P. 2, Causa 17, Quaestio 6 : Si archipresbyter vel episcopus sua auctoritate, non judiciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat a causa, ut ecclesia, cui praesidet, non ultra habeat jus reposcendi quod suus pastor illicite usurpavit?

Quaestio 6 : Si archipresbyter vel episcopus sua auctoritate, non judiciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat a causa, ut ecclesia, cui praesidet, non ultra habeat jus reposcendi quod suus pastor illicite usurpavit?

P. 2, Causa 17, Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?

Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?

Causa 17

Initium

Quaestio 1 : Utrum reus voti teneatur, an liceat ei a proposito sui cordis discedere?

Quaestio 2 : An ecclesia et beneficium ei reddenda sint, quae prius libera voluntate refutavit?

Quaestio 3 : Si contigisset eum se et sua monasterio tradidisse, an licentia abbatis liceret ei ad propria redire?

Quaestio 4 : Si sine licentia abbatis retro abierit, an sua sibi abbate reddenda sint?

Causa 18

Initium

Quaestio 1 : An monasterium possit petere quae ab episcopo quaesita sunt? an episcopalis ecclesia possit sibi vendicare quae monasterio fuerunt tradita?

Quaestio 2 : An per episcopum abbas sit eligendus et ordinandus, an tantummodo a propriis fratribus sit instituendus?

Causa 19

Initium

Quaestio 1 : Si episcopus debeat permittere, ut relicta propria ecclesia clericus monasterium ingrediatur?

Quaestio 2 : Si episcopus licentiam dare noluerit, an eo invito monasterium possit adire?

Quaestio 3 : Si contigerit ipsos regulares canonicos fuisse, utrum concedendus esset eis monasterii ingressus?

Causa 20

Initium

Quaestio 1 : Si in pueritiae annis traditi cogantur religionis propositum tenere?

Quaestio 2 : Si praeter voluntatem parentum tonsuram vel religionis vestem quis in pueritia accipiat, an possit sibi detrahi, an non?

Quaestio 3 : Qui praeter propriam voluntatem cucullam induerit, an cogatur eam retinere, an non?

Quaestio 4 : Si ab uno monasterio in aliud districtius liceat alicui transire?

Causa 21

Initium

Quaestio 1 : An clericus in duabus ecclesiis possit conscribi?

Quaestio 2 : Si unam voluerit relinquere, an liceat ei ad aliam transire?

Quaestio 3 : An procurationes saecularium negotiorum clericis liceat suscipere?

Quaestio 4 : An claris et fulgidis vestibus eis ornari expediat?

Quaestio 5 : An ab episcopo correpti suum officium relinquere, et ad saecularem judicem confugere valeant?

Causa 22

Initium

Quaestio 1 : An juramentum sit praestandum, an non?

Quaestio 2 : Si sit perjurus qui jurat falsum quod putabat verum?

Quaestio 3 : Si licuit archidiacono denegare episcopo consuetam obedientiam?

Quaestio 4 : si constiterit esse illicitum quod juravit archidiaconus, an sit servandum?

Quaestio 5 : Si constiterit illud servandum esse, an episcopus sit reus perjurii, qui contra juramentum archidiaconum suum ire compellit?

Causa 23

Initium

Quaestio 1 : An militare peccatum sit?

Quaestio 2 : Quod bellum sit justum, et quomodo a filiis Israel justa bella gerebantur?

Quaestio 3 : An injuria sociorum armis sit propulsanda?

Quaestio 4 : An vindicta sit inferenda?

Quaestio 5 : An sit peccatum judici vel ministro reos occidere?

Quaestio 6 : An mali sint cogendi ad bonum?

Quaestio 7 : An haeretici suis et ecclesiae rebus sint exspoliandi, et qui possidet ab haereticis ablata an dicatur possidere aliena?

Quaestio 8 : An episcopis vel quibuslibet clericis sua liceat auctoritate, vel Apostolici, vel imperatoris praecepto arma movere?

Causa 24

Initium

Quaestio 1 : An lapsus in haeresim possit aliquos officio privare, vel sententia notare?

Quaestio 2 : an post mortem aliquis possit excommunicari?

Quaestio 3 : an pro peccato alicujus tota familia sit excommunicanda?

