DISTINCTIO LXXXYI.

Inferiorum ordinum culpae ad nullos magis referendae sunt, quam ad desides negligentesque rectores, qui multamsepe nutriunt pestilentiam, dum austeriorem dissimulantadhibere medicinam.

Item Leo Episcopus Rustico Narbonensi Episcopo, [epist. XC. seu XCII. in princip.]:

Odio habeantur peccata, non homines; corripiantur tumidi, tolerentur infirmi; et quod seuerius castigarenecesse est non seuientis plectatur animo, sed medentis.

Item Iohannes VIII.

Facientis proculdubio culpam habet, qui quod potest corrigere negligit emendare. Scriptum quippe est: ,Nonsolum qui faciunt, sed etiam qui consentiunt,“ participes iudicantur. §. i. Et libat Domino prospera, qui abafflictis pellit aduersa. Et negligere, cum possit deturbare peruersos, nichil est aliud quam fouere. Nec caretscrupulo consensionis occultae, qui manifesto facinori desinit obuiare. Et probat se odisse uitia, qui condempnaterrantes. Nec relinquit sibi locum deuiandi, qui non pepercerit excedenti. Et primus innocentiae gradus est odissenefanda. Et latum pandit delinquentibus aditum, quiiungit cum prauitate consensum. Et nichil prodest alicuinon puniri proprio, qui puniendus est alieno peccato.

II. Pars. Gratian. Si autem in corripiendo quisque^modum excesserit, non a subditis, sed a Domino ueniam petat.

Unde Augustinus de uita clericorum:

Quando necessitas disciplinae moribus cohercendis dicere uos dura uerba conpellit, si etiam ipsi modumuos excessisse sentitis, non a uobis exigitur, ut uobis asubditis ueniam postuletis, ne apud eos, quos oportetesse subiectos, dum nimium seruatur humilitas, regendifrangatur auctoritas. Et tamen petenda est uenia abomnium Domino, qui nouit eos, quos plus iusto fortecorripitis, quanta beneuolentia diligatis.

III. Pars. Gratian. In doctrina uero sacrae scripturaedebet auctoritatem preferre^z, non secularium litterarum peritiam ostentare. Non enim est episcopalis offitii grammaticamexponere, ne laudes Iouis personent ore pontificis.

- Unde Gregorius scribit Desiderio Episcopo, [lib. IX. epist. 48.]

Cum multa nobis de uestris studiis fuissent nuntiata, ita nostro cordi est nata leticia, ut negare ea, que sibiuestra fraternitas concedenda deposcit, minime ualere-mus. Sed post hec peruenit ad nos, (quod sine uere-cundia memorare non possumus),fraternitatem tuam grammaticam quibusdam exponere. Quam rem ita molestesuscepimus, ac sumus uehementius aspernati, ut ea, queprius dicta fuerant, in gemitum et tristiciam uerteremus,quia in uno se ore cum Iouis laudibus Christi laudes noncapiunt. Et quam graue nefandumque sit episcopis canere, quod nec religioso conueniat, considera C

IV. Pars. Gratian. Liberalem quoque necessitatem patientibus sacerdotem esse oportet; alias autem uacuum portabitnomen episcopi.

Unde Gregorius scribit [lib. V. epist. 29.] Secundo seruo Dei inter cetera:

Fratrem nostrum Marianum episcopum uerbis, quibus uales, excita, quia eum obdormisse suspicor. Dicergo illi, ut cum loco mutet et mentem. Non sibicredat solam lectionem sufficere et orationem, ut remotusnichil studeat de manu fructificare: sed largam manumhabeat, necessitatem patientibus concurrat, alienam inopiamsuam credat, quia, si hocs non habet, uacuum episcopinomen tenet.

V. Pars. Gratian. In ipsa autem liberalitate modus adbibendus est rerum et personarum: rerum, ut non omnia uni, sedsingulis quedam prestentur, ut pluribus prodesse possimus, iuxtaillud Prophetae: ,, Dispersit, dedit pauperibus; personarum, utprimum iustis, deinde peccatoribus: quibus tamen dare prohibemur, non quia homines sunt, sed quia peccatores.

Unde Augustinus supra Iohannem parte iZ.

"Donare res suas istrionibus uitium est inmane, non uirtus. Et scitis de talibus, quam sit frequens fama cum laude, quia, "laudatur peccator in desideriis animae suae,et qui iniqua gerit benedicitur.""

Idem in Psalmo CII. [ad uers. Faciens misericordias.]

Qui uenatoribus donant, quare donant? dicant mihi, quare dant uenatori? Hoc in illo amant, in quo nequissimus

est, hoc in illo pascunt, hoc in illo uestiunt, ipsam nequitiam publicam spectaculis omnium. Qui donant istrionibus, qui donant meretricibus, quare donant? numquidnon et ipsa hominibus donant: Non tamen naturamibi attendunt operis Dei, sed nequitiam operis humani.

[C. IX.]Jtem .

