P. 2, Causa 17, Quaestio 6 : Si archipresbyter vel episcopus sua auctoritate, non judiciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat a causa, ut ecclesia, cui praesidet, non ultra habeat jus reposcendi quod suus pastor illicite usurpavit?

Quaestio 6 : Si archipresbyter vel episcopus sua auctoritate, non judiciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat a causa, ut ecclesia, cui praesidet, non ultra habeat jus reposcendi quod suus pastor illicite usurpavit?

P. 2, Causa 17, Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?

Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?

Causa 17

Initium

Quaestio 1 : Utrum reus voti teneatur, an liceat ei a proposito sui cordis discedere?

Quaestio 2 : An ecclesia et beneficium ei reddenda sint, quae prius libera voluntate refutavit?

Quaestio 3 : Si contigisset eum se et sua monasterio tradidisse, an licentia abbatis liceret ei ad propria redire?

Quaestio 4 : Si sine licentia abbatis retro abierit, an sua sibi abbate reddenda sint?

Causa 18

Initium

Quaestio 1 : An monasterium possit petere quae ab episcopo quaesita sunt? an episcopalis ecclesia possit sibi vendicare quae monasterio fuerunt tradita?

Quaestio 2 : An per episcopum abbas sit eligendus et ordinandus, an tantummodo a propriis fratribus sit instituendus?

Causa 19

Initium

Quaestio 1 : Si episcopus debeat permittere, ut relicta propria ecclesia clericus monasterium ingrediatur?

Quaestio 2 : Si episcopus licentiam dare noluerit, an eo invito monasterium possit adire?

Quaestio 3 : Si contigerit ipsos regulares canonicos fuisse, utrum concedendus esset eis monasterii ingressus?

Causa 20

Initium

Quaestio 1 : Si in pueritiae annis traditi cogantur religionis propositum tenere?

Quaestio 2 : Si praeter voluntatem parentum tonsuram vel religionis vestem quis in pueritia accipiat, an possit sibi detrahi, an non?

Quaestio 3 : Qui praeter propriam voluntatem cucullam induerit, an cogatur eam retinere, an non?

Quaestio 4 : Si ab uno monasterio in aliud districtius liceat alicui transire?

Causa 21

Initium

Quaestio 1 : An clericus in duabus ecclesiis possit conscribi?

Quaestio 2 : Si unam voluerit relinquere, an liceat ei ad aliam transire?

Quaestio 3 : An procurationes saecularium negotiorum clericis liceat suscipere?

Quaestio 4 : An claris et fulgidis vestibus eis ornari expediat?

Quaestio 5 : An ab episcopo correpti suum officium relinquere, et ad saecularem judicem confugere valeant?

Causa 22

Initium

Quaestio 1 : An juramentum sit praestandum, an non?

Quaestio 2 : Si sit perjurus qui jurat falsum quod putabat verum?

Quaestio 3 : Si licuit archidiacono denegare episcopo consuetam obedientiam?

Quaestio 4 : si constiterit esse illicitum quod juravit archidiaconus, an sit servandum?

Quaestio 5 : Si constiterit illud servandum esse, an episcopus sit reus perjurii, qui contra juramentum archidiaconum suum ire compellit?

Causa 23

Initium

Quaestio 1 : An militare peccatum sit?

Quaestio 2 : Quod bellum sit justum, et quomodo a filiis Israel justa bella gerebantur?

Quaestio 3 : An injuria sociorum armis sit propulsanda?

Quaestio 4 : An vindicta sit inferenda?

Quaestio 5 : An sit peccatum judici vel ministro reos occidere?

Quaestio 6 : An mali sint cogendi ad bonum?

Quaestio 7 : An haeretici suis et ecclesiae rebus sint exspoliandi, et qui possidet ab haereticis ablata an dicatur possidere aliena?

Quaestio 8 : An episcopis vel quibuslibet clericis sua liceat auctoritate, vel Apostolici, vel imperatoris praecepto arma movere?

Causa 24

Initium

Quaestio 1 : An lapsus in haeresim possit aliquos officio privare, vel sententia notare?

Quaestio 2 : an post mortem aliquis possit excommunicari?

Quaestio 3 : an pro peccato alicujus tota familia sit excommunicanda?

Causa 25

Initium

Quaestio 1 : an clerici baptimalis ecclesiae auctoritate privilegii decimas suae dioecesis ex integro sibi valeant vendicare?

Quaestio 2 : An subsequenti privilegio monachorum derogetur antiquioribus privilegiis baptismalium ecclesiarum.

Causa 26

Initium

Quaestio 1 : Qui sint sortilegi?

