerit separata a corpore sequitur quod non remansisset in materia illius corporis eadem corporeitas in numero quae prius erat. et ita non fuisset positum in se pulcro idem numero corpus christi. nec ide numero re surrexisset cum illo suo corpore quod hebebat dum viueret quod est erroneum. Sed quia separata anima christi a corpore re mansit eadem corporeitas in materia illius corporis. et tamen ibi non fuit anima intellectiua. ergo est alia etc. Item eadem accidentia numero praesupponunt aliquam formam substantialem eandem numero. Sed in homine mortuo ma nent eadi accidentia numero sicut patet de cicatricibus praesertim de vulneribus christi. Et etiam de nigredine ethiopis post mortem vt patet etiam per Auicennam scilicet Physi. c. vi. dict quod que sequuntur ex parte materie aliquando remanent post formam. ergo oportet quod in corpore mortuo sit aliqua forma substantialis eadem numero. sed hec non est anima intellectiua. ergo est alia. et sic patet propositum. Maior autem huius rationis probatur. quia vnitas posterioris sicut est accidens: dependet ab vnitate prioris scilicet forme substantialis etc. quia ipsa dat esse rei. et per consequens idem esse. Preterea posito casu quod aliquis apostolorum conse crasset eucharistiam in triduo mortis christi. tunc quero In quid fuisset panis transsubstantiatus. Non potest dici quod materia pura tantum. quia mate ria non est corpus sed pars corporis. cum corpus sit quid compositum ex materia et forma corporeitatis cum suis accidentibus Unde si tunc panis substantia fuisset transsubstantiata in materiam tantummodo corporis. tunc non fuisset trans substantiata in totum illud in quod transsubstantiatur modo vel in vltima cena quando christus consecrauit. et hoc videtur falsum. Item nec potest dici quod in illo triduo panis transsubstantiaretur in animam intellectiuam christi: quia anima eius est ibi solum per concomitantiam secundum omnes docto. res. Restat ergo quod in illo triduo fuisset transsubstantiatus panis in corpous informatum aliqua forma substantiali

¶ Quero ergo que sit hec forma: autem anima intellectiua. sed hoc non quia illa protunc erat in limbo. Aut alia. et tunc vel esset de nouo introducta. et sic non esset tunc christus idem indiuiduum numero. Uel esset altera forma quae prius fuit in corpore. et sic habetur propositum. vt delicet quod in homine est forma substantialis aliqua: videlicet corporeitas: que est alia ab anima. Nimirum si positio illa scilicet Thome teneretur: sequitur quod destrueret reliquias sancti Dominici et omnium sanctorum. Probatio: quia christiani exhibent reuerentiam corporibus sanctorum. Quero ergo aut in illis corporibus manet eadem forma substantialis quae fuit prius cum anima intellectiua: et habetur propositum. Aut alia: et sic non sunt corpora vel reliquie sanctorum venerande. Hec ex Scotor. etc.

¶ Sed arguitur in oppositum secundum Tho. quia vnius rei tantummodo vnicum est esse: et hoc ab vnica tantum forma que dat esse. Unde. v. Metaphy. Impossibile est duas formas essentiales distinctas esse in eodem subiecto. ergo vnius hominis est vna forma. Confirmatur: quia ex. ii de Anima. Forma perfectior bene continet virtualiter imperfectiores. Sicut tetragonus continet trigonum. et sic intellectiua tanquam perfectior continet alias potentias

¶ Respondetur secundum Scotor. supra quod vnum esse requirit vnam formam completam et vltimate specificantem. et ista in homine est anima intellectiua que vltimate actuat: quam uis aliam scilicet corporeitate presupponat. Et bene conceditur quod due forme essentiales complete vltimate et specificantes non possunt esse in eodem subiecto. Conceditur etiam quod superior continet inferiorem de formis eiusdem ordinis. sed forma corporea non est eiusdem ordinis cum anima intellectiua: quamuis sint in eodem genere saltem remoto: quia in genere substantie corporalis.

¶ Unde pro declaratione Nota secundum Rich. supra quod in quolibet homine cum anima intellectiua est aliqua forma substantialis incompleta: quae educitur de potentia ipsius materie: et ex ipsa simlis cimateria constituitur vnum compositum incompletum: quod cum aliquibus suis dispositionibus accidentalibus inconpletis est materia proxima et propria ad recipiendum animam intellectiuam. et illud compositum ex materia et tali forma incompleta non habet plene rationem substantie: inquantum substanti perfecta est. nec corporis inquantum corpus est genus substantie: sed tantummodo incomplete et pequandam reductionem ad praedicamentum substantie. Sed per animam intellectiuam homo constituitur sub ratione qua homo: et etiam sub ratione qua completum corpus et completa substantia

¶ Preterea si queratur. Iste forme in homine. puta anima intellectiua et corporeitas: aut sunt eiusde speciei specialissime aut alterius Non potest dici primum. quia intellectiua est incorruptibilis per naturam. sed corporeitas est corruptibi lis. ergo differut plus quam specie. ex. x. Metaphy. Quod si dicantur esse alterius speci: sequitur quod homo non est vnuspecie: et hominis per se non est vna disfinitio

¶ Responetur secundum Scotor. quod ista diuisiua non habet necessitate. quia quando queritur de aliquibus duobus vtrum sint eius speciei specialissime: opertet quod vtrumque sit per se species. neutra autem harum formarum est per se species: sed pars speci Aliter potest dici quod dato quod sint alterius speci: adhuc faciunt per se vnum: quia vna est in potentia respectu alterius. ergo homo est vnus in speci etc

¶ Ex dictis patet: quod consimiliter in aliis animabus secundum suum modum est intelligendum. videlicet quod alia est forma substantialis quae est in brutis anima sensitiua. et alia est in eis forma etiam substantialis ponenda. videlicet forma corporeitatis: que nunquam separatur a materia. vt patet per Commentatorem scili. Physi. quamuis anima sensitiua separetur et corrumpatur etc.

¶ Item de vegetatiua anima perse spealius habetur vbi. Uegetabile. per totum

Nima. l. specialiter scilicet de anima sensitiua vel bruta li: et etiam de vegetatiua anima Queexitur. Utrum anima sensitiua et vegetatiua hebeat produci ex traduce vel ex aliquo. Ad hoc nota primo secundum Guil. et Tho. super. ii di. xviii. q. ii art. i quod traductio duo importa scilicet originem et decisionem. Non enim ignis generatus ab igne generante dicitur proprie traduci. Similiter nec lignum diuisum in partes dicitur quod vna pars ab alia traducitur. Sed traductio proprie dicitur in generatione animatorum: quae est per decisionem seminis. Unde non potest dici quod traducitur ab aliquo illud quod ab eo origine non habet: nec decisionem recipit vel diuisionem. Sicut patet de anima rationali: quae non potest traduci ex aliquo. cum creatur ex nihilo. nec vllo modo potest habere originem anima rationalis filii ex anima sui patris. quia anima nec corpus est nec corporalis virtus. quod patet ex ipsa sua operatioe scilicet intellectione: quae est sine corpore. Nam et post separationem a corpore habet intellectionem. Proinde Aristot. xvi. de animalibus vult. Quod quorum principiorum operationes sunt sine corpore: illa principia non traducuntur per semen. Secundo ergo ad quaesitum respondetur secundum Guil. super. ii dist. xviii. quod vegetatiua et sensitia anima cum sunt separate ab anima intellectiua producunitur ex traduce. vt patet in plantis et brutis: cum simul intereant cum corpore et simlis viuant. nec habeant existentiam propriam distinctam ab existentia compositi. Unde et Aristo. iii de Anima dicit. quod sensiti uum no est sine corpore etc.

¶ Ad idem infra. §. xxi.

¶ Sed quano anime sensitiue dicantu esse ex aliquo: an materialiter an seminaliter. Bona uem. dicit in. ii di. xv. arti. i. q. i. quod inter alios modos dicendi rationabilior et firmior positio est ista. videlicet quod anime pure sensitiue cuiusmodi sunt in brutis: producte sunt ex aliquo seminaliter sed non materialiter. Quod autem sint ex aliquo seminaliter patet. quia sunt ex aliquo praeexistenti tamquam seminario ipsius anime sensitiue. quae e forma generabilis et corruptibilis per naturam. Unde sicut alie forme naturales non producuntur ex nihilo sed ex ma teria vel semine praeexistente. puta fructus pomi habet seminaliter produci ex semine id est grano pomi. et sic de aliis. Ita anime brutorum sunt ex semine producte cum aliqua potentia actiua in materia. Sed quod non producam tur materialiter patet. quia anima sensitiua est forma. ergo non habet partem sui materiam illam. videlicet de qua educitur: sed solum fit ex vi vel potentia materie actiua que ab agente excitatur. et sic proficit quousque fiat anima. Sicut globus rose in arbore productus: proficiendo fit rosa. Nec est putandum vt quidam volunt quod fiat per multiplicationem. Ita quod sicut candela accensa pot se multiplicare sine sui diminutione accendendo alias candelas. sed per virtutem generatiuam. et non sic quod anima vna aliam ex se producat multiplicando. vt patebit etiam. §. xiii. et. xxi.

¶ An in primordio coditionis producte sint anime sensitiue et vegetatiue ex aliquo seminario. sicut et modo Bonauentura ibidem dicit. quod producte sunt ex seminario principio eodem. sed aliter tunc et aliter modo. quia nunc producuntur ex seminario praeexistente secundum sufficientem actualitatem. Sed in primordio producte sunt simul cum illo principio seminario. Uel sic: quod seminarium illud principium aliquo modo praeexistit ante ipsum diem quintum in quo facta sunt animalia. Et in die quinto illud principium seminarium est ad completam rationem eductum de potentia materie: Ita quod data est virtus actiua nature vt posset deinceps animalia quantum ad corpus et quantum ad animam propagare Et deus disposuit ordinate: vt quedam animalia scilicet data est virtus actiua nature vt posset deinceps animalia quantum ad corpus et quantum ad animam propagare Et deus disposuit ordinate vt quaedam animalia scilicet que sunt maioris perfectionis producerentur ex suo principio seminario secundum maiorem actualitatem. Ita quod si mile ex simili vtpote que generantur per propagationem. Quedam vero scilicet minus perfecta vt sunt illa que generantur per putrefactionem. non ex simili per generationem equiuoca. quia minori indigent virtute et adiuto rio ad hoc vt producantur in esse etc.

¶ Predicta positio probatur esse firmior et rationabilior quia concordant in hoc. Primo sacra scriptura. Secundo Augustinidictamina. Tertio philosophica sententia. Quarto rto clara. Primo inquam scriptura Gen i. vbi dixit deus sic Producant aque reptile anime vluentis. Et iterum pro ducat terra animam viuentem etc. Ecce manifeste dicit producta talia ex aliquo etc.

¶ Secundo patet per Augu. di cta super Gen. ad lit. Et in epistola ad Orosium dicit sic. Semen cuiuslibet arboris quandam vim habet vt cum corruptum fuerit in terra oriatur et virgultum pro ducatur. deinde cum stipite ramus dilatetur in frondei bus. deinde in floribus fructificet Ita est in corpore vt ita dicam quoddam seminarium. vnde suo tempore prouidentia dei aliquo genera animalium oriantur Hec ille

¶ Tertio concordat philosophica sententia. quia Arist. xvs. lib. de animalibus videtur inuere quod illud quod format mebra non est aliud quam virtus ipsa anime scilicet patris et matris ex cuius operatione in brutis animalibus ducitur in eoe anima prolis. Et probat ibi pluribus modis. Et iterum dicit ibidem quod solus intellectus intrat ab extrinseco scilicet quia creatur a deo ex nihilo. et sic patet concedendum quod anime sensitiue et vegetatiue habuerunt aliquod principium seminarium ex quo sunt producte et nuncproducuntur

¶ Ultimo est ratio ad id. quia alias sequeretur quod natura non posset facere vnum pediculum vel vermi culum cum non possit facere aliquid ex nihilo quod est falsum

¶ Sed que rato. quod sic deus ordinauit vtr anite vegetabilium et brutorum sint ex aliquo. Dicendum quod praecipua ratio moralis est vt cognoscat homo omnia anima lia sicut et alia corporalia: sibi esse subiecta. et etiam vt homo amplior es gratias deo ageret etc. tum quia anima sua scilicet rationalis a solo deo creatur sicut et angelus. tum quia ad consortium angelorum facta. Item etiam vt homo recognoscens animam suam esse praeciosissimam prae aliis fortius caueat ne perdat.

¶ An illud ex quo sunt anime sensitiue producte erat aliquid corporale vel spirituale. Si dicas quod fuerit corporale. hoc non valet. quia ex corpore numquam potest fieri spiritus prout dicit Augu. super Gen. ad lit. Siautem dicis quod spirituale quaero si illud viuebat aut non et quem vsum habebat.

¶ Respondetur secundum Bonauen. supra qod non est materia corporalis nec est materia spiritualis. Sed est quedam spiritualis potentia indita a creatore ipsi materie corporali et ei innitens et ab ea dependens id est a materia. Et propterea anima brutalis generatur et corrumpitur per tramsmutationem corporalis naturi nec resoluitur in nihilum corrupto animali. sed resolui¬ turin illu. ex quo productur patet infra. §. xviii.

¶ Ex si arguatur. Anse sensibilium in primordio si sunt producte ex aliquo quero illud ex quo sit productum Et dato illo iterum quero exquo illud. et sic itur in infinitum vel saltem venitur ad nihilum. Dicendum secundum Bonauen. quod non opertet ire in infinitum. sed status est in paa materia cui concreata est seminalis ratio siue potentia actiua ipsius materie concreata non ex aliquo pro ducta. Illa aut que ex huiusmodi seminali oriuntur non dicuntur proprie ex nihilo creari. sed tantum prima materia est creata etc.

¶ Sed adhuc dificultas restat. Quado brutum generat brutum An animam transfundit. Nam si sic aut transfundit partem sue anime in generatum. et sic vtrumque tantum partem anime et non integram habebit. Aut si transfundit totam animam suam. ergo i generatione ipsum brutum generans morietur quod est falsum Aut oportet dicere quod anima generantis sine sui diminutione et diuisione multiplicat se: aliam ex se producendo sicut candela accensa. et sic sequitur quod sit indiuisibilis quod est falsum

¶ Si autem dicatur quod non transfundit animam. quero cum cessit eius operatio in seminis decisione. per quid ergo educitur anima in bruto genito. Quia enim non potest hoc efficere sola femina concipiens cum sit magis principium passiuum quam actiuum secundum philosophum de generatione. Numquid ergo anima generantis bruti producit animam bruti geniti ex seipsa aut ex aliqua materia. Et que sit illa: aut pro ducit ex nihilo. Quid sit sentiendum de his

¶ Re. spondetur secundum e. Bonauen. supra. quod cum generatur brutum animal ab animali per propagationem. tunc non deciditur vel non trasfunditur anima ab anima sicut corpus deciditur a corpore. quia non est anima decisibilis eo modo quo sunt corpora que sunt decisibilia Uerum tam decidum tur cum ipso corporeo semine spiritus et calores viulfici et virtus etiam animalis generantis que adiuuat cum virtute matricis continentis vt illa potentia actiua in humore seminario ad actum completum perueniat. Et ex hoc ergo non sequitur quod anima producat animam aliam ex seipsa transsfundendo vel multiplicando nec quod producat ex nihilo. nec etiam quod producat ex aliqua materia materialiter sed tantum seminaliter vt dictum est srpa. §. x.

¶ Ad hec vbi Uegetabile. §. ii.

¶ Sed a quo educitur anima senlitis ua illorum animalium que per putrefactionem generantur. Ad hoc quidam dicunt quod a natura. sed non videtur hoc natura posse. quia natura est vis insita rebus similia ex similibus producens ex. ii. Physicorum. Alii ergo dicunt quod est a celi motore sclicet angelo. Tamen philosophice loquendo secundum e. Bonauen. supra potest dici quod educitur per virtutem agentis particularis et per adiutorium influentie corporis celestis vt generetur calor viuificus in humore illius generationis et sic fit quoddanseminarium anime ex qua potentia actiua latens educit animam sensitiuam vel brutalem. Et hoc ei inditum est a deo alias non produceret ad esse. Itaque nec celum nenc motor celi dat sibi formam vltimam sed solum adiuuat et excitat vt proficiendo veniat ad perfectionem et ad speciem completa. Et per hunc modum intelligendum est etiam in aliis terrenascentibus Hec Bonauen¬

¶ Utrum anima sensitiua in bruto sit extensa. De hoc Scotorls. in. ii di. xv. q. ii nar rat duas opiniones.

¶ Una opinio est in dictis Thome fundata Quniam dicit quod quando forma respicit totum et partem secundum eandem rationem. tunc talis forma est extensa sicut patet de forma ignis. QUuando vero forma non respicit totum et partes secundum eandem rationem talis forma non est extensa vt videtur de anima sensitiua de qua dicit Aug. lib. de quantitate anime ponendo quod cum vermiculus vel lambrica pungitur stati retrahit se quod non esset verum si anima sensitiua esset et tensa cum non haberet vbi caperet suam extensionem priorem. quia maior quantitas extensa puta duplum non potest capi in minori puta in simplo etc.

¶ Confirmatur quia ibidem Aug. dicit quod species rei visibilis in oculo no est plus in maiori oculo extensa. ergo multo magis potentia visiua que est anime sensitiue non est extensa. quoniam non magis extenditur accidens (vt est visiua potentia) quaem subiectum id est anima. Preterea cum forma extensa sit maior in maiori subiecto sequitur erg quo scilicet anima sensitiua esset maior in pede vel etiam in manibus quam in corde etc.

¶ Sed hec opinio non placet Rich. de med. vill. e. di. xv. ar. ii. q. ii

¶ Et etiam Uarroni. Qui dicunt quod anime brutorum sunt extense non per se sed per extensionem materie. Et hi nituntur tam experientie quam rationi. Primo experientie. quia videmus quod cum anguille diuiduntur partes anguille diuise. remanent viuentes et sentientes quod non esset verum nisi eius anima per diuisionem corporis diuideretur sed nil potest diuidi nisi extensum. ergo etc. Secundo innituntur rationi. quia anima bruti educitur de potentia materie et non per creationem. Si ergo non esset extensa anima bruti pari ratione nec alie forme substantiales que edicuntur de potentia materie erunt extense sicut sunt anime vegetatiue quod est falsum. quia anima vegetatiua educitur et est extensa Et omnes forme substantiales educte per naturam de potentia materie extenduntur per accidens scilicet per extensionem materie sue

¶ Qui vult tenere hanc secundam opinionem quae intelligibilior est secundum Rich. potest dicere ad argumenta prime opinionis

¶ Ad primam et confirmationem potest dici. quod quicquid dicit Aug. lib. de quantitate anime non dicit asserendo sed inquirendo. Item quod vermiculus cipungitur retrahit se in se. Ilsa retractio non est per ani ma sensitiuam praecise sed per colligationem anulorum cum talia sint anulosa etc. vt hec eadi dicit etiam Scotorlis

¶ Item difficultas inquiritur in alio argumento scilicet An anima sensitiua cum sit extensa secundum te sit et go maior in pede quam in corde quod est minoris quantitatis pede. Et ad hoc secundum Scotorlis. Respondetur quod maioritas est duplex videlicet intensiua et extensiua. Exemplum. albedo in equo vel pariete est ma¬ ior extensiue quam in margarita gemma. vbi tamen intensiue est maior. Ita in proposito anima sensitiua in pede habet maiore extensionem sed in corde intensionem maiorem.

