DISTINCTIO I.

"De eccclesiarum consecratione, ei missarum celebrationibus non alibi quam in sacratis Domino locis absque magna necessitate fieri debere, liquet omnibus, quibus sunt nota nouiet ueteris testamenti precepta"

Tabernaculum enim Moysen Domino precipiente fecisse et sacrasse, cara mensa et altari eius, et er eis uasis et utensilibusad diuinum cultum explendum legimus, et non solum diuinis precibus ea sacrasse, sed etiam sancti olei unctione, Dominoiubente, per linisse nouimus. Qualiter autem hec facta sunt ,ei non alii ipsa sacra, quam sacerdotes sacra unctionedelibuti, Dominoque cum uestibus sanctis sacrati, et Leuitae tractabant, ferebant, erigebant, et deponebant, in ipsis institutionibus, que iubente Domino per Moysem conscriptae sunt, in legeDomini reperiiur. Qualiter ergo Dauid piissimus regum ampli-ficauerit cultum Dei, et templum Domini edificare uo-luit, sed propter multum sanguinem, quem effuderat, prohibitus est, et ipse expensas collegerat; Salomon quoque filiuseius, quod ipse facere optauerat, iubente et auxiliante Domino perfecit, et templum cum altari, et reliqua ad diuinumcultum peragendum consecrauit, in libro Regum legitur. §. i. 3 i« Fecit ergo Salomon in tempore illo festiuitatem celebrem, et omnis Israel cum eo, multitudo magna ab introitu Emathusque ad riuum Egipti coram Domino Deo nostro septem diebuset septem diebus, id est quatuordecim diebus, et in die octauo dimisit populos. §. 2. Iudei ergo loca, in quibus Domino sacrificabant, diuinis habebant supplicationibus consecrata, necm aliis, quam in Deo dicatis Io os, munera Domino offerebant. Si enim Iudei,umbrae legis deseruiebant, Aec faciebant, multo magis quibus ueritas patefacta, ei gratia et ueritas per Iesum data est, templa Domino edificare, ei,proni possumus melius, ornare, eaque diuinis precibus, ei sanctisunctionibus suis cum altaribus, ei uasis, uestibus quoque et reliquis ad diuinum cultum explendum utensilibus deuote et solempniter sacrare, ei non in aliis, quam in Domino sacratis abepiscopis, ei non a chorepiscopis qui sepe prohibiti sunt, nut, ni predictum est, summa necessitate exigente), missas celebrare, nec sacrificia Domino offerre debemus. Et hoc s^ summanecessitas agere conpulerit, non m domibus offerre pro- hibita sunt p. §. 3.i+ SY autem, ni legitur in concilioLaudicensi cap. 27., quod^s hf qi sunt ab episcopisordinati, tam in ecclesiis quam in domibus exorcizare non possunt,multo magis maioris gradus ministeria nisi ab eis, qui ad eos gradus sunt consecrati, quibus fungi debent, offitia agi debent uel sacrificia offerri Z2cei+f. Qnod autem, ut paulosuperius prelibatum est, oblationes in domibus offem non debent, in eodem concilio c. 59. prohibitum habetur ita:„ „ Non oportet in domibus oblationes celebrari ab episcopis ne/pres&»fem.‘ff+

Item Iginus Papa, c. 5. II. Pars. Omnes basilicae cum missa debent semperconsecrari. §. 1. Et ecclesiae destructae, ubi autemplures sunt, quam necesse sit, aut maioris magnitudinis, quam ut ex rebus ad eas pertinentibus restaurari possint, episcopi prouidentia modus inueniatur, qualiter consisterepossint.

Geiasius, c. 34. III. Pars. De locorum consecratione, quamuissuperius strictim fuerit conprehensum, michi quoquepatefactum est, quod absque precepto sedis apostolicaenonnulli factas ecclesias uel oratoria sacrare presumant.

Idem . Precepta sinodalia, que ante paucos menses de sede nostra ad prouinciam sunt directa, et antiquis canonibusconsentiunt, et ea, que minus esse probantur, addidimus, etin utraque parte constat, sine summi Pontificis auctoritateecclesiam nouiter conditam non posse dedicari; teque exhac basilica, que taliter fuerat ad cultum processionis adducta, suspendisse missas probabiliter conputamus. Sedquia deuotus locus non debet a ministeriorum gratia diuuacuus permanere, frater karissime, eorum martirum nomine, quorum relatio continet, auctoritatis nostrae suscepta serie consecrabis, ut populorum frequentatio, quamillic auide conuenire mandasti, seruatis regulis ecclesiasticis et canonibus, integrum habeat firmata religioneconuentum.

