Satisfactio

SAtisfactio dicitur dupliciter secundum sanctum Bona. in. iiii. di. xvi. circa litteram. Uno modo dicitur reconciliatio. et sic quia omnes partes poenitentie ordinantur ad reconciliationem qualibet earum satisfactio dici potest. Alio modo dicitur solutio pene de bite. et sic est pars vna poenitentie quae est assumptio siue adimpletio poenitentie inluncte: et nihilominus etiam partibus aliis couenit per accntens vt contritioni ratione doloris coniuncti qui est in parte sensibili. Et confessioni ratione erumbescentie. Unde satis factio secundum culpam praeteritam est iniurie illate recompensatio secundum equalitatem iusticie. Secundum vero culpam futuram peccatorum cas excidere: et eorum suggestionibus aditum non praebere. vt patet de pe. di. iii. c. satisfactio. In qua diffinitione tria in virtute desigrantur. Primum est quod satisfactio non fit nisi pero peccato Ex quo ifertur quod angeli qui deo seruiunt deo non satiffaciunt: quia numquam peccauerut. Similiter anitme btem laudando deum non satisfaciunt. quia pro eorum peccatis satisfactum est merito christi: autem in hac vita aut in purgatorio. Ex quo tertio infertur quod non est idem satisfactio et restitutio: vt patusit supra. Restitutio. Sequitur vlterius quod i cogitur non satisfacit sed satispatitur: ideo in descriptione ponuntur verba quae agere sercant et non pati: vt excidere non admittere. Ex quo tandem infertur quod aliquando magno feruore charitatis totum dimittitur peccatum. quia summa satisfactio offendentis est amor intimus offensi. ideo non opertet secundum numerum peccatorum de necesitate esse satisfactiuum numerum imo vnus amor dei mul um intensus sufficit delere multa crimina deo acceptante. Unde satisfactio exterior non semper requiritur ad peccati deletionem. Satisfactio ei exterior secund co. i. iiii. di. xv. q. i. ar. ii est operatio exterior laboriosa vel penalis voluntarie assumpta ad puniendum peccatum a se commissum: et ad placadum diuinam offensam. Et tunc de congruo distinctis peccatis diuerse pene raston dent. vt superbie oratio: auaricie elemosyna: luxurie et gule ieiunium.

¶ Utrum homo possit deo satisfacere pro culpa. Arguitur quod non. quia dicit Ans. li. li. Cur deushomo. Debet omnis qui peccat honorem deo quem rapuit soluere. et hec est satisfactio. Sed homo non potest deo soluere debitum honorem. quia in infinitum est honorandus. ergo homo n potest deo satisfacere. Item satisfactio non potest fieri de es quod ex alia causa est debiltum. set ratione beneficii a deo accepti non est aliqua creatura quae non debeat deo illud quod est: secundum Aug. li. lxxxiii. quaestionum. Et Berands. libro de diligendo deum ergo homo non habet de quo possit deo satisfacere.

¶ In contrarium dicitur de pe. di. i. si cui. §. hoc idem. Sacrificium ex lege offert penitens dum satiffactionem ecclesie iudicio sibi impositam factis exequitur

¶ Respondetur secundum Ric. in. iiii. di. xv. ar. i. q. ii quod hominem satisfacere posse deo dupliciter potest inteligi. Aut cum alterius adiutorio. aut sine. Primo modo potest homo satisfacere deo in virtute scilicet meriti christi: cuius in riceps est per fidem veram. Secundo autem modo homo non potest satis. facere deo. Unde Augusis in enchy. Nec antiquorum quicunque iustorum praeter christi fidem salute potuit inuenire sine fi¬ demediatoris.

¶ Ad primum argumentum dicendum quod est homo per se non possit deo reddere debitum honorem secundem equalitatem iusticie: tamen christi meritum et dispositio penitentis facientis quod in se est simul iuncta deo reddut honorem debi tum. et sunt debita satisfactio pro peccato secundum equalitatem iu sticie non compensantis meritum penitentis. Sed secundum quod iusticia est condecentia diuine bonitatis. satisfactio at merito christi coniungitur: non realter scilicet per veram fidem ipsius penitentis.

¶ Ad secundum dicendum quod deus ex libalitate sua nostre ifirmitati condescendens homini constituit mensuram eorum ad quae de necesitate tenetur quae est obsuatio praeccptorum vt de reliquo id est operibus supererogationis possit satisfacere pro commisso quae opera etsi deo deamus debito congruitatis: non vult tantun tanquam nobis parcens vt sibi debeatur de bito necesitatis nisi ratione voti vel satisfactionis pro peccato. Ex quibus patet quod homo potest satisfacere.