¶ An ero anima sensitiua sit diuisiabilis vel partibilis. Ad hoc similiter vt in praecedenti. Qui dam dixerunt pro prima opinione. quod si anima sensitiua esset extensa esset bene diuisibilis. Sed quoniam philosophus i. de anima dicit. quod anima non posset continere corpus si psa esset partibilis. Ideo dicunt quod anima sensitiua nec est extensa nec diuisibilis. Sed quod in qualibet parte bruti sit tota anima. quia vt dicunt si esset extensa et diuisibilis sequitur quod discontinuaretur per discontinuationem membrorum quae videntur discontinuari in ium cturis. et sic non posset vna anima membra corporis in vnum continere sed in quolibet membro essent alie numero anime sicut et diuersa membra que continentur per illas. Item vt dicunt si in qualibet parte non esset tota anta bruti sed extensa et partibilis sequeretur quod non sentiret tota anima in qualibet parte corporis. cuius contrarium videtur velle Aug. in epistola ad Dioscorum et alibi

¶ Ad hec respondetur secundum e. Rich. tenentem cum secunda opinionem. quod vbi supra philosophus non intendit nisi hoc quod si pars anime esset in vna parte corporis per quam anima tantum moueret ipsum corpus secundum locum. Et alia pars anime esset in alia parte corporis per quam tantum sentiret: ita quod ille partes anime non essent continuate ad inuicem tunc posset corpus continere. Et sic ex hac anctoritae philosophi no concluditur quod anima sit indiuisibilis.

¶ Item quod dicunt sequi videlicet quod si esset diuisibilis no tota anima sentiret in qualibet parte. Respondet idem Rich. quod verum est hoc quod anima sensitiua in qualibet parte corporis tota sentit sed non secundum se totam. Sed in homine sensitiua rationalis anime tota et secundum se totam sentit in qualib et parte corporis cum sit omnino indiuisibilis Denique quia Aug. de ecclesia. dogma. c. xvi. dicit quod pecudum anime cum carne ipsa carnis natiuitate nascuntur sicut et cum carnis morte finiuntur. Ideo se quitur quod in qualibet parte materie bruti que animatur anima sensitiua: praefuit principium purum potentia le in ipsam aliquo modo vt educeretur transmutabi le. Et ita probabilius videtur quod in qualibet parte materie bruti animati educta sit aliqua pars ipsius anime sensitiue. ergo secundum vnam partem sui in vna parte Et secundum aliam partem sui in alia parte. et per conseques est extensa secundum extensionem materie sue ac diuisibilis Hec ex Rich.

¶ Utrum anima bruti sit corruptibi lis ex prima conditione sua. Respondetur secundum Bonauen. super. ii dist. xix. artic. i. q. ii simul et Rich. ibidem quod nulla alia anima praeter rationalem est incorruptibilis et immortalis. vnde anima bruti corrumpitur cum corpore

¶ Probatur primo ex fine creationis. quia sola anima rationalis facta est ad beatitudinem quae requirit perpetuationem vt dicit Augu. Bruta autem et alia creata sunt propter hominem in obsequnium

¶ Et nota quod ex creaturis quadam facte sunt propter hominem secundum statum tam vie quam patrie vt sunt angeli qui habent nobis ministrare in via et tandem congaudere in patria. Quedam autem solum secundum statum patrie vt est caelum empyreum. Et quia status patrie est perpetuus ergo et illa debent esse perpetua. Et talia sunt etiam ea que integrant hominis habita culum vt caelum et stelle et quattuor elementa que sunt de integritate mundi. Item quedam facta sunt propter hominem solum secundum statum vie Et quia iste status est transi torius habens finem. ergo illa debent esse corrupt bilia: talia sunt animalia bruta que facta sunt pro pter supplendum indigentiam hominis tam per vitam suam quam etiam per occisionem et mortem suam. secundum statum istum quo homo indiget cibis et alimoniis Secundo probatur ex Rich. ratione productionis. quia anium ma brutalis producitur ex traduce ergo suum esse dependet a corpore in quo fundatur. ideo naturaliter corrumpitur corrupto corpore et de materia corporis sui naturaliter potest alia forma educi etc

¶ Tertio probatur secundum eosdem Bonauen. et Rich. simul ratione coniunctionis corporis. quia sicut anime immortalis scilicet rationali ex prima conditione debuit coniungi vel dari tale corpus quod posset non mori. Ita animo mortali. vt est brutalis debuit ex prima conditione. dari corpus mortale omnino. Nam si anime brutorum erant in prima conditione immortales tunc et corpora habuissent immortalia. quia corpus et anima sicut materia et forma debent esse proportionata ex. ii de anima. Sed constat quod bruta non peccauerunt. ergo sequrtur quod et adhuc deberent eorum corpora esse immortalia. quod manifeste est falsum. Denique si essent immortales anime brutorum sequeretur quod omnium brutorm corpora redirent per resurrectionem sicut et corpora hominum quia resurrectio corporum erit propter immortalita tem animarum. sed bruta non resurgent ergo etc.

¶ Sed dificultas est. Quia Sap. i. dicitur. quod deus mortem non fecit nec delectatur in perditione viuorum. Sed vt ait apostolis Rho. v. per vnum hominem peccatum in hunc mundum intrauit et per peccatum mors. ergo videtur quod si homo non peccasset nec homo nec brutum moreretur. Item cum bruta non peccauerunt quare debent mori. quia enim nullo modo homini in peccato communicauerunt. ergo mortem non demeruerunt et sic a prima conditione debue runt esse immortales. Respondetur secundum Bonauen. e. di. xix quod illa scriptura Sap. intelligitur de morte eterne damnationis. vel de morte temporali in eo in quo mors est pena hoc est in homine. Talem enim morte scilicet que esset pena peccati deus non fecit in principio creationis rerum. sed inflicta est homi a deo iuste propter peccatum in pena. et sic dicit apostolis quod per vnum hominem scilicet adam peccatum et per peccatum intrauit id est orta est in mundo mors inquantum est pena peccati. et deus ipsam dicitur non fecisse eo quod homini causa mortis non fuit deus sicut nec iudex dicitur causa mortis latroni. sed iusticia iudicis et culpa latronis principalius. vt patet per Aug. iiii. de trini. ca. xii. Cum ergo queritur Quare bruta moriuntur et occiduntur cum homi ni in peccato non communicauerint. Dicendum est secundum e. Bonauen. quod hoc est non propter hominis peccatum. Nam secundum Guil. dist. xix. non videtur rationabile quod totum bruti genus sit morti obnoxium propter peccatum homi nis in quo non communicauit. sed ideo bruta moriuntur quia facta sunt a principio mortalia in corpore et anima. vnde etiamsis homo non peccasset bruta nihilo minus morerentur et aliqua eorum occiderentur ab aliis animalibus de rapina viuentibus ad suam vitam seruandam vt dicit Augu. super Gen. ad lit. liiii. Si adhuc obiicitur per illud Eccs. iii. vnus est interitus hominis et iumentorum et equa vtriusque conditio Dicendum secundum Rich. quod hoc concionando dictum est non diffiniendo patet infra. §. xxxii. vel secundum Lyram intelligendum est quantum ad id quod apparet exteriori sensui. De his plura habes vbi Homo. §. x. et. xiii

¶ Sed quid sit realiter illud in quod anima sensitiua resoluitur in morte brutorum animalium. Respondetur ex quo philosophus primo de generatione docet quod eadem sunt principia resolutionis et conpositionis. Et intelligitur de resolutione reali. ergo sequitur quod anima sensitiua corrupta resolurtur in id ex quo est producta et educta de potentia materie. Quid autem sit illud in re dicit Aug. lib. de cognitione vere vite sic. Uita brutorum anima lium est spiritus vitalis constans de aere subtili et sanguine animalis inuisibilis sed sensibilis. memoriam habens. intellectu carens. cum carne moriens in aera euanescens. Hec ibi Augu. vnde patet quod anima brutalis mortuo corpore euanescit in aera tanquam flatus euaporans et subtilis spiritus adeo vt no sit visibilis etc.

¶ Ad hec vbi Uegetabile. §. ii.

¶ Consequenter de Aia Rationali agentes. Consideremus pro diuisione mirabiles eius dignitates

¶ Et Notandum quod benignissimus deus mul tiplici dignitate vel nobilitate sublima uit et praedilexit atque honorauit prae aliis creaturis animam rationalem vt et nos reamemus et gratias agamus deo. Primo patet in consideratione cause effi cientis. Secundo cause materialis et hoc negatiue. quia creauit de nihilo. Tertio in consideratione cause formalis vel imaginis diuinalis. Quarto cause finalis. Quinto eius praeciositatis et pulcert rime nobilitatis. Sexto immortalitatis Septimo in consideratione vnionis corporalis. Ultimo in consideratione decorationis in potentiis variis Et secundum has considerationes tractabimus multipli ces questiones oportunas vt patebit in sequentibus etc.

¶ Qu maxima diuine bonitatis charitas et dignatio praelucet in anima rationali.

Nma. Aicet de anima rationali vel intellectiua Primo queritur de causa eius effi¬

¶ sgient scilicet vtrum anima humana immediate a solo deo sit creata. Respondetur secundum Magistrum sententiarum in. ii distinc. xvii. et communiter omnes docto. per conclusionem quod st. Unde pro regula communi tenetur quod nulla creatura operatur in creatione anime rationalis sed a solo deo immediate creatur etc.

¶ Et prino probatur per auctes. Nam Gen. expresse insinuantur alie anime facte per generationem vel eductionem ex traduce cum dicitur producant aque reptile anime viuentis et volatile super terram. Et iterum producat terra animam viuentem et bestias secundum species suas. Et secundum Lyram per hec non est intelligendum quod talia animalia sint producta ex aqua vel terra actiue sed a deo. passiue aut sunt ex elementis in primordio et postea multiplicata per generationem. ergo dicitur Crescite et multiplicamini etc. Sed de homine ibidem ca. ii dicitur. Formauit deus hominem de limo terre quantum ad corpus. Sed quantum ad animam inspirauit id est infundendo creauit scilicet deus ipse in faciem eius hoc dicit. quia omnes anime sensus concurrunt et apparent in facie plus quam in aliis partibus corporis. Spiraculum vite id est animam viuificantem. Item Esa. lvii. omnem flatum ego feci dicit dominus. Et constat quod non loquitur de corpora li flatu scisicet spirituali qui est anima rationalis. Item Psalmus Qui finxit singillatim corda eorum. ibi Gloi. et Aug. de ecclesia. dogma. Denique Cassiodi. libro de anima. c. vii. Ueraciter fixeque est credendum deum animas huma nas creare

¶ Ad idem sunt auctes physce. Nam. xvi. de animalibus Aristo. dicit quod solus intellectus intrat ab extrinseco. Et De proprietatibus elementorum dicit idem quod in nato fit spiritus vite iussu dei

¶ Nec valet Si obiiciatur per illud. ii Physicus. Homo hominem generat et sol vt dicit Rich. quia ibi capitur pars pro toto id est corpus hominis quod generatur pro homine per sinecdochenUnde ibi Commentator dicit quod ad generationem hominis secundum corpus concurrunt virtus hominis et solis. quia homo secundum corpus subest influentiis celestibus cum habeat corpus mortale et commue cum brutis

¶ Secundo pro batur conclusio per rationes secundum Bonauen. in. ii di. xviii. q. et. ar. ultmo. quarum est ista vna Ratio immortalitatis. quia cum solus deus sit qui habeat vitam in semetipso indeficiente: solus est qui dare potest vitam perpetuam et incorruptibilem. Creatura autem etiam angelica hoc non potest. cum ex se sit corruptibilis. licet deo conseruante nunquam corrumpatur. Nam nihil potest agere vltra gradum sue perfectionis secundum philosophum. Et nil dat quod non habet ci. et. ii. Elenchorum ergo etc. Alia ratio Diuine proprietatis. quia solius dei proprium est creare id est ex nihilo aliquid facere. sed anima ex nihilo est. ergo etc. Tertia ratio ex parte finis anime rationalis quia facta est ad beatitu dinem. hanc autem solus deus habet dare. Ideoque vt anima sit facta ad imaginem dei qua capax sit beati ficari in deo: habet a solo deo immediate

¶ Qua re autem deus voluit per seipsum facere animam rationalem et nullam aliam in ea creaturam operari sicut et angelos per seipsum facere voluit. Ratio est secundum ma gistrum et Augu. ex dist. i. li. ii colligendo. ac Ludolphum videlicet vt nulli creature anima rationalis subsit deseruiendo nisi soli deo. et ipsum solum super omnia diligat a quo solo creata est eius praecepta seruando et offensam cauendo. Unde quia totum esse suum anima habet a deo. Idcirco tenetur solum deum diligere ex toto corde et ex tota anima et ex tota mente et ex omnibus viribus suis sicut praecipitur Mat. xxii. quia ad hoc creata est. Alioquin digna est morte eterna.

¶ Sed difficultas oritur. Quia si in solo deo creatur anima rationalis sequitur quod deus non deberet eam infundere corpori per adulterium generato. quia sic deus videtur acceptasse culpabilem coitum adulterii. Et cooperari adulterio. Respondetur secundum Bonauen. simul et Tho. e. di. xviii. quod in hoc magis laudabilis est sua diuina bonitas quam foret reprehensibilis eo quod beneficium hoc quod disposuit seruare non immutat vel interrumpit propter peccata hominum. vnde cum animam infundit non considerat vicium sed naturam. Nec in hoc cooperatur adulterio secundum id quod est peccatum vel deformitas sed secundum id quod est aliquid boni in specie naturali

¶ Qx si ad huc di. Tamen adulterio non dat deus gratiam que immediate a deo procedit. ergo pari ratione nec de bet dare animam corpori generato per adulterium. Respondetur secundum e. Bonauen. quod non est simile de gratia quia illa non respicit naturam secundum quod est natura. sed magis secundum quod ad deum est conuersa. Nam et animam creat deus quam tamen nouit damnandam in futuro sed hoc non ideo vt damnetur. vt patuit lib. primo de Predestinatione etc. Ecce ergo laudabilis dei bonitas et iusticia.

Item de causa materiali que stio est. Utrum animam rationalem producit deus ex aliqua materia vel ex traduce an ex nihilo. Respondetur cum magistro in. ii di. xvii. et communiter. doct. di. sic. Sub stantiam inquit anime in qua viueret creauit deus non de materia aliqua corporali vel spirituali sed de nihilo. vnde in hoc anima rationalis assimilatur angelis quia sunt creati de nihilo. Ratio huius secundum Bonauen. e. dist. xvii. quia cum anima rationalis sit hoc aliquid et per se nata subsistere. Est enim inmortalis etiam post separationem a corpore et per se potest agere et pati mouere et moueri. oportet ergo quod habeat intra se fundamentum sue existentie nec habeat materiam aliquam partem sui in quam sit resolubilis. sed debet esse spiritualis et immor talis sicut angelus. ergo ex nihilo est creata. Unde de si queratur

¶ Quare voluit deus animas humanas ex nihilo creare.

¶ Respondetur secundum Ludolphum lib. de med. vi. christi. quod primo ratio ne nobilitatis. quia voluit deus ex sua charitate animam facere talem et tamnobilem quod in omnibus rebus creatis non inueniretur tam nobile materiale vt ex eo posset fieri anima rationalis. Ut enim Augu. de libero arb. lib. i. ca. xvii. dicit. Raytionali mente nihil est praestantius nisi deus. Ideo que non congruit vt faceret deus animam de terra vel elementis vel celo aut stellis et quibuscumque corporalibus quia cum sit spiritus indiuisibilis et simplex omnia corporalia praecellens non de huit aliquod corporale in eius compositionem intrare vt esset materia eius. Alio quin vilificaretur.

¶ Alia ratio puritatis scilicet vt purio rem amorem haberet anima ad deum et ipsum solum praeomnibus concupisceret: vnde non congruit eam fieri de aliquo siue corporali siue etiam spirituali creato. ne alicui creatur e adhereret per amorem. Nam si esset de terra pro nihilo duceret se totam terrenam facere amando. Si autem de tarne carnalem. Si de mundo mundanam. Si de celo vel de angelo. vel de alia anima. tunc sola talia amare curaret non deum. ergo de nihilo fecit deus vt nihil amet nisi deum. Aut si quid aliud a deo amat hoc non nisi in deum vel propter deum amare velit sicut docet Aug.

¶ Tertia ratio et praedictis est magnipensionis et sollicite cautionis ne scilicet homo tamnobilissimam animam suam per vile peccatum perdat et diabolo tra dat. Sciendum quod sicut angeli sic et anime humane facte sunt ex nihilo a deo. solo. quatenus ostendatur ex hoc quoniam erunt consortes in celesti beatitudine pariter laudantes deum perpetuo. sicut et pariformiter sunt creati ad dei laudem.