Idem [Episcopis per Lucaniam, c. 6.] Basilicas nouiter institutas, non petitis ex more pre-ceptionibus, dedicare nemo audeat, nec ambiant sibi-met episcopi uendicare clericos potestatis alienae. [Et c. ii.J: §. i. Cum enim decreta uenerabilium sanctionumnos quoque magnopere custodire nitamur, ac sine eorumdispendio etiam illa, que pro alicuius utilitatis conpendiofortasse uideantur, laxanda credamus, cumque nobiscontra salutarium reuerentiam regularum cupiamus nichildicere temere, et cum sedes apostolica superior hisomnibus, fauente Domino, que paternis canonibus sunt pre-fixa pio deuotoque studeat tenere proposito: satis indignumest, quemquam uel pontificum uel ordinum stlbsequentiumhanc obseruantiam refutare, quam B. Petri sedem et sequiuideat et docere; satisque conueniens sit, ut totum corpusecclesiae in hac sibimet obseruatione concordet, quamillic uigere conspiciat, ubi Dominus ecclesiae totius posuitprincipatum.

Idem I ob anni, Episcopo Sorano . Certum est quidem nostris preceptionibus constitutum, ne quis in ecclesia aut in oratorio, quod sedis nostrae non legitur permissione dedicatum, processionem publicamputaret inpendi, ne conditores furtiuis subreptionibus contraregularum statuta prosilirent. Sed quia Megetia spectabilis femina petitorii nobis oblatione suggessit, inpossessionibus propriis suorum corpuscula condidisse, fraterkarissime, humanitatis intuitu, quod priora statuta nonmaculet funeribus et sepulchris, tantum in conprehensispetitorio locis ministeria noueris pro solempnitate pre-standa, ut defunctorum nomine solummodo diuina celebrentur offitia, publica frequentatione et processione cessante.

Item Nykolaus Papa Clero et Plebi Nonensis Ecclesiae Ecclesia, id est catholicorum collectio, quomodo sine apostolicae sedis instituetur nutu, quando iuxta sacra decreta nec ipsa debet absque preceptione Papae basilicanouiter construi, que ipsam catholicorum intra semetamplecti cateruam dinoscitur?

Item ex Concilio Aureli an en sP . IV. Pars. Nemo ecclesiam edificet ante, quam ciuitatis episcopus ueniat, et ibidem crucem figat, publiceatrium designet, et ante prefiniat, qui edificare uult,que ad luminaria, et ad custodiam, et stipendia custodum sufficiant, et ostensa donatione sic domum edificet,et post, quam consecrata fuerit, atrium eiusdem ecclesiae sancta aqua conspergat.

Item ex Concilio Bracarensi [II., c. 6.] Si quis basilicam non pro deuotkme fidei, sed pro questu cupiditatis edificat, ut quicquid de oblationepopuli colligitur medium cum clericis diuidat, eo quod basilicam in terra sua condiderit, hoc de cetero obseruari debet, ut nullus episcoporum tam abhominabili uotoconsentiat, nec basilicam, que non pro sanctorum patrocinio,sed magis sub tributaria condicione est condita, audeat consecrare.

Item Felix Episcopus omnibus orthodoxis, [ep. I.] V. Pars. Sicut non alii, quam sacrati Domino sacerdotes debent missas celebrare, nec sacrificia superaltare offerre, sic nec in aliis, quam Domino consecratislocis, id est in tabernaculis diuinis precibus a pontificibus delibatis, missas cantare, aut sacrificia offerrelicet, nisi summa coegerit necessitas. Satius ergoest missam non cantare, aut non audire, quam in hislocis, ubi fieri non oportet; nisi pro summa necessitate contingat, quoniam necessitas legem non habet. Unde scriptum est: „Vide, ne offeras holocausta tua in omniloco, quem uideris, sed in omni loco, quem elegerit Dominus Deus tuus.“ In domibus tamen ab episcopis siuepresbiteris oblationes celebrari nullatenus licet.

Item ex Concilio Triburiensi ^. Missarum solempnia non ubicumque, sed in locis ab episcopo consecratis, uel ubi ipse permiserit, celebranda esse censemus.

