P. 2, Causa 17, Quaestio 6 : Si archipresbyter vel episcopus sua auctoritate, non judiciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat a causa, ut ecclesia, cui praesidet, non ultra habeat jus reposcendi quod suus pastor illicite usurpavit?

Quaestio 6 : Si archipresbyter vel episcopus sua auctoritate, non judiciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat a causa, ut ecclesia, cui praesidet, non ultra habeat jus reposcendi quod suus pastor illicite usurpavit?

P. 2, Causa 17, Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?

Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?

Causa 17

Initium

Quaestio 1 : Utrum reus voti teneatur, an liceat ei a proposito sui cordis discedere?

Quaestio 2 : An ecclesia et beneficium ei reddenda sint, quae prius libera voluntate refutavit?

Quaestio 3 : Si contigisset eum se et sua monasterio tradidisse, an licentia abbatis liceret ei ad propria redire?

Quaestio 4 : Si sine licentia abbatis retro abierit, an sua sibi abbate reddenda sint?

Causa 18

Initium

Quaestio 1 : An monasterium possit petere quae ab episcopo quaesita sunt? an episcopalis ecclesia possit sibi vendicare quae monasterio fuerunt tradita?

Quaestio 2 : An per episcopum abbas sit eligendus et ordinandus, an tantummodo a propriis fratribus sit instituendus?

Causa 19

Initium

Quaestio 1 : Si episcopus debeat permittere, ut relicta propria ecclesia clericus monasterium ingrediatur?

Quaestio 2 : Si episcopus licentiam dare noluerit, an eo invito monasterium possit adire?

Quaestio 3 : Si contigerit ipsos regulares canonicos fuisse, utrum concedendus esset eis monasterii ingressus?

Causa 20

Initium

Quaestio 1 : Si in pueritiae annis traditi cogantur religionis propositum tenere?

Quaestio 2 : Si praeter voluntatem parentum tonsuram vel religionis vestem quis in pueritia accipiat, an possit sibi detrahi, an non?

Quaestio 3 : Qui praeter propriam voluntatem cucullam induerit, an cogatur eam retinere, an non?

Quaestio 4 : Si ab uno monasterio in aliud districtius liceat alicui transire?

Causa 21

Initium

Quaestio 1 : An clericus in duabus ecclesiis possit conscribi?

Quaestio 2 : Si unam voluerit relinquere, an liceat ei ad aliam transire?

Quaestio 3 : An procurationes saecularium negotiorum clericis liceat suscipere?

Quaestio 4 : An claris et fulgidis vestibus eis ornari expediat?

Quaestio 5 : An ab episcopo correpti suum officium relinquere, et ad saecularem judicem confugere valeant?

Causa 22

Initium

Quaestio 1 : An juramentum sit praestandum, an non?

Quaestio 2 : Si sit perjurus qui jurat falsum quod putabat verum?

Quaestio 3 : Si licuit archidiacono denegare episcopo consuetam obedientiam?

Quaestio 4 : si constiterit esse illicitum quod juravit archidiaconus, an sit servandum?

Quaestio 5 : Si constiterit illud servandum esse, an episcopus sit reus perjurii, qui contra juramentum archidiaconum suum ire compellit?

Causa 23

Initium

Quaestio 1 : An militare peccatum sit?

Quaestio 2 : Quod bellum sit justum, et quomodo a filiis Israel justa bella gerebantur?

Quaestio 3 : An injuria sociorum armis sit propulsanda?

Quaestio 4 : An vindicta sit inferenda?

Quaestio 5 : An sit peccatum judici vel ministro reos occidere?

Quaestio 6 : An mali sint cogendi ad bonum?

Quaestio 7 : An haeretici suis et ecclesiae rebus sint exspoliandi, et qui possidet ab haereticis ablata an dicatur possidere aliena?

Quaestio 8 : An episcopis vel quibuslibet clericis sua liceat auctoritate, vel Apostolici, vel imperatoris praecepto arma movere?

Causa 24

Initium

Quaestio 1 : An lapsus in haeresim possit aliquos officio privare, vel sententia notare?