Causa 25

Initium

Quaestio 1 : an clerici baptimalis ecclesiae auctoritate privilegii decimas suae dioecesis ex integro sibi valeant vendicare?

Quaestio 2 : An subsequenti privilegio monachorum derogetur antiquioribus privilegiis baptismalium ecclesiarum.

Causa 26

Initium

Quaestio 1 : Qui sint sortilegi?

Quaestio 2 : An sit peccatum esse sortilegum?

Quaestio 3 : A quibus genus divinationis sumpsit exordium?

Quaestio 4 : Quot sint genera divinationis?

Quaestio 5 : An sortilegi vel divini sint excommunicandi, si cessare noluerint?

Quaestio 6 : An excommunicatus ab episcopo possit reconciliari a presbytero, illo inconsulto?

Quaestio 7 : Si morientibus est indicenda poenitentia sub quantitate temporis?

Causa 27

Initium

Quaestio 1 : An conjugium possit esse inter voventes?

Quaestio 2 : An liceat sponsae a sponso recedere, et alii nubere?

Causa 28

Initium

Quaestio 1 : An conjugium sit inter infideles?

Quaestio 2 : An liceat huic aliam ducere priore vivente?

Quaestio 3 : An sit reputandus bigamus qui ante baptismum habuit unam, et post baptismum alteram?

Causa 29

Initium

Quaestio 1 : An sit conjugium inter eos?

Quaestio 2 : Si prius putabat, hunc esse liberum, et postea deprehendit, illum esse servum an liceat ei statim ab illo discedere?

Causa 30

Initium

Quaestio 1 : An uxori suae debitum reddere valeat qui proprium filium de sacro baptismate suscepit?

Quaestio 2 : An sponsalia contrahantur inter infantes?

Quaestio 3 : An spirituales vel adoptivi filii naturalibus copulari valeant?

Quaestio 4 : An uxorem compatris uxoris suae alicui ducere liceat?

Quaestio 5 : an clandestina desponsatio manifestae praejudicet?

Causa 31

Initium

Quaestio 1 : An possit duci in conjugium quae prius est polluta per adulterium?

Quaestio 2 : An filia invita sit tradenda alicui?

Quaestio 3 : An post patris sponsionem illa possit nubere alii

Causa 32

Initium

Quaestio 1 : An meretrix licite ducatur in uxorem?

Quaestio 2 : An ea, quae causa incontinentiae ducitur, sit conjux appellanda?

Quaestio 3 : Cujus arbitrium aliqua sequatur, an liberi avi, an originarii patris?

Quaestio 4 : Si vivente uxore liceat alicui filios ex ancilla quaerere?

Quaestio 5 : Si ea, quae vim patitur, pudicitiam amittere comprobetur?

Quaestio 6 : Si adulter adulteram possit dimittere?

Quaestio 7 : Si vivente dimissa aliam possit accipere?

Quaestio 8 : Si infidelem sub praemissa conditione liceat alicui fidelium in conjugem ducere?

Causa 33

Initium

Quaestio 1 : An propter impossibilitatem coeundi, a viro suo aliqua sit separanda?

Quaestio 2 : An post separationem ei nubere valeat, cum quo prius fornicata est?

Quaestio 3

Quaestio 4 : Si tempore orationis quis valeat reddere conjugii debitum?

Quaestio 5 : An vir sine consensu uxoris continentiam vovere possit, vel si minis vel terroribus licentiam vovendi ab ea extorquere valeat?

Causa 34

Initium

Quaestio 1 : An sit ista rea adulterii, quae vivente viro alteri nupsit?

Quaestio 2 : An redeunte primo sit cogenda recedere a secundo, et redire ad primum?

Causa 35

Initium

Quaestio 1 : Si liceat aliquam ex propria cognatione duci in uxorem?

Quaestio 2 : Si ex consanguinitate uxoris aliqua possit in conjugem duci?

Quaestio 3 : Usque ad quem gradum debeat quisque abstinere sive a propriis, sive ab uxoris suae consanguineis?

Quaestio 4 : Quare usque ad sextum gradum consanguinitas computatur, ita quod nec ultra protenditur, nec infra subsistit?

Quaestio 5 : Quomodo gradus consanguinitatis computandi sunt?