Item Clemens [epist. II. ad Iacobum]. Ecclesias per congrua et utilia facite loca, que diuinis precibus sacrare oportet, et non a quoquam grauari.

Idem. Hic ergo, id est in presenti uita positos, oportet uos agnoscere uoluntatem Dei, ubi et agendi, et sacrificandi locus est, quoniam in aliis locis sacrificariet missas celebrari non licet, nisi in his, in quibus episcopus iusserit, aut ab episcopo regulariter ordinato, tenente uidelicet ciuitatem, consecrata fuerint. Aliter enim non sunt hec agenda, nec rite celebranda.

Item Siluester Papa [in generali residens Sinodo dixit]: Nullus presbiter missas celebrare presumat, nisi in sacratis ab episcopo locis, qui sui particeps de ceterouoluerit esse sacerdotii.

Item Felix Papa omnibus orthodoxis, [ep. I. c. i. et 2.] VI. Pars. Solempnitates dedicationum ecclesiarum,ti 74 a sacerdotum, per singulos annos sunt celebrandae. §. i. De ecclesiarum consecrationibus quociens clubitatur, ut nec certa scriptura, nec testesexistunt, a quibus consecratio sciatur, absque ulla dubitatione scitote eas esse sacrandas; nec talis trepidatio facit iterationem, quoniam non monstratur esseiteratum quod nescitur factum.

Item Gregorius . Solempnitates dedicationum ecclesiarum sunt solempniter celebrandae per singulos annos, ipso Dominoexemplum dante, qui ad festum dedicationis templi, omnibus id faciendi dans formam, cum reliquis populis eandem festiuitatem celebraturus uenit, sicut scriptumest: „Facta sunt encenia in Ierosolimis, et hiempserat, et ambulabat Iesus in templo in porticu Salomonis.“Quod autem octo diebus encenia sint celebranda, inlibro Regum perlecta dedicatione templi reperies°.

Item ex Concilio Mei den si, c. 8. VII. Pars. Ecclesiae uel altaria, que ambigua suntde consecratione, consecrentur, et superflua altariadestruantur.

Item Iginus Papa. Si motum fuerit altare, denuo consecretur ecclesia; si parietes mutantur, et non altare, salibus tantum exorcizetur. §. i. Si homicidio uel adulterio ecclesia uiolatafuerit, diligentissime expurgetur et denuo consecretur.

Item ex Niceno Concilio. Ecclesiis semel Deo consecratis non debet iterum consecratio adhiberi, nisi aut ab igne exustae, aut sanguinis effusione, aut cuiusquam semine pollutae fuerint; quiasicut infans, a qualicumque sacerdote in nomine Patris, etFilii, et Spiritus sancti semel baptizatus, non debet iterumbaptizari: ita nec locus Deo dicatus iterum consecrandusest, nisi propter eas causas, quas superius nominauimus; sitamen fidem sanctae Trinitatis tenuerint qui eum conse-crauerunt.

Item Iohannes Papa [Episcopis Italiae]. Ecclesias Arrianorum ubicumque inueneritis, catholicas eas diuinis precibus et operibus absque ulla mora consecrate, sicut et nos fecimus cum pro causa Theodorici regis Constantinopolim fuissemus.

Item Gregorius in Dialogo, [lib. III. c. 30.] Arrianorum ecclesia in regione urbis huius, que Subura dicitur, cum clausa usque biennium permansisset, placuit, ut in fide catholica (introductis illic B. Sebastiani,et S. Agathae martiris reliquiis) dedicari debuisset, quod et factum est.

Agapitus Papa uas catholicum, euangelii tuba, preco iusticiae, sacra altaris sedisque uelamina, sacrilegis An-timi infecta fabulis, suis catholicis precibus eluit.

Item Iulius Papa [ad Eutherium, epist. I. c. 4 ] 240 a De fabrica uero cuiuslibet ecclesiae instauranda, si diruta fuerit, et si in eo loco consecrationis solempnitasdebeat iterari, in quo sanctuaria non fuerint, nichiliudicamus officere, si per eam minime aqua exorci-zata iactetur, quia consecrationem cuiuslibet ecclesiae,in qua Spiritus sancti ara non ponitur, celebritatemtantum scimus esse missarum. Et ideo, si qua sanctorumbasilica a fundamentis etiam fuerit innouata sine altaris motione, sine aliqua dubitatione, cum in ea fuerit missarumcelebrata solempnitas, totius consecratio sanctificationisinplebitur. Si uero sanctuaria, que habebat, ablata sunt,rursus earum depositione, et missarum solempnitatereuerentiam sanctificationis accipiet.