¶ Utrum satisfactio debeat fieri per ppera penalia: Arguitur quod non. quia quanto opus fit cum maiori charitate: tanto est magis meritorium: et tamen minus penale. sed si satisfactio deberet fieri per opera penalia illud quod diminueret penalitatem diminueret satiffactionem. ergo non debet ficri per opera penalia.

¶ Item Philosophus. ii. eth. dicit. Medicine per contraria innate sunt fleri. sed quadam sunt peccata penalia sicut tristicia. ita satisfactio pro tali debet fieri per opera desiderabilia.

¶ In contrarium dicitur de pe. di. iii. §. i. Penitentia est quaedam dolentis vindicta puniens in se quod dolet commisisse. Respondet Rich. vbi. supra. q. iii quod opus penale dupliciter potest intelligi. Aut ratione generis operis. aut ratione operantis. Loquendo de opere penali primo modo dicto satisfaciendum est pro peccato per opera penalia: et propter emendationem culpe praeterite: et praeseruationem a futura. culpe enim debetur pena. Pene etiam secundum philosophum. ii eth. medicine sum scilicet non tantum curatiue sed est praesuatiue: loquendo de opere penali. Secundo modo non opertemt. quia frequentur opera quantum est ex suo genere penalia ratione feruentis charitatis in operante sunt ei delectabilia. et sic procedit primum argumentum.

¶ Ad secundm dicendum quod quamuis aliquibus peccatis sint ane xe pene sensibiles: tame inquantum sunt actus voluntarii aliquam delectationem habent. quia sicut dicitur prouer. xiii. Desiderium si compleatur delectat animam. Nam vindicta licet incipiat in tristicia: terminatur tamen in delectatione.

¶ Sed dan flagella missa a deo vel ab hominibus etiam pro peccatis nostris sint satisfactoria. Respondetur quod sic inquantu cadunt sub voluntate patienter ipsa acceptante et patienter sustinere volente dummodo sit in charitate. et hoc siue sit mora vel infirmitas

¶ Utrum vnus homo possit pro alio satisfacere: Respondetur quod accipiendo satiffactionem pro praeseruatione et cautela sic no potest. quia quis ieiunando non affligit corpus alterius vt viuat caste: nisi inquantum per bonum allicit eum ad similia facienda: siue inquantum mcreretur alteri augmentum gratiae per talia. vt sic facilius euitet peccatum. Si vero accipiatur satisfactio pro recompensatione iniurie illate sic vnus homo potest satisfacere ta deo quam homini. Deo inquam si ille qui commisit peccatum sit contritus de eo. alias non. pro poenitentia vero iniuncta non potest vnus pro alio satisfacere nisi interueniat auctoritas confessoris: qui illa potest dispensare. vel nisi interueniat casus quod ille cui imposita est nunquam potest implere in hac vita. quia tem potest per aliu fieri secundum Bona. i. iii. di. xx.

¶ Sed quereres. an talis satisfaciens pro alio satisi faciat etsam pro seipso: Respondet Rich. vbi supra di. xx. q. sic. non tamen ex debito sed ex diuina misericordia quae magis charitatem attendit quam opus. Ul dicendum quod pro alio est satisfa ctorium per modum solutionis pene. pro se vero est satisfacto rium per modum meriti de congruo. Dicit enim sanctus Bena. vbi supra di. xv. quod licet de rigore iusticie non sit satis factorium id quod facit quis ad quod alias tenetur. tamen creditur quod diuine misericordie benignitas tanta est quod acceptat totum et quasi pro nihilo saluat nos. et sic vnus viuus potest satiffacere pro mortuo in charitate etc.

¶ Utrum possit fieri satisfactio per illa quae fiunt in peccato mortali. Arguitur quod non. quia dicit apostolus i. Corum. xiii. Si distribuero omnes facultates meas i cibos pauperum et si tradidero corpus meum ita vt ardeam charitatem autem non habuero nihil mihi prodest. Item virtus satisfactionis est operire peccatorum multitudinem sed hoc est proprium charitatis. i. Pet. iiii. Charitas operit multitudinem peccatorum.