Quaestio 6 : Qui jurejurando propinquitatem firmare debeant?

Quaestio 7 : An illi, qui de incestuosis nati sunt, filii reputentur?

Quaestio 8 : Si ignoranter de consanguinitate vel affinitate aliqua in uxorem ducta est, an ex dispensatione possit viro suo adhaerere?

Quaestio 9 : Si contigerit ecclesiam decipi, et causa consanguinitatis aliquam a viro suo separare, quae post quadriennium nuptiis hinc inde celebratis deprehenditur non fuisse consanguinea prioris, an secunda conjugia sint rescindenda, et priora sint redintegranda?

Quaestio 10 : Si relicta alicujus de propria cognatione ad secundas nuptias transierit, an proles ex eis suscepta possit pertingere ad consortium alicujus de cognatione prioris viri?

Causa 36

Initium

Quaestio 1 : An ille raptum admiserit?

Quaestio 2 : an rapta raptori nubere possit, patre assensum praestante?

Pars 3

How to Cite

DISTINCTIO XLIII.

GRATIANUS.

I. Pars. Pudicus quoque debet esse sacerdos, ut et moribus, et uerbis pudorem indesinenter exhibeat. Unde in Canticis Canticorum genae sponsae, id est predicatores, turturi comparantur.§. i. Debet etiam gratiam docendi liabere, quia, ut Ieronimusait: ,, Innocens absque sermone conuersatio, quantum exemploprodest, tantum silentio nocet. Nam latratu canum et baculolupi sunt arcendi.“ In ipsa autem doctrina discretum oportetesse rectorem, ne aut tacenda proferat, aut dicenda taceat.

Unde Gregorius in XV. cap. [Part. II.] sui Pastoralis [c. 4.] ait;

C. I

. De discretione predicationis, et silentii.

