Intentio

¶ Itentio. Queritur quid sit intendere vel intentio. Respondetur secundum ipsum Guil. in. ii. eot dist. xxxviii. et Scotor. e. di. q. i. Intentio dicitur a tendendo: ideo intendere est in aliud tendere. Et hoc otest dupliciter esse. Uel quod tendat in aliud ipse motus ab illo. scilicet alio: et sic conuenit omni potentie respectu sui obiecti: quia potentia mouetur ab obiecto in quod tendit. Uel secundo quod tendat a se in aliud. puta quia mouet se in aliud in quod tendit. et illud potest esse praesens vel absens. et sic proprie conuenit appetitui rationali et potentie libere: que ducit et non ducitur. secundum Damasce. Et isto modo etiam comprehendit intellectum inquantum est arbitrium: liberum est. Unde Intentio est actus voluntatis et intellectus: Ideo Mat. viii. super illud. Si oculus tuus nequam fuerit etc. Glo. dicit Intentio est oculus anime: sed oculus anime est intellectus. ergo intentio est etiam intellectus ipsius actus

¶ Sed cuius horum sit principalius. Dicenlum secundum Guil. ibidem: quod intentio est actus volutatis principaliter: sicut et virtus et meritum. Unde Augu. xiiii. de ciui. dei dicit quod est actus voluntatis. quia volun atis est conferre vtendo et ordinando vnum amabile nl aliud. et sic intendere: licet per modum iudicii referre vnum ad aliud sit actus intellectus. Unde etiam secundum Bona. e. dist. xxxviii. art. ii q. ii et cum eodem Glill. hoc verbum intendo: potest construi cum suo casuli sine praepositione media. vt dicendo Intendo hoc vel illud. tunc maxime pertinet ad voluntatem. Potist etiam construi cum prepositione media. vt dicendo. Intendo in hoc vel in illud. et tunc perti net ad intellectum. Et isto modo dicuntur apud logicos intentiones prime et secunde in terminis: de quibus patuit libro i. sufficienter Ideo de illis hic gons.

¶ Quo differt intentio a voluntate et a fruitione. Respondet idem Guil. secundum fratrem Gerardum odonis. in. iii. Ethicorum. quod differunt re spectu electionis finis praedicta tria. quia voluntas. id estfolitio est actus in vltimum finem: non tamen considtrata ratione finis sed ratione velleitatis quantum est de se. Fruitio vero addit vltra velle rationem finis iam habiti: aut perfecte in patria: aut imperfecte in via. Sed intentio differt a voluntate in hoc quod intendit finem sub ratione finis de se. Et differt a fruitione: quia est per modum finis non habi ti. sed fruitio per modum finis habiti. Unde Magister e. dist. xxxviii. dicit. Intentio est qua perue nire ad finem volo. ergo etc.

¶ Qualiter intentio distinguacur. Nota secundum Guill. supra cum Bon. e. di. ar. ii. q. i. quod sicut triplex reperitur appetitus. Unus naturalis: vt in lapidibus et huiusmodi. Secundo sensitiuus: vt in brutis. Tertio intellectiuus: vt est in hominibus. Sic et triplex distingui tur intentio. Prima est appetitus naturalis: et est necessitatis. Secunda et intentio appetitus sensitiui. et est magis impetuositatis. Tertia est appetitus intellectiui: et est magis libertatis.

¶ Sed quomodo intentio poni hebeat in aliis quaem in sol rationalibus cum intentio semper tendit: finem praestitutum: et est actus voluntatis atque intellens: vt patuit. supra. Respondetur secundum Ric. e. di. xxxviii. li. ii. ar. iii. q. i. quod ntendere non est aliud nisi in finem tendere. et hoc fit tripliciter

¶ Primo quia quaedam tendunt in finem quem ipsi sibi prestituut et cogscunt. et ista sunt sola rationalia. Et in talibus solis est proprie et principaliter intentio secundum quam in volunta te attenditur meritum et demeritum. Unde sic non ponitur in aliis.

¶ Secundo quaedam sunt quae tendunt in finem quem sibi non praestituunt: sed cogscunt aliquo modo. vt sunt bruta animalia quae sibi finem non praestituut. quia non cognoscunt ub ratione finis. sed tamen aliquo modo cognoscunt aliquem finem propter quem agunt. vt patet per philosophum li. ii Phystci. dict quod hirundo facit nidum propter finem aliquem: puta vt ibi pullos suos foueat et aranea telam facit ad capiendum muscas Hec ibi. consimiliter est de aliis. ergo in eis est intentio. licet non meritoria

¶ Tertio quedam tendunt in finem quem sibi nec praestituunt nec cognoscunt vllo modo Sicut naturalia carentia sensu. de quibus e. li. ii Physicus. Aristo. dicit. Natura inquit in sua operatione intendit finem. In plantis enim apparet quod proficiunt in finem. scilicet propter fructum quem producunt. etc. Item grauia tendut deorsum et leuia sursum propter finem scilicet vt quiescant in suis locis etc