Quaestio 2 : An sit peccatum esse sortilegum?

Quaestio 3 : A quibus genus divinationis sumpsit exordium?

Quaestio 4 : Quot sint genera divinationis?

Quaestio 5 : An sortilegi vel divini sint excommunicandi, si cessare noluerint?

Quaestio 6 : An excommunicatus ab episcopo possit reconciliari a presbytero, illo inconsulto?

Quaestio 7 : Si morientibus est indicenda poenitentia sub quantitate temporis?

Causa 27

Initium

Quaestio 1 : An conjugium possit esse inter voventes?

Quaestio 2 : An liceat sponsae a sponso recedere, et alii nubere?

Causa 28

Initium

Quaestio 1 : An conjugium sit inter infideles?

Quaestio 2 : An liceat huic aliam ducere priore vivente?

Quaestio 3 : An sit reputandus bigamus qui ante baptismum habuit unam, et post baptismum alteram?

Causa 29

Initium

Quaestio 1 : An sit conjugium inter eos?

Quaestio 2 : Si prius putabat, hunc esse liberum, et postea deprehendit, illum esse servum an liceat ei statim ab illo discedere?

Causa 30

Initium

Quaestio 1 : An uxori suae debitum reddere valeat qui proprium filium de sacro baptismate suscepit?

Quaestio 2 : An sponsalia contrahantur inter infantes?

Quaestio 3 : An spirituales vel adoptivi filii naturalibus copulari valeant?

Quaestio 4 : An uxorem compatris uxoris suae alicui ducere liceat?

Quaestio 5 : an clandestina desponsatio manifestae praejudicet?

Causa 31

Initium

Quaestio 1 : An possit duci in conjugium quae prius est polluta per adulterium?

Quaestio 2 : An filia invita sit tradenda alicui?

Quaestio 3 : An post patris sponsionem illa possit nubere alii

Causa 32

Initium

Quaestio 1 : An meretrix licite ducatur in uxorem?

Quaestio 2 : An ea, quae causa incontinentiae ducitur, sit conjux appellanda?

Quaestio 3 : Cujus arbitrium aliqua sequatur, an liberi avi, an originarii patris?

Quaestio 4 : Si vivente uxore liceat alicui filios ex ancilla quaerere?

Quaestio 5 : Si ea, quae vim patitur, pudicitiam amittere comprobetur?

Quaestio 6 : Si adulter adulteram possit dimittere?

Quaestio 7 : Si vivente dimissa aliam possit accipere?

Quaestio 8 : Si infidelem sub praemissa conditione liceat alicui fidelium in conjugem ducere?

Causa 33

Initium

Quaestio 1 : An propter impossibilitatem coeundi, a viro suo aliqua sit separanda?

Quaestio 2 : An post separationem ei nubere valeat, cum quo prius fornicata est?

Quaestio 3

Quaestio 4 : Si tempore orationis quis valeat reddere conjugii debitum?

Quaestio 5 : An vir sine consensu uxoris continentiam vovere possit, vel si minis vel terroribus licentiam vovendi ab ea extorquere valeat?

Causa 34

Initium

Quaestio 1 : An sit ista rea adulterii, quae vivente viro alteri nupsit?

Quaestio 2 : An redeunte primo sit cogenda recedere a secundo, et redire ad primum?

Causa 35

Initium

Quaestio 1 : Si liceat aliquam ex propria cognatione duci in uxorem?

Quaestio 2 : Si ex consanguinitate uxoris aliqua possit in conjugem duci?

Quaestio 3 : Usque ad quem gradum debeat quisque abstinere sive a propriis, sive ab uxoris suae consanguineis?

Quaestio 4 : Quare usque ad sextum gradum consanguinitas computatur, ita quod nec ultra protenditur, nec infra subsistit?

Quaestio 5 : Quomodo gradus consanguinitatis computandi sunt?

Quaestio 6 : Qui jurejurando propinquitatem firmare debeant?

Quaestio 7 : An illi, qui de incestuosis nati sunt, filii reputentur?

Quaestio 8 : Si ignoranter de consanguinitate vel affinitate aliqua in uxorem ducta est, an ex dispensatione possit viro suo adhaerere?

Quaestio 9 : Si contigerit ecclesiam decipi, et causa consanguinitatis aliquam a viro suo separare, quae post quadriennium nuptiis hinc inde celebratis deprehenditur non fuisse consanguinea prioris, an secunda conjugia sint rescindenda, et priora sint redintegranda?

Quaestio 10 : Si relicta alicujus de propria cognatione ad secundas nuptias transierit, an proles ex eis suscepta possit pertingere ad consortium alicujus de cognatione prioris viri?

