DISTINCTIO II.

Alexander, Urbis Romae Episcopus, omnibus orthodoxis, [epist. I. c. 4.] "In sacramentorum oblationibus, quae intermissarum solemnia Domino offeruntur, panis tantum et uinum aqua permixtum in sacrificium offerantur. Non enim debet in calice Domini aut uinum solum, aut aqua sola offerri, sed utrumque permixtum, quia utrumque ex latere eius in passione sua profluxisse legitur."

Item Ciprianus [lib. II. epist. 2.] Cecilio fratri salutem. "Sic in sanctificando calicem Domini offerri sola aqua non potest, quomodo nec uinum solum potest. Namsi uinum tantum quis offerat, sanguis Christi incipit esse sine Christo. Quando enim utrumque miscetur, et adu-natione confusa sibi inuicem copulantur, tunc sacramentum spirituale et celeste efficitur. Sic uero calix Domini non est aqua sola, et uinum solum, nisi utrumque misceatur, quomodo nec corpus Domini potest esse farina solas, nisi utrumque adunatum fuerit et copulatum, et panis unius conpage solidatum."

Scriptura dicit: ut quotiescumque calicem in conmemorationem Domini et passionis eius offerimus, id quod constat Dominum fecisse, faciamus. Sed uide, frater karissime, si quis de antecessoribus nostris uel ignoranter uel simpliciter non hoc obseruauit et tenuit, quod nos Dominus facere exemplo et magisterio docuit, potest simplicitati eius de indulgentia Domini uenia concedi;nobis uero non potest s ignosci, qui nunc a Domino ammoniti et instructi sumus, ut calicem Domini cum uino mixtum, secundum quod Dominus obtulit, offeramus.

Item ex Concilio Martini Papae, [c. 45.] "Non oportet aliquid aliud in sanctuario offerri praeter uinum et aquam, quae in tipo Christi benedicuntur, quia,dum in cruce penderet, de corpore eius effluxit sanguis et, aqua. Haec tria unum sunt in Christo Iesu; haec hostia et oblatio Dei in odorem suauitatis".

Item ex Concilio Cartaginensi III., [c. 24.] "In sacramento corporis et sanguinis Domini nihil amplius offeratur, quam quod ipse Dominus tradidit, hoc est panis et uinum aqua mixtum. §. i. Nec amplius in sacrificiis offeratur, quam de uuis et frumentis."

Item ex VI. Sinodo, [c. 28.] "Didicimus, quod in quibusdam ecclesiis sacerdotes sacrificio oblationis coniungant uuas, que secundum usum in altario offeruntur, et sic simul utraque populo dispensent. Praecipimus igitur, ut nullus sacerdos hoc ulterius faciat, sed in remissionem peccatorum populo oblationem solam distribuat, et uuas seorsum benedictas populus, pui petierit, accipiat, et fructuum gratias agat."

Iulius Papa Episcopis per Egiptum . "Cum omne crimen atque peccatum oblatis Deo sacrificiis deleatur, quid de cetero pro delictorum expiatione Domino dabitur, quando in ipsa sacrificii, oblatione erratur? Audiuimus enim, quosdam scismatica ambitione detentos contra diuinos ordines et apostolicas institutiones lac pro uino in diuinis sacrificiis dedicare; alios quoque intinctam eucharistiam populis pro conplemento communionis porrigere; quosdam etiam expressum uinum in sacramento dominici calicis offerre, alios uero pannum lineummusto intinctum per totum annum reseruare, et in tempore sacrificii aqua partem eius lauare, et sic offerre. Quodquam sit euangelicae atque apostolicae doctrinae contrarium, et consuetudini ecclesiasticae aduersum, non difficile ab ipso fonte ueritatis probabitur, a quo ordinata ipsa sacramentorum misteria processerunt. Cum enim magister ueritatis uerum salutis nostrae sacrificium suis conmendaret discipulis, nulli lac, sed panem tantum et calicem sub hoc sacramento cognoscimus dedisse. Legitur enim in euangelica ueritate: „ Accepit Iesus panem et calicem, et benedicens dedit discipulis suis.“ Cesset ergo lac sacrificando offerri, quia manifestum et euidens exemplum euangelicae ueritatis illuxit, quod praeter panem et uinum aliud offerri non liceat. §. 1. Illud uero, quod pro conplemento conmunionis intinctam tradunt eucharistiam populis, nec hoc prolatum ex euangelio testimonium receperunt^ ubi Apostolis corpus suum et sanguinem conmendauit. Seorsum enim panis, et seorsum calicis conmendatio memoratur. Nam intinctum panem aliis Christum prebuisse non legimus, excepto illo tantum discipulo, quem intincta buccella magistri proditorem ostenderet, nonque sacramenti huius institutionem signaret. Nam quodde expresso botro, id est de uuarum granis, populus communicat s, ualde est omnino confusum; sed si necesse fuerit, botrus in calice conprimatur, et aqua misceatur,quia calix dominicus iuxta canonum f praeceptum uino et aqua permixtus debet offerri, quia uidemus in aqua populum intelligi, in uino uero ostendi sanguinem Christi. Ergo,cum in calice uino aqua miscetur, Christo populus adunatur, et credentium plebs ei, in quem credit, copulatur et iungitur. Que copulatio et coniunctio aquae et uini sicmiscetur in calice Domini, ut illa mixtio non possit separari. Nam si uinum tantum quis offerat, sanguis Christi incipit esse sine nobis. Si uero aqua sit sola, plebs incipit esse sine Christo. Ergo, quando botrus solus offertur, in quo uini efficientia tantum designatur, salutis nostrae sacramentum negligitur, quod aqua significatur. Non enim potest calix Domini esse aqua sola, aut uinum solum, nisi utrumque misceatur. §. 2. Et ideo, quia ex hoc iam plurima et multiplex maiorum manauit" sentencia f+, deinceps omnis talis error atque presumptio cessaredebet, ne peruersorum inordinata conpago statum ueritatis eneruet. Et ideo nulli deinceps licitum erit aliud in diuinis sacrificiis offerre, nisi iuxta antiquorum sentenciam conciliorum panem tantum et calicem uino et aqua permixtum. De cetero aliter quam preceptum est faciens tamdiu a sacrificando cessabit, quamdiu legitima penitenciae satisfactione correptus ad gradus sui offitium redeat, quod amisit."

Item Alexander Papa V. a Petro, [epist. I.] "Nihil in sacrificiis maius esse potest,quam corpus et sanguis Christi, nec ulla oblatio hac potior est, sed haec omnes precellit, quae pura conscientia Domino offerenda est, et pura mente sumenda, atqueab omnibus ueneranda, et sicut potior est ceteris, ita potius excoli et uenerari debet."

Item Innocentius Papa Decentio, Eugubino Episcopo, salutem, [epist. I. c. i.] "Pacem igitur asseris ante confecta misteria quosdam populis inperare, uel sibi sacerdotes inter setradere, cum post omnia (que aperire non debeo) pax sit necessario indicenda, per quam constet populum ad omnia, que in misteriis aguntur atque in ecclesia celebrantur,prebuisse consensum, ac finita esse pacis concludentis signaculo demonstrentur".

Item Anacletus Papa [epist. I.] "Peracta consecratione omnes communicent, qui noluerint ecclesiasticis carere liminibus. Sic enim et Apostoli statuerunt, et sancta Romana tenet ecclesia".

Item ex Concilio Tolletano XII., [c. 5.] "Relatum est nobis, quosdam de sacerdo tibus non tot uicibus communionis sanctae gratiam sumere, quot sacrificia in uno die uidentur offerre; sed si in uno die plurima deo offerant sacrificia, in omnibus se oblationibus a communione suspendunt, et in sola tantumextremi sacrificii oblatione communionis sanctae gratiam sumunt, quasi non sit tociens illi uero et singulari sacrificio participandum, quociens corporis et sanguinis Domini nostri Iesu Christi inmolatio facta constiterit. Nam ecce Apostolus dicit: „Nonne qui edunt hostias participes sunt altaris ?“ Certum est, quod hi, qui sacrificantes non edunt, rei sunt dominici sacramenti. Quicumque ergo sacerdotum deinceps diuino altario sacrificium oblaturus accesserit, et se a communione suspenderit, abipsa, qua se indecenter priuauit, gratia communionis announo repulsum se nouerit. Nam quale erit sacrificium,cui nec ipse sacrificans particeps esse dinosciturs? Ergo modis omnibus tenendum est, ut, quotienscumque sacrificans corpus et sanguinem Iesu Christi Domini nostri in altario inmolat, tociens perceptionis corporis et sanguinis Christi participem se prebeat."

Item Gelasius Papa Maiorico et Iohanni Episcopis. "Conperimus autem, quod quidam sumpta tantummodo sacri corporis portione a calice sacraticruoris abstineant. Qui proculdubio (quoniam nescio qua superstitione docentur astringi) aut integra ^aeramenta percipiant, aut ab integris arceantur, quia diuisio unius eiusdemque misterii sine grandi sacrilegio non potest prouenire".

Item Augustinus [de ecclesiasticis dogmatibus, c. 53. "Cottidie eucharistiae communionem accipere nec laudo, nec uitupero, omnibus tamen dominicis diebus communicandum hortor; si tamen mensin affectu peccandi est. Grauari magis dico eucharistiae perceptione, quam purificari. Et ideo, quamuis quis peccato mordeatur, peccandi tamen de cetero non habeat uoluntatem, et communicaturus satisfaciat lacrimis et orationibus, et confidens de Domini miseratione accedat s ad eucharistiam intrepidus et securus. Sed hoc de illo dico, quem mortalia peccata non grauant." Idem [epist. 118. c. 3.]: "§. 1. Dixerit quispiam, noncottidie accipiendam eucharistiam, alius affirmat cottidie:faciat unusquisque quod secundum fidem suam pie creditesse faciendum. Neque enim litigauerunt inter se, autquisquam eorum alteri se preposuit, Zacheus et illecenturio, cum alter eorum gaudens in domo sua susceperit Dominum, alter dixerit: „ Domine non sumdignus ut intres sub tectum meum.“ Ambo Saluatoremhonorificantes quamuisP non uno modo, ambo peccatismiseri, ambo misericordiam consecuti. Ad hoc ualetquod manna secundum propriam uoluntatem in ore cuiusque sapiebat."