¶ Si queratur. vn de habent finem praestitutum predicta scilicet plante et insensibilia. et bruta. Respondetur secundum e. Rich. supra et etiam Tho. e. dist. quod naturalia tendunt in finem per appetitum naturalem sibi inditum a deo principaliter qui condidit naturam et praestituit eisdem finem talem in quem dirigit ea per inclinationem naturalem que appetitus naturalis dicitur. Sicut enim sagitta directa a sagittante ad aliquem terminum: puta ad signum tendit in illum ex intentione et propulsu sagittantis qui talem vim motus imprimit ei Sic in proposito. Et sic intelligitur illud dictum Commentatoris. xii. Metaph. scilicet opus nature est opus intelligentie non crrantis id est dei principalius qui condidit naturam et sine errore vniuersalem dirigit semper naturam quantum est ex parte dei. licet natura particularis quandoque ex seipsa erret propter defectum causarum particularium. vt patet in monstris.

.. vel malus ex fine intento.

¶ Et arguitur quod sic per dictum Augu. supra Psalmus Opus bonum intentio facit. Sed intentio respicit finem. ergo etc.

¶ In oppositum est. quia si sic esset sequeretur quod omnis actus intendens bonum finem esset bonus: Sed dato quod quis mentiatur vt saluet proximum suum vel libe ret a morte. tunc intendit bonum finem. ergo tale mendacium erit bonum cuius contrarium dicit Aug. in libro contra mendacium. ergo etc

¶ Respondetur secundum Scotorlis. in. ii dist. xl. q. i. Et etia Guil. dist. xxxviii. quod actus non est praecise ex fine bonus. sed ad hoc quod sit bonus facit intentio finis dum assint omnia correquisita. Probatio. quia vt Diony. de di. no. c. iiii. dicit. bonum est quod constat ex causa integra. vn de sicut ad pulcritudine corporalem requiruntur omnia membra pulcra: ad turpitudinem autem sufficit priuatio vnius membri. Ita ad bonitatem actus requiruntur omnia per se requisita

¶ Sunt autem praecipua tria que requiruntur ad hoc quod aliquid sit bonum ex intentione. Primum vt finis intentus habeat rationem melioris boni quam ea que sunt ad finem. Nam si diligerem deum solum propter me vt popter finem. graue peccatum esset. quia deus est sun me melius. Secundum vt ea que sunt ad finem sint bona. Ideo peccatum est siquis furetur vt pauperennutriat. vel mentiatur vt proximum saluet. quia furari non est bonum. similiter nec mentiri. Tertium vt sit consideratio et cum debitis circumstantiis respectu debiti obiecti. puta quando oportet: et vbi: et sicut oportet. quia opera moralia scientiam requirunt: obiectumque debitum et debitas circumstantias. ex secundo et tertio et quarto libro Ethi corum etc.

¶ Sed quos debet esse finis rectus intentionis in operibus. Respondetur secundum eundem Guill. ea. distin. xxxviii. quod Charitas potissime. Et probatur. quia omnis bona voluntas ad hoc ordinatur vt deum habeat et deo fruatur. Hec autem non fiunt nisi per charitatem. ergo etc. Unde Rhoma. xiii. Finis praecepti est charitas. Nec obstat quod deus dicitur finis omnium. et finis legis christus. ad Rhoma. x. quia deus est charitas. i. Ioan. iii scilicet obiectiua. Et christus est charitas. non quidem inhesiua sed obiecttua. Unde recte charitas ponitur finis intentionis: quia et plenitudo legis est dilectio. Rho. xiii. Et tota scriptura ad charitatem terminatur: sed et sapientia in charitate consummatur. Et quia charitas nos in deo finaliter quietat: ponitur etiam radix virtutum. quia est origo bonorum operum. Et ponitur forma virtutum: quia deo conformat nos ipsa charitas.