Qui uenatori, donat, non homini donat, sed arti nequissimae. Nam si homo tantum esset, et uenator nonesset, non ei donares: honoras in eo uitium, non naturam.

[C.X.]

Idem inPsalm. CXLVIL

Vident homines uenatores, et delectantur; ue miseris, si non se correxerint. Qui enim uident uenatorem et delectantur, uidebunt Saluatorem et contristabuntur.

[C. XI.]

Item Ieronimus in Psalm. XC. [ad uers. Sperabo in

Domino] .

Esau uenator erat, quoniam peccator erat. Et penitus non inuenimus in scripturis sanctis sanctum aliquem uenatorem; piscatores inuenimus sanctos.

[C. XII.]

Item Ambrosius in omelia [XXXIII. de Quadragesima].

Quid prodest ieiunare uisceribus, et luxuriari uena-tibus? abstinere a cibis, errare peccatis?

[C. XIII.]

Item^.

An putatis illum ieiunare, fratres, qui primo diluculo non ad ecclesiam uigilat, non beatorum martirum sanctaloca perquirit, sed surgens congregat seruulos, disponitretia, canes producit, saltus siluasque perlustrat? Seruulos,inquam, secum pertrahit, fortasse magis ad ecclesiam festinantes, et uoluptatibus suis peccata accumulat aliena,nesciens reum se futurum tam de suo delicto, quam de per-dicione seruorum.

Item Ambrosius in lib. de offitiis^.

Non satis est bene uelle, sed etiam bene facere. Nec satis est iterum bene facere, nisi id ex bono fonte, hocest ex bona uoluntate proficiscatur. Jtem: §. 1. Perfecta liberalitas fide, causa, loco, tempore commendatur,ut primum opereris circa domesticos fidei. Grandis culpa,si sciente te fidelis egeat, si scias eum sine sumptu esse,

famem tollerare, erumpnam perpeti, qui presertim egere erubescit, si in causam ceciderit aut captiuitatis suorum, aut calumpniae, et non adiuues, si sit in carcere,et penis et suppliciis et propter debitum aliquod iustusexcrucietur, (nam etsi omnibus debetur misericordia,iusto amplius), si tempore suae afflictionis nichil a te in-petret, si tempore periculi, quo rapitur ad mortem, plusapud te pecunia tua ualeat quam uita morituri, non est leuepeccatum.

[C. XV.] a Item.

Dominus non uult simul effundi opes, sed dispensari, nisi forte, ut Helyseus, qui boues suos occidit, etpauitpauperes ex eo, quod habuit, ut nulla cura teneretur domestica, sed relictis omnibus in disciplinam se propheticamdaret.

[C. XVI.] a.

Item.

Est etiam illa probanda liberalitas, ut proximos seminis tui ne despicias, si egere cognoscas. Meliusenim est, ut ipse subuenias tuis, quibus pudor est ab aliissumptum deposcere, aut alicui postulare subsidium necessitatis^; non tamen illi ditiores fieri uelint,ex eoquod tu potess conferre inopibus: causam enim natura prestat, non gratia. Neque enim propterea te Deodicasti, ut tuos diuites facias, sed ut tibi uitam perpetuam fructu boni operis adquiras, et precio miserationis peccata tua redimas. Putant parum se poscere? preciumquerunt tuum, uitae tuae adimere contendunt fructum,et accusant, quod eos diuites non feceris, cum te uelintilli eternae uitae fraudare mercede?

[C. XVII.] a Item.

Consideranda est etiam in largiendo etas atque debilitas, nonnumquam etiam uerecundia, que ingenuosprodit natales, ut senibuS plus largiaris, qui sibi iamuictum non queunt querere. Similiter et debilitas corporis est promptius adiuuanda; tamen si quis ex diuitiiscecidit in egestatem, et maxime, sine uitio suo, sed autlatrociniis, aut proscriptione, aut calumpniis que habebat amisit.

[C. XVIII.] em.

Pulcra etiam liberalitas est, in ipso quoque pauperis dato mensuram tenere, ut habundes pluribus, non conciliandi fauoris gratia ultra modum fluere. Quicquid enimex affectu puro et sincero promitur, hoc est aecorum: nonsuperfluas edificationes aggredi, nec pretermittere necessarias. Et maxime sacerdotibus hoc conuenit, ornareDei templum honore congruo, ut etiam cultu aulaDomini resplendeat, inpensas misericordiae frequentare,quantum oporteat largiri peregrinis, non superfluas, sedconpetentes^. /<em: §. i. Conpatiamur itaquealienis calamitatibus, necessitates aliorum quantum possumus iuuemus, et plus interdum quam possumus. Meliusest enim causas prestare pro misericordia et inuidiamperpeti, quam pretendere inclementiam; nos aliquandoin inuidiam incidimus, quod confregimus uasa mistica, ut captiuos redimeremus.

[C. XIX.] a Item super Ziecam.