Item ex Decretis Ormisdae Papae, c. 10. VIII. Pars. Nullus presbiter in ecclesia consecrataaliud altare erigat, nisi quod ab episcopo loci fueritsanctificatum uel permissum, ut sit discretio inter sacrumet non sacrum; nec dedicationem fingat, nisi sit. Quodsi fecerit, degradetur, si clericus est; si laicus, anathematizetur.

Item ex Concilio Affricano, c. 50. Placuit, ut altaria, que passim per agros et per uillas tamquam memoriae martirum constituntur, inquibus nullum corpus aut reliquiae martiris conditae probantur, ab episcopis, qui eisdem locis presunt, si fieri potest,euertantur. Si autem hoc propter tumultus popularesnon sinitur, plebes ammoneantur, ne illa loca frequentent, ut qui recte sapiunt nulla ibi superstitione deuictiteneantur. Et omnino nulla memoria martirum probabiliter accipiatur, nisi ubi aut corpus aut certae suntreliquiae, aut ubi origo alicuius habitationis, uel possessionis, uel passionis fidelissima origine traditur. Nam queper sompnia et per inanes quasi reuelationes quorumlibetnominum ubicumque constituuntur altaria, omnimodo reprobentur.

Item ex Concilio Aurelianensi, c. 3.283 Ecclesiam, ubi paganus sepultus est, non liceat consecrari, neque missas in ea celebrare, sed iactareforas, et mundari oportet.

Item ex Concilio Agrippinens i. Ecclesiam, in qua mortuorum cadauera infideliumsepeliuntur, sanctificare non licet; sed si apta uidetur adconsecrandum, inde euulsis corporibus, et rasis parietibus uel tignis eius loci,reedificetur. Sed si hecconsecrata prius fuerit, missas in ea celebrarelicet; si tamen fideles fuerunt qui in ea sepulti sunt.

Item ex Concilio Martini Papae [Bracarensis, c. 68. et 69. sinod. grecarum]. Non oportet clericos ignaros et presumptores super monumenta in campum ministeria portare, aut distribuere sacramenta; sed aut in ecclesia, aut in basilica, ubimartirum reliquiae sunt depositae, ubi pro defunctisofferri oblationes solent. §. 1. Nec liceat Christianis prandia ad defunctorum sepulchra deferre, et sacrificare mortuis.

Item ex Concilio Triburiensi . Concedimus etiam, ut sicubi (quod peccatis nostris exigentibus perplurimum factum est) a Normanis, et aSclauis, ab Ungaris, et a malis Christianis, seu alioqualicumque modo ecclesiae fuerint incensae et con-bustae, in capellis cum tabula consecrata missas interimcelebrari permittimus, donec ecclesiae ipsae restaurariqueant. In itinere uero positis, si ecclesia defuerit, subdiuo, seu in tentoriis, item c i tabula altaris consecrata ceteraque sacra misteria ad id offitium pertinentia ibi affuerint, missarum solempnia celebrariconcedimus.

Item ex Concilio Epaonensi, c. 6. Altaria, si non sint lapidea, erismatis unctionenon consecrentur. Ad celebranda autem diuina offitiaordinem, quem metropolitani tenent, conprouincialeseorum obseruare debebunt.

Item ex Concilio Agat en si, [c. 14.] Altaria placuit non solum unctione crismatis, sedetiam sacerdotali benedictione sacrari.

Item ex Concilio Aurelianensi, c. 3. Unicuique fidelium, licet in domo sua oratorium habere,et ibi orare; missas autem ibi celebrare non licet.

Item ex VI. Sinodo, [c. 31.] Clericos, qui ministrant in oratoriis, que intra domossunt, cum consensu episcopi loci illius hoc facere precipimus. Si quis uero hoc non obseruauerit, deponatur.

Item ex Concilio Agat ensi, [c. 21.] Si quis etiam extra parrochias, in quibus legitimusest ordinariusque conuentus, oratorium habere uoluerit,reliquis festiuitatibus, ut ibi missas audiat, propter fatigationem familiae iusto ordine permittimus. Pasca uero,Natale Domini, Epiphaniam, Ascensionem Do mini, Pentecosten et Natales S. Iohannis Baptistae, et si que maximae dies in festiuitatibus habentur,non nisi in ciuitatibus aut in parrochiis audiant. Clericiuero, si qui in hisi festiuitatibus, quas supra diximusin oratoriis (nisi iubente aut permittente episcopo)missas celebrare uoluerint, a communione pellantur.