Quaestio 2 : an post mortem aliquis possit excommunicari?

Quaestio 3 : an pro peccato alicujus tota familia sit excommunicanda?

Causa 25

Initium

Quaestio 1 : an clerici baptimalis ecclesiae auctoritate privilegii decimas suae dioecesis ex integro sibi valeant vendicare?

Quaestio 2 : An subsequenti privilegio monachorum derogetur antiquioribus privilegiis baptismalium ecclesiarum.

Causa 26

Initium

Quaestio 1 : Qui sint sortilegi?

Quaestio 2 : An sit peccatum esse sortilegum?

Quaestio 3 : A quibus genus divinationis sumpsit exordium?

Quaestio 4 : Quot sint genera divinationis?

Quaestio 5 : An sortilegi vel divini sint excommunicandi, si cessare noluerint?

Quaestio 6 : An excommunicatus ab episcopo possit reconciliari a presbytero, illo inconsulto?

Quaestio 7 : Si morientibus est indicenda poenitentia sub quantitate temporis?

Causa 27

Initium

Quaestio 1 : An conjugium possit esse inter voventes?

Quaestio 2 : An liceat sponsae a sponso recedere, et alii nubere?

Causa 28

Initium

Quaestio 1 : An conjugium sit inter infideles?

Quaestio 2 : An liceat huic aliam ducere priore vivente?

Quaestio 3 : An sit reputandus bigamus qui ante baptismum habuit unam, et post baptismum alteram?

Causa 29

Initium

Quaestio 1 : An sit conjugium inter eos?

Quaestio 2 : Si prius putabat, hunc esse liberum, et postea deprehendit, illum esse servum an liceat ei statim ab illo discedere?

Causa 30

Initium

Quaestio 1 : An uxori suae debitum reddere valeat qui proprium filium de sacro baptismate suscepit?

Quaestio 2 : An sponsalia contrahantur inter infantes?

Quaestio 3 : An spirituales vel adoptivi filii naturalibus copulari valeant?

Quaestio 4 : An uxorem compatris uxoris suae alicui ducere liceat?

Quaestio 5 : an clandestina desponsatio manifestae praejudicet?

Causa 31

Initium

Quaestio 1 : An possit duci in conjugium quae prius est polluta per adulterium?

Quaestio 2 : An filia invita sit tradenda alicui?

Quaestio 3 : An post patris sponsionem illa possit nubere alii

Causa 32

Initium

Quaestio 1 : An meretrix licite ducatur in uxorem?

Quaestio 2 : An ea, quae causa incontinentiae ducitur, sit conjux appellanda?

Quaestio 3 : Cujus arbitrium aliqua sequatur, an liberi avi, an originarii patris?

Quaestio 4 : Si vivente uxore liceat alicui filios ex ancilla quaerere?

Quaestio 5 : Si ea, quae vim patitur, pudicitiam amittere comprobetur?

Quaestio 6 : Si adulter adulteram possit dimittere?

Quaestio 7 : Si vivente dimissa aliam possit accipere?

Quaestio 8 : Si infidelem sub praemissa conditione liceat alicui fidelium in conjugem ducere?

Causa 33

Initium

Quaestio 1 : An propter impossibilitatem coeundi, a viro suo aliqua sit separanda?

Quaestio 2 : An post separationem ei nubere valeat, cum quo prius fornicata est?

Quaestio 3

Quaestio 4 : Si tempore orationis quis valeat reddere conjugii debitum?

Quaestio 5 : An vir sine consensu uxoris continentiam vovere possit, vel si minis vel terroribus licentiam vovendi ab ea extorquere valeat?

Causa 34

Initium

Quaestio 1 : An sit ista rea adulterii, quae vivente viro alteri nupsit?

Quaestio 2 : An redeunte primo sit cogenda recedere a secundo, et redire ad primum?

Causa 35

Initium

Quaestio 1 : Si liceat aliquam ex propria cognatione duci in uxorem?

Quaestio 2 : Si ex consanguinitate uxoris aliqua possit in conjugem duci?