¶ An per intentionem recte possit charitas in alium finem ordinari

¶ Respondet Guill. eadem distin. xxxviii. cum Bonauen. eadem distinc. q. iii. art scilicet quod exquo Ambrosius super illud Lu. Quanti mercennarii in domo patris maabun. pa. dicit quod multi sunt mercenarii qui abun dant fide spe et charitate: et tamen mercenarius est qui ponit preter deum alium finem: quia diligit deum spe mercedis et non propter se pure. vdeo Notandum (inquiunt) quod ponere finem alium praeter deum potest intelligi tripliciter. Primo modo vt sit finis sub fine. puta seruire deo principaliter: et vt hoc melius possim: Seruio etiam mundo adquirendo diuitias vt possim etiam pauperibus distribuere. Et istud est bonum et meritorium vtrumque. Secundo vt finis principalis sit facere aliquid propter deum: Sed finis principalis habeat aliquid sub se quod non sit propter deum. Sicut Canonicus vadit ad ecclesiam vt deo seruiat principalius et minus principaliter vt praebendam recipiat. nec hanc praebende receptionem referat in deum. talis intentio peccatum est veniale: nisi intenderet praebendam recipere hac intentione quod exponat in actum peccandi mortaliter: quia mortale fieret sic. Tertio vt sint duo fines ambo eque principales Sicut cum quis seruit deo equa principaliter et mundo vel pecunie: ita quod non plus diligit deum quam mundana vel pecuniam. et sic esset damnabile: cum deus sit diligendus super omnia: et nihil sibi eque. Unde secundum hec dicitur mercennaria dei dilectio. Et ad hoc magis. Siquis diligat deum non nisi propter retributiones vel beneficia quecunque: vt alibi patebit.

¶ Addo etiam quod esi licet seruire deo propter mercedem heatitudinis quae est ipse deus tamen deus est amandus pure propter se: alias non esset vera charitas. De his latius li. iii.

¶ Utrum opus recipiat ab intentione quantitatem siue boni in bono actu. siue maliin malo. Respondetur secundum Guil. et Bonauen. di. xl. li. ii Et Rich. ibidem arti. i. q. ii quod distinguendum est.

¶ Primo aliquando opus est bonum tam in fine quam in hieque sunt ad finem. Sicut dum quis orat vel elemosynam dat pure propter deum. Et in talibus opus exterius sequitur intentionem Nam intantum tunc oratie exterior pensatur meritoria inquantum ex bona affectione procedit. Sic et de mala intentione respectu ma li operis Ideo Ambro. dicit. Affectus tuus ope ri tuo nomen imponit etc.

¶ Secundo aliquando solum modo est bonum opus in fine. quia finis est bonus. Sed ea que sunt ad finem mala sunt. Et tunc non oportet propter finem intentum ipsum opus exterius esse bonum: imo est malum vt siquis interficiat innocentem. propter hoc vt talis innocens transeat in celum: ibi finis est bonus scilicet ire in caelum. Et tamen opus est malum: Ita dicamus inquit de quantitate quod quanta est intentio tantum iudicatur opus exterius in se. Dico non respectu obiecti sed ex parte actus intendendi. vnde glo. super illud Mat. xii. Bonus homo de thesauro suo etc. dicit. quantum intendis tantum facis: videlicet ex parte actus. sed non ex parte in tenti obiecti. patet. Non enim est verum quod siquis intendat modicum peccare quod ideo modicum peccet in malo popere: imo aliquando multum peccat. Exemplum de Adam qui intendebat contra dei praeceptum venialiter peccare. morem gerens vxori sue. et tamen grauissime peccauit. Item in bono etiam opere frequenter quis ex humilitate suum actum minus extimat mereri. et sic intendit operari. licet magnum faciat et coram deo maius reputetur propter humilitatem quam superbus et timat vel intendit per consimulem actum etc.

¶ Utrum intentio bona absque opere exteriori valeat et sufficiat ad salutem. Respondetur secundum Bonauen. e. dist. xl. ar. i. q. iii. quod de bonis operibus loqui possumus dupliciter.

¶ Uno modo de operibus supererogationis. Et in talibus si non adest facultas sufficit sola bona intentio et voluntas ad meritum et praemium essentiale et etiam accidentale. Si autem haberet quis facultatem et oportunitatem operanm di sic non sufficeret sola intentio. quia nec esset voluntas huiusmodi nisi semiplena. Et secundum hoc intelligede sunt plures autoritates scilicet Bernds. de lib. ar. dicit Intentio sufficit ad meritum. Et Grego. in home. Item Cipriani de pe. di. i. Nunquid. vbi dicit quod in seruis christi apud quos martyrium concipitur mente etiamsi affectus ad effectum non ducatur sola voluntas coronatur. scilicet intellligendo dum sit voluntas plena Secundo modo loqui possumus de operibus obligationis ex praeceptis. Et de istis consimiliter distinguendum est. quia si non potest opere perficere sufficit ad saluteplena voluntas. sicut mutus vel non habens cui possit confiteri. sufficit tali propositum confitendi. Si autem potest opere exequi: non sufficit ad salutesola voluntas vel intentio: quia mandata dei obli gant non solum ad volendum: sed etiam ad opere implendum. Unde Iaco. ii Fides sine operibus mortua est. Sed de malis dicit Hierony. xxxii. q. v. ca. Si paulus. In malis voluntas inquit profecto capi tur. Iuxta illud Mat. v. Qui viderit mulierem ad concupiscendum: iam mechatus est etc. Ecce dei bonitas quae non obligat ad ipossibile

¶ Plura de Intentione vbi Operatio.