Item Augustinus. IX. Pars. Tribus ex causis loca sanctorum transmutanda sunt. Prima, cum necessitas persecutorum locaeorum grauauerit. Secunda, cum difficultas locorum fuerit.Tercia, cum malorum societate grauantur.

Item ex Concilio Maguntiensi [I.], c. 51. Corpora sanctorum de loco ad locum nullus transferre presumat sine consilio principis, uel episcoporum san-ctaeque sinodi licentia.

Item Iginus Papa . X. Pars. Ligna ecclesiae dedicatae non debentad aliud opus iungi, nisi ad aliam ecclesiam, uel igniconburenda, uel ad profectum in monasterio fratribus;in laicorum opera non debent admitti.

Item Clemens Iacobo, Iherosolimitanorum Episcopo, [epist. II.] Altaris palla, cathedra, candelabrum, et uelum, si fuerint uetustate consumpta,incendio dentur, quoniamnon licet ea, que in sacrario fuerint, male tractari, sed incendio uniuersa tradantur. Cineres quoque eorum in baptisterio inferantur, ubi nullus transitum habeat; autin pariete, aut in fossis pauimentorum iactentur, ne introeuntium pedibus coinquinentur.

Idem. Nemo per ignorantiam clericus mortuum credat ad-uoluendum aut eius scapulas operire uelit palla, que fuit in altari, aut certe que diacono data est inmensa Domini. Qui hoc fecerit, uel leuiter, quasinichil et negligenter habuerit, diaconus triennio sexquemensibus a dominico erit remotus s altari, graui percussusanathemate. Eo quod clericum non ammonueritpresbiter, decem annis et quinque mensibus excommunicatus sit, propter quod de dominicis sacramentissubiecta sibi non ammonuerit ministeria; et postea cumgrandi humilitate matri reconcilietur ecclesiae. §. 1.Pallas uero et uela que in sanctuario sordidata fuerint ac ministeria p, diaconi cum humilibus ministris intra sanctuarium % et uelamina dominicae mensaeabluant, ne forte puluis dominici corporis male decidat.Sindonem uero non foris abluant, et erit hoc nonoperanti peccatum. Idcirco intra sacrarium ministris precipimus cum diligentia custodire. Sin peluis nouaconparetur, et preter hoc nichil aliud tangat. Sed nec ipsapeluis apponatur lauandis uelis, nisi que ad dominicialtaris cultum pertinent; pallae in alia pelui lauentur,et in alia uela ianuarum. §. 2. Cura sit etiam hostiariisex admonitione maioris, ne quis negligens aut ignarusad uelum ianuae domus Domini manus incognitey tergat;sed statim cohercitus discat omnis homo, quia uelum atriidomus Domini est.

Item Sixtus, [epist. II.] In sancta apostolica sede statutum est, ut sacra uasa non ab aliis, quam a sacratis Dominoque dicatis contrectentur hominibus. Ne pro talibus presumptionibus iratus Dominus plagam inponat populo suo, et hi etiam, qui non peccauerunt, pereant, quia perit iustus se-pissime pro inpio.

Item Stephanus Episcopus familiari amico Hilaria, [epist. I. c. 5.] Vestimenta ecclesiae, quibus Domino ministratur, et sacrata debent esse et honesta, quibus in aliis usibus non debent frui, quam ecclesiasticis et Deo dignis offitiis; que nec ab aliis debent contingi aut offerri, nisia sacratis hominibus, ne ultio, que Baltasar regem percussit, super hoc transgredientes ueniat, et corruere eos faciat ad ima.

Item ex Concilio Aurelianensi. Ad nuptiarum ornatum misteria diuina non pre-stentur, ne, dum inproborum tactu uel pompa secularis luxuriae polluuntur, ad offitium sacri mi-sterii uideantur indigna.