Item Ambrosius [lib. IV. de sacramentis, c. ult.] "Si, quocienscumque effunditur sanguis Christi, in remissionem peccatorum effunditur, debeo semper accipere. Qui semper pecco, debeo semper habere medicinam".

Item Hylarius Episcopus . "Si non sunt tanta peccata, ut excommunicetur quis, non se debet a medicina corporis Domini separare."

Item Fabianus Papa ait : "Etsi non frequentius, saltim ter in anno communicent homines, nisi forte quis maioribus criminibus quibuslibet inpediatur; in Pasca uidelicet, et Pentecosten, et Natale Domini".

Item Sotlier Papa: "In cena Domini perceptio eucharistiae a quibusdam negligitur, que quoniam in eadem die ab omnibus fidelibus (exceptis his, quibus pro grauibus criminibus inhibitum est) percipienda sit, ecclesiasticus usus demonstrat, cum etiam penitentes eadem die ad percipienda corporis et sanguinis dominici sacramenta reconcilientur".

Item ex Concilio Martini Papae, c. 83. "Si quis intrat in ecclesiam Dei, et sacras scripturas audit, et pro luxuria sua auertit se a communione sacramenti, et in obseruandis misteriis declinat constitutam regulam disciplinae, istum talem proiciendum esse de ecclesia catholica decernimus, donec penitenciam agat, et ostendat fructum penitenciae suae, ut possit communione percepta indulgentiam promereri".

Item ex Concilio Agatensi, [c. 18.] "Seculares,qui in Natale Domini, Pasca, Pentecosten non communicauerint, catholici non credantur, nec inter catholicos habeantur".

Ex Concilio Tollet ano [I., c. 13.] "Hii, qui intrant ecclesiam, et deprehenduntur numquam communicare, ammoneantur. Ut si non communicant, ad penitenciam accedant. Si communicant, nonsemper abstineant; si non fecerint, abstineant."

Item ex Concilio Elibertano. "Omnis homo ante sacram communionem a propria uxore abstinere debet tribus, aut quatuor, aut septemdiebus, nec inter catholicos connumerabitur qui inistis uidelicet temporibus, Pasca, Pentecosten, Natale Domini non communicauerit".

Item Sergius Papa: "Triforme est corpus Domini. Pars oblatae, in calicem missa, corpus Christi, quod iam resurrexit, monstrat. Pars comesta, ambulans adhuc super terram. Pars in altari usque ad finem missae remanens,corpus in sepulchro, quia usque in finem seculi corpora sanctorum in sepulchris erunt".

Clemens [epist. II.]: "Tribus gradibus conmissa sunt sacramentadiuinorum secretorum, id est presbitero, diacono, et ministro, qui cum tremore et timore clericorum reliquias corporis domini custodire debent fragmentorum. Idem :f. i. Tanta in altario certe holocausta offerantur, quantapopulo sufficere debeant. Quod si remanserint, incrastinum non reseruentur, sed cum timore et tremore clericorum et diligentia consumantur. Qui autem residuacorporis Domini, que in sacrario relicta sunt, consumunt,non statim ad accipiendos communes cibos conueniant,ne putent sanctae portioni miscere cibum, qui per aqualiculos digestus in secessum diffunditur. Si ergo mane dominica portio editur, usque ad sextam ieiunentministri, qui eam consumpserunt, et, si tertia uel quartahora acceperint, ieiunent usque ad uesperum s. Sic secretasanctificatione eterna custodienda sunt sacramenta.§. 2. Precipimus etiam, ne umquam extero clerico ecclesiae siue laico de fragmentis oblationum Domini ad mensam ponatur. Unde scis tu, qui passimsanctuarii panes indignis inpendis, unde nosti, si mundisunt a mulieribus? Hinc et Dauid ab Abimelech sacerdote interrogatus, cum panem sibi ad comedendumposceret, cum se mundum ante triduum profiteretur,panes propositionis manducauit".

Item Ysidorus [lib. I. de summo bono, c. 24.] "Qui scelerate uiuunt in ecclesia, et communicare non desinunt, putantes se tali communione mundari, discant nil ad emundationem proficere sibi, dicente Propheta: "Quid est, quod dilectus meus in domo mea fecitscelera multa? Numquid carnes sanctae auferent a te malicias tuas?" et Apostolus: "Probet, inquit, se homo et sic de pane illo edat, et de calice bibat"."

Item ex VIII. Sinodo. B a silius Episcopus dixit: "Timorem quidem docet nos Apostolus, dicens: „ Qui manducat et bibit indigne, iudicium sibi manducat etbibit. Fidem uero edocet nos sermo Domini, dicens:„Hoc est, quod pro multis datur, corpus meum.Hoc facite in meam conmemorationem.“ §. i. Et Apostolus de unigenito Dei filio: „Humiliauit semetipsumfactus obediens usque ad mortem, mortem autem crucis.“Cum ergo anima fidem habet his dictis, et consideratmagnificentiam gloriae ipsius, et admiratur nimietatem humilitatis, quomodo tantus ac talis obediens patri fuitusque ad mortem pro uita nostra: puto, quia possit prouo-cari ad affectum, et dilectionem ipsius, et Dei patris,qui unico filio non pepercit, sed pro nobis omnibus tradidit illum. §. 2. Talem ergo fidem uel s affectum preparare debet in animo suo is, qui panem et calicem Domini percipit".

Item Augustinus in lib. questionum Numeri [quest. XXX.] "Et dixit Dominus ad Moysem, et ad Eleazarum filiumAaron sacerdotem: „Tollite thuribula erea e medioexustorum, et ignem alienum hunc semina ibi, quia san-ctificauerunt thuribula peccatorum horum inanimabus suis;et facies laminas ductiles, circumpositionem altari,quoniam oblata sunt ante Dominum, et sanctificata sunt, etfacta sunt in signum filiis Israel.“ Sed notandum, nouomodo dicta sanctificata pena eorum, a quibus hoc peccatum fuerat perpetratum, quia per eos exemplum datum est ceteris, quo timerent. Circumpositionem autem altari curex eis fieri uoluit, addidit dicens: „ quoniam oblata sunt ante Dominum, et sanctificata facta sunt in signum filiisIsrael.“ Non ergo in eis reprobari uoluit, quod a talibus oblatasunt, sed potius hoc cogitare et attendi, ante quem oblata sint, id est, quia ante Dominum, ut plus in eis ualeret nomen Domini, ante quem oblata sunt, quam pessimum meritum eorum, a quibus oblata sunt".

Item ex Decreto Papae Pii. "Si per negligentiam aliquid de sanguine stillauerit in terram, linguabitur, tabularadetur. Si non fuerit tabula, ut non conculcetur, locus corradetur, et igne consumetur, et cinis intra altarecondetur, et sacerdos XL. diebus peniteat. Si super altare stillauerit calix, sorbeat minister stillam, et III diebus peniteat. Si super linteum altaris, et adaliud stilla peruenerit, IV. diebus peniteat. Si usquead tercium, IX. diebus peniteat. Si usque ad quartum, XX. diebus peniteat, et lintheamina, que tetigerint stillam, tribus uicibus minister abluat calice subterposito s, et aqua ablutionis sumatur, et iuxta altare recondatur".

Item ex Penitenciali B e da e Presbiteri, [c. de ebrietate]. "Si quis per ebrietatem uel uoracitatem eucharistiam euomuerit, XL. diebus peniteat; clerici, uel monachi,seu diaconi, presbiteri LXX. diebus peniteant;episcopi XC. Si pro infirmitatis causa euomuerit, VII. diebus peniteant."

Item ex Concilio Remensi, c, 2. "Peruenit ad notitiam nostram, quod quidampresbiteri in tantum paruipendant diuina misteria, utlaico aut feminae sacrum corpus Domini tradant ad deferendum infirmis, et quibus prohibetur, ne sacrariumingrediantur, nec ad altare appropinquent, illis sancta sanctorum conmittuntur. Quod quam sit horribile quamque detestabile, omnium religiosorum animaduertitprudentia. Igitur interdicit per omnia sinodus, ne talistemeraria presumptio ulterius fiat; sed omnimodis presbiter per semetipsum infirmum communicet. Quod si aliterfecerit, gradus sui periculo subiacebit."

Item Clemens Papa. "Sacerdotum aliorumque clericorum ecclesiis seruientium honores a laicorum discrete apparereconueniunt. Quamobrem nulli laicorum liceat in eo loco,ubi sacerdotes et reliqui clerici consistunt (quod presbiterium nuncupatur), quando missa celebratur, consistere, ut libere ac honorifice possint sacra offitia exerceri."

Item ex Concilio Gerundensi, [c. i.] "Institutio missarum, sicut in metropolitana ecclesia agitur, ita in Dei nomine in omnibus prouin-ciis tam ipsius missae ordo, quam psallendi uel ministrandi consuetudo seruetur".

Item Augustinus in lib. X. de ciuit. Dei, [c. 5.]. "Sacrificium est uisibile inuisibile sacramentum, id est sacrum signum". Item alibi: "§. i. Sacramentum est inuisibilis gratiae uisibilis forma."

Idem in lib. II. de doctrina Christiana, [c. i.] "Signum est res praeter speciem, quam ingerit sensibus, aliud aliquid ex se faciens in cognitionem uenire".