Singulis quoque generibus hominum conueniens tribuit S. Baptista responsum unum omnibus ita: publicanis, ne ultra prescriptum exigant, militibus, ne calumpniam'faciant, predam requirant; docens idcirco stipendia constituta miliciae, ne, dum sumptus queritur, predo grassetur.Sed hec et alia offitiorum precepta propria sunt singulorum, misericordia communis est usus. Ideo communepreceptum omnibus offitiis, omnibus etatibus necessaria, etab omnibus deferenda. Non publicanus, non miles excipitur,non agricola, uel urbanus, diues et pauper, omnes incommune admonentur, ut conferant non habenti. Misericordia enim plenitudo uirtutum est, et ideo omnibus estproposita forma perfectae uirtutis, ne uestimentis alimentisque suis parcant. Misericordiae tamen ipsius pro possibilitate conditionis humanae mensura seruetur, ut non sibiunusquisque totum eripiat, sed quod habet cum pauperepartiatur.

a/d era. Ceterum Dei traditio est, ut prius pascas parentes. Nam si iuxta diuinum oraculum contumelia parentis morte luitur, quanto magis fames, que multo grauior est? Quoloco insolentem Dominus infrenat iactantiam.

Idem in libro de offitiis. Pasce fame morientem. Quisquis enim pascendo hominem seruare poteris, si non paueris, occidisti.

196 a liem Ieronimus. Qui clementiam non habet, nec indutus est uiscera misericordiae et lacrimarum, quamuis spiritalis sit, nonadinpleuitc legem Christi.

VI. Pars. Gratian. Similiter etiam oportet episcopum non

esse percussorem, id est ad uindictam facilem. ■

Unde Gregorius scribit Iohonni Episcopo Corin-tioruvn [libro XI., epist. 49.]:

Si quid uero de quocumque clerico ad aures tuas peruenerit, quod te iuste possit offendere, facile non credas, nec ad uindictam te res accendat incognita; sed presentibusecclesiae tuae senioribus diligenter ueritas est perscrutanda,et tunc, si qualitas rei poposcerit, canonica districtio culpamferiat delinquentis.

Idem Ianuario Episcopo, [lib. VII. Indict. 2. epist. i.]

Tanta nequitia ad aures meas de tua senectute peruenit, ut eam, nisi humanitus pensaremus, fixa iam maledictione feriremus. Dictum quippe est mihi, quod dominicorum die, priusquam missarum solempnia celebrare, ad exarandam messem latoris presentium perrexisti, etpost exarationem eius missarum solempnia celebrasti;post missarum solempnia etiam terminos possessionisillius eradicare minime timuisti. Quod factum que penadebeat sequi, omnes, qui audiunt, sciunt. Dubii autem de tanta peruersitate fueramus, sed filius nosterCyriacus abbas a nobis requisituss, ita se cognouisseperhibuit. Et quia adhuc canis tuis parcimus, hortamur,aliquando resipisce miser senex, atque a tantaleuitate morum et operum peruersitate compescere.Et quanto morti uicinior efficeris, tanto sollicitior atquetimidior esse debes. Et quidem penae sententia in tefuerat iaculanda; sed quia simplicitatem tuam cum senectute cognouimus, interim tacemus. Eos uero, quorum consilio hocp egisti, in duobus mensibus excommunicatos esse decreuimus<i: ita! ut, si quid eis intraduorum mensium spatium humanitus euenerit, benedictione uiatici non priuentur. Deinceps autem ab eorumconsiliis cautus existe.

VII. Pars. Gratian. Vel percussor esse prohibetur, neuidelicet propriis manibus aliquem cedat.

Unde ihAgatensi Concilio legitur.

Non liceat episcopo manibus suis aliquem cedere. Hoc enim alienum a sacerdote esse debet.

VIII. Pars. Gratian. Prohibetur etiam episcopus turpis lucri esse cupidus, ne aliquo inhonesto negotio uictum uel ceteranecessaria sibi querat. Quod generaliter de omnibus diuinocultui mancipatis, id est clericis et monachis, intelligi oportet.

Unde in Calcedonensi Concilio, [cap. 3.] legitur:

Peruenit ad sanctam sinodum, quia de his qui in clero connumerantur, quidam propter turpis lucri gratiamaliorum possessionum conductiones, et causas secularium suscipiunt, et a sacris® offitiis se per desidiam separant, ad domos autem secularium concurrunt,et substantiarum eorum gubernationes auaritiae causasuscipiunt. Decreuit igitur sancta et magna sinodus,neminem horum deinceps, hoc est epicopum, siue clericum, aut monachum, conducere possessiones, aut miscerisecularibus procurationibus posses, nisi forte, qui legibusad minorum etatum tutelas siue curationes inexcusabilesattrahuntur, aut cui ipsius ciuitatis episcopus ecclesiasticarum rerum commiserit gubernacula, et orphanorumatque uiduarum, que indefensae sunt, aut earum personarum, que maxime ecclesiastico indigent amminiculo propter timorem Dei. Si quis uero transgressus fuerit hecprecepta, ecclesiasticae correctioni subiaceat.