Quaestio 3 : Usque ad quem gradum debeat quisque abstinere sive a propriis, sive ab uxoris suae consanguineis?

Quaestio 4 : Quare usque ad sextum gradum consanguinitas computatur, ita quod nec ultra protenditur, nec infra subsistit?

Quaestio 5 : Quomodo gradus consanguinitatis computandi sunt?

Quaestio 6 : Qui jurejurando propinquitatem firmare debeant?

Quaestio 7 : An illi, qui de incestuosis nati sunt, filii reputentur?

Quaestio 8 : Si ignoranter de consanguinitate vel affinitate aliqua in uxorem ducta est, an ex dispensatione possit viro suo adhaerere?

Quaestio 9 : Si contigerit ecclesiam decipi, et causa consanguinitatis aliquam a viro suo separare, quae post quadriennium nuptiis hinc inde celebratis deprehenditur non fuisse consanguinea prioris, an secunda conjugia sint rescindenda, et priora sint redintegranda?

Quaestio 10 : Si relicta alicujus de propria cognatione ad secundas nuptias transierit, an proles ex eis suscepta possit pertingere ad consortium alicujus de cognatione prioris viri?

Causa 36

Initium

Quaestio 1 : An ille raptum admiserit?

Quaestio 2 : an rapta raptori nubere possit, patre assensum praestante?

Pars 3

How to Cite

QUESTIO II.

GRATIANUS.

I. Pars. Quod autem sortes exquirere peccatum non sit, exemplis et auctoritatibus probatur. Cum enim Achan, deanathemate furtim subripuisset, et ob eius peccatum populus cesusapud Ain hostibus terga dedisset, precepit Dominus Iosue, utsortibus exquireret, quo peccante populus in manibus hostium cadere meruerat. Iosue preceptum accipiens misit sortes, primumsuper tribus, deinde super familias, demum super personas, et sorsita cecidit super Achan. Saul quoque, cum pugnans contra Phi-listeos iurasset, se interfecturum quicumque de populo ante solisoccasum comederet, sorte deprehendit lonathan filium suum meiComedisse, quod sceptro acceperat, quem cum morti tradere uellet, populo supplicante reuocauit sentenciam. Ionas quoque, cuma facie Domini fugeret, a nautis sorte deprehensus in mari deiectus, et a ceto est absorptus. De Zacharia etiam legitur, quod sorte exiit, ut incensum poneret. Matthias uero similiter a B. Petro sorte in apostolatum et Iudae successor eligitur.Quod ergo tantorum exemplis probatur, patet malum non esse.Unde et Augustinus ait in lib. Psalmorum, [inPsal. XXX,

concione 2. ad uersic. In manibus tuis sortes];

C. I

Quid sit sors.

Sors non est aliquid mali, sed res in humana dubietate diuinam indicans uoluntatem.

II. Pars. Gratian. His ita respondetur: Ante, quameuangelium claresceret, multa permittebantur, que tempore per-;fectioris disciplinae penitus eliminata sunt. Copula namquesacerdotalis uel consanguineorum nec legali, nec euangelica, uelapostolica auctoritate prohibetur, ecclesiastica tamen lege penitusinterdicitur. Sic et sortibus nichil mali inesse monstratur, prohibetur tamen fidelibus, ne sub hac specie diuinationis ad antiquos ydolatriae cultus redirent. Unde quibusdam constellationes et futurorum signa custodientibus Apostolus ait: Diesobseruatis, et menses, et tempora, et annos. Unde timeo, ne fortesine causa laborauerim in uobisP Sic et astronomia, seu et astrologia apud catholicos in dissuetudinem abiit, quia, dum propria curiositate his nimis erant intenti, minus uacabant his, quesaluti animarum erant accommodata.

Quod autem sortibus credi non oporteat, Ieronimus testatur, scribens super Ionam [c. i.]:

C. II

Exemplo Ionae uel Matthiae non oportet sortibus credi.

Non statim debemus sub exemplo Ionae sortibus credere, uel illud de Actibus Apostolorum huic testimonio copulare, ubi sorte Matthias in apostolatum eligitur .