Item Gregorius in omelia pascali "Species et similitudo illarum rerum uocabula sunt, que ante fuerunt, scilicet panis et uini. Unde in fine cuiusdam missae oratur et dicitur: ,,Perficiant in nobis, quesumus Domine, tua sacramenta quod continent, utque nunc specie gerimus rerum ueritate capiamus. Postulat quippe sacerdos, ut corpus Christi, quod sub specie panis et uini nunc geritur, manifesta uisione, sicuti reuera est, quandoque capiatur. De qua uisione Dominus in euangelio secundum Iohannem: „Qui diligit me diligetura patre meo, et ego diligam eum, et manifestabo ei meipsum.“ Quamuis non inprobabiliter quidam exponant hoc loco carnis et sanguinis ueritatem ipsam eorundem efficientiam, id est peccatorum remissionem".

Item Eusebius Emisenus. "Quia corpus assumptum ablaturus erat aboculis, et illaturus sideribus, necessarium erat, ut diecenae sacramentum nobis corporis et sanguinis consecraret, ut coleretur iugiter per misterium, quod semelofferebatur in precium, ut quia cottidiana, et indefessa currebat pro hominum salute redemptio, perpetua essetredemptionis oblatio, et perhennis uictima fffci uiueret inmemoria, et semper presens esset in gratia uere unica etperfecta hostia, fide estimanda, non specie, nec exterioricensenda uisu, sed interiori affectu. Unde celestis confirmat auctoritas, quia „caro mea uere est cibus, et sanguis meus uere est potus.“ §. i. Recedat ergo omneinfidelitatis ambiguum, quandoquidem qui auctor estmuneris ipse etiam est testis ueritatis. Nam et inuisi=bilis sacerdos uisibiles creaturas in substantiam corporiset sanguinis sui uerbo suo secreta potestate conuertit, itadicens: „Accipite et comedite,hoc est corpus meum;“et sanctificatione repetita: „Accipite, et bibite, hic estsanguis meus.“ Ergo s ad nutum precipientis Dominirepente ex nichilo substiterunt excelsa celorum, profundafluctuum, uasta terrarum: pari potestate in spiritualibus sacramentis, ubi precipit uirtus, seruit effectus.§. 2. Quanta itaque et quam celebranda beneficia uis diuinaebenedictionis operetur, et, quomodo tibi nouum etinpossibile esse non debeat, quod in Christi substantiamterrena et mortalia conuertuntur, te ipsum, qui in Christoes regeneratus, interroga. Dudum alienus a uita, peregrinus a misericordia, a salutis uia intrinsecus mortuusexulabas; subito initiatus Christi legibus, et salutaribusmisteriis innouatus, in corpus ecclesiae non uidendo, sedcredendo transsiluisti, et de filio perditionis adoptiuusDei fieri occulta puritate meruisti; in mensura uisibilipermanens maior factus es te ipso inuisibiliter sine quantitatis augmento; cum idem atque ipse esses, multo alterfidei processibus extitisti; in exteriori nichil additum est, ettotum in interiori mutatum est, ac sic homo Christi filiuseffectus, et Christus in mente hominis est formatus. Sicutergo sine corporali sensu, uilitate preterita deposita, subitoindutus es dignitatem nouam, et sicut hoc, quod Deuslesa in te curauit, infecta diluit, maculata detersit, nonoculisP, sed<i sensibus tuis sunt credita: etcum reuerendum altare cibis spiritualibus satiandusascendis, sacrum Dei tui corpus et sanguinem fide respice,honora, mirare, mente continge, cordis manu suscipe, etmaxime totum haustu interioris hominis assume".

Item Augustinus. "Quia passus est pro nobis Dominus, conmendauit nobis in isto sacramento sanguinem suum et corpus, quod etiamfecit nosmetipsos. Nam et nos corpus ipsius facti sumus,et per misericordiam ipsius quod accepimus nossumus. Recordamini: et uos non fuistis, et creati estis;ad aream dominicam conportati estis; laboribus boum,id est annunciantium euangelium, triturati estis; quandocatecumini deferebamini, in horreo seruabamini, nomina uestra dedistis, cepistis moli ieiuniis exorcismi;postea ad aquam uenistis, et conspersi estis, et panis dominicus facti estis. Ecce, quod accepistis. Quomodo ergounum uidetis esse quod factum est, sic unum estote uos,diligentes s uos, tenendo unam fidem, unam spem, indiui-duam karitatem. Heretici, quando hoc accipiunt, testimonium contra se accipiunt, quia illi querunt diuisionem,cum panis iste indicet unitatem. Sic et uinum in multisracemis fuit, et modo unum est, unum est in sua natiuitate calix post pressuram torcularis. Et uos post illaieiunia, post labores, post humilitatem et contritionem,iam in nomine Christi tamquam ad calicem uenistis, etibi uos estis in mensa, et in calice, nobiscum uos estis.Simul enim hoc sumimus, simul bibimus, quia simul uiuimus. Item in sermone de infantibus: §. i. Ita Dominus nosterIesus Christus nos significauit, nos ad se pertinere uoluit,misterium pacis et unitatis nostrae in mensa conse-crauit. Qui accepit misterium unitatis, et non tenetuinculum pacis, non misterium accepit p pro se, sed testimonium contra se. Nulli est aliquatenus ambigendum, unumquemque fidelium corporis et sanguinis dominicitunc essei participem, quando in baptismate membrumefficitur Christi, nec alienari ab illius panis calicisque consortio, etiamsi ante, quam panem illum comedat, calicemque bibat, de hoc seculo migrauerit in unitate corporis Christi constitutus. Sacramenti quippe illius participatione ac beneficio non priuatur, quando in sehoc, quod illud sacramentum significat, inuenitur".

Idem in libro sentenciarum Prosperi. "Dum hostia frangitur, dum sanguis de calice in ora fidelium funditur, quid aliud, quam dominici corporis incruce inmolatio, eiusque sanguinis de latere effusio designatur?"

Item Leo Episcopus, et sancta sinodus, que in urbe Romana conuenit, Clero, honoratis, et plebi consistenti Constantinopolim "In quibus isti ignorantiae tenebris, in quohactenus desidiae torpore iacuerunt, ut nec auditu discerent, uel lectione cognoscerent, quod in ecclesia inomnium ore tam consonum est, ut nec ab infantiumlinguis ueritas corporis et sanguinis Christi inter communionis sacramenta doceatur s, quia in illa misticadistributione spiritualis alimoniae hoc inpertitur, hoc sumitur, ut accipientes uirtutem celestis cibi in carnem ipsius,qui caro nostra factus est, transeamus? Idem est cibusrefectionis, est cibus sanguinis. Sicut enim caro Domini uere est cibus, ita sanguis uere noster est potus. Idem: §. i. Est corpus, de quo dictum est: „Caromea uere est esca, et sanguis meus uere est potus.“Circa hoc corpus aquilae sunt, que alis circumuolantspiritualibus. §. 2. Unde et idem corpus Christiedimus, ut uitae eternae possimus esse participes. Idem: §. 3. Cuius clare argumentis utimur, suis utamurexemplis, incarnationis quoque, exemplo astruamusmisterii ueritatem. §. 4. Quid hic queris naturaeordinem in Christi corpore, cum preter naturam sit ipse p Christus partus ex Virgine?"

Item Ambrosius in libro de catecizandis rudibus . "Panis et calix non quilibet, sed certa consecratione misticus fit nobis, non nascitur. Proinde, quod ita fitnobis, quamuis sit panis et calix, alimentum est resurrectionis, non sacramentum religionis; non quod benedicimus, gratiasque agimus Domino in omni eius munere, nontantum spirituali, uerum etiam corporali".

Idem in lib. de offitiis. "Ante benedictionem alia species nominatur, post benedictionem corpus significatur. /fem: §. 1. Inillo sacramento Christus est. Item [lib. 4. de sacramentis,c. 5. 1: §. 2. Qui manducauerit hoc corpus, fiet ei remissiopeccatorum."

Item Augustinus in lib. sentenciarum Prosperi "Nos autem in specie panis et uini, quam uidemus, res inuisibiles, id est carnem et sanguinem, honoramus, necsimiliter pendimus has duas species?, quemadmodum ante consecrationem pendebamus, cum fideliterfateamur, ante consecrationem panem esse et uinum, quodnatura formauit; post consecrationem uero Christi carnemesse et sanguinem, quod benedictio consecrauit".

"Ego Berengarius, indignus ecclesiae S.Mauritii Andegauensis diaconus, cognoscens ueram, catholicam et apostolicam fidem, anathematizo omnemheresim, precipue eam, de qua hactenus infamatus sum,que astruere conatur, panem et uinum, que in altari ponuntur, post consecrationem solummodo sacramentum, et nonuerum corpus et sanguinem Domini nostri Iesu Christi esse, nec posse sensualiter, nisi in solo sacramento manibus sacerdotum tractari, uel frangi, aut fidelium dentibus atteri. Consentio autem sanctae Romanae ecclesiae etapostolicae sedi, et ore et corde profiteor, de sacramentis dominicae mensae eandem fidem me tenere,quam dominus et uenerabilis Papa Nykolaus, et hec sanctasinodus auctoritate euangelica et apostolica tenendam tradidit michique firmauit; scilicet panem et uinum, que inaltari ponuntur, post consecrationem non solum sacramentum, sed etiam uerum corpus et sanguinem Domini nostriIesu Christi esse, et sensualiter non solum sacramentum,sed in ueritate manibus sacerdotum tractari, frangi, etfidelium dentibus atteri; iurans per sanctam, et homousionTrinitatem, et per hec sacrosancta Christi euangelia.Eos, qui contra hanc fidem uenerint, cum dogmatibus etsectatoribus suis eterno anathemate dignos esse pro-nuncio. Quod si ego ipse aliquando contra hec aliquidsentire presumpsero aut predicare, canonum seueritatisubiaceam. Lecto et perlecto sponte subscripsi. §. i.Hanc confessionem suae fidei de corpore et sanguineDomini nostri Iesu Christi a Berengario Romae coram CXIII. episcopis factam misit Nykolaus Papa per urbes Italiae, Germaniae, Galliae, et ad quecumque loca famaprauitatis eius peruenire ante potuit, ut ecclesiae, queprius doluerant de auerso atque aduerso, posteagaudeant de reuerso atque conuerso."