¶ Quare non conuenit ponere aliqua animam ex traduce produci vel saltem ex alia anima. puta animam Eue ex anima Ade sicut et corpus ex eius costa vel corpore. et animam filiorum ex anima parentum sicut videmus quod ignis producit ignem etc. Maxime cum scriptura Gen. xlvii. dicat. Omnes inquit anime que egresse sunt de femore Iacob. lxxii. Et ita videtur quod fiat traductio

¶ Respondetur secundum Guil. in. ii dist. xviii. quod talis locutio in scriptura vbicum que inuenitur est intelligenda per Synecdochen. capiendo totum pro parte vel econtra. Et talis modus loquendi est vsitatus apud theologos scilicet capiendo animam pro homine secundum corpus tantummodo. est etiam vsi tatus apud philosophos vt patuit ex auctoritatibus physicis supra §. xix. Ex illa auctoritae. ii Physicorum. Homo hominem generat et sol. Et patet etiam ex ix. Ethicorum. vbi dicit philosophus. quod totus homo est solus intellectus. quod de bet intelligi principaliter et synecdochice per modum quo tota ciuitas dicitur esse in rectore ciuitatis vel ci uibus principalibus. qui quod faciunt dicitur tota ciuitas illud fecisse

¶ Ad quesitum ergo dicit idem Guil. quod nec Eue anima. nec aliorum quorumcumque hominum sicut nec anima Ade: sunt ex traduce. vel ex anima parentum vel aliorum producte sicut ignis ex igne. Ratio. quia traductio vt praedictum est supra arti. ix. requirit duo. Primum quod vnum originetur ab alio. Unde si lignum vel domus diuidatur in partes. tunc vna pars non traducitur ab ali a parte. quia non originatur ex ea. Secundo re quirit quod sit diuisio vel decisio illius qui scilicet tradu citur ab eo a quo fit traductio. vnde licet vnus ignis alium originet. non tamen vnus est ex traduce alterius quia ibi no est diuisio ignis proprie sed solum multiple catio. erict Proinde no conuenit traductio anime rationa lis. ex probatione tali. quia si sic poneretur. Quero aut anima rationalis traducitur a corpore. aut ab anima. non a corpore. quia per naturam non potest ex corpore fieri non corpus vt dicit Aug. Anima autem est substantia incorporea secundum theologos et philosophos. Nec traducitur ab anima quia hoc non potest fieri nec secundum partem anime rationalis cum sit indiuisibilis nec secundum totu. quia tunc generans generam do moreretur cum totam animam suam dat genito. et sic desinit ipse habere animam etc. Deus ergo laudabilis

¶ Item de causa formali. vel Imagine diuinali. Utrum anima rationalis veraciter facta sit ad imaginem dei et similitudinem. Respondetur quod sic. Primo expresse patet ex sacra scriptura Gen scilicet Faciamus hominem ad imaginem et similitudine nostram. ergo indubitanter verum est. Secundo patet ex ratione secundum Bona uen. in. ii dist. xvi. art. i. q. i. et vltemo. quia quod vere representat aliquid secundum eius nobilem actum et secundum distinctis onem et ordinem. vere est eius imago. Sed hominis anima vere representat deum secundum eius nobilissimum actum qui est intelligere. non solum enim representat deum inquantum ens et inquantu viuens. sed etiam inquantum est in telligens. et sic excellentius et propinquius quam cetera creata corporalia. Et iterum repsentat distinctionem et originem que est in personis diuinis quantum ad memoria intellectum et voluntatem. Nam imago consistit in his tribus anime potentiis. Sicut enim anima essentialiter vna existens habet tres potentias distinctas. sic vnus deus in essentia habet tres personas distinctas suis proprietatibus. Item sicut ex memoria gignitur intelligentia quia actus intelligentie non potest esse sine actu memorie. Sic in diui nis a patre gignitur filius qui est verbum in intellectu diuino. Denique sicut ex memoria simul et intelligentia procedit voluntas. quia motus voluntatis non potest esse sine cognitione praeuia. Nil enim volitum nisi cognitum secundum Aug. et philosophum lib. de anima. Sic in diuinis a patre simul et filio procedit spiritus sanctus per modum voluntatis. et sic vere est imago dei in anima. quod est sibi ad maximum honorem tanque dignitatis regie et maiestatis conformis dei. Tertio quod sit non tantum ad dei imagine sed etiam ad eius similitudinem probatur ex pluribus.

Nam queritur

¶ An idem sit ant mam esse factam ad imaginem dei sicut esse ad similitudinem. Respondetur secundum doct. communiter et clarius secundum Lyram super dicta auctorite Gen i. quod non sed differunt. tes naturales scilicet memoriam intelligentiam et voluntatem vt iam dictum est. Similitudo autem in gratuitis Et ideo similitudo est quedam perfectio imaginis. quia gratia perficit naturam

¶ Secundo quia vt Aug. et cum eo Bonauen. supra. di. Imago principalius ponitur in cognitiua. Anima enim eo immago quo capax est eternorum scilicet per cognitionem. Similitudo vero est in affectiua principalius. quia similitudo dicit conuenientiam in qualita re. Et quia qualitas qua anima assimulatur deo consistit principalius in vnione ad deum per amorem qui principaliter est in voluntate vel affectiua potentia. ergo etc.

¶ Tertio prterea secundum Lrra assgnatur a iudeis et ali¬ quibus simlitudo anime ad deum in accidentalibus. sed imago in naturalibus: vt dictum est. Et sunt similitudi nes accidentales huiusmodi assignate. Prima puritatis. quia sicut deus est purissimus nec poest inquinari sordibus orbis: sic nec anima sordibus corporis. Secunda amorositatis. quia sicut deus charitas est et nunquam sine amore. sic anima non potest esse sine amore. sed semper amat aut bonum incommutabile aut commutabile. Tertia repletionis. quia sicut deus replet totum mundum et est totus in qualibet parte mundi. sic anima replet corpus et est tota in quilibet membro. Quarta vnitatis. quia sicut deus vnicus est in seculo nec possunt esse plures dii. sic anima vnica et non plures in corpore suo. Quinta illocabilitatis. Sexta inuisibilitatis. Septima simplicitatis. quia indiuisibilis est deus. sic et anima etc. Ultima virtuositatis. Unde Amb. de fuga seculi dicit. Similitur dinem dei habet anima cum habet iusticiam et virtu tes que sunt in deo etc.

¶ Sed quare deus voluit taliter facere animam humanam vt esset ad imaginem et similitudinem eius. Cum enim consideratio proprie nobilitatis et dignitatis inducit superbiam. sicut patet in Lucifero. videtur ergo quod anima humana non debuit tanta honorari dignitate ne superbiret. Respondetur secundum doc. quod deus benedictus hoc fecit ex sua bonitate. non vt homo ex hoc superbiret: sed potius pro eius salute

¶ Primo ratione amoris vt prouocaretur haomo ad deum reamadum qui nos tantum praedilexit vt sibi assimilaret. Nam omne simile naturaliter diligere habet sibi simile. Ecci. xiii. Et per philosophum. ii de anima. Secundo ratione amplior is laudis et gratiarum actionis pro tanto et tali beneficio nobis collato prae aliis creatis. et sic magis deseruiat deo. Unde Magister in. ii di. i. dicit. Si quaeratur: Quare creatus est homo. Breui sermone responderi potest quod propter bonitatem dei ad laudandum deum et vt seruiret ei ac frueretur eo: cui seruire regnare est. Hec ibi. Tertio ratione cautionis. vt scilicet magis caueremus uao culpa ne imaginem summi regis stercore peccati fedaremus. Si enim imaginem christi vel beate marie in lutum proii cere contemptibiliter peccatum est. quanto magis dei imaginem peccato fedare. Quarto ratione repletionis scilicet ruine angelice vt idonei fieremus ad eam. per hoc quod simules sumus angels qui etiam sunt ad imaginem dei fancti etc. ergo deunu laudenus.

¶ Utrum in anima masculi nobilius et principalius sit imago dei quam in anima mulieris. Respodetr secud Bona. e. di. xvi. q. ii. ar. ii quod imago quantum ad suum esse principaliter consistit in anima et eius potentiis prout habent conuerti ad deum per memoriam intellectum et volutatem: siue actualiter siue potentialiter vel aptitudinaliter. Et quamtum ad hoc non est distinctio masculi et femine. nec seruiet liberi: sed eque reperitur imago in vtrisque quantum ad esse et eius complementum. Ratio. quia vt dicit Aug. xiiii. de trini. ca. viii. Co imago dei est: quo capax eus et particeps essepotest. Sed quia mulier eque capax est summi boni per cognitionem et amorem sicut vir. Similiter gratia et virtus ita excellenter potest esse in viro sicut in muliere. et econuerso. Ideo equaliter est in vtrisque imago et similitudo secundum esse nature et gratiae prout etiam habetur ex scriptura Gen i. Creauit deus hominem ad imagi. et smilitum. suam. sequitur. masculum et feaiam creauit etc

¶ Proinde etiam poet separationem a corpore euiciter erit imago in anima mulieris sicut et in anima viri quantum ad esse. Uerumtamen quantum ad bene esse imaginis secundum aliquid magis expresse est imago et similitudo dei in viro quam in muliere. Primo ratione maioris representationis quo ad habitudinem anime ad corpus in quo est sexuum distinctio. quia vt Arist. dicit scilicet Politer. masculus naturaliter dignior et perfectior est feia. ergo magis habet representare deum qui est perfectissimus. Secundo ratione vnionis. quia homo magis fuit vnibilis divine nature in sexu masclino. vt patet in christo. Tertio ratione praesidentie l(cst principationis. quia dicente apostolo Uir est caput mulieris: et mulier propter virum fancta est. et non econuerso. et sic etiam vir magis representat deum qui est omnium princeps etc. Et propterea mulier dicitur ima go viri. i. Cor. xi. cap. etc.

¶ Utrum in anima humana magis sit imago dei quam in angelo: an ecouerso. Respontr. secundum Bona. supra. ar. i. q. ii concor. Tho. quod quantum ad aliquid est cquae principaliter in vtrisque. et quantum ad aliquid magis: et quantum ad aliquid minus. vt patet ex conclusionibus subscriptis.

¶Prima conclusio quod simpliciter loquendo et absolute imago dei magis est in angelo quam in homine. et in angels su perioribus magis quam in inferioribus Probatur primo auctoritate Greg. exponentis illud Ezec. xxviii. Tu sirgnaculum similitudis. vbi dicit Angelus non ad similitudinem dei tantum dicitur factus: sed sigraculum similitudinis. vt quo in eo est subtilior natura: eo in illo imago dei subtilius insinuetur expressa. Hec ille. Secundo ratione: quia creatura rationalis eo est imago quo dei capax et particeps est secudum Aug. Sed angelicus spiritus capacior est quanto pre aliis superi or est naturaliter et quanto supra hominem: quia perfectius et viuacius sunt in angelo meoria. intellectus. et voluntas quam in homine. quia memoria angeli retinet sine obliuione ea quae scit. et intellectus eius intelligit sine inquisitione. et voluntas diligit sinem retardatione: quorum opposita sunt in anima. ergo etc. Tertio patet similitudine. quia sapiens artifex in nobiliori tabula nobiliorem picturam facit. sed imago dei in creatura est quasi quedam pictura tabule impressa secundum Magistrum sententiarum. ergo etc

¶ Secunda conclusio: quod loquendo secundum aliquid imago dei magis est in homine quam in angelo. Probatur hec conclusio etiam naturali repraestentatione intelligendo. quia odo expressius representat quam angelus distinctionem personarum: eo quod in homine est personalis discretio per originem qua vnus prenatur ab alio: sicut persona a persona. quod non est in angelis. Item quia sicut ex vno deo sunt omnia: ita exvno homine omnes homines. Item sicut deus simpliciter est finis omnium ita homo quodanmodo finis creaturarum. quia magis sunt propter hominem facta omnia corporalia quam propter angelos. et in huiusmodi patet quod homo expressius representat dei imaginem quam angelus. et sic claret conclusio

¶ Tertia conclusio. quod loquendo de ratione imaginis secundumesse quamuis equaliter reperiatur in angelo et homine: Tamen dan¬l tur alique anime humane quae secundum gratuita et secundum bene esse imaginis diei multo excelletiori modo sunt insignite dei imagine quam etiam optimi angeli vel supremi. Huius conclusionis prima pars patet. quia de esse imagis est quod creatura in¬ mediate ordinetur in deum et sit nata deo coniungi. hoc enim est essentiale imagini. Et quia in hoc angelus et homo equi parantur. quia vt Augustinus. ait. Utriusque mens immediate ab ipsa prima veritate formatur. ergo equalciter est imago in eis secundum esse vel essentiale. Secunda pars conclusiois patet de anima christi. Et pie creditur ac communiter sentitur etiam de anima beate marie eius matris: quod super omnes angelos eleuata sit capacitas earum de deo. Et Aug. hoc inuit pluribus locis. ergo etc.

¶ De imagine dei plura infra. vbi Imago. et habes etiam plurima lib. i.

¶Item de cam finali anime rationalis questio est Utrum deus creauit animam ad beatitudinem eternam. Et rasent Magister in. ii libro di. i. cum Aug. quod sic. Nam Augu. ipset in praefatione. libro pseos. dicit in hec verba. Mundus idcirco factus est vt fieret homo homo vero ideo factus est vt deum factorem suum agrasceret. Ideo agnosceret vt amaret et coleret. Ideo amaret et coleret vt beatam immor talitatem pro mercede laboris caperet. Ideo autem praemio beate immortalitatis afficeretur vt similis effectus angels summo et immortali deo in perpetuum desuiret ipset laudando. et esset regnum eternum ipsi deo. Hec est summa rerum. hec conditi hominis ratio. hoc arcanum dei. Hec Augu. ibi. Ex quibus patet quod summa dignitate dilexit et honorauit deus nostras animas. Ideo tenemur deum reamare et laudare.

¶ Eat anima creata sit ad beatitudinem in solo deo habenda. patet tribus signis.

¶ Primum signum vel argumentum anhelationis. quia anima semper anhelat ad deum: neptest quiescere appetitus eius etiamsi hebeat totum mundum: sed in solo deo quietatur. deus autem et natura nil facit frustra ex i. Celi. ergo non frustra talem appetitum indidit deus menti. eti per conseques anima factam est ad finem beatitudinis. videlicet deum e Unde Aug. xi. confes. dicit. Fecisti domine cor meum ad te. et ido inquietum est donec perueniat ad te. Hec ille

¶ Secundum argumentum confederationis. quia talem vult deus cum anima confederationem. quod sicut anime in solo deo quietari placet: ita et deo in sola anima hitare per gratiam complacet. adeo quod quacumque mundi bona offerat homo deo: ipsi non placent omnia illa: nisi offerat deo animam suam pro habitaculo gratui to. Unde Prouer. xxiii. deus dicit. Fili pbe mihi cor tium et sufficer mihi

¶ Tertium argumentum illapsus e animam solius deitatis. quia deus sic voluit facere animam vt nil possit in eam illabi nisi solus deus et nullus alius vel angelus vel diabolus etc. Unde Aug. Solus deus illabi tur menti. Ideoque constat quod ad se solum inhitandum fecit animam per gratiam et gloram. et per conseques ad beatitudinem. ergo deus laudetur

¶ Item de preciositate anime rationalis quaedo est Utrum anima humana merito extimetur praeciosior omni corporali creatura. Nimirum hoc recograscere est valdevtile. quia vt philosophus. i. de anima dicit. Cognitio anime vtilis est ad omnem virtutem. Et patet: quia ex hoc homo inflammatur ad rediligendum deum qui nos tantum amauit vt praeciosissimam animam dederit. Item ex hoc magis sollicitamur ne perdamus tam praeciosissimum thesaurum id est animam rationalem. et ex hoc etiam ad paeitentiam peccatorum prouocamur. quia vt Bernands. super Can. ser. lxxxii. dicit Quo anima melius cogscit suam originem eo magis erubescit vitam habere degenerem. Hec ille. Exmen dum homo recogitat se esse de genere regio vel nobili: erumbescit facere opera latricorum.

¶ Ad quaestionem itaque ponitur conclusio affirmatiua quod sic. Et probatur triplici via.

¶ Primo ex auctrtatibus. Nam Mat. xvi dicit christus. quid prodest homini si vniuersum modom lucretur anime vero sue detri. pa. aut quam dabit homo commutationem pro anima sua. q. di. nullam. quia tam praeciosa est quod nullo praecio comutari potest. etiam si dares pro ea totius modi hobs bona. Unde et Berarndus. dicit. Totus mundus corporeus vnius anime praecio equiperari non potest Item Aug. li. vii. super Gen. dicit. Anima omnem corpore am creaturam dignitate nature praecellit. et libro viii. de ciui. dicit. Omni corpori praefertur anime natura qualiscumque. Idem de lib. ar. li. i. c. xvii. Rationali mente nil est praestantius nisi deus. Et li. lxxxiii. quodio dicit. Omnis anima omni corpore melior est. Nam melius est omne quod viuificat quam quod viuificatur. etc. Et patet. quia sicut omnis artifex melior est suo instaeto et artificiato. puta faber malleo quo operatur et securi quam facit. sic anima operans in corpore etc. Eten. iii. de anima dicitr. Omnm agens praestantius est passo

¶ Secundo probatur rationibus

¶ Prima ratio divine praelectionis. Na vnumquodque quanto est melius tanto est praeligibilius. sed deus qui infallibiliter nouit omnia in numero pondere et mensura bonitatis cuiussibet rei praelegit animam rationalem prae omnibus ad sibi vniendum. vt patet in christo et ad inhabitandum propter quod dicit Prouer. viii. Delicie mee esse cum filiis hominum. ergo etc.

¶ Secunda ratio care redemptionis. quia quanto aliquid praeciosius: tanto digne emitur carius. Patet de auro respectu aliorum metallorum. sed anima humana summe caro precio est redempta i. Pe. i. Non corrup. auro et argen. set praecioso sang. domini Iesu redemp. ergo etc. Unde i. Cor. vi. Empti estis praecio mags: glorisis. et portate deum in cor. vro. Aug. Attendat anima humana quantum valeat quantum deo debeat et quantum suum praecium existat et vilis esse desii nat. non enim parui praecii sed reus est sanguinis christi qui ma culat peccato animam christi sanguine redeptam. Hec ille.

¶ Tertia ratio incorruptionis. quia omne incorruptibile et habens vitam in se: est praeciosius corruptibili: et non viuente etiam incorruptibili. sed anima est incorruptibilis et viuensergo praeciosior est etiam incorruptibili celo quod non viuit. Quarta ratio condigne satisfactionis. quia pro periculo anima per peccatum opertuit satisfacere solum per eum qui esset infiniti meriti in soluendo eus periculi damnum vt dicit Ans. Unde non suffecit satisfacere angelica natura nec alia: nisi infiniti meriti deus et homo christus. ergo periculum anime est malum Idammodo infinitum. quia finitum non posset satisfacere pro infinito. cum finiti ad infinitum sit proportio nulla. viui physi. et per conseques sequitur quod sicut perditio anime est pessima et summe damnosa. ita eius nobilitas praeciosissima. quia cuius priuatio peior: cus habitus est melior. ex regula Topi. ii Topi. et i. metaph. Unde Ber. lir medi. c. iii. dicit sic. Agnosce o homo quam nobilis est anima tua quamque grauia fuerit eius peccatorum vulnera pro quibus necesse fuit deum vulnerari et mori. Noli euo vilipendere animam tuam pro qua dei filius tanta sustulit

¶ Tertio principaliter probatur exemplis et similitudinibus. Nam in creando alia dixit deus et facta sunt Gen. i. Sed in creando animam huma nam tota trinitas divina quai altiori consilio vsus exprimitur in scriptura tamquam rem praeciosissimam faciendo prae ceteris dixit. Faciamus hominem ad imagi. et similiro no. Item quia homo factus est statura erectus in corpore versus caelum singuliter prae aliis. Et quia factus est vltimo omnium scilicet die. vi. vtpote finis omnium creaturarum. sed quia finis est melior ordina tis in finem. ergo etc.

¶ Utrum anima humana sit pulcrior sicut et praeciosior prae aliis creaturis corporalibus. Respondetur quod sic

¶ Probatur Primo ex auctortate scilicet doctorum. quia Chrisost. de lapsu mundi dicit. quod sicut caelum praeciosius et pulcrius est terra. sic anima omni corpore est praeciosior et pulcrior. Quanto inquit caelum terra pulcrius: tanto anime pulcritudo omnem formam quamuis pulcerrimi corporis superat. Oosi fieri posset vt corporalibus oculis anime pulcritudinem videre possemus. nonne derideres omnia hec qua ex terrena substantia decora esse videtur. Hec Chrys. Item Hug de arra anime dicit sic. O anima si teipsam videres si pulcritudinem tuam aduerteres: numquam aliam creaturam quam teipsam magis amares. Hec ille Sed quid respcumangelorum. audi Augutgis. libro de Cogni. vere vi. di. sic An gelos ceties sole splendidiores esse sciamus Nam solest minister modi: angeli autem templa dei. quantum ergo differi templum dei a seruo modi: tantum differt claritas angelorum a claritate sols Et sicut luna stellas: et sol lunam in claritate praecellit. sic quilibet superior ordo angelorum inferiorem glora dignitate et claritate praecellere creditur. animas quoque beatas longe sole lucidiores: angels beatitudine et claritate coequandas non dubitamus. Cogite mus itaque animam splendidam lucem: cuius minima scintilla vincit solem. Hec omnia Aug.