Item ex Concilio Triburiensi, c. 9. XI. Pars. Vasa, quibus sacrosancta conficiunturmisteria, calices sunt et patenae, de quibus Bonifatiusmartir et episcopus, interrogatus, si liceret in uasculis ligneissacramenta conficere, respondit: Quondam sacerdotesnon aureis sed ligneis calicibus utebantur. Zephe-rinus, XVI. Romanus episcopus, patenis uitreis missascelebrare constituit. Deinde Urbanus X .s Papaomnia misteria sacra fecit argentea. In hoc enim,sicut et in reliquis cultibus, magis et magis per incrementum temporum decus succreuit ecclesiarum. Nostrisenim diebus, qui serui patrisfamilias sumus, ne decusmatris ecclesiae minuatur, sed magis cumuletur et amplificetur, statuimus, ut deinceps nullus sacerdos sacrummisterium corporis et sanguinis Domini nostri Iesu Christiin ligneis uasculis ullo modo conficere presumat, ne, undeplacari debet, inde irascatur Deus.

Item ex Concilio Remensi, c. 6. Ut calix Domini cum patena, si non ex auro, omnino ex argento fiat. §. i. Si quis autem tampauper est, saltim uel stagneum calicem habeat. §. 2.De ere autem aut ex auricalco non fiat, quia obuini uirtutem eruginem pariterque uomitum prouocat.§. 3. Nullus autem in ligneo aut in s uitreo calice presumat missam cantare.

Item ex epistola Eusebii et Siluestri Papae. Consulto omnium constituimus, ut sacrificium altaris non in serico panno aut intincto quisquam celebrare missam presumat, sed in puro lineo ab episcopo consecrato, terreno scilicet lino procreato atque contexto; sicut corpus Domini nostri Iesu Christi in sindonelinea munda sepultum fuit.

Item ex VI. Sinodo, [c. 32.] XII. Pars. Iacobus frater Domini secundum carnem,cui primum credita est Iherosolimitana ecclesia, et Basilius,episcopus Cesariensis, cuius claritas per totum orbem refulsit, in scripturis addiderunt nobis missae celebrationem.

Item Thelesphorus Papa VII. a Petro, [in epistola ad omnes, c. 2.] XIII. Pars. Nocte sancta Natiuitatis Domini salua-toris missas celebrent presbiteri, et ymnum angelicum ineis solempniter decantent, quoniam et eadem nocteab angelo pastoribus est nunciatus. §. i. Et subitofacta est cum angelo multitudo miliciae celestis laudantium Deum, et dicentium: „Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonae uoluntatis.“ Reliquis uerotemporibus missarum celebrationes ante horam diei terciam minime sunt celebrandae, quia in eadem horaet Dominus crucifixus est, et super Apostolos Spiritussanctus legitur descendisse.

Item ex Concilio Cartaginensi, c. 8. XIV. Pars. Sacramenta altaris non nisi a ieiunishominibus celebrentur, excepto uno die anniuersario, quocena Domini celebratur. Nam si aliquorum promeridianotempore defunctorum, siue episcoporum siue ceterorum,conmendatio facienda est, solis orationibus fiat, si illi, quifaciunt, iam pransi inueniantur.

Item ex Concilio Cabilonensi^. XV. Pars. Solent plures, qui se ieiunare putant inQuadragesima, mox ut signum audierint ad horam nonam, manducare. Qui nullatenus ieiunare credendi sunt,si ante manducauerint, quam uespertinum celebretur offitium. Concurrendum est enim ad missam, et auditismissarum solempnibus et uespertinisoffitiis,largitiselemosinis ad cibum accedendum est. Si uero aliquisnecessitate constrictus fuerit, ut ad missam uenire nonualeat, estimata uespertina hora, conpleta oratione suaieiunium soluat.

XVI. Pars. Gratian. ih ieiuniis etiam quatuor temporum circa uespertinas horas, in sabbato uero sancto circanoctis inicium missarum solempnia sunt celebranda. Unde Leoepiscopus: „ Quod a patribus nostris .“ Item Gelasius: ^Ordinationes presbiter orum. Item Pelagius: „ Dilectionis tuaerescripta.& Require in tractatu ordinandorum. Primaquoque parte diei missarum solempnia non incongrue celebrantur.

Unde Leo Papa Dioscoro, Alexandrino Episcopo, [epist. LXXIX. al. LXXXI. c. 2.]: Necesse est autem, ut quedam pars populi sua deuo-tione priuetur, si unius tantum missae more seruato sacrificium offerre non possunt, nisi prima parte diei conuenerint. Studiose ergo fraternitatem tuamfamiliariter ammonemus, ut quod nostrae consuetudini exforma paternae traditionis insedit tua quoque cura nonnegligat, ut per omnia nobis fide et actibus congruamus.Propter quod remeanti filio nostro Possidonio presbiterohanc ad tuam dilectionem epistolam dedimus perferendam, qui s nostris processionibus atque actionibus frequenter interfuit, et tociens ad nos missus quid in omnibusapostolicae sedis auctoritas teneret agnouit.