Ambrosius in libro de offitiis . "Forte dicas, quomodo uera caro, quomodo uerus sanguis, qui similitudinem non uideo carnis, non uideo sanguinis ueritatem? Primo omnium dixi tibi de sermone Christi, qui operatur, ut possit mutare et conuertere generaet instituta naturae. Deinde, ubi non tulerunt sermonemChristi discipuli eius, sed audientes, quod carnem suamdaret manducare, et sanguinem suum ad bibendum,recedebant, solus tamen° Petrus dixit: „Verba uitaeeternae habes, et ego a te quomodo recedam?“ Ne igitur plures hoc dicerent, et ne ueluti quidam esset horrorcruoris, sed maneret gratia redemptionis, ideo insimilitudine quidem accipis sacramentum, sed uere s naturae gloriam uirtutemque consequeris.„ Ego sum,“ inquit, „ panis uiuus, qui de celo descendi.“"

Item Augustinus in expositione Psal. "Prima quidem, inquit, heresis in discipulis Christi, uelut a duricia sermonis eius facta est. Cum enim diceret: „Nisi quis manducauerit carnem meam, et biberitsanguinem meum, non habebit uitam eternam ,“ illi nonintelligentes dixerunt ad inuicem: „Durus est hic sermo,quis eum potest manducare.“ Dicentes, quia durusest hic sermo, separauerunt se ab illo; et remansitcum duodecim. Discedentibus illis instruxit eos, quiremanserant. Spiritus est, inquit, qui uiuificat; caronichil prodest. Verba, que locutus sum ad uos, spirituset uita sunt. Intellexistis spiritualiter? Spiritus et uitasunt. Intellexistis carnaliter? Etiam sic illa spiritus et uitasunt, sed tibi non sunt. Spiritualiter intelligite quelocutus sum. Non hoc corpus, quod uidetis, manducaturiestis, et bibituri illum sanguinem, quem fusuri sunt quime crucifigent. Sacramentum, aliquod uobis conmendaui:spiritualiter intellectum uiuificabit uos; caro autem nonprodest quicquam. Sed quomodo illi intellexerunt?Carnem quippe sic intellexerunt, quomodo in cadauereuenditur, aut in macello dilaniatur.„Sciens autem Iesus ait: hoc uos scandalizat, quia dixi: do uobis carnem meam manducare, et sanguinem meum bibere? Si ergouideritis filium hominis ascendentem, ubi erat prius ?“ Quidest hoc? Hinc soluit, quod illos mouerat; hinc aperuit, unde fuerant scandalizati: hinc plane, si intelligerent. Illi autem putabant s, erogaturum corpussuum. Ille dixit, se ascensurum in celum, utique integrum. Cum uideritis filium hominis ascendentem, ubi erat prius? certe uel tunc uidebitis, quia non eo modo, quo putatis, erogat corpus suum, uel tunc intelligetis, quiagratia eius non sumitur morsibus." Item [tractatu 30. in Iohannem: §. 1.] "Donec seculum finiatur, sursum est Dominus; sed tamen etiam hic nobiscum est ueritas Dominus. Corpus enim, in quo resurrexit, uno loco esse oportet; ueritas autem eius ubique diffusa est."

Item Augustinus in epistola ad Ireneum. "Non hoc corpus, quod uidetis, manducaturi estis, et bibituri illum sanguinem, quem effusuri sunt illi, qui me crucifigent; ipsum quidem, et non ipsum, ipsum in-uisibiliter, non ipsum uisibiliter. Unde et subditur:Si 634 c necesse est, illud celebrari uisibiliter, necessetamen est, inuisibiliter intelligi."

Item Augustinus in sermone de uerbis euangelii. "Quid est Christum manducare? non est hoc solum, in sacramento corpus eius accipere. Multi enim indigne accipiunt, de quibus Apostolus ait: „Qui manducat, etbibit calicem Domini indigne, iudicium sibi manducat etbibit.“ Sed quomodo manducandus est Christus? Quomodoipse dicit: „Qui manducat carnem meam, et bibit sanguinem meum, in me manet, et ego in illo. Etsiaccipit sacramentum, acquirit magnum tormentum."

Item Augustinus in libro de remedio penitenciae . "Ut quid paras dentem et uentrem? Crede, et manducasti. Credere enim in eum, hoc est panem ui-uum manducare. Qui credit in eum manducat eum."

Item Augustinus in libro sentenciarum Prosperi 659 . "Hoc est, quod dicimus, quod omnibus modis approbare contendimus, sacrificium ecclesiae conficiduobus, duobus constare: uisibili elementorum specie,et inuisibili Domini nostri Iesu Christi carne et sanguine;etC 67 d to, et re sacramenti, id est corpore Christi,sicut persona Christi constat et conficitur ex Deo ethomine, cum ipse Christus uerus Deus sit, et uerus homo,quia omnis res illarum rerum naturam et ueritatem ;in secontinet, ex quibus conficitur. Conficitur autem sacrificium ecclesiae duobus, sacramento, et re sacramenti, idest corpore Christi. Est igitur sacramentum, et ressacramenti, id est corpus Christi, Item: §. i. Caroeius est, quam forma panis opertam in sacramento accipimus, et sanguis eius, quem sub uini specie ac s saporepotamus. Caro uidelicet carnis, et sanguis sacramentumsanguinis; carne et sanguine, utroque inuisibili, spirituali,intelligibili, significatur corpus uisibile Domini nostriIesu Christi, et palpabile, plenum gratia omnium uirtu-tum, et diuina maiestate. Item: §. 2. Sicut ergo celestispanis, qui uere caro Christi est, suo modo uocatur corpusChristi, cum reuera sit sacramentum corporis Christi, illiusuidelicet, quod uisibile, quod palpabile, mortale incruce est positum, uocaturque ipsa carnis inmolatio, quesacerdotis manibus fit, Christi passio, mors, crucifixio, nonrei ueritate, sed significanti misterio: sic sacramentumfidei, quod baptismus intelligitur, fides est."

Ieronimus in epist. ad Ephes. [ad cap. i.] "Dupliciter inquit intelligitur caro Christi et sanguis: uel spiritualis illa atque diuina, de qua ipse ait: ,, Caro mea uere est cibus, et sanguis meus uere est potus,“et: „Nisi manducaueritis carnem meam, et meum sanguinem biberitis, non habebitis uitam eternam;“ uel caromea, que crucifixa est, et sanguis, qui militis effusus est lancea."

Item Augustinus in libro de trinitate ad Chorinthios . "Quia morte Domini sumus liberati, huius rei memores in edendo et potando carnem et sanguinem, que pronobis oblata sunt, significamus".

Item in Psalmo XX . "Semel Christus mortuus est, iustus pro iniustis, et scimus, et certum habemus, et spe inmobiliretinemus, quia, Christus resurgens a mortuis iam non moritur, mors illi ultra non dominabitur. Verba ista Apostoli sunt; tamen, ne obliuiscamur, quod semel factum est in memoria nostra omni anno fit. Quociens Pasca celebratur, numquid tociens Christus occiditur? sed tamen anniuersaria recordatio representat quodolim factum est, et sic nos facit moueri, tamquam uideamus in cruce presentem Dominum s."

Item in libro sentenciarum Prosperi "Semel inmolatus est in semetipso Christus, et tamen cottidie inmolatur in sacramento. Quod ita intelligendumest, quia in manifestatione sui corporis, in distinctione membrorum suorum omnium uerus Deus et uerus homosemel tantum in cruce pependit, offerens patri se ipsumhostiam uiuam et passibilem, mortalem, uiuorum acmortuorum redemptionis efficacem, eorum scilicet, quosaltitudo diuini consilii redimendos iudicauit, presciuit,predestinauit, uocauit, modis atque temporibus, quibus id fieri congruebat."

Item Ambrosius in epist. ad Ebr. [c. io.] "In Christo semel oblata est hostia ad salutem sempiternam potens. Quid ergo nos? nonne per singulos diesofferrimus? Offerimus, sed ad recordationem mortiseius, et una est hostia, non multae. Quomodo una, etnon multae? quia semel oblatus est Christus. Hoc autemsacrificium exemplum est illius, id ipsum semper idipsum. Proinde hoc est sacrificium, alioquin dicetur,quoniam in multis locis offertur, multi sunt Christi? Nequaquam, sed unus ubique Christus, et hic plenus existens,et illic plenus. Sicut enim quod ubique offertur unumest corpus, et non multa corpora: ita et unum sacrificium.Pontifex autem ille est, qui hostiam obtulit nos mundantem. Ipsam offerimus etiam nunc, que tunc oblataconsumi non potest. Quod nos facimus, in conmemora-tionem fit eius, quod factum est: „Hoc enim facite,'“ait, „in meam conmemorationem.“"

Item Augustinus in libro responsionum ad lanuarium, [c. 6.] "Liquido apparet, quando primo acceperunt discipuli corpus et sanguinem Domini, non eosaccepisse ieiunos. Numquid tamen propterea calum-pniandum est uniuersae ecclesiae, quod a ieiunis semper accipitur? Ex hoc enim placuit Spiritui sancto, ut in honoretanti sacramenti prius in os Christiani dominicum corpusintraret, quam exteri cibi. Nam ideo per uniuersumorbem mos iste seruatur. Neque enim, quia post cibosDominus dedit, propterea pransi aut cenati fratres ad illudsacramentum accipiendum conuenire debent, aut, sicutfaciebant quos Apostolus arguit et emendat, mensis suisista miscere. Namque Saluator, quo uehementius con-mendaret misterii illius altitudinem, ultimum hoc uoluitinfigere cordibus et memoriae discipulorum, a quibus adpassionem disgressurus erat, et ideo non precepit, quodeinceps ordine sumeretur, ut Apostolis, per quos ecclesiasdispositurus erat, seruaret hunc locum. Nam si hoc illemonuisset, ut post cibos alios semper acciperetur,credo, quod eum morem nemo mutasset. Cum ueroait Apostolus, de hoc sacramento loquens:,,Propter quod,fratres, cum conuenitis ad manducandum, inuicem expe-ctate, si quis esurit, domi manducet, ut non ad iudiciumconueniatis,“ statim subtexuit: „cetera autem, cum uenero,ordinabo.“ Ubi intelligi datur, quia multum erat, utin epistola totum illis agendi ordinem insinuaret,quod uniuersa per orbem seruat ecclesia, ab ipso ordinatum esse, quod nulla horarum diuersitate uariatur".