Causa 36

Initium

Quaestio 1 : An ille raptum admiserit?

Quaestio 2 : an rapta raptori nubere possit, patre assensum praestante?

Pars 3

How to Cite

Q U E S T I O I.

Quod militare alienum uideatur ab euangelica disciplina, hinc uidetur posse probari, quia omnis milicia uel ob iniuriam propulsandam, uel propter uindictam inferendam est instituta, iniuriaautem uel a propria persona, uel a socio repellitur, quod utrumque euangelica lege prohibetur. Cum enim dicitur: „SV quis tepercusserit in unam maxillam, prebe ei et alteram, et iterum:„Qui angariauerit te mille passus, uade cum eo duo milia ;item cum Apostolus dicat ad Romanos: „ Non uos defendentes, karissimi, sed date locum irae: quid aliud prohibemur, quampropriae personae iniuriam repellere? §. i. Item, cum Petrogladio defendenti magistrum, Christus dixerit: „Conuertegladium tuum in uaginam; an putas, quia non possum rogarepatrem meum, et exhibebit michi plus quam duodecim milia legiones angelorum? denique, sicut de B. Andrea legitur, cumfieret concursus populorum, ut de manibus iniqui iudicis eumeriperent, et ab iniuria mortis illum defenderent, ipse econtraet exemplo et uerbo patiendam docens, rogabat eos, ne suummartirium inpedirent, quid aliud monemur, quam sicut proprias, ita et sociorum iniurias patienter tollerare, nec ad arma concurrere, sed eorum exemplo ad similia ferenda animumpreparare? §. 2. Item cum in Prouerbiis dicatur: „ Michi uindictam, et^ego retribuam, dicit Dominus; item, cum in euangelio dicatur :, , Nolite iudicare, et non indicabiminiitem, cum pater familiasdicat seruis nolentibus colligere zizania :, , Sinite utraque cre-.scere usque ad messem, et tunc dicam messoribus, colligite zizania, et alligate fasciculos ad comburendum §. 3. item, cum rexille, qui nuptias fecerat filio suo, missis exercitibus suis, angelorum uidelicet, dicatur perditurus homicidas prophetarum et apostolorum, qui uocati ad nuptias uenire contempserunt credendo;item, cum Paulus apostolus dicat in epistola ad Romanos:„Nolite iudicare inuicem; item: „Tu quis es, qui indicas ser-uum alienum? Suo domino stat, aut cadit. Siue ergo uiuimussiue morimur, Domini sumus. In hoc enim Christus mortuusest, et resurrexit, ut et uiuorum, et mortuorum do minetur :“ inhis omnibus quid aliud precipitur, quam ut uindicta delinquentiumdiuino reseruetur examini? Cum ergo, ut supra dictum est, milicia uideatur instituta uel ob iniuriam propulsandam, uel aduindictam inferendam, utrumque autem lege euangelica prohibeatur, apparet, quod militare peccatum est.

Hinc etiam Gregorius:

C. I

Bella carnalia bellorum spiritualium figuram gerunt.

Nisi bella ista carnalia figuram bellorum spiritualium gererent, numquam, opinor, Iudaicarum historiarum libridiscipulis Christi, qui uenit pacem docere, legendi in ecclesiis fuissent ab Apostolis traditi. Quomodo enim eisbellorum proficeret ista descriptio, quibus dicitur ab Iesu:„ Pacem meam do uobis, pacem relinquo uobis?“ et quibus per Apostolum iubetur et dicitur:, , Non uosmetipsosuindicantes, sed magis iniuriam percipite, et magisfraudem patimini?“ Unde denique sciens Apostolus, iamnobis ultra bella non esse carnaliter peragenda, sed animae certamina contra spiritales aduersarios desudanda, uelutmagister miliciae preceptum dat militibus Christi, dicens:,, Induite uos armatura^ Dei, ut possitis stare aduersusinsidias diaboli ?“

Gratian. His ita respondetur: Precepta patiendae non tam ostentatione corporis quam preparatione cordis sunt retinenda.

Unde Augustinus ait in sermone de puero centurionis :

C. II

Precepta patiendae uirtute animi, non ostentatione corporis seruanda sunt.