C. III

Ad secularia negocia diuina oracula non sunt conuertenda.

Augustinus ad iniquisitiones Ianuarii, [epist. CXIX.]

Hii, qui de paginis euangelicis sortes legunt, etsi optandum est, ut id pocius faciant, quam ad demonia consulenda concurrant, tamen ista michi displicet consuetudo, ad negocia secularia et ad uitae huius uanitatemdiuina oracula uelle conuertere.

C. IV

Exemplo Matthiae uel Ionae non est sortibus indifferenter credendum.

Item Beda super Actus Apostolorum, [ad c. i.]

Non exemplo Matthiae, uel quod Ionas propheta sorte deprehensus sit, indifferenter sortibus est credendum, cumpriuilegia singulorum (ut Ieronimus ait) conmunem legemfacere omnino non possint. §. i. Si qui tamen necessitate aliqua conpulsi Deum putant sortibus exemplo Apostolorum esse consulendum, uideant hoc ipsos Apostolosnon nisi collecto fratrum cetu, et precibus ad Deum fusisegisse.

De diuinis uero scribit Augustinus [lib. V. super Deuter. c. 19., ] ita dicens:

C. V

Non sunt obseruanda que a diuinis preripiuntur, quamuis ea contingant, que ab eis prenunciantur.

Intelligi uoluit Dominus etiam illa, que a diuinantibus non secundum Deum dicuntur, si acciderint que dicuntur, non sic accipienda, ut fiant que precipiuntur ab eis, autcolantur que colantur ab eis.

C. VI

Instituciones hominum que sint supersticiosae uel non.

Idem in l. [II.] de doctrina Christiana, [c. 19. et 20. et 21.] "Illud, quod est secundum institutiones hominum, partim supersticiosum est, partim non est supersticiosum. Superstitiosum est quicquid institutum est ab hominibus ad facienda ydola et colenda pertinens, uel ad colendam sicut Deum creaturam, partemue ullam creaturae, uel ad consultationes et pacta quedam significationum cum dejnonibus placita atque federata, qualia sunt molimina magicarum artium, que quidam conmemorare pocius quam docere solent poetae. Ex quo genere sunt, sed quasi licentiori uanitate, aruspicum et augurum libri".

§. 1. "Ad hoc etiam genus pertinent omnes ligaturae atque remedia, que medicorum quoque disciplina condempnat, siue in precantationi-bus, siue in quibusdam notis, quas karacteres uocant, siue in quibuscumque rebus suspendendis atque ligandis, uel etiam saltandis quodammodo, non ad temperationemcorporum, sed ad quasdam significationes aut occultas, aut manifestas, que eminentiori nomine uocant physicam, ut quasi non superstitionem inplicare, sed naturae prodesse uideantur, sicut sunt inaures in summosingularum aurium, aut de struthionum ossibus ansulaein digitis, aut cum tibi dicitur singultienti, ut dexteramanu pollicem teneas. His adiunguntur milia inanissimarum obseruationum, si membrum aliquod salierit, si iun-ctim ambulantibus amicis lapis s, aut puer medius interuenerit."

§. 2. "Hinc etiam sunt illa, limen calcare, cumante domum suam transit; redire ad lectum, si quis, dum secalciat, sternutauerit; redire ad domum, si procedensoffenderit; uel si uestis a soricibus roditur."

§. 3. "Neque ab hoc genere superstitionis perniciosae segregandi sunt, qui olim genethliaci propter naturalium considerationes dierum, nunc autem p mathematici uocantur. Nam et ipsi, quamuis ueram stellarum positionem, cum quisque nascitur, consecuntur, et aliquando peruestigant, tamen quod inde conantur uel actiones nostras, uelactionum euenta producere, nimis errant."