Item Ambrosius in lib. [IV.] de sacramentis, [c. 4.] "Panis est in altari usitatus ante uerbasacramentorum; ubi accessit consecratio, de pane fit caroChristi. Quomodo autem potest qui panis estcorpus esse Christi? Consecratio autem quibus uerbis,et cuius sermonibus est? Domini Iesu. Nam reliqua omnia, que dicuntur, laus Deo defertur, orationepetitur pro propulo, pro regibus, pro ceteris. Ubiautem sacramentum conficitur, iam non suis sermonibussacerdos, sed utitur sermonibus Christi. Ergo sermoChristi hoc conficit sacramentum. Quis sermo Christi s? hic, quo facta sunt omnia. Iussit Dominus, et facta sunt celum et terra mare. Videsergo, quam operatorius sit sermo Christi. Si ergo uis tantaest in sermone Domini Iesu, ut inciperet" esse quod"non erat: quanto magis operatorius est, ut sint que erant,et in aliud conmutentur? Et sic quod erat panis ante consecrationem iam corpus Christi est post consecrationem,quia sermo Christi creaturam mutat, et sic ex pane fit corpusChristi, et uinum cum aqua in calice missum fit sanguisconsecratione uerbi celestis. §. i. Sed forte dicis: Speciemsanguinis non uideo; sed habet similitudinem. Sicut enimmortis similitudinem sumpsisti, ita etiam similitudinem sanguinis bibis, ut nullus horror cruoris sit, et precium tamen operetur redemptionis. Didicistip, quia accipis corpus Christi. [Et c. 5.]: §. 2. Vis scire, quia uerbiscelestibus consecratur? Accipite, que sunt uerba. Dicit sacerdos: „Fac nobis,“ inquit, „hanc oblationem scriptam % rationabilem, etc.“ Inde: omnia illaEuangelistae sunt usque ad „ Accipite “ siue corpus, siuesanguinem. Inde uerba sunt Christi: Accipite et bibiteex hoc omnes; hic est enim sanguis meus. Vide singula. Qui pridie, inquit, quam pateretur, in sanctis manibus accepit panem. Ante, quam consecretur, panisest: ubi autem uerba Christi accesserint, corpus Christiest. Deinde audi dicentem: Accipite, et edite ex eoomnes; hoc est enim corpus meum. Et ante uerba Christicalix est uini et aquae plenus. Ubi uerba Christi operatafuerint, ibi sanguis efficitur, qui plebem redemit. §. 3.Ergo uide, quam y potens est sermo Christi uniuersaconuertere. Deinde ipse Iesus testificatur, quodcorpus suum, et sanguinem suum accipiamus. De cuiusfide et testificatione dubitare non debemus".

Item, "Non iste panis est, qui uadit in corpus, sed panis uitae eternae, qui animae nostrae substantiam fulcit. §. i.Iste panis cottidianus est; accipe cottidie quod cottidie tibiprosit; sic uiue, ut cottidie merearis accipere".

Item Augustinus in epistola ad Ireneum^K "Christus panis est, de quo qui manducat uiuit in eternum, de quo ipsemet dixit: „Et panis, quem ego dabo,caro mea est, pro mundi uita etc.“ Determinat, quomodosit panis, non solum secundum uerbum, quo uiuunt omnia,sed secundum carnem assumptam pro mundi uita.Humana enim caro, que erat peccato" mortua, carnimundae unita, incorporata, unum cum illa effecta, uiuit de spiritu eius, sicut unum corpus de suo spiritu. Qui uero non est de corpore Christi, non uiuit de spiritu Christi".

Item. "Qui manducant et bibunt Christum, uitam manducant et bibunt. Illud manducare est refici; illud bibere estuiuere. Quod in sacramento uisibiliter sumitur, in ipsa ueritate spiritualiter manducatur et bibitur. ManducaturChristus: uiuit manducatus, quia surrexit occisus. Necquando manducamus, partes de illo facimus. Et quiasin sacramento sic fit, et norunt fideles, quomodomanducent carnem Christi; unusquisque accipit partemsuam, unde et ipsa gratia partes uocantur. Per partesmanducatur et manet integer totus in corde tuo. Totuserat apud Patrem, quando uenit in Virginem; inpleuit illam,nec recessit ab illo. §. i. Quod uidetur panis est etcalix, quod etiam oculi renunciant. Quod autem fidespostulat instruenda, panis est corpus Christi, calix sanguis. §. 2. Ista ideo dicuntur sacramenta, quia in eisaliud uidetur, et aliud intelligitur. Quod uideturspeciem habet corporalem; quod intelligitur fructum habetspiritualem. §. 3.86811 Qi accipit misterium unitatis, et nontenet uinculum pacis, non misterium accipit pro se, sed testimonium contra se."

Idem super Iohannem, [ad c. 6. tract. XXVI. et XXVII.] "Credere in Iesum Christum, hoc est manducare panem uiuum. Qui credit manducat. Inuisibiliter saginatur, quia inuisibiliter renascitur."

„ Et qui manducat carnem meam, et bibit sanguinem meum uitam habet eternam Participatione enim filii (quod est per unitatem corporis eius et sanguinis) homo manducans uiuit, non sumens tantum in sacramento (quod et mali faciunt), sedus que ad Spiritus participationem, ut in corpore Dominitamquam membrum maneat, et eius Spiritu uegetetur, quod est, dum eius mandata seruat.

§. i. Ad altare Dei inui-sibile (quo non accedit iniustus) ille peruenit, qui ad hocpresens iustificatus accedit. Inueniet illic uitam, qui hicdiscernit causam suam.

Idem in lib. III. de Trinitate, [c. 4.] "Corpus et sanguinem Christi dicimus illud, quod ex fructibus terrae acceptum, et prece mistica consecratum, recte sumimus ad salutem spiritualem in memoriam dominicae passionis. Quod cum per manus hominis ad illam uisibilem speciem perducatur, non sanctificatur, ut sit tam magnum sacramentum, nisi operante invisibiliter spiritu Dei, cum hec omnia, que per corporales motus in illo opere fiunt, Deus operetur".

Item. "Non omnis panis, sed accipiens benedictionem Christi, fit corpus Christi".

Item. "Commendauit enim Christus in hoc sacramento corpus et sanguinem suum, quod etiam fecit et nos ipsos. Nam et nos ipsius corpus facti sumus".

Item [tractatu XXVI. ad c. 6. Iohannis]. "Hoc sacramentum pietatis est, signum unitatis, uincu-lum karitatis. Qui uult uiuere, accedat et credat, incorporetur. §. i. Hunc cibum et potum societatem uult intelligi corporis et membrorum suorum, quod estecclesiae s in predestinatis".

Item. Panem de altari spiritualiter manducare est innocentiam ad altare portare. Peccataetsi sint cottidiana, uel non sint mortifera. Ante,quam accedatis: ,, dimittite s debitoribus uestris.Si dimittis, dimittetur tibi: securus accede, panisest et, non uenenum. Sed uide, si dimittis, nementiaris Deo, quem non fallis. Mentiri Deo potes :fallere ipsum non potes.

Item in libro Sentenciarum, c. 139.] "Qui discordat a Christo, nec manducat eius carnem, nec sanguinem bibit, et si tantae rei sacramentum ad iudicium suae perditionis cottidie accipit".

Item [tractatu VI. et LXII. in Iohannem]. "Et sancta malis possunt obesse; bonis sunt ad salutem, malis ad iudicium. Unde Apostolus: "Qui manducat et bibit indigne, iudicium sibi manducat et bibit", non quia illa res mala est, sed quia malus male accipit quod bonum est. Non enim mala erat buccella, que Iudae data est a Domino. Salutem medicus dedit; sed quia ille, qui indignus erat, accipit, ad perniciem sui accepit." "Et mala prosunt bonis, sicut angelus sathanae Paulo. Per malum enim fit bonum, cum bene accipitur malum".

Idem . "Non prohibeat dispensator manducare pingues terrae mensam Domini, sed exactorem moneat timere".

Idem [in lib. V. de baptismo, c. 8.]

Sicut ludas, cum buccellam Christus tradidit, non malum accipiendo, sed male accipiendo locum prebuit diabolo, sic indigne quisque sumens corpusChristi, non efficit, ut, quia malus est, malum sit, aut,quia ad salutem non accipit, nichil accipits. Corpusenim et sanguis Domini nichilominus erat inillis, quibus dicebat Apostolus: „Qui manducat indigne, iudicium sibi manducat et bibit.“

Item Ambrosius de sacramentis.