Paratus debet esse homo iustus et pius patienter maliciam eorum sustinere, quos fieri bonos querit, ut numerus pocius crescat bonorum, non ut pari malicia se quisnumero addat malorum. Denique ista precepta magissunt ad preparationem cordis", quam ad opus, quod inaperto fit, ut teneatur in secreto animi patiencia cum beni-uolentia, in manifesto autem id fiat, quod eis uidetur prodesse^ quibus bene uelle debemus. §. i. Hinc liquidoostenditur, quod ipse Dominus Iesus, exemplum singularepatiendae, cum percuteretur in facie, respondit:, , Simale locutus sum, exprobra de malo; si autem bene, quidme cedis ?“ Nequaquam igitur preceptum suum, si uerbaintueamur, inpleuit. Neque enim prebuit percudenti alterampartem, sed pocius prohibuit, ne faceret ets iniuriamaugeret. Et tamen paratus aduenerat non solum infaciem percuti, uerum etiam pro his quoque, a quibus.hec paciebatur, crucifixus occidi, pro quibus ait in cruce

C endens:,, Pater, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt.“, 2. Neque Paulus apostolus preceptum Domini et magistrisui uidetur inplesse, ubi etiam percussus in faciem dixitprincipi sacerdotum:, , Percutiet te Deus, paries dealbate;sedes me iudicare secundum legem, et contra .legem iubesme percuti ? Et cum a circumstantibus diceretur: „Iniuriamfacis principi sacerdotum?“ irridens eos ammonere uoluitquid dixerit, ut qui saperent intelligerent iam destruendumesse in aduentu Christi parietem dealbatum, hoc estypocrisin sacerdotii Iudeorum. Ait quippe:, , Nesciui fratres, quia princeps est. Scriptum est enim: Principi populi tuinon maledices, “ cum proculdubio qui in eodem populo cre-uerat, atque in lege fuerat eruditus, illum principemsacerdotum nescire non posset, nec eos, quibus ita notusfuerat, ullo modo falleret, quod nesciret. Sunt ergoista precepta patienciae semper in cordis preparatione retinenda, ipsa quoque" beniuolentia, ne reddatur malumpro malo, semper in uoluntate conplenda". §. 3. Agendasunt autem multa etiam cum inuitis quadam benigna asperitate plectendis, quorum pocius utilitati consulendum estquam uoluntati. Nam in corripiendo filium p quamlibet aspere numquam profecto paternus amor amittitur.Fiatq tamen quod nolit, et doleat qui etiam inuitus dolore uidetur sanandus. §. 4. Ac per hoc, si terrena istarespublica Christiana precepta custodiat, etiam ipsa bellasine beniuolentia non gerentur, sed ut ad pietatis iusti-ciaeque societatem uictis facilius consulatur. Nam cuilicentia iniquitatis eripitur utilius" uincitur, quoniamnichil est infelicius felicitate peccantium, qua penalis nutritur inpunitas, et mala uoluntas, uelut interior hostis, roboratur. Et paulo post: §. 5. Nam si Christiana disciplina omniabella culparet, hoc pocius, consilium salutis petentibus, in euangelio diceretur, ut abicerent arma, seque miliciaeomnino subtraherent. Dictum est autem eis:, , Neminemconcusseritis; estote contenti stipendiis uestris.“ Quibus proprium stipendium sufficere debere precepit, militareutique non prohibuit.

C. III

In bellicis armis multi Deo placere possunt.

Item eiusdem ad Bonifatium, [epist. CCVII.]

Noli existimare, neminem Deo placere posse, quiarmis bellicis ministrat". In his erat sanctus Dauid, cuiDominus tam magnum perhibuit testimonium. In his etiamplurimi illius temporis iusti. In his erat ille centurio, qui Domino dixit: „Non sum dignus, ut intres sub tectummeum.“ §. i. Hoc ergo primum cogita, quando armaris ad pugnam, quia uirtus tua etiam ipsa corporalisdonum Dei est. Sic enim cogitabis de dono Dei nonfacere contra Dominum. Fides enim, quando promittitur, etiam hosti seruanda est, contra quem bellumgeritur; quanto magis amico, pro quo pugnatur? Pacemhabere uoluntatis, bellum autem debet esse necessitatiss, ut liberet Deus a necessitate, et conseruet in pace. Nonenim pax queritur, ut bellum exerceatur, sed bellumgeritur, ut pax acquiratur. Esto ergo bellando pacificus, ut eos, quos expugnas, ad pacis utilitatem uincendo perducas. „Beati enim pacifici“ (ait Dominus) „quoniamfilii Dei uocabuntur." Si autem pax humana tam dulcisest pro temporali salute mortalium, quanto dulcior est paxdiuina pro eterna salute angelorum? Itaque hostem pugnantem necessitas deprimat, non uoluntas. Sicut bellanti" et resistenti uiolentia redditur, ita uictoriis"capto misericordia iam debetur, maxime in quo pacis perturbatio non timetur.

Item eiusdem contra Manicheos, [id est, libro XXII. contra Faustum, c. 74. et 75.]:

C. IV

Que sint in bello iure reprehendenda.