¶ Secundo probatur ex ratione. Si enim quaeratur quid sit pulcritudo anime. Rsponetr per Augu. super Io. ser. xxxii. dicit quod sicut decus corporis est animus: ita decus anime est deus. Cum ergo anima sit pulcra et decora ex deo inhabitante ipsam. sed deus est ineffabiliter prae omnibus pulcerrimus. ergo anima et summe pulcra ex participatione pulcritudinis divine. Proinde Hug. super hierar. an. c. ii dicit. Pulcritudo divina dicitur formifica: quia sibi conformat conuersos ad se: vt pulcri fiant amantes pulcritudinem divinam. Hec ille. Unde patet quod anima humana existens in gratia dei pulcrior est quam mille soles et celi empyrei: sed anima peccatrix feda est etc. Tertio probatur exemplari similitudie. quia videmus quod magni reges pulcra sponsam et pulcra habitacula sibiipsis volunt. quantomagis rex sunme maiestatis deus vult animam tamquam suam sponsam fore pulcerrimam. et habitaculum est vt teplum pulcerrimum: dei imaginem in se habens

¶ Que faciunt animam humanam plus valere vel praeponderare in praeciositate et praeaccepta re apud deum eus pulcritudine. Nota de hoc plura docto rum dcam Primum eim est ad id faciens fides vera. Chrys. Sine vere sidi cognitione omnis homo pecus reputatur Secundum vita pura a culpa. Chrys. super Mat. Apud deum melior est vnus iustus quam totus mundus peccaoribus plenus Tertium est charitas sancta. Ber. ii parte epistolarum. c. lxxxiii precium animabus charitas facum. Quartum est castitas munda. Sap. iiii. O quampulcra est casta generatio cum clari. videlicet virtutum. Ultimum est iusticia generaliter pro omni virtute accepta. de qua Aug. viii. de tri. c. vi. dicit Iusticia est pulcritudo animi qua plerique homines pulcri si tiasicorpore deformes sint. Item philosophus. v. Ethi. praeclarissma virtutum est iusticia: nec lucifernec hesperus est ita aimirabilis

¶ Utrum anima humana sit praecellentior angelo vel econuerso. et plura huiusmodi vide vbi Angeli. § c. et sequentibus.

¶ Utrum anima humana sit nobilior vel melior in essentia quam alia ab ipsa sua creatione Respontum Magistro. sen. dist. xxxii. li. ii. dicit Ab ipsa inquit crea tione vna anima est subtilior alia in essentia: et ad intelligendum memorandumque habilior. Hec ille. Si autem obiicitur. quia Greg. dicit. Natura omnes homines pares genuit. ergo similiter et ab ipsa creatione anime pares sunt Respondetr secundum Bona. circa lit. e. di. xxxii. concor. Rich. e. dis. ar. iiii. q. i. quod satis probabile est in animabus ab ipsa creatione esse praecellentiam. sicut etiam in angels est praecellentie disperitas iuxta capacitatis variam qualitatem. Quod autem Greg. dicit omnes homines naturaliter pares. hoc intelligendum est quantum ad priuationem ordinis in dominio etseuitute. et sic loquitur Greg. quia a principio conditionis in hominibus non fuit ordo dominii et seruitutis: sreo postea per peccatum introducta est seruitus vt est dicit Amb. Si aut quaeratur vn venit ipsa natura lis praecellentia in animabus. puta capacitas et sibtilitas ingenii et habilitas memorandi an ex parte corporis lisex parte anime. Dicendum cum Magistro vbi. supra quod ex parte anime. Cum ei non anima sit propter corpus sed econuerso. videlicet corpus est propter animam: Ideo ista praecellentia venit principalius ex parte anime rationalis. quia vna anima aliam praecellit in naturalibus. non quidem ratione principii causalis: cum ad beatitudinem a deo solo omnesti anime humane sint et ex nihilo create. sed ratione sapientie conditoris qui producit et facum omnia secundum debitum ordine. Unde Rich. supra dicit quod animas plures esse inequales creatas in naturalibus: sicut et in gratuitis bonis est ad manifestandum dei sapientiam et potentiam et maiorem speci pulcritudinem in varietate propter quod sic voluit deus et factum est vt sint inequales sicut et angeli sunt inequales. et hoc in donis tam naturalibus quam gratuitis. quia superiores inferioribus snt praecellentiores. etc. ergo etc

¶ Nec valet si obiiciatur quod omnes anime sunt equaliter ad imaginem dei fancte. quia hoc verum est quantum ad esse imagis. et non quantum ad bene esse. Et patet de anima christi quae praecellentissime est creata super omnesque animaset snet angelos isignita diei imagie. Similiter de anima beate virginis. vt patuit. supra. §. xxv

¶ Sed quid ad dicta philosophica qua volunt quod cholerici natuales sunt melioris ingenii quam phlegmatici. et Arist. iii. de anima. molles carne aptos mente dicimus. Respondetur secundum e. Bon. quod non est negandum quin bona dispono corporis multum faciat ad exercitium illarum habilitatum qua inster anime a sua creatione. sicut econuerso. mala dispono corporis multum facum ad ipedimentum tearum. Attame non est illa ratio principalis de bonitate ingenii: quia videmus aliquando homines contrarie complexionisese ingenio sos. Ad illud exnm. Quando aliquis facur bonum artificium: hus causa principalis est potius ipsi artifici attribuenda in veritate quam instateto es. sic etc. Proinde cum videanus homines esse aptos ad diuersa exercitia: quasdam ad artes mechanicas: quosdam ad libsrales. et iterum quosdam ad mathe maxcalia. Quosdam ad physcalia. quosdam ad metapyysicalia. Si quaeratur ratio huius respondebit theologgius quod per est ex distributione donorum dei a quo procedunt non solum bona et gratuita dona. sed etiam natur alia. et omnia talia vocantur gratiae a sanctis. iuxta illud scilic. Pe. iiii. Unusquisque sicut accepit gratiam in alterutrum illam administrantes. Naturalis autm philosophus respondebit quod hoc venit ex diuersa dispositione ex parte corporis vel quantum ad complexionem vel quantum ad organizationem. Uterque tameum bene respondet. sed theologus melius respondet. quia assignat cam principalem. Hec Bon. etc.

¶ Si adhuc petas Nuquid animam in natura libus meliore praediligit deus. Respondetur quod non. ex hoc solo nisi etiam hebeat gratuita praecipue praedicta. §. xxviii. sicut patuit. et de angels vbi Angeli. §. lxxxi.

¶ Ex praedictis de prae ciositate anime patetquod summum damnum sit in perditione anime alices Tum ratione incommutabilitatis et aliis rationibus tactis. §. xxvii. et. xxviii. quia praeponderat toti modo etc. Tum ratoe perditionis corporalis. quia perdita anima perditur et corpus in gehebenam. Mat. x. qui potest et animam et corpus perdere in gehennam. Tum ratione velis priuationis mundialis. quia omnia bona modi simul cum anima perduntur. Tum ratione eternalis flebilitatis quia quilibet non vsque ad tempus. sed vsque in perpetuum deflebit anime sue perditionem.

¶ Item de immortalitate anime quodo Utrum anima humana sit incorruptibililis immortalis. Respondetur secundum Bon. super. ii di. xix. ar. i. q. i. simulque Scotorlis. et Guil. e. di. et omnes alios per conclusionem quod sic vt tenet fides catholica. cui concordat etiam philosophia. et omnis ratio recta. quamuis forte hoc ratione naturali et demostratiua concludi non possit. tamen fide tenendum est

¶ Et primo probatex consideratione caunae finalis. Nam potissimus modus deueniedi in cognitionem immorcalitatis anime ex fine approbatur ab Aug. praecipue. xii. libro de tri. et i. libro de ci. dici. Nec immerito. quia finis imponit necesitaiem his quae sunt ad finem. ii physicus. Unde quia certum est et vcrissin:um quod anima rationa creata est ad finem istum videlicet vt summam beatitudinem assequ tur. Sed hunc finem non potest anima assequi nisi sit immortalis ero etc Maior patet. quia naturaliter omnis anima rationalis appetiusemper esse beata. Sed nil ociosum est in fundannto nature. ii physicis. et sic sequitur quod naturale desiderium non est frustr. ex i. Eth. Si autem anima esset mortalis frustra esset planta tus talis appetitus in tam nobili natura contra philosophum locis praedictis. Mior autem probatur. quia beatitudo requirit necessario se curitatem teste Boe. iii. de consol. prosa scilicet vbi autm moro potest accidere necese est timere. Si ergo anima esset mortalis timeret amittere quandoque beatitudinem per mortem. et sic non posset esse secura et per conseques nec vere beata cum beatitudo sit status omnium bonorum aggregatione perfectus. dicente Boe. supra. Ideo concluditur quod anima per naturam est immortalis cum sit facta capax beatitudinis.

¶ Secundo probatur ex cauae forma consideratione. quia anima fca est naturaliter ad dei imaginem et similitudinem. ergo debet deo ese similis in immortalitate. Unde et philosophus. xii. metap. dicit quod intellectus est forma manens plscompositum etc. Et Guil. dat talem rationem ex parte obiecti intellectus. Omnis virtus corruptibilis leditur ab obiecto nimis excellenti Et patet. iii de anima. Excellens sensibule corrumpit sensum. Sed excellens intelligibile obiectum non ledit nec corrumpit quinpotius perficit intellectum. ergo etincor¬ ruptibili¶ Tertio ex cosideratione cane matiat. quia cum anima sit creata ex nihilo. si ergo aliquando corrumperetur: tunc annihilaretur et resolueretur in id ex quo facta estid est i nihilum. et tunc sequeretur quod aliquod bonum remaeret irremumeratum: et aliquod malum impuitum apud deum qui iuste iudicat: quod est contra ordinem divine iusticie. Nam cum in praesenti vita multa maneant mala impunita et multa bona irremumerata. si ergo non ponitur alia vita in qua fiat puitio et remumeratior hbebitur propositum Si autem necese est ponere aliam vitam quam hanc: cum ibi fiat remumeratio perpetua in iudicio de bonis operibus et puitio de mal. sequitur ergo quod anima est immortalis Confirmatur. quia philosophus. iii. Ethic. dicit quod fortis virtuosus dicbtet se exponere morti secundum iudicium rationis pro republica etc. Et etiam secundum omnes leges certum est quod homo non debet dittere verita tem iusticie viteque: sed praeligat mori. sed si anima esset mortalis. tunc sic faciedo tale factum bene et iuste vergeret in peiorem exitum faciet scilicet i non esse totaliter: quod non habet rationem boni. ergo non est appetibile lct volibile propter quodcumque bonum virtutis. sequitur ergo quod si homo recte se expoit morti pro iusticia et anime sue salute ne in peccatum ruat. Ideo anima est immor talis. alias non esset huiusmodi lex iusta.

¶ Sed cotra istas rtioes. Siquis di. quod anima moreretur: sed postea in iudicio deus ea iterum resus citabit sicut et corpus vt recipiat bona aut mala secundum quod meruit etc. Et ad hanc instantiam Bon. dicit quod exoanima ex nihilo est creata: non suscitaretur ipsa sed alia Tals tamen modus dicendi non est securus salua sua reuerentia vt Guil. dicit vbi. supra. Et probat. quia deus inquit potest aliquod indiuiduum penitus destructum idem numero reparare. Et hust ppositum dicere sapit contra articulum paris. qui detur mina uit istud. Ideoque dicendum est aliter. quod mens vel anima rationalis debet stare a principio semper immortalis in se et tandem in merito suo. Nec danda est illa adnihilatio tam quam medium: quia sine causa poneretur: quoniam aut resuscitaretur anima iterum postea moritura. et sic non fieret retributio vere beatitudinis pro bono opere. vt patet ex ratione prima hos conclusiois. aut resuscitaretur numquam de cero moritura. et sic in idem re diret. videlicet quod anima esset immortalis finaliter post resuscitatem nem etc

¶ Quarta ratio probans est ex consideratione cae effici entis. quia nimirum posset obiici: quod dicente scriptura. i. Tainm. vltmo. solus deus habet immortalitatem. Et quia Damas. dicit quo scilicet omne quod a versione incipit in versione tendi scilicet ad nihilum. Omnis enim creatura vanitati subiecta est

¶ Questio ergo est a quae et quo conseruatur anima humana i esse perpetuo vt no corrumpatur. Respondetur secundum e. Bon. supra. et Scotor. quod a deo qui creauit animam ex nihilo conseruatur in perpetuum. ita quod deus semper praesens est anime facte ad imaginem suam: et nunquam eam deserit quin sit in ea peressentiam potentiam et praesentiam. ergo anima dei voluntate est incorruptibilis Ad auctoritaes autm obiectas dicendum secundme. quod in telligende sunt sic. quod omnis creatura est angelica quantum de se vertibilis est in nihilum: nisi manutenentia conditoris sustentetur. vt dicit Greg. in moralis. Solus autem deus est imortalis ex seipso sine omni alterius iuuamine. Rationalis ergo creatura licet ex origie hebeat idoneitatem ad immortalitatem: non tamen potest sufficientur se continuare in esse perpetuo a se: sed a deo conseruatur

¶ Quita ratio ex consideratione virtutis anime et ope rationis experimentalis secundum Aureo. et est Scotis. Quia ex¬ perimur in nobis operationem anime esse quae non subestiscorrupitioni. Sed substantia quae est principium operationis semper habet ee stabilius quam sua operatio. ergo a fortiori Substantia anime non subest corruptioni Mior nota est. sed maior probatur. quia experimter quod libere intelligius et eligius et iudicanus quanocumque volumus. nec anima quamuis alligata corpori corruptibi li senescit vel antiquatur intelligendo per tempus. quinpotius vt dicitur Iob. xii. In antiquis est sapientia et in multo tempore priudentia. Item teste philosopho scili. Poli. Natura debiles corpore magis apti sunt principare. Grossi autem subiici et hoc propter maiorem subtilitatem ingenii in debili corpore. vnde x. ii de anima dicit. Molles carne aptos mente dicimus. Hec autm fieri non possent si anime operatio in tempore antiqua retur Denique Alb. magnus libro de animalibus dicit. quod circa. xl. annum incipit hominis intellectus perfectius depurari. ergo etc.

¶ Quod si obiiciatur quod videmus in senibus corpore nimis nueterato deficere vires anime. puta videre clare: aut itelligere sine obliuione etc. Dondum quod hoc non est de per se ex parte anime scilicet per accmtens eo quod anima indiget in suis operati onibus organo corporali. ex. iii de anima. Organis autem debilitatis minus apta fit anima in suis operationibus. Sicut sapiens carpentarius si hebeat instrumenta puta secures et dolabra acie obtusa non tam bene operatur sicut cum acutis vnde Aris.i ist de anima dicit. Si senex acciperet oclum iuue nis videret vt iuuenis. et sic patet propositum. Plures al as rationes dimitto amore brevitatis

¶ Sufficiat tamen quod infuper confirmatur anime imortalitas manifesta certitudine ex scripturis et articulis fidei. Primo de christo domino qui resurrexit a mortuis. et animas scorum ex libo eduxit relictis reprobis in inferno cruciandis perpetuo. Secundo de omnium resurrectione hominum in eadem anima et corpore numero quo vixerit. Tertio de multis resuscitatis in ve. et no. tes. vt Lazaro et aliis qui et multa de penis inferni vidisse narrarint. et per conseques anime eorum per mortem corporis non fuerunt anihilate. Quarto de omnibus martyribus quae se morti exposueruit pro futura vita. et de multis qui apparueruit post mortem viuentibus in praesenti. vt petrus et paulus. neroni et Constantino imperatoribus. et sic patet propositum.

¶ Ultio anime immortalitatem testatur Omnis lex. non solum theologica. sed etiam lex canonica. Et ciuilica etiam quae C. de iutilibus stipulationibusi licet Ex eo. dicit expresse quod dei clementia nostre nature anime immortalitatem donauit. Preterea etiam lex immunda mahomentica quae credit futuram resurrectionem. licet erret in hoc quod dicit ad vitam carnalem fieri ipsam resurrectionem vt est Auicem. re probat talem errorem. Item testatur lex philosophica anime immortalitatem vt dicetur immediate. §. subsequenti. Deus ergo est laudabilis.

¶ Utrum philosophi posuerunt anime rationalis immortalitatem. Respondetur secundum Guil. in. ii sen. di. e. xix. quod sic. Nam id multi expresse posuerit. Sed quis philosoporum primus posuerit anime immortalitatem dicit idem Guil. ibi dem. quod Ferelides qui fuit praeceptor pythagore. Et inde ad diuersos philosophos hec opinio peruenit Unde arist. summus philosophorum pluribus locis id dictauit expresse. Prima habetur. ii de anima vbi dicit. quod reliquum anime genus id est intellectina anima separatur ab aliis sicut perpetuum a corruptibili. Secunda li.x. Eth. vbi ponit vitam contemplatiuam esse diutur niorem vita actiua quod non videtur nisi intelligat post hanc vitam esse aliam vbi divittetur actio et erit contemplatio. Ter tia est in libro de pomo et morte vbi expresse docet suos discipulos clarius post hanc vitam videri veritatem quam in praesenti Quarta libro de secretis ad Alexan. vbi scribit di. O Alexander noli appetere id quod est corruptibile et transitorium. sed pete diuitias incorruptibiles: regnum eternum. Hec ibi

¶ Si autem obiiciatur quod Arist. i. libo de anima icit. Intellectus inquit corrumpitur quodam in nobis corrupto quod interius estid est corrupta ipsa phatasia. quae quidem corrum pitur organo corrupo scilicet ad corruptionem sbiecti. ergo in tellectus est corruptibilis. Dicendum secundum e. Guil. quod hocdbet intelligi sic: quod intellens corrumpitur non quo ad sbam intel lectus: sed quo ad operatioe list actum intelligendi tantummdo qu. scilicet actus intelligendi generatur a phantasia. Nam in praesenti vita popertet intelligentem phantasmata speculari. iii de anima. Et ita intellens noster coniunctus corpori indiget organo corporeo pro phantasia Corrupto autm organo corporeo talis actus intelligendi lstoperatio corrumpetur Unde anima post mortem se parata intelligit sine phantasmate: sicut et sine organis corporalibus.