XXI. Pars. Reuera mirabile est, quod manna Deuspluerit patribus, et cottidiano celi pascebantur alimento.Unde dictum est: „Panem angelorum manducauit homo.“Sed tamen panem illum qui manducauerunt, omnes indeserto mortui sunt. Ista autem esca, quam accipitis,iste panis uiuus, qui de celo descendit, uitae eternae substantiam ministrat, et quicumque hunc manduca-uerit, non morietur in eternum, et corpus est Christi.Considera nunc, utrum prestantior sit panis angelorum, ancaro Christi, que utique corpus est uitae. Manna illud decelo, hoc super celum; illud celi, hoc Domini celorum;illud corruptioni obnoxium, si in diem alterum seruaretur,hoc alienum ab omni corruptione, quicumque s religiosegustauerit, corruptionem sentire non poterit. Illis aqua depetra fluxit, tibi sanguis e Christo; illos ad horam satiauitaqua, te sanguis diluit in eternum. Iudeus bibit et sitit; tu,cum biberis, sitire non poteris; et illud in umbra, hoc inueritate. Si illud, quod miraris, umbra est, quantum istudest, cuius umbram miraris? Audi, quia umbra est,que apud patres est facta: „Bibebant,'“ inquit, „deconsequenti eos petra; petra autem erat Christus. Sed nonin pluribus eorum conplacitum est Deo. Nam prostratisunt in deserto. Hec autem facta sunt in figura nostri.Cognouisti potiora: potior enim est lux quam umbra,ueritas quam figura, corpus auctoris quam manna decelo. §. i. Forte dicas: aliud uideo; quomodo tu michiasseris, quod Christi corpus accipiam? Et hoc nobis adhucsuperest ut probemus. Quantis igitur utimur exemplis,ut probemus, hoc non esse, quod natura formauit, sedquod benedictio consecrauit, maioremque uim esse benedictionis, quam naturae, quia benedictione etiam natura ipsamutatur? Virgam tenebat Moyses; proiecit eam, etfacta est serpens. Rursus apprehendit caudam serpentis,et in uirgae naturam reuertit. Vides ergo, prophetica gratia bis mutatam esse naturam, et serpentis etuirgae. Currebant Egypti flumina puro meatu aquarum;subito de fontium uenis sanguis cepit erumpere; non eratpotus in fluuiis; rursus ad Prophetae preces eruor cessauitfluminum, aquarum natura remeauit. Circumclusus eratundique populus Ebreorum, hinc Egyptiis uallatus, indemari clausus. Virgam leuauit Moyses; separauit se aqua,et in murorum speciem congelauit, atque inter undas uiapedestris apparuit. Iordanis retrorsum conuersus contranaturam in sui fontis reuertitur exordium. Nonne claret,naturam uel maritimorum fluctuum, uel fluuialis cursusesse mutatam? Sitiebat populus patrum, tetigit Moysespetram, et aqua de petra fluxit. Numquid non preter naturam operata est gratia, ut aquam uomeret petra, quamnon habebat natura? Marath fluuius amarissimus erat, utsitiens populus bibere non posset; misit Moyses lignum inaquam, et amaritudinem suam aquarum natura deposuit,quam infusa subito gratia temperauit. Sub Heliseopropheta uni ex filiis prophetarum excussum est ferrumde securi, et statim mersum est; rogauit Heliseum qui amiserat ferrum; misit etiam Heliseus lignum in aquam, etferrum natauit. Utique et hoc preter naturam factum? cognouimus^. Grauior est enim ferri species,quam aquarum liquor. §. 2. Aduertimus igitur, maiorisesse gratiam quam naturam, et adhuc tamenpropheticae benedictionis numeramus gratiam. Quodsi tantum ualuit humana benedictio, ut naturam conuer-teret, quid dicimus de ipsa consecratione diuina, ubiuerba ipsa Domini saluatoris operantur? Nam sacramentum istud, quod accipis, Christi sermone conficitur. Quodsi tantum ualuit sermo Helyae, ut ignem de celo deponeret, non ualebit Christi sermo, ut species elementorum mutet? De totius mundi operibus legisti: „quiaipse dixit, et facta sunt: ipse mandauit, et creata sunt.“Sermo igitur Christi, qui potuit ex nichilo facerequod non erat, non potest ea, que sunt, in id mutare, quodnon erant? Non enim minus est darequam mutarenouas naturas rebus. §. 3. Sed quid argumentis utimur?suis utamur exemplis, incarnationisque misterii astruamus ueritatem. Numquid naturae usus presensit,cum Iesus Dominus ex Maria nasceretur? Si ordinem queri-mus, uiro mixta femina generare consueuerat. Liquetigitur, quod preter naturae ordinem uirgo generauit. Ethoc, quod conficimus, corpus ex Virgine est. Quid hicnaturae ordinem queris in Christi corpore, cum preter naturam sit ipse Dominus Iesus partus ex Virgine? Verautique caro Christi, que crucifixa est, que sepulta est.Vere ergo illius carnis sacramentum est. Ipse DominusIesus clamat: ,,Hoc est corpus meum. Ante benedictionem uerborum celestium alia species nominatur; postconsecrationem corpus significatur. Ipse dicit sanguinem suum. Ante consecrationem aliud dicitur; postconsecrationem sanguis nuncupatur, tu dicis: Amen,hoc est: uerum esty. Quod sermo sonat affectus sentiat.

Augustinus in quodam sermone de uerbis Euangelii.

Inuitat Dominus seruos, et preparat eiscibum se ipsum. Quis audeat manducare Dominum suum?et tamen ait: „Qui mauducat me, uiuit propter me.“Quando manducatur, uita manducatur, nec occiditur, utmanducetur, sed mortuos uiuificat. Quando manducatur,reficit, sed non deficit. Manducatur Christus: uiuitmanducatus, quia surrexit occisus, nec, quando manducatur, partes de illo facimus. Et quidem in sacramento sic fit, norunt fideles, quemadmodum manducentcarnem Christi; unusquisque suam partem accipitS; perpartes manducatur, et manet integer totus; per partes manducatur in sacramento, manet integer totus in celo,manet integer totus in corde tuo.

Item Pascasius de corpore et sanguine Christi, [c. 9.]

XXII. Pars. Iteratur cottidie hec oblatio, licet Christus, semel passus in carne, per unam eandemque mortispassionem semel saluauerit mundum, ex qua morteresurgens ad uitam, mors ei ultra non dominabitur,quiioeod profecto sapientia Dei patris necessarium pro multis causis hoc prouidit. Primo quidem, quia cottidie peccamus, saltim in peccatis, sine quibus mortalis infirmitasuiuere non potest, quia, licet omnia peccata donata sintin baptismo, infirmitas tamen peccati adhuc in carnemanet. Unde Psalmista; „Benedic anima mea Domino, qui propitiatur omnibus iniquitatibus tuis, qui sanatomnes infirmitates tuas." Et ideo, quia labimur cottidie,Christus cottidie pro nobis mistice inmolatur, et passio Christi in misterio traditur, ut qui semel moriendo mortemuicerat, cottidie recidiua delictorum per hec sacramentacorporis et sanguinis peccata relaxet. Unde oramus:,, Dimitte nobis debita nostra," quia, si dixerimus,quia peccatum non habemus, ipsi nos seducimus, etueritas in nobis non est. itera: §. 1. Iteratur hocmisterium ets ob conmemorationem passionis Christi,sicut ipse ait: „ Hoc quociescumque agitis, in meamconmemorationem facite. Quotiescumque ergo hunc panemsumitis, et bibitis hunc calicem, mortem Domini annun-ciabitis, donec ueniat." Non itaque sic accipiendumest, donec mors Christi ueniat, quia iam ultra non moritur, sed donec ipse Dominus ad iudicium ueniet. Interdum autem semper mors est Christi per seculi uitamposteris nuncianda, ut discant, qua karitate dilexitsuos, qui pro eis mori dignatus est, cui omnes uicem debemus rependere karitatis, quia ad hoc nos prior dilexit,cum essemus gehennae filii, ut diligeremus eum a morteiam liberati.

dominici corporis et sanguinis sacramentum celebratur.

Item Augustinus.

Utrum sub figura, an sub ueritate hoc misticum calicis sacramentum fiat. Veritas ait: „Caro mea uereest cibus, et sanguis meus uere est potus." Alioquin quomodo erit magnum: „Panis, quem ego dabo, caro meaest pro mundi uita," nisi uera sit caro? Sed quia Christumfas uorari dentibus non est, uoluit hunc panem et uinumin misterio uere carnem suam et sanguinem consecrationem sancti Spiritus potentialiter creari, et cottidie promundi uita mistice inmolari, ut, sicut de Virgine perSpiritum uera caro sine coitu creatur, ita per eundemex substantia panis et uini mistice idem Christi corpus consecretur. Corpus Christi et ueritas et figura est: ueritas,dum corpus Christi et sanguis uirtute Spiritus in uirtuteipsius ex panis uinique^ substantia efficitur; figura ueroest id, quod exterius sentitur. §. 1. Iteratur autem cottidie hec oblatio, licet Christus semel passus sit, quia cottidie peccamus, peccatis, sine quibus mortalis infirmitasuiuere non potest. Et ideo, quia cottidie labimur, cottidie Christus inmolatur mistice pro nobis. §. 2Intra catholicam ecclesiam in misterio corporis Christi nichil a bono maius, nichil a malo minus perficitur sacerdote, quia non in merito consecrantis, sed in uerboefficitur Creatoris, et uirtute Spiritus sancti. Si enimin merito esset sacerdotis, nequaquam ad Christum pertineret. Nunc autem, sicut ipse est, qui baptizat^ ita ipseest, qui per Spiritum sanctum hanc suam efficit carnem, ettransit in sanguinem. Unde et sacerdos:„Iube," inquit, „ hoc perferri per munus sanctiangeli tui in sublime altare tuum in conspectu diuinae maiestatis tuae." Ut quid deferenda in lucem deposcit,nisi ut intelligatur, quod ista fiant in eo p sacerdotio?Hanc igitur f oblationem benedictam, per quam <i bene- dicimur; asscriptam, per quam homines in celo asscribi-mur; ratam, per quam uisceribus Christi censeamur; rationabilem, per quam a bestiali sensu exuamur; acceptabilem, ut qui nobis ipsis displicemus per hancacceptabiles eius unico filio simus. Nichil rationabilius, ut,quia nos iam similitudinem mortis eius in baptismo accepimus, similitudinem quoque et sanguinis sumamus,ita, et y ueritas non desit in sacramento, et ridiculum nullum fiat a paganis, quod cruorem occisi hominis bibamus. Si enim discipuli patienter ferre nequiuerunt, quodDominus dixerat: ,,Qui non manducat meam carnemetc.“ si dixerunt; „ durus est hic sermo,“ quomodo ferrent ista increduli? Credendum est, quod inuerbis Christi sacramenta conficiantur. Cuius enimpotentia creantur, eius utique uerbo ad melius procreantur. §. 3. Reliqua omnia, que sacerdos dicit, autclerus chori canit, nichil aliud quam laudes et gratiarum actiones sunt, aut certe obsecrationes et fidelium petitiones. Unde et sacerdos dicit prius Euangelistarumuerba assumens: ,,Qui pridie, quam pateretur etc.“++In hoc ergo creatur illud corpus.