Item Augustinus. Et hoc attendendum est, ut missae peculiares, que per dies solempnes a sacerdotibus fiunt, non ita in publicofiant, utper eas populus a publicis missarum solempnibus, que hora tercia canonice fiunt, abstrahatur. §. i.Sed sacerdotes, qui in circuitu urbis, aut in eadem urbe sunt, et populus in unum ad publicam missarum celebrationem conueniant.

Item Alexander Papa, XVII. Pars. Sufficit sacerdoti unam in die una celebrare missam, quia Christus semel passus est, et totummundum redemit. Non modica res est unam missam facere,et ualde felix qui unam digne celebrare potest. Quidamtamen pro defunctis unam faciunt, et alteram de die, sinecesse sit. Qui uero pro pecuniis aut adulationibussecularium una die presumunt plures facere missas, nonestimo euadere dampnationem.

Item ex Concilio Tolletano III. [c. I2.] XVIII. Pars. De ymnis canendis et Saluatoris, etApostolorum habemus exemplum. Nam et ipse Dominus ymnum dixisse perhibetur, Mattheo euangelista testante: ,,Et ymno dicto exierunt in montem 01iueti.“Et Paulus apostolus ad Ephesios scribit dicens: „In-plemini Spiritu, loquentes uobis in psalmis, etymnis, et canticis spiritualibus/ Et quia nonnulliymni humano studio in laudem Dei, atque Apostolorum etmartirum triumphos noscuntur esse conpositi, sicut hi,quos beatissimi doctores Ylarius atque Ambrosius ediderunt,quos tamen quidam specialiter reprobant pro eo, quod descripturis sanctorum canonum uel apostolica traditione nonexistunt: respuant ergo et illum ymnum ab hominibusconpositum, quem cottidie publico priuatoque offitio in fine omnium psalmorum dicimus: „ Gloria et honor Patri, et Filio, et Spiritui sancto in secula seculorum, Amen.“ Namet ille ymnus, quem nato Christo in carne angeli cecinerunt; „Gloria in excelsis Deo, et in terra pax hominibus bonae uoluntatis,“ et reliqua, que ibi secuntur, ecclesiastici doctores conposuerunt. Ergo nec ipsi in ecclesiiscanendi sunt, quia in sanctarum scripturarum libris noninueniuntur? Conponuntur missae, siue preces, uelorationes, siue conmendationes, seu manus inpositiones, exquibus, si nulla decantentur in ecclesia,uacant omniaoffitia ecclesiastica. Ammonet hoc fieri atque hortaturTymotheum apostolus, dicens: „Obsecro igitur primoomnium& fieri obsecrationes, orationes, postulationes,gratiarum actiones pro omnibus hominibus, pro regibus,pro 641 h omnibus, qui in sublimitate sunt.“ Sicut igituriorationes, ita et ymnos in laudem Dei conpositos, nullus nostrum ulterius inprobet.

Leo /X Hii duo solummodo ymni ab angelis in nouo testamento inueniuntur decantati: „ Alleluia,“ atque: ,,Gloria in — excelsis Deo.“ Quos pariter in Septuagesima intermittimus,quia peccato hominis ueteris a conuentu angelicae iubila-tionis expulsi in huius miserae uitae Babilonem, superflumina eius sedemus, et flemus, dum recordamur illiusSion, in qua Deum decet ymnus. Quod nouem ebdoma-dibus Alleluia intermittimus, non incongrue per nouem ebdo-madas nouem angelorum ordines accipimus, quorum decimusordo per superbiam corruens angelicum numerum in-minuit, et a felicitate perturbauit. Qui condolentes suaediminutioni, et parem ruinam sibi timentes, a perfectalaude creatoris fuere prepediti. Quorum recuperationi et consolationi consulens omnipotens Deus creator primumhominem de limo terrae formauit, qui sui generis multiplicatione dampna celestis patriae resarciret, atque angelorumgaudia suppleret. Qua spe angelicus chorus admodicumletatus. Non mirum, si ex lapsu ipsius hominisfuit conturbatuss. Unde nouem ordinum concentus inlaude creatoris remansit inperfectus, donec inChristo resurgente resurrexit prolapsus ille protoplastus.Ibi augmento sui collegii, et spe meliori angelicus exercitusgauisus, in nouum Alleluia consurrexit totus, et in eo perstatdeuotus. Quem et nos pro modulo nostro imitantes, aSeptuagesima, quando lapsus protoplasti recitatur inecclesia, Alleluia nouem ebdomadibus intermittimus, scilicetusque in Pasca, ubi Christus resurgens a mortuis tristiciamnostram in gaudium uertit, et Alleluia nobis reddit.