Sit rector discretus in silentio, utilis in uerbo, ne aut tacenda proferat, aut proferenda reticescat. Nam sicutincauta locutio in errorem pertrahit, ita indiscretum silentium hos, qui erudiri poterant, in errorem derelinquit.Sepe namque rectores inprouidi, humanam amittere gratiamformidantes, loqui libere recta pertimescunt, et iuxta ueri-tatis uocem nequaquam iam gregis custodiae pastorumstudio, sed mercenariorum uice deseruiunt, quia uenientelupo fugiunt, dum se sub silentio abscondunt. Hincnamque eos per Prophetam Dominus increpans ait inYsaia: ,,Canes muti, non ualentes latrare. Hinc rursum queritur dicens in Ezechiele: „Non ascendistis exaduerso, neque opposuistis murum pro domo Israel, utstaretis in prelio in die Domini. Ex aduerso quippe ascendere est pro defensione gregis uoce libera huius mundipotestatibus contraire. Et in die Domini in prelio stareest prauis decertantibus ex iustitiae amore resistere.Pastori enim recta timuisse dicere, quid est aliud quamtacendo terga prebuisse? qui nimirum, si pro grege se obicit,murum pro domo Israel hostibus opponit. Hinc rursusdelinquenti populo dicitur in Hieremia £: „Prophetae tuiuiderunt tibi falsa et stulta, nec aperiebant iniquitatemtuam, ut te ad penitentiam prouocarent. Prophetae quippein sacro eloquio nonnunquam doctores uocantur, qui dumfugitiua esse presentia indicant, que sunt uentura manifestant; quos diuinus sermo falsa uidere redarguit, quia,dum culpas corripere metuunt, incassum delinquentibuspromissa securitate blandiuntur, qui iniquitatem peccantiumnequaquam aperiunt, quia ab increpationis uoce conticescunt.Clauis quippe apertionis est sermo correctionis quia increpando culpam detegit, quam sepe nescit ipse etiamqui perpetrauit. Hinc Paulus ait ad Titum: „Ut potenssit ad exhortandum in doctrina sana et eos qui contradicunt, redarguere.^ Hinc per Malachiam dicitur: „Labiasacerdotis custodiunt scientiam, et legem requirunt ex oreeius, quia angelus Domini exercituum est. Hinc perYsaiam Dominus ammonet dicens: „Clama, ne cesses,sicut tuba exalta uocem tuam. Preconis quippe offitiumsuscipit, quisquis ad sacerdotium accedit, ut ante aduentumiudicis, qui terribiliter sequitur, ipse scilicet clamandogradiatur. Sacerdos ergo, si predicationis est nescius,quam clamoris uocem daturus est preco mutus? In Actibus Apostolorum: hinc est enim, quod super pastoresprimos in linguarum specie Spiritus sanctus insedit, quianimirum, quos repleuerit, de se protinus loquentes facit.Hinc Moysi precipitur in Exodo, ut tabernaculum sacerdosingrediens tintinnabulis ambiatur, ut uidelicet predicationisuoces habeat, ne superni inspectoris iudicium ex silentiooffendat. Scriptum quippe est: „Ut audiatur sonitus, quandoingreditur sanctuarium in conspectu Domini, et nonmoriatur. Sacerdos namque ingrediens uel egrediens moritur, si de eo sonitus non audiatur P, quia iram contra seocculti iudicis exigit, si sine predicationis sonitu incedit.Apte autem tintinnabula uestimentis illius describuntur inserta. Vestimenta etenim sacerdotis quid aliud quam rectaopera debemus accipere? Propheta attestanteq, qui ait inPsalmo CXXXVI.: „Sacerdotes tui induantur iusticia/Vestimentis itaque illius tintinnabula inherent, ut uitae uiamcum linguae sonitu ipsa quoque opera sacerdotis clament.Sed cum rector se ad loquendum preparat, sub quantocautelae studio loquatur, attendat, ne, si inordinate adloquendum rapitur, erroris uulnere audientium corda feriantur, et cum fortasse sapientem se uideri desiderat, unitatis compagem insipienter abscidat. Hinc namqueueritas dicit in Marco: „Sal in uobis, et pacem habeteinter uos/ Per sal quippe uerbi sapientia designatur. Quiergo sapienter loqui nititur, magnopere metuat, ne eiuseloquio audientium unitas confundatur. Hinc Paulus aitad Romanos: “Non plus sapere, quam oportet sapere,sed sapere ad sobrietatem/ In Exodo y in sacerdotis uesteiuxta diuinam uocem tintinnabulis mala Punica coniunguntur.Quid enim per mala Punica nisi fidei unitas designatur?Nam sicut in malo Punico uno exterius cortice multa interiusgrana muniuntur, sic innumeros sanctae ecclesiae populosunitas fidei contegit, quos intus diuersitas meritorum tenet.Ne igitur rector incautus ad loquendum proruat, hoc, quodiam premisimus, per semetipsam discipulis clamat ueritasin Marco: „Habete sal in uobis, et pacem habete interuos: ac si figurate per habitum sacerdotis dicat: MalaPunica tintinnabulis iungite, ut per omne, quod dicitis, unitatem fidei cauta obseruatione teneatis. §. 1. Prouidendumquoque est sollicita intentione rectoribus, ut ab eis nullomodo non solum praua, sed nec recta quidem nimie etinordinate proferantur, quia sepe dictorum62 uirtus perditur,cum apud corda audientium loquacitatis incauta inpor

tunitate leuigatur, et auctorem suurii hec eadem loquacitas inquinat, que seruire auditoribus ad usum profectus ignorat.Unde bene per Moysen dicitur in Leuitico: „Vir, quifluxum seminis patitur, inmundus erit.“ In mente quippeaudientium semen secuturae cogitationis est audita equa-litas locutionis, quia, dum per aurem sermo concipitur,cogitatio in mente generatur. Unde ab huius mundisapientibus in Actibus Apostolorum Predicator egregiussemiuerbiusss uocatus est. Qui ergo fluxum seminissustinet, inmundus asseritur, quia multiloquio subditus ex eo se inquinat; quod si ordinate promeret, prolemrectae cogitationis edere in audientium corde potuisset,dumque incautus per loquacitatem diffluit, non ad usumgeneris, sed aa inmundiciam semen fundit. UndePaulus quoque, cum de instancia predicationis discipulumadmoneret, dixit ad Timotheum Ep. II.:,, Testificor coram Deo et Christo Iesu, qui iudicaturus est uiuos et mortuoset°nn aduentum ipsius et regnum eius, predica uerbum,insta oportune, inportune.“ Dicturus: „inportune,“ pre-misit: „ oportune,“ quia scilicet apud auditoris mentemipse° sua uilitatePP se destruit, si habere inportunitasoportunitatem nescit.