Gregorius in omelia Pascali ™ a.

Quid sit sanguis agni, non iam audiendo, sed bibendo didicistis. Qui sanguis super utrumque postem ponitur,quando non solum ore corporis, sed etiam ore cordis hauritur. Item [Dial. 1. 4. c. 58.J: §. 1. Hec salutaris uictimaillam nobis mortem unigeniti per misterium reparat, qui,licet surgens a mortuis iam non moritur, morsilli 1142 d itra non dominabitur, tamen in se ipso inmor-taliter et incorruptibiliter uiuens, iterum in hoc misteriomoritur. Eius quoque S ubique corpus sumitur, eiuscaro in salutem populi partitur, eius sanguis noniam in manus infidelium, sed in ora fidelium funditur. Hinc ergo pensemus, quale sit hoc sacrificium, quod pro absolutione nostra passionem unigenitifilii semper imitatur. Quis enim fidelium habere dubiumpossit, in ipsa inmolationis hora ad sacerdotis uocem celosaperiri? in illo Iesu Christi misterio angelorum chorosadesse? summa et ima sociari, unum quid exinuisibilibus atque uisibilibus fieri? Idem? §. 2. Uno, inquit eodemque tempore ac momento et in celo rapitur ministerio angelorum consociandum corpori Christi,et ante oculos sacerdotis in altari uidetur. Et infra: §. 3.Tanta est ecclesiae unitas in Christo, ut unus ubique sitpanis corporis Christi, et unus sit calix sanguinis eius. Calixenim, quem sacerdos catholicus sacrificat, non est alius,nisi ipse, quem Dominus Apostolis tradidit, quia, sicut diui-nitas uerbi Dei una est, que totum inplet mundum, ita,licet multis locis et innumerabilibus diebus illud corpusconsecretur, non sunt tamen multa corpora Christi, nequemulti calices, sed unum corpus Christi, et unus sanguis cumillo, quod sumpsit in utero Virginis, et quod dedit Apostolis. Diuinitas enim uerbi replet illud, quod ubique est,et coniungit, ac facit, ut, sicut ipsa una est, itacorpori Christi, et unum eius corpus sit in ueritate.Unde animaduertendum est, quia, siue plus siue minus quisinde percipiat, omnes equaliter corpus Christi integerrimesumunt, et generaliter omnes, et specialiter unusquisque. Item: §. 4. Misterium fidei dicitur, quia credere debes,quod ibi salus nostra consistat p. Prouidens enimnobis dedit hoc sacramentum salutis, ut, quia nos cotti-die peccamus, et ille iam mori non potest, per istud sacramentum remissionem consequamur peccatorum. Cotti-die enim ipse comeditur et bibitur in ueritate, sed integer,et uiuus, atque inmaculatus manet, et ideo magnum etpauendum misterium est, quia aliud uidetur, et aliud intelligitur. Sed cum misterium sit, unde corpus et sanguisdicitur? Figuram panis et uini habet faciente Domino, quianon habemus in usu carnem crudam comedere, et biberesanguinem.

Item Ambrosius.

,, Omnia, quecumque uoluit Dominus, fecit in celo et in terra.“ Et quia uoluit sic factum est ita licetfigura panis et uini uideatur nichil tamen aliud, quamcaro Christi et sanguis post consecrationem sunt. Undeipsa ueritas ad discipulos: ,,Hec,“ inquit, ,,caro meaest, pro mundi uita.“ Et, ut mirabilius loquar, non aliaplane, quam que nata est de Maria, et passa in cruce, etresurrexit de sepulcro; hec, inquam, ipsa est. Et ideoChristi est caro, que pro mundi uita adhuc hodie offertur,et, cum digne percipitur, uita utique eternam nobisreparatur. Panem quidem istum, quem sumimus inmisterio, illum utique intelligo panem, qui manu S. Spiritus formatus est in utero Virginis, et igne passionis decoctus in ara crucis. Panis enim angelorum factus est cibus hominum, unde ipse ait: ,,Ego sum panis uiuus, qui de celodescendi,'“ et item: „Panis, quem ego dabo, caro meaest, pro mundi uita.“ Ex his namque duabus sentenciisaperte datur intelligi, quia panis iste et ille non duo, sedunus panis et una caro, proculdubio unum corpus efficitur;illud uere, illud sane, quod sumptum est de Virgine, quodpassum est, et sepultum, quodque resurrexit s, et incelum ascendit, et sedet ad dexteram Dei patris, et quoduenturum est iudicare uiuos et mortuos.

Item Augustinus ex sermone de uerbis Domini. ""Qui manducat me, uiuit propter me". Non ergo, fratres, timeamus manducare panem istum, ne forte finiamus illum, et postea quod manducemus non inueniamus. Manducetur Christus: uiuit manducatus, quia surrexit occisus; nec, quando manducamus, partes de illo facimus. Et quidem in sacramento sic fit, et norunt fideles, quemadmodum manducent carnem Christi. Unusquisque accipit partem suam, unde et ipsa gratia partes uocantur. Perpartes manducatur, et manet integer totus; per partes manducatur in sacramento, et manet integer totus in celo;manet integer totus in corde tuo. Totus enim erat apud patrem, quando uenit in Virginem; inpleuit iMam, nec recessit ab illo. Veniebat in carnem, ut homines eum manducarent, et manebat integer apud patrem, ut angelos pasceret".

Item Ieronimus in Leuitico. "De hac quidem hostia, que in Christi conmemora-tione mirabiliter fit, edere licet; de illa uero, quam Christus in ara crucis obtulit, secundum se nulli edere licet."

Idem in serm. dominicae V. post Theophaniam. "Singuli autem accipiunt Dominum Christum, et in singulis portionibus totus est, nec per singulos minuitur,sed integrum se prebet in singulis."

Item Hylarius. "Ubi pars est corporis, est et totum. Eadem ratio est in corpore Domini, que in manna, quod in eius figura precessit, de quo dicitur: „Qui plus collegerat non habuit amplius,neque qui minus parauerat habuit minus.“ Nonest quantitas uisibilis in hoc estimanda misterio,sed uirtus spiritualis sacramenti".

Jdg1220.

Corpus Christi, quod sumitur de altari, figura est, dum panis et uinum extra uidetur; ueritas autem, dum corpus etsanguis Christi in ueritate interius creditur.

Item ex Simbolo Eph e sino.

Necessarie igitur et hoc adicimus. Incruentam celebramus in ecclesiis sacrificii seruitutem. Et sanctificamur participes corporis et preciosi sanguinisChristi, non ut communem carnem percipientes,nec s uiri sanctificata et uerbo coniuncti secundum dignitatis unitatem, sed uere uiuificatricem, et ipsiusuerbi propriam factam.

Item Augustinus [tractatu XXVI. ad c. 6. Iohannis] "Inquit Apostolus: "Omnes eandem escam spiritualem manducauerunt.“ Spiritualem utique eandem: nam corporalem aliam, quia illi manna manducauerunt, nosaliud, ,,et omnes eundem potum spiritualem biberunt.^Aliud illi, aliud nos: sed specie uisibili. Quod tamenidem est uirtute spirituali."

Item Hylarius de Trinitate, lib. F/Z 7.