¶ In contrarium arguitur sic. quia aliqua sunt opera quae non sunt satisfactoria nisi in virtute merit christi. sed illa non sunt opera facta in charitate. quia si filius dei nunquam fuisst incarnatus tamen facta in charitate essent satisfactoria pro peccato persone. ergo opera facta extra charitatem sunt illa quae sunt satisfactoria non nisi in virtute merit christi. Respondetur quod de ista quaestione est triplex opinio. Prima t Rich. vbi supra. q. v. dicentis quod non potest fieri satisfactio peropera quae fiunt in peccato mortali. Deus ei cum bonorum nostro rum non egeat opera hominis non acceptat tanquam remunera tione digna nec tamquam satisfactoria nisi acceptet operantem. Unde Gen. iiii. dicitur. Prius respexit deus ad Abe et post subiungit. et ad muera eius. Sed deus non acceptat hominem in peccato mortali existentem. quia in illo statu est inimicus dei. grgo opera in mortali facta non sunt deo accepta tanquam satisfactoria: sed sine illa acceptatione satisfactoria esse non possunt. Dicit tamen idem Rich. in quodli. i qua x. quod satisfacit praecepto confessoris nec tenetur reiterare siet non satisfacit pene debite in purgatorio. Secunda opinio est sancti Tho. i. iiii. di. xv. ar. i. q. iii. in solutione principali secunde quaestiuncule dicentis quod poenitentie ex quibus manet aliquis effectus post satisfactionis actum non sunt iterande sicut et ieiunium: elemosyna et huiusmodi. alie autem quae non relinquunt aliquem effectum opertet iterare: vt sunt orones et huiusmodi Tertia vero et vt credo est verior opinio Scoti in. iiii. di. xv. q. i. circa finem dicentis: quod qui sel vere penitet et recipit praestentiam condignam impositam sibi ab ecclesia clauenon errante quantumcumque postea recidiuet non tenebitur proillis peccatis pro quibus illam poestentiam recepit nisi ad illam penitentiam sibi impositam: etsi illam implet in charitate non tantum soluit penam sed etiam meretur gratiam. Si autem explet extra charitatem voluntarie tamen soluit penam sed non meretur gratiam Si vero illa pena ab eo exigatur extra charitate penaquidem soluitur licet ipse non soluat. Prima quidem est satisfactio simpliciter quia placans et reconcilians. Secunda est satisfactio. quia voluntaria redditio sed non simpliciter. quia nec placans nec reconcilians. Tertia est satisfactio vltra quam non exigitur vlterior pena. Ex quo concludit quod non est necesse talem poenitentiam iterare. sed solum de peccato postea commisso Et ponit exemplum de eo qui commi sit crimen pro quo praeci se meretur manus abscisionem. Unde si isti inuito abscidatur manus satisfacit et satisfit regi sufficienter: nec secundum iu sticiam cogetur ad vlteriorem penam: quamuis rex non recipiat in gratiam et amiciciam. sic multo magis vbi quis eam si bi infligit. vnde si tales postea propter nouum peccatum mortale comissum damnaretur antequam totam praestentiam impleuissa non puniretur eternaliter: sed solum pena corrsndente illipoenitentie quae non fuit hoc expleta. Et temporaliter: quia ex quo per iusticiam punitiuam imposita est sel pena temporalis hoc pro peccato de quo verpenituit nuquam ei debetur nisi pena temporalis et illa soluta nulla debetur alia pro illis peccatis: sed tameun pro aliis. Hec Sco. Cui concor. glo. singularis. extra de pe. et re. quod quidam di. quod licetnon valeat talis poenitentia quo ad vita eternam: tamen valet ei quia sentiet fructum eius cum de alio crimine poenitentiam egerit. Et de pe. di. iii. §. vl. dicit Alo.a quod non tenetur talem poenitentiam reiterare. Et has glo. communit sequuntur doc. licet An chi. teneat contrarium.

¶ Ad primum argu. patet responsio ex dictis Sco scilicet quod bona opera in mortali facta non valent ad meritum: sed bene opera iniuncta a sacerdote et taxata satisfaciunt si soluuntur extra charitatem.

¶ Ad secundum dicendum quod charitas in absolutione data operitl peccatum mortale. et per satisfactionem soluitur pena pro illis benetaxata.

¶ Utrum deus possit remittere peccata sine ¬ alique satisfactione: Arguitur quod non. quia dic Ans. lib. i. cur deus homo. Si peccatum non punitur inordinatum dimittitur. sed deus nihil inordinatum potest dimittere. ergo deus non otest sine satisfactione peccatum remittere

¶ Item idem eodem libro dici. In deo quodlibet paruum inconuenies sequitur impossibilitas. sed postea dicit quod non deciet deum peccatum ipunitum dimittere. ergo deum hoc facere est impossibile.