¶ Quod si quratur quomo phiosophi asentire potuerit huiusmodi positioni immortalitatis anime: cum per rationem vel experientiam certitudinaliter ad illud peruenire non potuerunt. maxime quia etiam Salomon sapientissimus secundum experientiam sensualem loquens Ecces. iii. ca. dicit. Unus est interitus hominis et iumentorum. et ita sequitur quod moritur anima hominis sicut et bruti. Respondet idem Guil. quod Salomon in illo lib. loquitur vt concionator qui inducit dcam sapientum et etiam dicta stultorum Inter que dca scilicet stultorum vnum est hoc. videlicet vnus est interitus hominis et iumentorum. Ideoque ibi tandem in fine libri sapienter concludit di. Deu time et mandata eus obserua. hoc est omnis homo Hec ibi

¶ Ad quaesitum ergo dicendum quod quamuis per experientiam certitudinaliter philosophi non potuerunt peruenire ad immortalitatem anime. Tamen ratione quasi sensuductiua peruenerunt hoc modo. Ad sensum enim videmus celestes orbes moueri. et secundum philosophiam putarunt hoc fieri perpetuo a spiritu viuente separato immortali. sicut sunt angeli qui mouent orbes qui nec carne teguntur nec vnquam moriuntur. Rursus reperimus spiritum viuentem qui carne tegitur et cum carne moritur. vtpote eductus de potentia materie: sicut est anima brutalis. Sed quoniam in ter duo extrema semper est dare medium participans cum vtroque extremorum ex. v. libro Physicorum. ergo sequitur quod est dare tale medium. videlicet spiritum qui carne tegitur: sed non cum carne moritur. qualis est anima rationalis. Hanc rationem de immortalitate anime dictat etiam Grego. in moralis. et lib. iiii. dialogorum Proinde multi hosophi tam firmiter immortalitatem anime crediderunt quod pro desiderio alterius vite se morti. dederunt vt patet p Aug. xxii. de ciui. dei. de Theobrato discipulo platonis qui cum legisset librum de phedrone platonis. vbi scribit immortalitatem anime de muro se praecipitem dedit. Item eodem lib. de phedro. Plato dicit perfectus et purgatus hinc transiens cum deo habi¬ tabit. Et in Timeo ait Anima est immortalis et post hamc vitam praemiabitur vel pumietur: vt ceteri Diogenes et marcus Catho. vt recitat Tullius de Tusculanis quaestio. atque Tenon philosophus et Empedocles. Alii quoque plures se morti dederunt pro huius veritatis probatone. Et multo magis christianus credens immortalitatem anime debet amore christi se morti exponere: sed non licet oc cidere seipsum: quia hoc est peccatum grauissimum secundum quod de Aug. Unde patet deus laudabilis in omnibus etc.

¶ Sed quo go anima humana dicitur moriin sacra scriptura. Respondetur quod sicut iam doctum est Ania est immortalis secundum suam subam. tamen dicitur in scriptura quod moritur per peccatum. Et huiusmodi mors est spiritualis: et non secundum substantiam anime. Sic ergo intelligende auctes dicen. animam mori. Eze. xviii. Aima quae peccauerit ipsa morietur. Et Sap. xvi. Non occidit per maliciam animam: ac huiusmodi. Ratio. quia secundum Aug. de pe. di. i. §. Item si antequam. Deus inquit est vita anim scilicet spiritualis. sicut anima est vita corporis Unde sicut corpus viuere non poterit separata vel absente anima. ita anima viuere non valet nisi deo praesente. Sed quia deus recedit subtrahendo gratiam ab anima quando anima mortaliter peccat. ergo anima per peccatum mori dicitur spiritualiter. Et hoc fit multiplici morte. Primo originalis culpe Rho. v. Per vnum hominem mors in omnes homines transiit. Secundo actualis malicie. vt patuit praedcinis auctoritatibus. Tertio infidelitatis morte. Mat. viii. Dimitte mortuos id est infideles sepelire mortes. suQuarto. Morte gehenne. Psalmus Mors depascet illos. Preterea aliquando moritur anima sola praeua volurtate. i. Io. iii. Qui non diligit manet in morte. Aliquando etiam oris offensione. Sap. i. Os quod mentitur occidit animam. Aliquando opere. Iaco .i. Peccatum cum consummatum fuerit generat mortem. Et omnia hec intelliguntur non de substantiali sed de spirituali morte anime

¶ Item de vita anime plura habents vbi Uita. §. diuersis

¶ Item de vnione anime ad corpus quaesdo Utrum anime humane create sint a principio ante vnionem ad corpus an simlis cum corporibus suis creantur: et cream do infundantur. Respondetur praenotando: quod Orige. posuit animas humanas a principio fuisse creatas sicut et angelos: sed postea ad corpus venisse animas vel venire cum corpus formatur. Sed Guil. in. ii di. xviii. conclusion ii

¶ In contrarium arguit sic. Si anice esent a principio createm: aut volunt modo venire ad ista corpora infecta: aut non volunt. Si volunt sequitur quod sunt fatue et stul. te in hoc quod inquinari peccato originali volunt: quod occasionaliter vel materialiter ex corpore infecto contrahunt dei lege obligante. Si autem non volunt sed veniunt con volunta tem. Igitur misere sunt et prius quam peccet penam patiuntur etc. Confirmatur. quia non est verisimile quod stent tanto tempour scilicet principio mundi absque meritorio actu proprio aut demeritorio. Et ita si merentur efficiuntur mox beate si cut angeli. si demerentur fiunt damnate vt demones. sed hec sunt flula et erronea. Ideoque hanc positionem debet quisque respuere sicut erronea

¶ Unde ad quaesitum conclusponitur: quam etiam dictant Augustinus. et sancti doc. catholici. vt ponit Bon. etiam: quod anime humane creando infunduntur: et infundendo creantur. Unde ipse Aug. de Eccl. dogma. c. xvii. dicit. animas hominum dicimus non esse ab eterno inter ceteras intellectuales naturas: vt plato finxit. Nec simlis a constitutione mundi creatas: sicut Orig. finxit. sed simul creando infunduntur et infundendo creatur Item super illo paeoms. Qui finxit singillatim cordaeorum glo dicit id est animas quae creantur singillatim et successiue sicut et corpora earum. Hec ibi. et sic patet. Sed quid horum fiat prius videlicet An creatio anime quam infusio. vel econuerso ibidem Guil. dicit quod prius natura fit anime creatio quam eius infusso. Sicuti prius res in se esse consideratur quam in comparatione ad aliud. Et hoc ordine nature Uerum tantum simuls tempore in eodem instanti fit creatio et infusio

¶ Ex dictis patet error macrobii libro de som. scipio. quod somniauit animas creatas ese in celo et postea desce dere hic inferius per circulum lacteum hoc est per Galaxia et hinc in corpora. ac peracto officio. iuste et bene viuendo: rursum superius ascendere in caelum. Hec dicere ridiculosum est.

¶ Item ex eisdem. dictis patet error manicher qui posuit animas in celis in principio creatas. et posteainquit ad suggestionem dei tenebrarum hoc est diaboli peccasse et quod merito illius peccati sunt detruse in corpora velut in carceres vt purgentur ac postmodum saluentur. Et patet ibi plures errores esse

¶ Quare autem deus non vult animam humanam creare sic quod hebeat antea esse extra corpus sed post separationem a corpore bene habet per se stare sine corpore vsque ad dici iudicii. Respondetur quod ratio prima est perfectionis secundum doc. Subti. super. ii di. xvii. q. .cilicet quia dei perfecta sunt opera vt scribitur Deut. xxxii. ergo non decet de um facere imperfecta opera. Sed si anima esset creata antea extra corpus esset sicut pars hominis in perfecta dum actu non informaret. Et patet. quia sicut pars in toto est perfecti or quam per se existens. Exempli gatia. si manus vel pes esset ex tra corpus. imperfecta esset. Sic anima cum sit naturaliter perfectio hominis. ergo etc.

¶ Alia ratio huius est diuine dilecti onis. qua sic voluit deus vt per hoc quod anima creatur in corpore hebeat naturalem inclinationem sibi inditam ad esse in corpore. Et propter hoc fortius desideret resurrectionem corporis glorosam futuram. et per conseques ad deum diligendum conuertatur a peccatis penitendo et orando ac bona opera faciendo quibus possit obtinere gloriam resurrectionis tam sibi quam corpori et cauere damnationem.

¶ Tertia ratio cautionis scilicet culpe et pene. Et hoc etiam ex dei est beniuolentia erga nos. Si enim anima crearetur ante corpus probabi le esset rationaliter quod humisset ante corpus aliquem actum vel operationem propriam. et per conseques meritum et demeritum ac de liberationem veniendi ad corpus corruptum a quo contrahit maculam originalis culpe. Et ita in hoc volutarie peccaret et actualiter ac per consequens mereretur puniri pera sensus positiua pro tali peccato.

¶ Nunc ergo deus bene nobis pro uidit in hoc quod non creat animam antea extra corpus ne habeat vsum liberi arbitrii praecedentemque voluntatem ad veniendum in vnionem corporis. et per consequens incurrat actualem culpam et penam positiuam etiam pro infectione ori ginalis peccati. Et hoc innuit apostolis Rho. ix. de esau et Iacob dicit qui cum nondum nati fuissent aut aliquid egissent boni vel mali vt per electionem propositum dei ma neret non ex operibus etc. Hec tertia et ratio colligitur ex dictis Scoti etc. Si ergo quaeratur ab aliquo. vbi creatur anima An in corpore vel extra corpus. Respondet magister cum Aug. quod creatur intra corpus. licet ex nihilo et non de corpore nec ex tra corpus. Et patet ex praedictis. §. duobus praecedentibus etc. Item ad idem Tho. ii scrip. di. xvii. q. iii. ar. i. iducit Arist. probantem contra quosda philosophos quod videlicet anima creatur in corpore tali ratione. quia anime debetur esse substantiale et specificum in tali corpore Et ita habere debet essentialem hitudinem ad corpus in tantum quod anima quae dat esse vni corpori non possit perficere aliud corpus Sed hoc non esset si humisset esse extra corpus. quia sic accidentaliter vniretur corpori sicut nauta naui. vel sicut homo indumento prout Grego. Nisenus refert platonem dixisse quod homo est anima corpore induta. ideoque sicut quis potest mutare indunntum: ita anima potest de corpore in corpus transire secundum pythagoricos. Sed hec dicere est erroneum. Et improbat etiam Arist. Concluditur ergo quod anima creatur in suo corpore cui habet vniri sicut forma materie perfectia substanialiter nec potest vnquam corpus aliud informare

¶ Si quaratur autem. quid de anima Ade de q Aug. dubitauit magister recitas opinionem illius Et etiam opinionem ei contrariam. neutram determinat. Sed subdit dicit sic. Quicquid de anima primi hominis extimetur dealiis certissime sentiendum est quod in corpore creentur. creamdo enim infundit eas deus et infundendo creat. Hec magistr in. ii di. xvii. cust dicta in forma habes vbi Adam §. vii

¶ Itaque obiicere posset quis dicedo sic Aug. dubitat. vii. super Gen. ad lit. et. xi. de ciui. Utrum anima Ade sit ante corpus creata cum angelis. vel in corpore iam formato. Et similiter magister indeterminate sub dubio re linquit. ergo pari ratione videtur dubitandum de aliis animabus. Respondetur secundum Bon. in. ii di. xviii. ar. ii. q. ii quod non est par ratio de anima Ade sicut de aliis. quia in anima ade nec in fectio originalis culpe fuit nec ignorantia quando infusa est corpori. Sed in animabus aliorum hominum aliter est vt paet Et quia satis rationabiliter potest opinari quod ordinata potentia deus bene potuit animam ade creare ante corpus cum angelis simili tum vt ostendatur anima humana per se posse sbsiste re nec a corpore dependere. tum vt ostendatur conformitas anime et angelorum in imagine divinali. et in beati tudine ad quam ordinati sunt. ideo bene opinari potuit animam primi hominis prius creatam fuisse a deo. quam corpus fuerit formatum ipsius ade. Sed quia multo probabilius et rationabilius est dicere quod anima ade de facto fuerit creata stati cum corpore in ipo corpore non extra. quod patet ex dictis. Primo. quia anima tam ade quam eue et aliorum vnitur corpori vt perfectio naturalis cui naturaliter appetit copulari et semper in eo esse adeo vt pena sit sibi esse sine corpore leiseparari. patet in morte. Secundo. quia anima vnitur vt motor mobili et forma informans corpus. ita quod sine corpore non potest mereri nec demereri. Ideo nec anima ade nec eue nec aliorum hominum debuit ante corpus produci. vnde et si Aug. de anima Ade dubitauit in hoc vt dicit Guill. e. di. xvii. videtur defecisse. Si autem opinatus sit de posse tantum: sic non defecit. Uerumtamen de anima etiam Eue et omnium aliorum hominum nulli licet dubitare vel contrarium opinari: quin creentur successiue in suis corporibus vt tenent sancti communiter. etiam Aug. imo omnes catholici tractatores et omns fideles etc. Ad idem. supra. vbi Adam. §. ii.

¶ Undo creatur anima humana in suo corpore in vtero matno a conceptionis principio. Respondetur secundum Bon. in. ii di. xxxi. et omnes concor. theologi: ac etiam philosophos. quod quando corpus est debite organizatum: tunc et non antea creatur anima. quia vt Arist. ii de anima dicit. Anima est actus primus corporis organici physici. Ideoque non potest esse anima nisi in corpore physico organico debite complexionato: vt etiam dctum est supra § vi. de Embryone.

¶ Quare autm sic ordinauit deus. Dicendum quod pecipua rto hec est. vt scilicet omnia membra et organa sensuum quae sunt in homine simlis et non successiue animando obliget ad seruiendum sibi. hoc est deo a quo acceperunt beneficiumvite: et nullum membrum seruiat diabolo per peccatum. Iuxta quod hortatur Apostols di. Non regnet in vro mortali corpore peccatum: vt obediatis concupiscentiis eius: sed exhibeatis membra vtra deo. Rho. vi. Et patet: quoniam vt etiam Magister in. ii di i. dicit. Ideo factus est homo a deo vt seruiret deo: cui seruire regnare est

¶ Sed quanto tempore formatur fetus in vte ro in tantum vt organizetur et anima ibi creetur. Respondetur secundum Scotor. li. ii. di. xx. quod de hoc due sunt opiniones praecipue. Una est Augu. li. lxxxiii. quasdio. qui dicit. quod illa formatio fit. xlv. diebus a principio conceptionis quo ad corpus maris Alia opi. est quam tagit quedam glo. in Leuitico: quod masculus in. xl. diebus formatur: femina vero in. lxxxiiii. Et huic opinioni fauent medici et etiam Arist. x. de animalibus. c. i. vbi dicit quod si fetus mascli quadragesimo die ceciderit per aborsum super aquam frigida: inuenitur habens subam inuolutam in tela: quae scissa apparebunt membra distincta habuisse etc. licet valdeparua quantitate vt vix discernantur ab inuicem.

¶ Dehoc et de situ fetus in vto. vide vbi Corpus humanum. §. xiii.

¶ Sed quid tenendum sit de istis opinionibus. Scotorlis. ibidem dicit quod vtraque opi. est vera: quia formatio perfecte fit in. xlv. diebus. vt dicit Augu. Semiplena fit in. xl. diebus. vt dicit glo. in Leui. et sic accipiunt medici ac philosophus. In feia autem augmentatur duplo vel circiter quo ad perfectam formationem scilicet vsque ad. lxxx. vel. lxxxiiii. diem. Tum ratione nature imperfectioris et frigidioris secudum physicos. Tum ratione theologica. quia sicut christus erat assumpturus carnem in sexu virilir. ideoque ampliorem gratiam eidem sexui praestare voluit. Tum ratione iuridica et logistica quae sanxit iustum esse. vt qui plus peccauit plus puniri debeat. extra de pe. et re. ca. Deus qi. et. xxiiii. q. i. Non offeramus. et ff. de penis ilicet Aut facta. Sed quia in transgressione praecepti dei in paradiso mulier plus peccauit. ergo plus punitur.

¶ Ex omnibus istis patet quod anima maris creatur circa. xlv. diem: et femine anima circa. lxxxiiii. a principio conceptionis: vnde et vetus lex praecepit purificationem parientis masculum fieri. xl. die. Leuit. xii. sed parientis feminam di plicatis diebus. vt sicut anima mascli. xl. die inficitur originali peccato quo die infunditur corpori. ita. xl. die post natiuitate ex vtero deberet mundari templum ingrediendo. Et consimiliter de fentia dies duplicarentur pro purificatione animet parientis eam. Hec sufficiant.

¶ Ad hec etiam vbi Generare. §. 1.

¶ Utrum anima ratioalis debuit vniri corpori. Et arguitur quod non. quia anima rationalis facta est ad beatitu dinem et diuinam contemplationem a qua impeditur per corporales operationes. Iuxta illud Sap. ix. Corpus quod corrumpitur aggnuat animam et deprimit sensum etc

¶ Sed ad hec rastentur quod sicut docet Magister in. ii di. i. Anima rationalis debuit vni. ri corpori. Et secundum Tho. in. ii scip. e. dist i. per. ii. ar. iiii. Nota quod ex quo intellens possibilis est sicut tabula in qua nil est scriptum. ex. iii de anima. Ideo ad hoc vt possit perfici in cognitione per species sensibiles in sensibus opertet quod vnia tur corpori organico sensibili. et inde per species intellectuales in intellcum. quia nihil est in intellectu nisi prius fue rit in sensu. ex. ii de anima. Unde cecus natus non potest intelligere colores. Si ergo anima non esset vnibilis corpori tunc sset alterius nature tamquam angelice. Unde patet quod secundum hanc naturam quam habet non potest anima melius ad divinam bonitatem accedere per cognitionem et amorem quam per hoc quod vnitur corpori. quod quide corpus quamuis aggrauat animam et impedit a contemplatione aliquantulum retrahendo: non tamen omnio Et hanc aggrauationem facit postquam corruptum est per peccatum. Si enim non peccassemus in nulo impediret: sed tantum desuiret contemplationi tamquam organicum instrmentum intellectus correquisitum. ergo non valet obiectio. supra posita.

¶ Sed quo essentia anime rationalis sit vnibil corpori: cum illa quae maxime distant non sunt immedia te vnibilia nisi minima coniunctione. Sed quia anima et corpus maxime distant vt dicit Magister e. di i. tamquam spiritus nobilissimus. et lutum. ergo etc. Respondet idem Tho. dicit quod propter hanc obicctionem Plato posuit quod anima est in corpore. non sicut forma: sed sicut motor in mobili. puta nauta in naui: vt narrat Greg. Nisen. Sed hoc improbatur per phlosophu viii. Metaph. Ideo dicimus inquit quod essentia anime rationals immediate vnitur corpori sicut forma materie vel sicut fi gura cere. vt in. ii de anima dicitur. Item. viii. Metaph. dicitur. quod non per aliquod vinculum sed seipso coniunctio forme ad materiam existit. et sic vnum alteri vnitur immediate

¶ Sed pro obiectione sciedum est inquit quod aliqua possunt conuent re in vnionem dupliciter. Uno modo secundum proprietates nature. et sic anima et corpus multum distant et minima coniun ctione possent conuenire: cum anima sit spiritus nobilissimus indiuisibilis incorruptibilis. et corpus sit vt lutum diuisibile et corruptibile. Unde ex corpore numquam potest fieri anima rationalis et econuerso. vt dicit Aug. quia sunt nature distin cte et proprietatis contrarie. Alio modo secundum proportionem pone ad actum. et sic anima et corpus maxime conueniunt. et ista conuenientia sufficit et exigitur ad hoc vt aliquid vniatur alte ri immediate: sicut forma. Alio quin nec accntens sbiecto nec aliqua forma materie vniretur: cum accmtens et subiectum sint in diuers generibus. Et cum materia sit po¬ tentia: forma vero actus. ergo vnuio maxima.