XXIII. Pars. In Christo pater, et Christus innobis unum in his esse nos faciunt. Si uere carnemcorporis nostri Christus assumpsit, et uere homo ille.Christus est, nosque uere sub misterio carnem corporissui 1251 c sumimus, et per hoc unum erimus, quia pater in eo est, et ille in nobis, quomodo uoluntatis unitas asseritur, cum naturalis per sacramentum proprietas perfectum sacramentum sit unitatis? Non est humano autseculi sensu de his rebus loquendum, neque peruiolentam atque inprudentem predicationem dictorum celestium sanitati alienae atque inpiae intelligentiaeperuersitas est extorquenda s. De naturali enim innobis Christi ueritate que dicimus, nisi ab eo didicimus, stulte atque inpie dicemus. Ipse enim ait:„Caro mea uere est esca, et sanguis meus uere est potus.Qui edit carnem meam, et bibit sanguinem meum, in memanet, et ego in eo.“ De ueritate carnis et sanguinis nonest relictus ambigendi locus. Nunc enim et ipsius Domini professione et fide nostra uere caro est, et ueresanguis est, et hec accepta atque hausta efficiunt, ut etnos in Christo, et Christus in nobis sit. Est ergo innobis ipse per carnem. §. i. Quod autem in eoper sacramentum conmunicatae carnis et sanguinis simus,ipse testatur, dicens: „Vos autem uidebitis me,quia° ego uiuo, et uos uiuetis, quoniam ego in patremeo °, et uos in me, et ego in uobis.“ Si uoluntatis tantum intelligi unitatem uellet, cur gradum quendam atqueordinem consummandae unitatis exposuit, nisi, ut ille p in patre per naturam diuinitatis % nos contra in eo percorporalem eius natiuitatem, et ille rursus in nobis persacramentorum inesse misterium crederetur, ac sic perfectaper mediatorem unitas doceretur, cum nobis in semanentibus ipse maneret in patre, et in patre manens,maneret in nobis, et ita ad unitatem proficisceremur,cum qui in eo naturaliter secundum natiuitatem inest,nos quoque in eo naturaliter inessemus, ipso in nobis naturaliter permanente? §. 2. Quod autem in nobis naturaliter hec unitas sit, ipse ita testatus est: „Qui editcarnem meam, et bibit sanguinem meum, in me manet, etego in eo.“ Non enim in eo erit, nisi in quo ipse fuerit,eius tamen assumptam in se habens carnem, qui suamsumpserat. /temY: „ Sicut misit me uiuens pater,et ego uiuo per patrem, et qui manducauerit meam carnem, et ipse uiuet per me.“ Quomodo perpatrem uiuit, eodem modo nos per carnem eius uiui-i 299 aa, 3, Hec ergo uitae nostrae causa est, quod innobis manentem per carnem Christum habemus, uicturi per eum ea condicione, qua uiuit illeper patrem. Si ergo nos naturaliter secundum carnemper eum uiuimus, id est naturam suae carnis adepti, quomodo non naturaliter secundum spiritum in se patremhabeat, cum uiuat ipse per patrem? Item: §. 4.Hec autem idcirco conmemorata sunt a nobis, quia, uoluntatis tantum inter patrem et filium unitatem heretici men-tientes unitatis nostrae ad Deum utebantur exemplo,tamquam nobis ad filium, et per filium ad patrem obsequiotantum et uoluntate religionis unitis, nulla per sacramentum carnis et sanguinis conmunionis naturalisproprietas indulgeretur, cum et per honorem nobis datum filii, et permanentem m nobis carnaliter^,et nos in eo nobis corporaliter et inseparabiliter unitismisterium uerae ac naturalis unitatis sit predicandum./dem: §. 4. Corpus Christi, quod sumitur de altari,figura est, dum panis et uinum extra uidetur; ueritasautem, dum corpus et sanguis Christi in ueritate interiuscreditur.

Item Ambrosius in lib. [V.] de sacramentis, [c. i.]20

XXIV. Pars. In calice mittitur uinum, etaqua. Sed dicis: quomodo ergo Melchisedechpanem et uinum obtulit? Quid sibi uult admixtio aquae?„Bibebant autem de consequenti eos petra: petraautem erat Christus.^ Non inmobilis petra, que populumsequebatur. Et tu bibe, ut te Christus sequatur. Vide misterium. Moyses, hoc est Propheta; uirga, hoc est uerbumDei. Sacerdos uerbo Dei tangit petram, et fluit aqua, etbibit populus Dei. Redundat aqua in calice, salit inuitam eternam. /tem&: Accipe et illud. §.2.De latere eius fluxit aqua et sanguis. Aqua, utmundaret; sanguis, ut redimeret. Quare de latere? quiaunde culpa, inde gratia; culpa per feminam, gratia perChristum. Item [c. 3.]: §. 3. Audi Psalmum. Vide,quam, aptus sit celestibus sacramentis: ,,Dominuspascit me, et nichil michi deerit etc. Virga tua, et baculus tuus et cet. Virga inperium, baculus passio est p, eterna deitas <1 Christi, passio temporalis. Illacreauit, hec redemit. „ Parasti in conspectu meo mensam et poculum meum inebrians, quam predarum est. /tem: §. 4. Quocienscumque bibis, remissionem accipis peccatorum, et inebriaris spiritu.Unde et Apostolus: „ Nolite inebriari uino in quoest luxuria y, sed inplemini Spiritu sancto. 7 /m:Preclara ebrietas, que sobrietatem mentis operatur. Item [c. 4.]; §. 5. „Fiat uoluntas tua; sicut in celo et interra. Panem nostrum cottidianum da nobis hodie.Sanguine Christi pacificata sunt omnia uel in celo,et i? bb j terra. Sanctificatum est celum, deiectus est diabolus, ubi uersatur homo, quem ille decepit. §. 6.Dixi uobis, quod ante uerba Christi quod offertur panisdicatur. Ubi uerba Christi deprompta fuerint, non iampanis sed corpus dicitur.Quare ergo in oratione

dominica ait: „Panem nostrum? Panem dixit quippe, sed ijtiovoiov^ss, hoc est supersubstantialem.

Idem in lib. F//.

XXV. Pars. Sicut est uerus Dei filius DominusIesus Christus, non quemadmodum homines per gratiam,sed quasi filius ex substantia patris: ita uera Christicaro, sicut ipse dixit, quam accipimus, et uerus sanguiseius est potus. Jtem: §. 1. ,,Ego sum, inquit,„ panis uiuus, qui de celo descendi. Sed caro non descendit de celo. Quomodo ergo descendit s decelo panis uiuus? quia idem Dominus Iesus concors est diuinitatis, et corporis. Et tu, qui accipiscarnem, diuinae eius substantiae in illo participas? alimento.

Item in lib. de misteriis, [cap. 9.]

In illo sacramento Christus est, quia Christi corpus est. Non ergo corporalis esca, sed spiritualis. Unde et Apostolus de tipo eius ait, quia patres nostri eandemescam spiritalem manducauerunt. Corpus enim Deicorpus est spirituale; corpus Christi corpus est diuinispiritus.

Idem in sermone de Abel et Ctoyn.

Si credis, a Christo, carnem esse susceptam, et offeras transfiguratum corpus in altari, nec tamendistinguis naturam uerbi et corporis, dicitur tibi:„ Si recte offeras, recte autem non diuidas, peccasti.

Item Ieronimus ad Heldibiam, [quaest. II.]

Nec Moyses dedit uobis panem uerum, sed Dominus Iesus ipse conuiua et conuiuium, ipse comedens, et qui comeditur.

Item super Mattheum, [lib. IV. ad c. 26.]

,, Accipite et comedite. Hoc est corpus meum. Postquam tipicum fuerat pasca conpletum, et agni carnes cum Apostolis comederat, assumpsit panem, qui confortator est hominis, et ad uerum Pascae transitsacramentum, ut, quomodo in prefiguratione eius Melchisedech panem et uinum offerens fecerat, ipse quoque inueritate sui corporis et sanguinis representaret.

Idem in lib. de membris Domini ^.

Sacerdos Dei patris dicitur filius Dei °, secundum humanitatem, in qua se pro nobis acceptabile sacrificium Deo obtulit, ut ipse sit s sacerdos, quit 1426 h sacrificium.

Item Augustinus de utilitate agendaepenitenciae.

Tunc eis Petrus annunciauit eum colendum, quem crucifixerunt, ut eius iam sanguinem biberent credentes,quem fuderant seuientes.

Idem in epist. ad I ren eum.

Corporeum illud manna nunc est tanti res miraculi, quia uenit quod perfectum est; perfectum autem panisde celo corpus ex Virgine

Idem in Psalm. XXXIII. omelia 7 /.

Accesserunt Iudei ad Jesum, ut crucifigerent; nos accedamus, ut corpus eius et sanguinem accipiamus. 7 tem: §. i. Vere magnus Deus, etmagna misericordia eius, qui nobis dedit corpussuum manducare, in quo tanta perpessus est, et sanguinem suum bibere. Item in Psal. 27. s ad Iudeos: §. 2. Iam et securi bibite sanguinem, quem fudistis. Psal. 75.: §.3. Ipsum sanguinem, quem per insaniamfuderunt, per gratiam biberunt. Psal. 28.: §. 4. Decarne Mariae carnem accepit, et ipsam carnemad m manducandum ad salutem dedit. Nemo autem carnem illam manducat, nisi prius adorauerit. Psal. 33.:§. 5. „Dauid ferebatur manibus suis.“ Manibus suisnemo portatur. Quomodo intelligatur in ipso Dauid, secundum literam non inuenimus: in Christo autem inuenimus.Ferebatur enim Christus manibus suis, quando conmendansipsum corpus suum ait: ,,Hoc est corpus meum.“Ferebatur enim illud corpus in manibus suis. Idem superIohannem tract. 35.°: §. 6. Quousque biberent sanguinem, quem fuderant, desperaueruntP. Idem inPsal. 54.: §. 7. Iudei pascebantur tamquam de penaDomini, etq nos de cruce Domini pascimur, quia corpusipsius manducamus. Habent ergo inpii epulas suas,habent pii suas. „Beati, qui esuriunt et sitiuntiusticiam/

Item ex Concilio Wormaciensi^K

XXVI. Pars. Presbiter eucharistiam semper habeatparatam, ut, quando quis infirmatus fuerit, statim eumconmunicet, ne sine conmunione moriatur.

Item ex Concilio Aurelianensi.

XXVII. Pars. Qui bene non custodierit sacrificium, etmus uel aliud aliquod animal illud comederit, XL.dies peniteat. Qui autem perdiderit illud in ecclesia,aut pars eius ceciderit, et inuenta non fuerit, XXX. diespeniteat.

Ciprianus Euricacio confratri salutem, [lib. I. ep. io.]

XXVIII. Pars. Pro dilectione tua consulendumme existimasti, frater karissime, quid michi uideatur deystrione et mago illo, qui apud uos constitutusadhuc in suae artis dedecore perseuerat, et magister etdoctor non erudiendorum, sed perdendorum puerorum,id, quod male didicit, ceteris quoque insinuat: antalibus debeat sacra conmunio cum ceteris Christianis s dari aut debeat conmunicare uobiscum?Puto nec maiestati diuinae, nec euangelicae disciplinaecongruere, ut pudor et honor ecclesiae tam turpi et infamicontagione fedetur.

Item ex Concilio Cartaginensi III., [c. 35.]

Scenicis atque ystrionibus, ceterisque huiusmodi personis, uel apostaticisconuersis, uel reuersis ad Deum,gratia uel reconciliatio non negetur.

Item ex Concilio Urbico.

In altari, quo missam episcopus cantauit, presbiter eo die aliam celebrare non presumat.