C. II

. Porcis et canibus sacra non sunt committenda.

Item Origenes .

II. Pars. In mandatis habemus, ut uenientes ad ciuitatem discamus prius, quis in ea dignus sit, ut apud eum cibumsumamus; quanto magis nosse oportet, quis qualisue sitis, cui inmortalitatis uerba credenda sunt? Solliciti enimesse debemus, ne margaritas nostras mittamus ante porcos. Sed ob alias causas utile est uiri huius me habere noticiam. Si enim sciam, quia in his, de quibus nonpotest dubitari quod bona sint, emendatus est et inculpabilis,(hoc est, si sobrius, si misericors, si iustus, si mitis, ethumanus est, que utique bona nullus ambigit,) tuncconsequens uidebitur, ut ei, qui obtinet bona uirtutum,etiam quod deest fidei et scientiae conferatur, et in quibusmaculari eius uita uidebatur^, que est in reliquis probabilis, emendetur. Si uero in his, que palam sunt, peccatisinuolutus permanet et inquinatur, non me oportet aliquid de secretioribus et remotis diuinae sententiaeproloqui, sed magis protestari, et conuenire eum, ut peccaredesinat et actus suos a uiciis emendet. Quod si ingesseritse, et prouocabit nos dicere, que eum minus recte agentem non oporteat audire, prudenter eum debemus eludere.Nam nichil omnino respondere auditorum causa utile nonuidetur, ne forte estiment, nos responsionis penuriadeclinare certamen, et fides eorum ledatur non intelligen-tium propositum nostrum.

C. III

. Verba predicationis persecutoribus suis prelati non subtrahant.

Item An a cie tu s, [epist. I. omnibus Episcopis.]

III. Pars. Scimus autem, multos ob id infestare docto-res, ut eos perdant, et propriae uoluntatis placitaadinpleant. Non propterea tamen doctores (in quantumuires suppetunt) a recta emulatione et bona intentionerecedere debent, scientes, quia beati, qui persecutionempatiuntur propter iusticiam.

C. IV

. Non mundus est a sanguine subiectorum, qui Dei consilium illis non annuntiat.

Item Gregorius Venantio, Episcopo, [lib. I. epist. 33.] Ephesiis Paulus dicit: „Mundae sunt manus meaea sanguine omnium uestrum: non enim subterfugi, quominusannunciarem omne consilium Dei uobis.“ Mundus ergo asanguine eorum non esset, si eis Dei consilium pronun-ciare noluisset, quia, cum increpare delinquentes noluerit,eos proculdubio tacendo pastor occidit.

C. V

. Eternae dampnationis penam incurrit Predicator, qui semen diuini uerbi non spargit.

Item Nicolaus Papa [ad Michaelem Imperatorem in epistola, cuius initium est: „Proposueramus.“]Dispensatio est nobis celestis seminis iniuncta;jjuae si non sparserimus, uae si tacuerimus.“ Quod cumelectionis uas formidet et clamet, quanto magis cuilibetexiguo metuendum est? Proinde, sicut non leue discrimenincumbit pontificibus, siluisse quod congruit, ita his(quod absit) non mediocre periculum est, qui cum debeantparere, despiciunt.

IV. Pars. Gratian. Pariter quoque obseruare debet sacerdos, ne indignis et non intelligentibus secreta misteria sua predicatione reserare incipiat. Qui enim ea docet, que ab auditoribus intelligi non ualent, non eorum utilitatem, sedsui c ostentationem facit. Unde in expositione: ,, Beati inma-culati, dicitur: „ Vicium animi est, indignis secreta uul-gare, quod fit uel loquacitate incauta, dum sine iudicio uolatirreuocabile uerbum, uel adulatione, ut ei placeat, cui secretareuelat, uel iactatione scientiae, ut plura scire uideatur.“ Inquibus omnibus profecto datur intelligi, quanta debeat esse discretio in predicatione sacerdotis, qua si forte caruerit, tanquamtorto naso, sacerdotalis offitii iudicatur indignus.

PrevBack to TopNext

On this page