¶ In contrarium dicit apostolus ad Titum. iii. Non ex operibus iusticie quae fecimus nos sed secundum suam misericordiam saluos nos fecit. Et Actur. ix. Cum Paulus esset in actu persequendi christianos est iustificatus. Respondet Ric. vbi. supra. q. vii. quod de remisi sione peccati contingit loqui dupliciter. autem de lege communi: aut ex priuilegio speatali. Primo modo secundum omnes numquam dimittitur actuale peccatum mortale sine aliqua satisfactione. quia semper ad hoc requiritur actus penitendi: in quoe principalior paro satisfactionis consistit. Secundo modo dicunt etiam multi quod nullo modo actuale peccatum mortale potest a deo sine satisfactione dimitti. quia deus peccatum tale sine gratia dimit tere non potest. Et quia homo mortaliter peccando oculum anime clausit: ideo lume gratiae ad eam intrare non potest nisi aperiatur per actum penitendi sicut neque lumen sols intrare potest in domum nisi aperiatur fenestra. Unde Aug. super Ioan. exponens illa verba. Et maiora faciet. Cum ex ipsio fit iustus salutem operatur christus in illo: non tamen sine illo. Sed contra hoc aliqui arguunt sic. omnem effectum quem facere potest deus mediante causa secunda efficiente facere potest sine operatione illius: sed praeparatio ad gratiam quam in se facum peccator penitem do principaliter est a deo mediate operatione penitetis quae est cam secunda. ideo dicit Aug. xiii. de ciui. quod merita nostra dona dei sunt ergo illam praeparationem potest deus facere in peccatore sine aliqua actione ipsius peccatoris. vn sine praeiudicio ait Rich. videtur mihi quod quamuis homini quandiu est in actu peccati moritalis peccatum non possit remitti. tamen homini dormienti in peccato mortali deus posset. si vellet habitum charitatis infundere. et sic remittere. Quicquid enim est in peccatore dormiente bonum est excepta deformitate peccati quae nihi aliud est quam carentia boni debiti in voluntate Et quamuis malus voluntatis actus prohibeat quamdiu durat animum suscipere habitum charitatis. tamen carentia boni debiti pro hibere non potest animam suscipere praesentiam boni debiti oppositi si sit agens qui restituat. Sic neque carentia luminis in aere potest prohibere aerem a susceptione luminis cum sol irradiat. alias enim pueri non reciperent debitam iusticiam quae ante baptismum carent. et si sic deus dormienti peccata dimitteret nullam iniusticiam faceret. Utrum autem vnquam per talem modum deus alicui peccatum actuale mortale dimiserit nobis incertum est. Sed quaestio non est de hoc quod deus fecit sed de hoc quod facere posset. Argumenta ad partem primam procedunt de remissione secundum legem communem et supposito in peccatore nec in alio pro eo esset punitum peccatum. Aliquid autem facere ex priuilegio speciali et raro iu sto ordini non derogat: quandoque tamen communiter factum dero gat. Unde quandoque si rex vt ostedat plenitudinem potestatis et benignitatem misericordie vt magis timeatur et diligatur percit aliquando homini scelerato: non derogat iusto regimini regni sui. imo confert quandoque. quod tamen sepe iteratum derogaretur. Quandoque etiam iuste et in casu potet parcere filio scelerato cuius pater voluntarie morte sustinuit pro vti litate regni. Similiter dico quod si deus adostendendum pertentiam sua et summam misericordiam suam aliquando dimitteret alicui sine satisfactione peccatum nullam iniusticiam face ret. Quia dicit Ansel. loquens ad deum in prosol. Cum punis malos iustum est: quia illorum meritis conuenit. Cum vero parcis malis iustum est. non quia illorum meritis: sed quia bonitati tue condecens est. Et infra. Facis quod decet te sunmum bonum: sic itaque sine repugnantia iuste punis et luste parcis. nec sic faciendo relinqueret totaliter peccatum impunitum. quia christus non tantum pro peccato nostro originali sed etiam pro actualibus praeteritis et sequentibus morte subtinuit.

¶ Ad primum ad partem aliam dicendum quod procedit de causa salutis nostre quae fuit incarnatio filii dei et eius mors quae sub merito nostro cadere non poterunt. Propterea ab Aug. xiii. de trini. dicitur summa gratia.

¶ Ad secundum dicendum quod deus immisit gratiam gratis datam per quam a mala voluntate cessauit: et ita perfecte penituit quod quasi statim est secuta remissio peccatorum. vel potest dici quod illa remissio non fuit secundum legem commnem sed ex primlacio siutni.