§. 4. "Hoc autem genus fornicationis animae salubriter diuina auctoritas non tacuit, neque ab ea sic deterruit animam, ut propterea talia negaret esse sectanda, quia falsa dicuntur a professoribus eorum, sed, , etiamsi dixerint uobis, “ inquit, „ et ita euenerit, ne credatis eis.“ Non enim quia imago Samuelis mortui Sauli uera pronunciauit, propterea talia sacrilegia, quibus illa imago presentataest, minus execranda sunt, aut quia in Actibus Apostolorum femina uentriloqua uerum testimonium perhibuit Apostolis Domini, ideo Paulus apostolus pepercit spiritui illi, ac non pocius feminam illius demonii correctioney atque exclusione mundauit."

§. 5. "Omnes igitur artes huiusmodi uel nugatoriae uel noxiae supersticionis, ex quadampestifera societate hominum et demonum quasi pacta infidelis et dolosae amicitiae constituta, penitus sunt repudiandae et fugiendae Christiano."

C. VII

Non est uita, sed mors inquisitio uel curatio, que a diuinis uel magis expetitur.

Idem in lib. de ciuitate Defi.

Qui sine Saluatore salutem uult habere, et sine uera sapientia estimat se prudentem fieri posse, non sanus, sed eger, non prudens, sed stultus in egritudine assidua laborabit, et in cecitate noxia stultus et demens permanebit.Ac proinde omnis inquisitio, et omnis curatio, que a diuiniset magis, uel ab ipsis demoniis in ydolorum cultura ex-

petitur, mors pocius dicenda est quam uita, et qui ea sectantur, si se non correxerint, ad eternam perdicionemtendunt, Psalmista dicente: „Omnes dii gentium demoniasunt, “ qui per deceptos homines alios decipere cottidegestiunt, ut perdicionis suae faciant eos esse participes.Itaque hec uanitas magicarum artium ex traditionemalorum angelorum in toto terrarum orbe plurimis seculisualuit per quandam scientiam futurorum et infernorum, et per inuentiones eorum inuenta sunt aruspicia, augurationes^ et ipsa, que dicuntur, oracula, et nigroman-tia.

C. VIII

Christiana et uera pietas planetarios expellit et dampnat.

Idem Confessionum lib. IV. [c. 3.]

Illos planetarios, quos mathematicos uocant, plane consulere non desistebant, quod quasi nullum eissacrificium, et nullae preces ad aliquem spiritum obdiuinationem dirigerentur. Quod tamen Christiana et uerapietas consequenter expellit et dampnat.

C. IX

Cultura est ydolatriae auguria seruare, et stellarum requirere cursus.

Item Ieronimus.

Sed et illud adde, quoniam qui fornicatur in corpus suum peccat, non istud corpus solum, quod templum Deiest effectum, sed et illud, quod dicitur, quia omnis ecclesia corpus Christi est. Et in omnem ecclesiam uideturdelinquere qui corpus suum maculauerit, quia per unummembrum macula in omne corpus diffunditur. §. 1. Est etillud obprobrium Egypti, quod, si neglexeris, et postIordanis transitum, et post baptismi secundam circumcisionem uetustae consuetudinis inustione suggeritur, obseruareauguria, requirere stellarum cursus, et euentus ex hisfuturorum rimari, ceterisque huiusmodi supersticionibusinplicari. Ydolatriae mater namque est Egyptus, exqua certum est huiusmodi obprobria pullulare, que, si transito Iordane susceperis, et his te laqueis rursus illiga-ueris, tecum sine dubio obprobria Egypti trahis.

III. Pars. Gratian. Hec autem sacrilegia s non usque adeo sunt detestanda, ut, si aliquid de area uel torculari demoni-bus fuerit inmolatum, quod reliquum est ideo credatur esse inmun-dum, aut, si ipsum, quod oblatum fuerat™, a nobis ignorantibussumi contigerit, ideo credamus nos deliquisse.

Unde Augustinus ad Publicolam, CLIV.]:

C. X

Non ideo reliqua sunt inmunda, quia de™ area uel torculari aliquid ad demonum sacrificia tollitur.

Si de area aut torculari tollitur aliquid ad sacrificia demoniorum, sciente Christiano, ideo peccat, quiapermittit fieri, ubi prohibendi potestas est. Quod si factum conperit, aut prohibendi potestatem non habuit, utitur mundis reliquis fructibus, unde illa sublata sunt.