¶ Sed quare vel proprter quid deus ani¬ Nmam vniuit corpori. Et ratio quaestionis est qua etiam Magister in ii. di i. tangit. quia maioris dignitatis esse videretur anima si absque corpore permamsisset. Quod Bon. ostendit sic. quia in qualibet genere simpliciter loquendo nobilius est illud quod est pure vel magis spirituale et incorruptibile quam illud quod est minus spirituale et passibile coniunctumque corpori corruptibili. vt claret de angelo qui in genere rationalium praecellit naturaliter animam. et in gne etiam visibilium: lux sol incorruptibilis praecellit ista inferiora. et in genere metallorum aurum praecellit vt imputribile sine rubegineque. Item quia Aug. li. lxxxiii. quodo dicit. Inter corpus et animam inquit nihil est quod sit corpore deterius: et anima melius. Et patet: quia corpus est cadauer putridum fetidum: t maxime quia peccato infectum originali: quod non est in aliis corporibus. Et quia deus ipse animam creat praeciosissimam pro habitaculo suo. quare ergo eam ponit in corpore maculato a quo inficiatur peccatum. mirum videtur etc

¶ Ad hec rastur recolligendo secundum theol. doc. plures rationes secundum ordinem alphab.

¶ Prima ratio dicitur adimpletionis scilicet numeri electorum patrie ceiestis. et est Ande ton. florem i. per. vt videlicet per generationis humane successionem in corpore et hominum multiplicationem: numerus electorum adimpleretur. quod non fieret si anima corpori non vni retur: cum non posset gnare. Unde cum videamus manifeste quod sicut dicitur Eccs scilicet Gonatio praeterit et generatio aduenit: et ecce vniuersa vanitas. peruersi difficile corriguntur: et stultorum infinitus est numerus id est hominum peccaorum damnandorum. Opartet ergo vt fiat hominum multiplicatio vt possit impleri electorum numerus. Quod autem obiicitur ex eo quod anima inficitur peccato originali a carne infecta Dicendum est quod hoc non obstat. Tum quia talis infectio non est a deo bono: sed ex peccato parentum primorum a quibus contrhunt omns peccatum originale. Tum quia ex huiusmodi malo hominis vel anime ipse deus elicit melius bonum scilicet christi incarnationem et anime emundationem per baptismum gratiam et gloram ampliorem. puta virginitatis et martyrii praemia ac praedicationis scilicet aureola. vt patet. Tum quia generalis regula dictat tam theologica quam philosophica. ii et. iii. Ethi. quod sapientis est minorem defectum admittere vt sic maior defectus euitetur: quia inter duo mala minus malum est praeligendum. Sed quad maior defectus esset si anime corporibus humanis infecti non infunderentur: cum sic numerus electorum non implertur: quam quod anima inficitur postea mundanda. ergo etc

¶ Secunda ratio beatitu dinis maioris. vt anima vnita corpori mortalis et passibili possit proficere ad maiorem gloram promerendam per patientiam et opera virtuosa in corpore. puta per castitatem: virginitatem: ac opera misericordie in proximos: et huiusmodi. Unde Magister. supra. e. di. i. dicit. Fecit deus hominem ex duplici sbra: corpus de terra fingens: animam vero de nihilo faciens. Ideo autem anime vnite sunt corporibus vt in eis deo famu lan. maiorem mereantur coronam. Hec ille. Nam sine corpore anima non posset mereri aureolas scilicet virginitatis et martyrii ac praedicationis. nec etiam palmam martrrii nec fructus. xxx. lx. et. centesimum. Et per hec soluitur obie ctio prima que dicit. quod maioris dignitatis esset anima si absque corpore permansisset. quia licet hoc verum sit de diguius tate naturali: non tamen de dignitate glore et praemiorum.

¶ Tertia ratio celestis conglorificatiois. quia vt Magister dicit spra Deus sic voluit disponere quod quidam spiritus in sua puritate haberent mansionem in celo deum laudantes. vt patet de angels. quidam autem corporibus terrenis coniuncti in terra deo fideliter in corpore deseruientes ede terris in caelum ascenderent in corpore simils et anima glorificam di in resurrectione et cum angels deum perpetuo laudarent.

¶ Quarta ratio divine vnionis. Unde Magister supra dicit. putaret inquit creatura se non posse vniri creatori suo tanta propinquitate vt deum tota mente diligeret et videret facie nd faciem: et etiam vt deus vniretur homini in christo: nisicait) videret animam quae est excellentissima creatura coniungi carni lutee tanto amore vt nunque velit eam relinquere etc. Hec ibi.

¶ Ultia ratio dicitur equitatis scilicet iusti iudicii diuinalis: quae manifestatur in hoc quod pecca deus punit per penalitates et miserias huius vite corporalis. Si enim Adam cum omni sua posteritate sic puni tur in corpore innumerabilibus penalitatibus contractis: et insuper amara morte pro vno peccato inobedientie: quantum putas pumietur in inferno pro peccatis multis actualibus. ergo etc.

¶ Sed quore deus noluit dare anime corpus nobilissimum: sed vile luteum etc. cum forma et materia debeant esse proportionata. ex. ii de anima. An ma est praeciosissima. ergo debuit vniri corpori nobilissimo et praeciosissimo etc. Respondetur quod primo ideo: quia sic voluit. Unde Magister e. di. i. li. ii hanc eandem rationem tangit di. quod ideo deus animam vnire voluit corpori: quia voluit. Uoluntatis autem divine causa quaerenda no est. Secundo vt anima humilitatis haberet materiam ne superbiret et caderet: sed ad prenstentiam pro peccatis se magis humlliaret. secundum Berands.

¶ Tertio secundum Tho i. parte. q. lxxvi. ar. v. et in scp. ii. di. i. Quia ex quo anima inferior angelis secundum natura in tantum quod non habet naturaliter sibi inditam noticiam veritatis sicut angeli: sed opertet quod eam colligat ex sensibilibus per viam sensus. vt Diony. de di. no. c. vii. dicit Actio autem sensus non fit sine corporis instiaterto. ergo debuit vniri tali corpori quod possit esse conueniens organum sensus. et cum hoc Quarto vt ex defectu corporis reprimeretur etiam coactus ad humiliationem cum videret se in peccato conceptum et ad malum pronum: a carne contra spiritum rebellante inquietum: curis et passionibus infestatu. et huiusmodi plura ponit Aureols. in compem.

¶ Unde si queratur Quare deus non vniuit animam rationalem praeciosissimam celesti corpori preciosissimo. Responsio patet secundum e. Tho. in. ii scip. di i. per. ii art. v. ex eadem ratione praedicta. quia sicut Commentator lib. de substantia orbis dicit. Corpus celeste non est generabile nec corruptibile: nec est corpus sensitiuum nec vegetatiuum: sicut est corpus humanum. ideo non indiget perfectione vegetandi vel sentificandi: cum sit incorruptibile: sed tantum perfectione qua moueatur in loco quacunque virtute: siue angelica siue diuina. Unde anime non conuenit habere tale corpus

¶ Et sic soluitur etiam illa facta supra obiectio: quod materia debet esse proportionata forme. ergo nobilissime anime debetur nobilissimum corpus. puticeleste. quia non exigitur proportio omnioda secundum poprie tatenatur ales scilicet sufficitr proportio potentie ad actum vt pauit supra. §. xxxviii.

¶ Ad idem vbi Corpus. §. iii.

¶ A adhuc queratur. cur deus anime rationalincorruptibili non dedit tale corpus organicum quod esset incorruptibile. Quod si dicas dedisse in principo ante peccatum corpus incorruptibile. hoc non valet: quia etiantunc non erat corpus hominis incorruptibile et immortde per naturam. quia poterat mori cadendo in peccatum sisaccidit et poterat non mori perseuerando in gratia Cur ergo ideo dedit deus anime corpus omnino incorruptibile cum optine potuit. Respondetur secundum e. Tho i. per. q. lxxvi ar. v. quod lconstitutione rerum naturalium non consideratur quid deus facere possit. quia si hoc consideratur bene potuisset deus fecisstt etiam bruta immortalia si voluisset. Sed magis in uiusmodi consideratur quid nature rerum conueniat vt dicit Aug. i. super Gen. ad lit. Non dedit ergo homini deus corpus omninus immortale. quia non conueniebat hoc homini secundum dei praeordiuationem quae praeordinauerat quod christus dei filius assuneret corpus passibile et mortale pro hominibus redimendis a morte perpetua. Unde licet non dedit corpus immortale. tamen prouidit deus adhibere remedum contra mortem per gratiae donum et tandem per gloriam future resurrectionis quo ad bonos. Et etiam incorruptibilitatis in penis quo ad malos. Ecce deus bonus et iustus

¶ Item quare anime rationali non dedit de us corpus omogeneum sed organicum. Cum enim anima humana sit simplicissima et indiuisibilis in es sentia. videtur ergo quod debuit vniri corpori omogeneo id est cuius totum et pars sunt vnius nature vt est lapideum corpus vel ligneum vel elementare aliquod. Et non corpori heterogeneo id est cuius totum et pars sunt diuersarum natu rarum et non eiusdem rationis cum partibus sicut est corpus organicum cum tale sit magis deforme et diuersificatum. espondetur praenotando pro euidentia terminorum quod secundum Catho lican. omogeneus. a um. dicitur ab omos in greco quod in vnum in latino et genos in greco quod est natura in latino quasi vnius nature et rationis cum partibus. Sicut patet de lapide cuius qualibet pars est lapis similiter de ligno. de elentis de auro. de argento etc. Sed heterogeneus penul. correpta dicitur ab heteros vel heteron quod est diuersum et genos quod est natura. quai diuersarum naturarum existens totum a partibus. sicut patet in homine et in corporibus organici. quia ma nus hominis non dicitur homo. similiter pes. Et quia membra organica constant ex partibus diuersarum naturarum vt ma nus vel pes ex pelle carne ossibus neruis et venis etc. His premissis ad questionem responde tur secundum Tho. in. ii scripto dist scilicet supra quod anima rationalis quamuis sit simplex in essentia tamen est multiplex in potentiis et operationibus. ergo opor tuit vniri corpori quod haberet diuersa organa ad diuersas operationes apta: puta oculos ad videndum: aures ad audiendum

¶ Proinde videmus etiam quod quanto anima est minus nobilis tanto minorem diuersitatem requirit vel habet in organis sicut patet in plantis et in animalibus anulosis. et huiusmodi. Et quia anim humana est nobilissima. ergo debuit habere corpus etereogeneum pro diuersis nobilibus operationibperficir endis Ad dei laudem

¶ Sed quaere anime rationali non dedit drus corpus tandurum sicut brutis. Respondetur secundum e. Thos. et i per. q. xvi. ar. v. quod ex quo omnes alii sensus fundantruper tactum: anima autem intelleniua habet complete omnem virtutem ensiti uam: vtpote anima nobilissima. Oportuit ergo crpus cui vniretur esse corpus mixtum inter omnia alia nagis reductum ad equalitatem complexionis. Properea vt dicitur. ii de Anima. Non meliorem et certiore habet tatum cete ris animalibus vt communitr. Dico vt commuiter quia arane praecellit hominem tactu: cum stati sentiat etiam solum motim sue tele. Denique inter homines ipsos qui sunt melioris actus: sunt etiam melioris intellectus: in cuius signum dicitur. ii de anima. Molles carne bene aptos mente dicmus. Unde quia anima intellectiua tamquam nobilissima: iodeo debuit habere corpus tandurum vt bruta. Et patet exhre quod homo in carne minorem lesionem plus dolere sentt quam brutum etiam maiorem. licet cutis humana sit latior spits situdinis. vt patet in excoriatis hominibus etc. Itaque ho est me lioris tactus et certioris prae animalibus cetens propter complexionis equalitatem maiorem. et ideo etiam est sapientissimi animalium.

¶ Ad hec vbi Obiecta. §. xxxiii.

¶ Sed quare non dedit anime rtoali corpus quod naturaliter haberet insita tegumenta pro tammolli carne humana. puta pilos quibus vestiretur: et vngues pro calciamentis: vel dentes prominentes pro armis. necnon vngues ac cornua: vt sic homo esset perfectissimum animalium

¶ Respondetur secundum e. Tho. i. per supra aliosque doc. quod ex quo vt dicitur. ix. Metaph. Natura determinatur ad vnum scilicet oppositorum scilicet ad communem cursum naturalem: et non ad vtraque oppositorum. Ideo anime brutorum naturaliter sunt detur minata ad aliqua particularia: et ideo potuit ad talia determinare natura aliqua auxilia naturalia. puta brutis ferocibus dentes: cornua. vngues rapacibus auibus et huiusmodi. Sed quoniam anima humana est vni uersalium comprehensiua non detr minata ad vnum: sed habens virtutem ad infinita. ideo sibi non potuerunt talia deturminari a natura. Ueruntne anima intellectualis loco talium habet naturaliter rationem. Et manus quae sunt organum organorum. iii. de Anima per que potest sibi prouidere de omnibus et praeparare instaera modorum quai infinitorum. Sed quia natura non deficit in necessariis: nec abundat in superfluis ex. ii de anima. Ideo praedicta brutalia non dedit corpori humano: quia superflua essent cum subficienter de huiusmodi exercitiis per rationem potest prouidere. Et sic patet propositum etc. Alia ratio: vt homo per hoc instrueretur ad mansuetudinem ex natura: quae sibi negauit omnia arma ferocitatis. Tertia ratio: vt cum homo videt se nudum pilis vestibus et armis factum: erumbescat de superbia vestium tamquam de aliena veste non propria: quia induitur eni lanis animalium vel ex lino aut pellibus et calciamen tis aliene nature. et per consequens se huiliet. Et sicut erubescit se nudum apparere coram aliis: ita erumbescat si uuda est anima a virtutibus et operibus bonis coram deo et angelis. prout legitur de Adam: qui erubuit uuditatem. sua coram deo. Gen. iii. Similiter Eua. Ad idem Anselmus lib. similitu. dicit quod qui de vestibus gloriantur simules sunt latronibus gloriantibus de hoc quod sericeis vel auratis funibus aut chordulis in patibulo suspendumtur: quia vestimenta concessa sunt nobis postea nudatis per peccatum. non ad gloriam sed ad signum ignominie. quia demeruimus mortem: cum antea creati sumus sine omni vestimento. nec de hoc erubescebamus etc. Ecce dei bonitas et iusticia.

¶ De corpore humano plura habes. vbi Corpus. per totum.

¶ Ubi vel in qua parte corporis anima humana habet residere. Respondetur quod de hoc apud philosophos varie traduntur opiniones: quas et theologi recitando tandem veritatem eliciunt concludendo.

¶ Prima opinio di quod anima residet in cerebro vel capite. hanc tenuit plato prout narrat Hiero. in epistola ad Fabiolam Ratio huius opinionis est. quia caput tenet primatum inter omnia membra et dirigit totum corpus: et in eo sunt omnes sensus tam interiores quam exteriores. et per conseques magis caput de propinquo respicit operationes anime rationalis. Ideoque videtur quod anima magis resideat in capite

¶ Secunda opi dicit quod anima residet in corde. Et hoc tenuit Aristo. et Auice. quia. xiii. de animalibus idem Arist. dicit quod cor inter omnia membra primo formatur: et est principium venarum et neruorum: ac primum viuens et vltimum moriens. ergo etc. De hoc vbi Formatio.

¶ Tertia opi. dicit quod anima habitet in sanguine. Iuxta illud Leuitur. xvii. Anima omnis carnis in sanguineest. Et philosophus dicit quod sanguis est sedes anime. ideo effuso sanguie moritur homo

¶ Ad praedcans opi. dicunt aliqui ponendo talem similitudinem. videlicet quod sicut aranea residet in medio tele sue vel in aliqua eius parte: et omnem motum in partibus tele statim sentit et illuc currit. Sic anima residens in centro cordis vel alibi facuit etc. Sed huiusmodi opinatio reprobatur per philosophum libro de sensu et sensa

¶ De his vbi Uita. §. x i. Sed verius dicunt theo logi cum Aug. quod anima est tota in toto corpore et in qualibet parte tota Unde nota secundume. Rich. de medi. vil. super primo. dist. viii. ar. ultio. concor. Tho i. parte. quod viii. art. vlti. et libro. ii contra Genti. quod dupliciter possumus loqui de anima. Uno modo quo ad est essentiam. Alio modo quo ad es potentias.

¶ Itaque prima conclusio ponitur. quod anima per suam essentiam vel quo ad essentiam est tota in toto corpore et in qualibet parte corporis tota. Hoc patet per Augu. vi. de trinitat. ca. vi. expresse. Item patet per Damasce. d. i. lib. ca. xxiii. et. ii. li. c. iii. Sicut angelus est totus in loco vbi operatur: et in qualibet parte loci illius totus cum sit simus plex et indiuisibilis. ita et anima in suo corpore est tota et in qualibet parte corporis tota operatur. et est secundum essentiam cum sit indiuiuisibilis

¶ Ratio autem quare sic voluit deus animam esse in corpere: est vt homo secundum se totum et per singula membra seruiat deo. a quo habet animam in omnibus totam viuificantem tec. Alia quoque ratio huius potissima est: quia anima est substantialis forma et perfectio totius corporis humani. et est simplex nec extensa secundum materie extensionem nec diuisibilis. ergo secundum se totam est substantialis perfectio cuiuslibet partis corporis

¶ Denique patet similitudine. Sicut enim deus est totus in toto modo vnicus et vbique vel in qualibet re totus est deus cum sit indiuisibilis sic anima in hoc deo assimilatur. ergo etc. Item radius solis non potest diuidi vel scindi in partes: sed est integre in toto aere et in qualibet parte aeris est totus secundum totam rationem essentie vel speci sue etc. Item in speculo vno est integraliter tota imago faciei tue. et dato quod frangatur speculum in partes diuisas: tota imago tua erit in qualibet eus parte apperens etc. Suo modo est in proposito de anima quamuis hec similitudo deficiat aliqualciter. Unde patet etiam experimentali sicrg. quia videmus quod anima recedente a corpore nulla pars corporis habet proprium actum vel operationem. Hoc autem ideo. quia anima tota simuls recedit a qualibet parte: nulla quoque pars anime remanet in ocusio vel manu siue alio membro. alias oculus posset videre vel manus tangere. Sequitur ergo quod sicut anima tota simul recedit a qualibet perte corporis: ita tota fuit antea in qualibet parte coruis.

¶ Secunda conclusio ad quaesitum est. quod anima rationalis secndm quanlibet sui potentiam non est tota in qualibet parte corporis. licet secundum suam essentiam sit in qualibet parte tota. Declaratur ex varietate potentiarum secundum praedcons doc.