Quid culpatur in bello? An quia morituri quandoque moriuntur, ut domentur in pace uicturi? Hoc reprehendisse" timidorum est, non religiosorum. Nocendicupiditas, ulciscendi crudelitas, inplacatus atque inpla-cabilis animus, feritas rebellandi, libido dominandi, et siqua similia, hec sunt, que in bellis iure culpantur. Queplerumque ut etiam iure puniantur, aduersus uiolentiasresistentium (siue Deo, siue aliquo legitimo inperio iu-bente) gerenda ipsa bella suscipiuntur a bonis, cum ineo rerum humanarum ordine inueniuntur, ubi eos ueliubere aliquid tale, uel in talibus obedire iuste ipse con-

stringit. Unde neque Iohannes ab armis iubet discedere milites, et tributa Christus Cesari monet reddi, quia propter bella necessario militi stipendium prebeaturs. Ordo autem ille naturalis mortalium paci accommodatushoc poscit, ut suscipiendi belli auctoritas atque consiliumpenes i principes sit. §. i. Sed si humana cupiditatebellum geritur, non nocet sanctis, in quos non habet quisquam potestatem, nisi desuper datam. Non enim estpotestas, nisi a Deo, siue iubente siue sinente. Ergo uiriustus, si forte etiam sub rege, homine sacrilego, militet, recte potest illo iubente bellare, si, uice pacis ordinemseruans, quod sibi iubetur uel non esse contra Dei preceptum, certum est, uel utrum sit, certum non est, ita, ut fortasse reum faciat regem iniquitas inperandi, innocentemautem militem ostendat ordo seruiendi.

C. V

Militare non est peccatum.

Item eiusdem in libro de uerbis Domini, tractatu [siue sermone] XIX.

Militare non est delictum, sed propter predam militare peccatum est; nec rempublicam gerere criminosum est, sed ideo agere rempublicam, ut diuitias augeas, uide-tur esse dampnabile. Propterea enim quadam prouidentiamilitantibus sunt stipendia constituta, ne, dum sumptus queritur, predo crassetur. Item: §. i. Dominus ipsedixit: „ Reddite que Dei sunt Deo, et que sunt cesariscesari.Igitur quod cesar precipit ferendum est, quod in-perats tollerandum est; sed fit intollerabile, dumpredam exactores accumulant. Item §. 2. „Interrogaue-

runt Iohannem milites, dicentes: Quid faciemus etnos? Ait illis, neminem concutiatis, neque calumpniamfaciatis, sed estote contenti stipendiis uestris.“ Sic autemse cognoscere debet omnis homo, qui militat. Non enim dehis tantum militantibus scriptura loquitur, qui armata miliciadetinentur, sed quisquis miliciae suae cingulo utitur, dignitatis suae miles asscribitur, atque ideo hec sentenciapotest dici (uerbi gratia) militibus, protectoribus, cunctisquerectoribus. Quicumque sibi stipendia publice decreta consequitur, si amplius querit, tamquam calumpniator et concussor Iohannis sententia condempnatur.

C. VI

Pacata sunt bella, que geruntur, ut mali coherceantur et boni subleuentur.

Item eiusdem de diuersis ecclesiae obseruationibus .

Apud ueros Dei cultores etiam ipsa bella pacata sunt, que non cupiditate aut crudelitate, sed pacis studio geruntur, ut mali coherceantur, et boni subleuentur.

C. VII

Summa est laus miliciae reipublicae utilitatibus obedientiam exhibere.

Item Gregorius uniuersis militibus Neapolim [lib. XII. epist. 24.]

Summa laus miliciae inter alia bona merita hec est, obedientiam reipublicae utilitatibus exhibere, quicquidsibi utiliter inperatum fuerit obtemperare, sicut etiamnunc deuotionem uestram fecisse didicimus, que epistolisnostris, quibus magnificum uirum Constantium tribunumcustodiae ciuitatis deputauimus preesse, paruit, et congruam militaris deuotionis obedientiam demonstrauit. Undescriptis uos presentibus curauimus admonendos, uti predicto magnifico uiro tribuno, sicut et fecistis, omnemdebeatis pro serenissimorum dominorum utilitate uel conser-uanda ciuitate obedientiam exhibere, quatinus quicquid auobis hactenus bene gestum agnoscitur per presentemtemporis uigilantiam ac sollicitudinem augmentetis.

Gratian. Ex his omnibus colligitur, quod militare non est peccatum, et quod precepta patiendae in preparatione cordis, nonostentatione corporis seruanda sunt.

PrevBack to TopNext

On this page