¶ Primo nanque quedam sunt potentie in anima que non exer centur per organum corporale. vt intelligere et velle: que non sunt actus alicuius organi corporalis exteriorlis: quia non tantum per corporale organum exercentur: sed etiam anima separata extra corpus bene intelligit et vult. vt patet. Huiusmodi autem potentie anime non sunt determina te in toto corpore nec etiam in aliqua parte determina te: nisi quo ad intelligendi modum: prout videlicet intel ligere est cum phantasmate Sic enim bene habet deter minate aliquam partem corporis in qua exeretur scilicet mediam cellulam capitis que dicitur logistica siue rationalis. vt opinio prima dicit

¶ Secundo. quedam est poten tia in anima que dicitur motiua. et hec principaliter est in corde: vbi est fons ipsius motus vitalis et etiam localis. Nam secundum Auicen. lib. de animalibus Corest principium omnium venarum et neruorum et a corde fit expassio caloris vitalis. et ex corde vis procedit motiua in omnia membra: et hoc in vigilia. Sed in bormiendo vitalis motus caloris redit et reducitur ad cor tanquam ad fontem suum. ideo protunc non mouentur exteriora membra. Et sic patet quod opinio secunda praetacta verificatur de anima secundum potentiam motiuam et vitalcu. Tertio. quedam est potentia anime diffusiua viuificatiui caloris. et hec est in sanguine quo diffunditur vel extenditur calor vitalis per omnia membra. Et sic intelligenda est opinio tertia: quod anima est in sanguine.

¶ Quarto quedam est in anima potentia sensitiua. Et nec ista est in toto corpore tota: sed tantum in partibus et organis sibi proportionatis ad talem operationem. puta visiua est in oculo non in pede. auditiua in aure. gustatiua in gutture: non in manu. et sic de aliis.

¶ Ad hec exim. Sicut deus per essentia potentiam et praesentiam est totus in maximo modo: et vbique totus. sed tamen secundum gloriam manifestam est principalius in celo: et secudm iusticia manifestam est in inferno. Et secundum misericordiam manifestam in hoc modo. Ita anima quamuis secundum essentiam sit tota in minori suo mundo id est in homine per essentiam nime et in qualibet parte etc. tamen per varias operationes secundum uam potentiam variam est in diuers partibus corporis: et non tota in qualibet. Et isto modo intelligendum est illud philosophi. iii de anima dictum. quod sicut se habet pars anime ad partem corporis: ita tota anima ad totum corpus. Et quia non quelibet pars anime: puta potentia visiua est in qualibet parte corporis. ergo etc. Nam secundum e. Rich. ibi philosophs vocat posentiam sub nomine partis anime etc.

¶ Sed ocgcurrunt difficultates.

¶ Quo anima rationalis existens indiuisibi lis et non extensa potest secundum se totam attingere tam magnum corpus et extensum. Cum enim non sit extensa nec diuisibi lis: ideo videtur potius quod anime essentia sit in aliqua parte indiuisibili sicut in puncto indiuisibili: et inde regat totum corpus. Alias si est in parte diuisibili et extensa. sequitur quod locum occupat diuisibilem. Respondetur secundum Rechar. super i. e. di. viii. ar. vl. q.cilicet quod non est imaginanda simplicitas vel indiuisibilitas anime sicut simplicitas puncti. quia punctus est taliter simplex quod nec habet aliquam magnitudinem corporalem nec etiam spiritualem. et ideo punctus non potest siml esse nisi in vno indiuisibi li atomo. Sed anima rationalis est taliter simplex: quod licet non habeat magnitudinem vel extensionem corporalem: tamen habet magnitudinem et extensionem spiritualem. Sicut et angelus: quamuis inferiori gradu. Hec autem magnitudo spiritualis secundum Aug. vi. de trini. c. viii. non est aliud quam virtus et perfectio qua anima nata est perfice re corpus. Et per istam magnitudinem spiritualem attingit quamlibet partem corporis humani. Et cum sit simplex et indiuisibilis opertet quod attingat secundum se totam non sicut punctus sed sicut angelus operans in aliquo locodiuisibili. et sic regat anima corpus viuificando et ope rando etc.

¶ Quare autem voluit deus animam humanam esse indiuisibilem sicut angelum. Ratio moralis est vt nunquam diuideretur a deo per peccata.

¶ Si autem queratur quare ergo anima non potest videre in pede vel manum: cum poine anime sint radicate in essentia anime: et tota anime essentia sit et operetur in pede vel manu etc. Respondetur secundum e. Rich. ibidem. quod huiusmodi defectus non est ex parte anime sed ex defectu organi debiti. Nam si pes haberet oculos: tunc anima est in pede posset videre. sed ideo non videt licet posset. quia non habet organum debi tum. Sicut faber sciret et posset facere securi si haberet malleum et incudem. Ubi at tlria correquisita instratera omnio deficiunt: non praest etc. Quare autm voluit deus quod anima humana hebeat diuersa organa operationum. Ratio moralis est vt pluribus monis laudet deum gratias agendo

¶ Item adhuc difficultas restat: quia constat quod anima in homine non augetur vel non crescit: cum non sit extensa. sed crescente corpore paruuli cum anima non crescit. mirum videtur quomod eadem anima quae fuit in puero sit in qualibet parte corporis. iam ad perfectam magnam quantitatem deducti. Respondetur secundum e. Ric. supra quod anima rationalis per se non mutatur crescendo ad corporis crementum. Sed ex quo anima est perfectio corporis sui. ideo quando substantia corporis ad perfectam quantitatem perducitur successiue crescente corpore. anima peruuli crescit per accantens: non an magnitudine molis et extension is: quia illam non habet anima vt dctum est: sed magnitudine virtutis et perfectioris operatio nis in perfectiori corpore Moraliter autem sic ordinauit deus de anima humana ideo vt quaerat crescere in virtutum perfectio ne: non in carnalibus et mundanis bonis

¶ Ex si obiicitur adhuc. quia si anima est tota in manu et tota in pedem. sequitur quod cum manus mouetur quiescente pede: simili eadem anima tota quiescit et tota mouetur: quoniam ex. ii. Topi. Motis nobis necee est ea quae in nobis sunt moueri. et per conseques contraria simuls ineennt anime. Respondetur secundum e. Ric. supra quod non est inconueniens aliquid simil escere et moueri per accmtens. sicut aliquis sedens in cathe dra in naui mouetur per motum nauis: et quiescit quiete cathedre. Sic in proposito est de anima

Item quando aima separatur a corpore permortem Quero ex qua parte licmebro recedit. Non pot dici quod ex toto corpore simils exeat secundum se totam. quia videnus in his qui ad extremam agoniam mortis sunt constituti: sepe exteriora menbra frigefctam et emortua: et tamen adhuc in eis anima palpitare sentitur in corde. de quo dicit Auic s. libro de animalibus. quod anima occultatur sepe in corde: quod est primum viuens et vltimum moriens Cum ergo ibi scilicet corde sit tota anima secundum essentiam suam: sicut et in qualibet parte tota vt dicis. quare non viuifcat exteriores partes quae pro tunc videtur emortue. nec oculo videndo. nec aure audiendo: nec manus mouendo vt patet etc. ergo vtur quod anima habet residere in solo corde et indealia membra regere: sicut ex corde vltimo recedit. Item videus quod quando homo pcollatur: post decollationem mouentur ocliti et facies llabia. et huiusmodi i proximo stati. Similiter corporis membra videnus aliquos motus repente facere in trunco ab scisso capite. ergo si hest per animam totam tam in capite abscit so quam in truncato membro. sequitur ibi duas fore animas vel vna diuisam

¶ Responu. ad hec secundud e. Ric. vbi. supra distinguen do quod viuere dicit duo. videlicet actum vite: et est vitalem motum ac operationem. Primo quo ad actum vite quaelibet pars corporis viuit per animam mediante toto corpore quod est totum per fectibile ab anima rationali. Nam ipsa anima comparata ad corpus non eodem modo se habet ad totum corpus et ad eius partes. quia ad totum corpus comperatur primo et per se sicut ad proprium et propor tionatum perfectibile. ad partes at per posterus scilicet secundum quod partes habent ordinem ad totum. Etem nula pars diffinite habet continere animam totam: sed totum corpus diffinit eam. Unde si a toto corpore absceindatur aliquod membrum. puta caput vel manus etc. illud omnio moritur(ud homine loquendo sed anima idiuisa mamnet nihilo minus in corpore integriori: praesertum in corde. Et experientia docet quod in homine citius moritur menbrum abscisum: quia separatur ab actu vite quae est in corpore toto per totam animam in qualibet parte viuificantem. Sed in aliis animali bus est aliter. quia i ilis anima est extensa secundumcorporis extensionem Et patet clarius praesertim in animalibus anulosis: vbi in partibus post abscisionem remanent aliquae operationes vite. Sed in homine si quid tale videtur vt inducitur in argunto. de decollatis et huiusmodi. hoc non est per animam diuisam in se: sed tales motus vel operationes fiunt per spiritus vitales in venis membrorum exsetes violenter commotos

¶ Secundo denique quo ad motum et operationem vitalem. quod impertat viuerem. Ania ex quo primo et principalius influit in corde: et mediante corde in alia membra. ac iterum mediantibus ilis in exteriora. Ideo poatest esse quod in mortis agionia quamuis anima sit praesens per essentiam cuilibet parti. ita quod non deseruit omnio corpus quo ad primum actum vire sed tantumodo quo ad secunu scilicet quo ad motum et operationem deseruit recolligendo vires suas huiusmodi intra se in corde: et inde recedit vltimo. Et sic patet ad obiecta Moraliter ex his patet quod deus tam in vita quam in morte primo et vltimo omnium requirit cor humanum sibi praebere per dilectonem. prouer. xxiii.

¶ Item quo anima sit vita corporis. videvbi Unta. §. pluribus.

¶ Ubi in corpore sunt organa anime quibus operatur. De hoc Prio notandum est quod secudum Guil. de Conch. et etiam concor. alios circa cerebrum. sub Craneo sunt due pellicule: quarum propiquior craneo durior ac siccior a physicis dura matr vocatur. Alia quae propinquior est cerebro est tenerior et pia mater appellatur. Ex his omnes humani corporis nerui nascuntur: ideo et matres dicuntur. Sed ex pia matre nascuntur illi qui sensuum instatera lorgana sunt et ad proram capitis tendentes ibi quemdam tumore faciunt. ex dura matre vero nascuntur illi qui voluntarii motus instrtera sunt: et ad puppim id est vltimam partem capitis tendunt. ibique tumorem quandam efficiunt. sub his autm est cerebrum natura frigidum et humidum ceteris mollius. et sic aptius compassioni sensuum.

¶ Secundo et notandum est per doctrina Constanti ni. libro de dria spiritus et anime. quam allegat. et sequitur est Scotor. li. ii di. viii. q. ii ar. i. quod videlicet i cerebro duas partes imaginari debenus extrenas. primam maiore scilicet in frote: quae dicitur prora cerebri id est anterior pars. secundam minorem et posteriorem partem. In prima parte sunt duo ventricli seu concauitates. vnus in anteriori parte anterioris partis cerebri a quo fluum scilicet paria neruorum: qui deseruiunt potentiis sensiti uis exterioribus. et maxime vnum par deseruit visui. Nam isti nerui protenduntur quousque coniungantur oculs vocanturque ner ui optici. Alia paria imaginare pro auribus et pro naribus de quibus hetur vbi Sensus. §. iii. et. ix.

¶ Alius vetricum lus est etiam in anteriori parte parum post intra versus partem si nistram

¶ Deide alii duo ventricli imaginandi sunt insecunda parte cerebri ante postremam list vltimam illius partem quaipost medium cerebri vnus supra: alius subtus. In postrea autem parte cerebri imaginare vnum ventriculum. et ita in vni uerso sunt v. ventriculi seu concauitates. et secundum has habemus ponere. v. ponas anime interius apprehendentes iuxta viam Auic. vi. natura. per. i. c. vl.

¶ Itaque est hoc Dicendum secundum praedcons aliosque communter physicos et theologos in hoc concorditer. videlicet quod

¶ Primo sensus communis habet organum et collocatur in anteriori parte cerebri scilicet in fronte. vt est Aug. super Gen. li. vii. sentit. et sic est in primo ventriculo. habetque ibi duplicem faciem. vnam ad sensus particulares per quos recipit formas sensibilium. Nam ex illo ventriculo deriuantur et ibi concurrunt omnes nerui quinque sensuum tanquam rami. Et ista facies clauditur in omnis. Aliam faciem habet ad imaginatiuam quae aperitur in sononis: et est causa somniorum quae videus dormiem. tes. Item sensus comunis habet iudicare difrtiam inter sensibilia sensuum: sine quo non praest esse completus actus sentiendi secundum Auic. Sicut inquit nescio perfecte nisi sciam me scire: ita non video lic audio nisi sentiam me videre lc audire. et hoc sentio per sensum communem in quo omnium sensuum exteriorum vene concurrunt

¶ Secundo vis imagiatiua: quae etiam formatiua vocatur habet locum et organum in secundo vetriclo qui in alia cella est cerebri scilicet sinistra partis anterioris. videlicet supra sinistrum oculum post sensum communem. cuius actus est retine re species quas sibi dat sensus communis acceptas a sensibus exterioribus. quia ipse sensus communis non habet vim retentiuam: sed est sicut aqua cui imprimitur sigillum. hec autm vis imaginatiua retinet sed non discernit

¶ Tertio vis lect pona cogitatiua: habet organum et locum scilicet ventriculum. iii. qui est in inferiori medie partis cerebri quie secundum quosdam dicitur ese supra oculum dextrum versus aurem declinans quai medians. Eius actus est facere compotonem et diuisionem inter species quae conseruantur in imaginatiua. Unde per hanc secundum Auic. potest quis solem viridem cogitare licet numquam viderit: quia in vna parte est similitudo solis: in alia similitudo viriditatis. ergo componere potest etc.

¶ Quarto vis extiatiua: pro organo et loco habet ventriculum quiest in summo medie concauitatis cerebri quai subvirtice capitis: cuius actus est apprehendere itentiones non sensa tas: et per hanc agnus fugit lupum quem antea non viderat. Isto modo ordiantur vires dcem secundum Auic. licet aliqui aliter dicant

¶ Quito vis memoratiua: secundum ones locatur in postrena parte cerebri siue in puppi. vbi vltimum ventricum lum habet pro organo: cuius actus est retinere species acceptas ab extiatiua: et recordari eorum quae apprehensa sunt per extimationem cogitationem et imaginationem.

¶ De hac notandum restat pro euidentia secundum Guil. de Conch. quod sicut dictum est principalius in capite sunt tres cellule. Prima anterior: quae diphantastica: et vocatur sensus communis. Secunda media quae dilogistica id est rationalis. quia anima in ea res: figuras: colores et huiusmodi in phantastica vi existentes: ipsa logistica virtute ad se contrahit clarificata. et ibi rem a re discernit Postrema est memoratima. quae a praedcinis adhuc plus sbrtiliatatr species pro memoria attrahit. et hoc facit per quoddam foramen quod est inter locum logistice et memoratie. hoc aute foramem quae dam carnuncula lic corpus ad modum vermis et similis sunmitati mammille mulieris obstruxit: quod aliquando aperitur aliquando clauditur. Cum enim anima vult aliquid memorie commendare lcrecordari: tunc remouet se carnuncla illa. sic quoque foramenm illud aperitur quo paracto ne alia dionec reuocentur exeant iterum obstruitur. Hec Guil. In praemisser omnibus patet laudabilis dei bonitas quae tlia ordinauit ad recordandum dei beneficia pro nostra salute

¶ Ad hec etiam vbi Memoria. §. vii. et vbi Uita. §. x.

¶ Utrum anima intellectiua manens in corpore actu possit excederur corpus suum. Respondtursecntum Ric. in. ii di. xvii. ar. i. q. iiii. quod aliqui dixeruit anima s per ponas quae non sunt organis alligate. puta per intellcnm et voluntatem posse trascendere corpus suum etc. Sed si hoc verum esset sequn retur quod tota sbenta anime intellectine esset siml in corpore et tota ex tra corpus. Item quod siml informaret hoc corpus in quo est vt forma: et est extra hoc posset informare corpus aliud: se quae retur quoqe quod homo in vno loco existens posset scire secreta locorum vbi corpus suum non est praesens. quae omnia sunt inconuenien¬ tia Melius ergo dicendum quod anima actu manens corpors per fectio ipset non excedit substantialiter: tamen bene excedat virtualiter quia forma quanto est nobilior tanto magis virtualiter excodit suam materiam. sed quia anima intellectina est forma nobi lissima: ita quod habet virtuales operationes in quibus non communicat corporalis materia de per se. vt patet de intellcum et voluntate quae non sunt in actibus suis inorganis corporalibus. ergo etc.

¶ Sed obiectiones occurrunt Prima quia Ber. libro de praeci. et disp. dicit. quod anima verius est vbi amat quam vbi animat. Respondetr. protinus quod hoc intelligendum est quantum ad conatum. q. dict n minicomnatur anima esse vbi amat perfecte quam vbi animat

¶ Secunda obiectio. quia. iiii. Reg. v. Heliseus dixit ad Gyezi. Nonne cor meum id est anima in praesenti erat quando reuersus et homo sclicet naamam de currum in occursum tui Respondetur secunde. Rich. quod hoc dixit heliseus pro tanto quia in spiritu clare vidit sic fore: cum asa es realiter ibi non fuisset praesens

¶ Tertia obiectio: quia legitur beatus Amb. in corpore manens mediola ni: quod interfuit exequis beati martini Turon. episcopi et simile legitur de sancto Adalb. etc. Respondetur secunde. Ric. quod non realiter inter fuit beatus Amb. ibi: sed se interfuisse somni auit. angelus aut eius custos in assumpto corpore consimili corpori beati Amb. illis exequis realiter interfuit. Et similiter dicendum est de sancto Adalb. cus insuper chirothecam cum anuloangelus ipsius ibi apparens apportauit et pro testionie ibidem reliquit: licet anima sancti soniauerit seipsam huiusmo di fecisse etc.

¶ Utrum potentie anime rationalis sint tantum passiue an et actie Respondet Ric. i. ii dici. 2. q. ar. ii. q. ii quodcum distinguimus istas tres ponas in anima: memoriam. intelle ctum et voluntatem quamlibet earum intelligius esse compositam ex actimo et passiuo. Actiuum enim anime non solum inueitur in pona cogrscente id et intellcum in quo est intellens agens et passibilis sed et inuenitur in pona volente. quia voluntasc per suum actiuum mouet se: et per suum passiuum mouetur. Denique et memoria non solum conseruat species intellcnuales per suum passiuum: sed ad conseruadum concurrit actiuum et passiuum. Non eni idem est recipere et conseruare. Sed sicut videmus quod lumen recipitur in medio sciliceti aere: et tamen ad ipsius conseruationem non sufficir ipset medium: sed conseruatur principaliter per suum actiuum principium puta per solem illuminantem vel lucernam ardentem. et huiusmodi. ita in proposito. Unde actus memorie magis debet dici conseruare quam recipere. Item videmus quod i parte sensitiua alia est pona quae apprehendit: et alia est quae conseruat. Nam quae per sensum commnem apprehenduntur: in imaginatiua conseruantur. et quae apprehenduntur per extiatiuam in meoratiua conseruantur etiam in brutis: secundum Auic. vi. naturalium. li. x. c. i. ergo a simili in parte intellectiua alia est pona quae apprehendit: alia quae conseruat. sed illa quae apprehedit est intelligentia: illa autm que conseruat est memoria: licet hec etiam apprehendit.

¶ Ad hec vbi Memoria. §. ix

¶ Utrum in anima intellectiua sit memoria habens species intelligibiles. Opi. vna est Herici de Gand. et Gotfri. quodlib. ix. q. xiiii. quod in parte intellectina nulla est spes poneda rei intellce scilicet suffitcer illa species quae est in phantasmate. quia ex. iii de anima Nihil intelligius sine phantas. si ergo in intelleiua esset species tecr possens itelligere sine phantals. et per conseques sufficerent sole species in intellectu ad itelligendum. Aut si sufficiunt specis in phantasmate pro intellectu vt dicit ibi Arils. ergo superfluum est ponere species in intellectum et memoria cum quicquid fit per eas fieri potest per phantasmata

¶ Unde secundum Gotrrid. Hic modus ponendi talis est. videlicet quod habita ipssione speci sensibilis in organum sensus. Et facta deductione per sensum communem vsque ad virtutem phantasticam: Intellectus agens abstrahit ab obiecto in phantasmate et immutat intellectum possibilem ad simplicem apprehensionem essentie vel quiditatis rei. Ita tamen quod intellectus possibilis nullam speciem inprsessam recipit a phantasmate Nec est obiectu pasens intellectui licet sit praesens imaginabile. et sic vt dicit intellectus ab obiecto sibi proportionato tamquam ab agete recipit tantummodo actum intelligendi et non specitum.

¶ Sed onra quia philosophus. iii de anima dicit quod lapis non est in anima. sed specis lapidis.

¶ Idoque alia est opinio doc. subti. et Sco torlis. verior in i. lib. di. iii. q. iiii. quod in parte itellectina sunt ponende spes. maxime quando cognoscuntur aliqua obiecta abstractiua cognitione vel intellectione. quia tunc supplent vicem obiecti. vt sunt vniuersalia quae abstrahuntur Una ratio quaere species in intellectu vel memoria sint ponende est ex parte nature hominis quae sic se habet quod per speciem quae est in phatasmate non potest homo intelligere vniuersalia sub ratione velis. quia phantasma per se et singularium. Nam species imprimitur ab obiecto sub ratione singularis. cum actiones sint singularium ex i. Metap. ergo representant tantum singulare. Sed species ponende sunt in intellectu ad representandum velia etiam vtet illa cogscantur. ergo etc. Item actio intellectus agentis terminatur in vele sub ratione velis. ergo sequitur quod in intellectu possibili operteat ponere representatiuum reale ipsius velis. Et illud vocatur speces. Nam illud vele non est in phantasmate alias ibi haberet esse extensum cum phantasma sit corporeum. ergo est in intellectu.

¶ Ad rationem prime opinionis dicndum est quod non est necessaria conuersio ad phantasmata ratione singularis. alias sequeretur quod angelus non posset intelligere singularia cum in angelo non sit phantasma. Ido doc Subti. dicit et Scotorlis. quod ex quo intellectus non tantum in telligit singilis are. imo primo intelligit vele. Et vele secundum suam indifferentiam velem non cognoscitur in particulari vt sic. Ideo species intelligibilis abstrahitur a phantasmate vt actu per ipsum phantasiet obiectum particulare vel singulare phantasie. Et hec est causa conuersionis necessaria ad phantasmata ipsa. et sic patet. Item alio modo dicitur secundum viam Uarronis in i. lib.o di. iii. quod intellectus pro tam to conuertit se ad phantasmata. Dato etiam quod in intellectu sit species. quia cum ista species sit subtilis non potest mouere ipsam animam habitantem in corpore corruptibili nisi recurrat ad phantasmata.

¶ Et ponitur exemplum Sicut lumen non potest terminare visum nec visus potest figi in lumine nisi inueniat aliquod obstaculum vel ob iectum: sic intellectus non figitur in speci propria quousque veniat ad phantasie specitum. Hec ex Scotorlis.

¶ Ad hec vide vbi Liberum arbitrium. §. xv.

¶ Utrum potentie anie sint distincte realiter inter se. puta memoria a voluntate et intelligentia. an realiter sint idem sciliceti essentia anime Ad hoc diuerse sunt opi niones Una est opi. Tho i. per. q. lxxvii. ar. i. qui dicit. quod potentie anime sint inter se distincte realiter. et quod et sint disti. cte ab essentia anime. fluentes ab ipsa scilicet essentia anime sicut accmens a sbiecto. sunt tamen accantentia inseparabilia Et probat multis argumentis inter quae Unum est: quia Arist. in praedicamen tis dicit quod naturalis potetia lis impotentia est secunda species qualilitatis. Omnem autem tale est accntens. ergo vetur quod differant potentie sicut diuerse forme accantentales lest propetates in eodem sub iecto. Aliud est: quia Commenta i. de anima dicit. quod anima diuiditur in has potentias. sicut pomum in colorem et in saporem. sed hec diuisio est in accantentia. ergo etc. Alia argntum. ditto obbrevitatem. et quia non concludunt. Itaque hec opi. non platet Scotor. quia non est ponenda talis plurlitas l(tdistinctio sine necsitate. Sed huiusmodi distinctionem potentiarum nulula ratio concludit. vt patet in e. Scotor. super. ii libro di. xvi. Nam praedcam auctoritas Arist. in praedicamen. accipit ibi potentia pro quadam facilitate et idoneitate. et huiusmodi ponitur in secunda speciilitatis Item dca Comment. soluuntur ex his qua in. poneus. § liiii. etc. Alia est opi. quam recitat Bona. et ad ipsam vi detur diclinare prae aliis opinionibus quas inducit in. ii di. xxiiii. vbi est dicit. quod de hoc siue vna siue alia opinio teneatur nullum praeiudicium fidi generatur nec moribus. quia sancti varia de potentiis loquuntur. Et quaelibet opi. habet suos defensores. nec facile est rationibus cogentibus aliquam earum in probare. Hec tanten positio inquit magis concordat vie communi. videlicet quod potentie anime nec adeo sint ide ipsi anime sicut principia intrinseca et essentialia. nec adeo diuersa vt cedant in aliud genus sicut accantentia. sed in genere substantie sunt per re ductionem. Et sic intendit quod potentie non difrnt essentialiter a sba anime: sic quod dicant aliam essentiam (cdiuersam a subera anime. nec tamen sunt omnino idem per essentiam: sed difrnt essentialiter in genere: ita vt dicantur diuerse potentie siue diuersa instra eiusdem substantie. Nam intellens et voluntas sunt diuerse potennic. et ita ista opi. ponit secundum quod narrat Scotor. supcao di. xvi. quod pone anime sunt quaedam propetates consubstantiles emanantes vel effluentes ab ipsa anima. quae eoipso quod emanant ab illa non sunt essentia anime: quia tamen emanant immediate ab illa non diclinant in aliud genus. et ita non sunt substantia nec ac cidens: quamuis reducantur ad genus substantie. Tandem post plurima dictamina idem Bona. subdit: quod si aliqua auctas inueniatur quae dicat vnitatem ponarum anime. intelligenda est secundum hunc modum per quandam collectionem. Etsi iterum iueniatur auctoritas quae dicat pontam anime esse idem quod essentia anime. intelligenda est per reductionem ad idem genus scilicet substantie. eo modo quo reducuntur aliquo per modum vie. quia sicut vie a rebus lc econuerso pone habent reduci ad genus substantia. quia pona e greditur ab ipsa substantia anime tamquam via cognitiua list voliti ua emanans ab illa. ita tamen quod non elongatur adeo vt dicat aliam completam subam l(essentiam De istis monis reductionis ad idem genus. vide vbi Ratio. §. x.

¶ Si contra hanc opi. obiicitur. quia aug. v. de tri. et est Boetius atque Sinus plic. super praedicam. dicunt. quod omne quod est aut substantia est aut accimens. Ad hoc potest dici quod Commenta. circa principium de ceio et modo dicit quod inter substantiam et accantens est dare medium. Et Auicen. expressius ist parte. vi. naturalium. c. i. dicit sic. bossibile est quod aliquid sit in aliquo non vt accntens nec vt substantia et patet in proposito. Sed aliis opinionibus transitis:

¶ Tertiam sequer opinionem scilicet Scotistarum secundum quod Scotorlis supra di. xvi. li. ii ponit conclusiones

¶ Prima conclusio quod potentie anime sint idem in essentia anime realiter alias pone retur ibi pluralitas sine necesitate.

¶ Secunda conclusio quod potentie anime licet sint idem realiter tamen veraciter distinguuntur formaliter.

¶ Prima pars patet. quia in natura perfectissima sicut est anima. non est ponenda ignobilitas nisi occurreret improbabilitas. Sed quia talis distinctio realis inter animam et potentias. ac etiam inter potentias mutuo ignobilitaret animam a similitudinis diuine nobili insignitione nec apparet probabilitas huiusmodi distinctionis. ergo etc. Probatio minoris. quia deus est immediatum principium diuersarum operationum abs quie sui distinctione reali. ergo anima debet in hac nobilitate assimilari deo. Preterea ordinatum immedia te ad aliquem finem debet immediate attingere illum finem. Sed anima immediate essentialiter ordinatur ad beatitudlnem. ergo debet immediate illam attingere scilicet per suam substantiam vel essentiam anime rationalis. Sed hoc non esset si at tingeret per potentias id est per intellectum et voluntatem tamquam per accidentia inseparabilia vel separabilia.

¶ Secunda pars conclusionis scilicet quod distinguantur formaliter. patet tuquia distinguuntur formali diffinitione. Si enim vna potentia: intellectiua videlicet: vel voluntas: diffiniatur. non ponitur in eius diffinitione alia. Et omnia talia formaliter distinguuntur quae habent distinctas diffinitiones formales vt patuit in primo vbi Distinctio. Tum quia aliquid conpetit per se voluntati quod non competit intellectui. quia apprehedere cogno scitie competit intellectui. sed appetere competit voluntati. Nec intellectus de per se habet ap petere vel amare. Nec voluntas de per se habet cognoscere

¶ Ad praedicta. Exemplum Bonauen. Lur et calor sunt realiter idem in eodem sole. tamen differunt formaliter sicut diuerse virtutes solis. Sic in proposito.

¶ Sed an potentie anime sint partes distincte ipsius anime.

¶ Et arguitur quod sic. quia Boe. li. diuisionum dicit quod diuisio anime in potentias est sicut diui sio totius in partes virtu ales. Sed ad hoc respondetur secundum e. Scotorls. e. di. xvi. quod potentie anime non sunt partes anime proprie loquendo. quia Aug. ix de tri. dicit quod quaelibet istarum potentiarum scilicet memoria intellectus voluntas complectitur totam essentiam anime. Sed pars non complectitur totu. ergo non sunt dicende partes virtuales anime. Sed sunt quaedam perfecti ones formaliter sumpte non tamen realiter distincte vt patuit in praeccdenti. Unde et Commen i. de anima dicutum scilicet quod anima diuiditur in has potentias. Et etiam dictum philosophi. iii. de anima. scilicet de parte anime qua cognoscit. et huiusmodi: intelligenda sunt iuxta hunc sensum praedictum.

¶ Item ex praedictis occurrit difficultas. Si enim potentie anime non sunt distincte realiter videlicet memoria intelligentia et voluntas. Quomodo ergo potest in eis assignari imago dei vel trinitatis. cum in trinitate distinguantur paesone realiter tamquam tres res invnica essentia diuina

¶ Respondetur secundum Scotorl. e. di. xvi. quod imagitrinitatis non est praecise in istis potentiis vt sunt actus primi. quia licet sit ibi consubstantialitas non tamen est ibi distinctio realis. nec etiam consistit in actibus sercondis praecise. quia quam uis sit ibi distinctio non tamen est i bicosubstantialitas. Sed imago est in potentiis vt subsunt actibus secordis simuls vt patuit primo liro vbi.

¶ Quod si adhuc instatur. quia potentie distinguuntur per acius ex. ii de anima sicut et innotescunt per actus. Et actus per obiecta. Sed actus potentiarum distinguuntur realiter. ergo etc. Declaratur minor. quia actus memo rie est consuare specim intelligibilem. Actus autem intelligentie est intellectio vel intellectualis motio. Actus vero voluntatis est volitio. vnde quia quodlibet ens aptum natum est per species retineri. Ideo quod libet ens praest esse obiectum me morie. sicut et potest esse obiectum intelligendi et volendi. Et quia praedicti actus sunt diuersi realiter. ergo etc. Ad hoc aliqui forte dicerent quod non distinguuntur actus memorie et actus intelligentie. quia confeuare species qui est actus memo rie attribuitur et conuenit etiam intellectui possibili. vt patet per philosophum. iii de anima vbi dicit. Bane dicentes sunt animam intellectiuam esse locum specirum. ergo intellectus possibilis qui est idem quod intelligentia non distiguitur per hunc actum a memo ria. Sed secundum Rich. i. ii. di. xxiiii. ar. ii. q. ii. Talis solutio non valet. quia philosophus ibi in illo verbo non attribuit hoc intellectui possibili. sed anime intellectiue quae continet memoriam: et intelligentiam. Nam alia est ibi potentia quae apprehendit scilicet intelligentia et alia est potentia quae conseruat sclicet memoria. non quidem alia et alia realiter sed formaliter vt patuit.

¶ Secundum Scotorlis. ergo melius ad praedicta dicndum est concedendo quod actus potentiarum bene distiguuntur realiter vt probatum est sed non sequitur quod ergo potentie distiguamtur realiter. quia non opertet quod sit tanta distinctio in potentiis quanta est in actibus. quia videmus quod sol per eandem potentia id est virtutem habet exiccare et liquefacere scilicet ex iccare lutum et liquefacere ceram.

Item vn est Quod cum potentie anime sint idem in essentia anime vel idem quod anima. Et tamen non praedicantur de se inuicem identice scilicet in abstracto Cum ea quae sunt idem rea liter possint de se inuicem praedicari identice. Respondetur secundum e. Scotorlis. supra quod hoc inde e. quia formalis distinctio inpedit praedicationem identicam inter potentias de se inuicenm

¶ Si obiicias. Quare ergo non impendit in deo cum ibi ponas distinctionem formalem. soluit doc. subti in po di. viii. q. iiii. quod hoc est propter infinitatem divinarum personarum et perfectionum que infinitas non reperitur in creaturis et per conseques nec in anima etc.

¶ Item An potentia anime recipiat. magis et minus. Si dicas quod sic. quia videmus quod vnus est ingeniosior et memorie melioris altero. ergo sequitur quod potentia non sit idem quod anima. quia essentia vna anime vnius. non recipit magis et minus scilicet in substantia. Sed quod recipit. magis et minus non est idem realiter cum eo quod nonrecipit etc. Si autem dicas quod potentia non recipit magis et minus iro cam diuersitatis ingenii et memorie etc. Respondetur secundum e. Scotorlis. quod potentia secundum sevel in seipsa considerata non recipit magis et minus sicut nec anime essentia in eodem homine. sed quod vnus est melioris ingenii vel memorie altero hoc est propter organa bene disposita. quae et in eodem homine aliquando varie disponuntur pro tempore ergo etc.

¶ Ad hec plura habes supra. hoc eodem tractatu de anima rationali. §. xxix.

¶ Utrum potetie anime rationalis possint esse sine sensitiua et vegetatiua. vide de hoc solutionem supra vbi Anima. §. vii.

¶ Item de potentia memorati¬ tia in anima habes vbi Memoria Et vbi Ratio. §. vi.

¶ Item de potentiarum anime diuisi onibus. vbi Ratio. §. iiii. et sequentibus.

¶ Utrum essentia anime possit beatificari sine suis potentiis. Respondetur secundum Guil. i. ii. di. xxxi. quod non. quia beatitudo consistit in frui deo et videre deum ac tentione dei. Primum autem fieri habet in voluntate. secundum in intellectu. et tertium in memoria. vt de hoc alibi latius patebit. vide vbi Uoluntas. §. vii.

¶ Utrum in anime essentia an in eius potetiis. primo subiectiue hebeat esse virtus et gratia Ad hoc est vna opinio vilicet Thome. in. ii. di. xxxi. q. i. ar. ii vbi ponit gratiam. primo subiectiue esse in essentia anime sicut et peccatum originale. et sic etiam virtum tes: cum gratia sit virtus. Sed hec opinio secundum Guil. e. di. xxxi. est falsa et falsum assumit. quia essentia anime non est subiectum immediatum peccati originalis nec gratiae vel virtutis. Probatio. quia essentia anime nequit primo deordinari. Nec etiam ordinari primo nisi per potentias quae ordinantur primo immediate per virtutes et gratiam. Et patet ex eo quod peccata priuant ordinem et per conseques faciunt deor dinationem. Et ita vbi primo occurrit ordo ibi primo occurrit priuatio. Sed ordo in nobis fit per virtu tes aut infusas aut adquisitas. Huiusmodi autem virtutes primo sunt in potentiis puta fides in intellectu. charitas in volutate etc. Et ita per oppositum deordinatio primo venit ad potentias sicuti et gratia et virtures

¶ Unde ad quesitum dicendum est. quod gratia cum si virtus extat subiectiue primitus in voluntate sicuti et charitas cum qua est eadem virtus. Nam essentia anime nec habitus boni neque mali est susceptibilis nisi mediantibus potentiis vt clarum est. non enim dicitur mala anima nisi quia errat in intellectu. videlicet fidei. Aut quia malum vult voluntate mala.

¶ Ad hec vbi Gratia §. ix. et sequentibus.

¶ Si ergo queratur An essentia anime vel eius potetia sit primum subiectum immediatum non solum actualis sed etiam originalis peccati. patet responsio ex praedictis quod potentia anime est subiectum. et non essentia animem vnde Guil. supra dicit quod non immerito in hoc passu. praeponendus est Bonauen. e. di. xxxi. ar. i. q. ii. qui posuit originale peccatum primo esse in voluntate quam in essentia anime Nec curandum est de positione contraria Thome

¶ Siobiicitur vt dicit idem Tho. videlicet quod peccatum originale est peccatum nature et non voluntatis proprie. Et per ipsum pec catum originale inficiuntur omnes potentie anime. Respondet idem Guil. quod non dicitur ita peccatum nature quasi sit nature humane absolute considerate. quia sic et christus homo habui set originale. Sed quia volutarie in Adam amissa est iusticia originalis. Et per conseques primo ad voluntatem extat recursus. Denique nec illud obuiat quod dicit per peccatum originale infici omnes potentias anime. quia sufficit ad huiusmodi ipsa infectio voluntatis ex quo ormnes potentie anime sunt eiusdem substantia. Hec ex Guil.

¶ Item de peccato originali infra plura patebunt.

¶ Qualiter anima soutitur diuersa nomina ex suis potentiis. Nota quod sicut habetur libro de spirituet anima. c. xiiii. Anima secundum diuersa officia variis nuncupatur nominibus. Dicitur namque anima dum vegetat. spiritus dum contemplatur. sensus dum sentit. animus dum sapit prudenter. mens dum intelligit. ratio dum discernit. me moria dum recordatur. volutas dum consentit. Ista tamen non differunt in substantia. quia omnia ista sunt vna substantia proprietates quidem diuerse sunt. sed essentia vna. Item anima secundum sui substantiam dicitur spiritus. sed respectu corporis quod animat dicitur anima. Et sic patet laudabilis deus per omnia

¶ Item de animabus separatis plurima require alio libro videlicet tertio.