Nykolaus Rodulfo, Bituricensi Archiep . Porro Gloria in excelsis Deo ab episcopis in cena Domini inter missarum solempnia more nostro dicenda est. Pallio uero apostolico eadem die uti illis est licitum, quibus est ab apostolica sede permissum.

Zacharias Papa [in Sinodo Romana, c. 13. et i4.] XIX. Pars. Nullus episcopus aut presbiter,seu diaconus ad celebrandum missarum solempniapresumat cum baculo introire, aut uelato capite altario Deiassistere, quoniam et Apostolus prohibet uiros uelatocapite orare in ecclesia; et si® temere presumpseritconmunione priuetur. Cum uero ingressus fuerit episcopus aut presbiter ad missarum solempnia celebranda, nisipassio aliqua interuenerit, nullo modo audeat data oratione recedere, ut ab aliquo episcopo aut s presbiteromissarum suppleantur solempnia; sed qui inicium ponitsuppleat usque in finem. Si quis uero presumpserit,preter quod posuimus, agere, a sacro corpore et sanguineDomini nostri Iesu Christi sit suspensus.

Item ex Decretis Soteris Papae. Ut illud diuini oraculi singuli precaueant, quo scribitur: „Vae soli, quia, cum ceciderit, non habet subleuan-tem,“ summopere uerendum nobis est atque cauendum, ne horis illis atque temporibus, quibus Deo psallitur uelsacrificatur, unicuique diuinis singulariter offitiis insistentiperniciosa passio uel corporis quelibet inualetudo occurrat,que aut corpus subito subrui faciat, aut mentem alienationeuel terrore confundat. Pro huiusmodi ergo casibus pre-cauentes, necessarium duximus instituere, ut, ubi temporis^uel loci, siue cleri copia suffragatur, habeat quisque canensDeo atque sacrificans post se uicini solaminis adiutorem,ut, si aliquo casu ille, qui offitia inpleturus accedit, turbatus fuerit, uel ad terram elisus, a tergo semper habeat quieius uicem exequatur intrepidus, et offitium inceptumadinpleat.]

Anacletus seruus Christi Iesu, omnibus Episcopis, [epist. I.] XX. Pars. Episcopus Deo sacrificans secum testeshabeat. In solempnioribus quippe diebus aut septem, aut quinque, aut tres diaconos, qui oculi eius dicuntur, et subdiaconos, atque reliquos ministros secum habeat, qui sacris induti uestimentis in fronte et atergo, et presbiteri e regione dextra leuaque, corde contrito et humiliato spiritu, ac prono stent uultu, custodientes eum a maleuolis hominibus, et consensum prebentes sacrificio. Peracta autem consecratione omnes con-municent, qui noluerint ecclesiasticis carere liminibus.

Item Lucius Papa omnibus Episcopis . Iubemus apostolica auctoritate, ut semper testes uobis-cum sacerdotes habeatis et Leuitas. Et licet conscientia possit sufficere propria, tamen propter maliuolos iuxta Apostolum etiam testimonium uos oportet habere bonumab his, qui foris sunt. Igitur duo presbiteri, ettres diaconi in omni loce episcopum non deserant, proptertestimonium ecclesiasticum.

Item Sotber Papa . Hoc quoque statutum est, ut nullus presbiterorum missarum solempnia celebrare presumat, nisi duobus presentibus sibique respondentibus ipse tercius habeatur;quia, cum pluraliter dicitur ab eo: „Dominus uobiscum,“et illud in secretis: ,,Orate pro me,“ aptissime conuenit, utipsius respondeatur salutationi.

Item ex Canone Apostolorum [io.] XXI. Pars. Omnes fideles, qui conueniunt insolempnitatibus sacris ad ecclesiam, et scripturas Apostolorum et euangelium audiant. Qui autem non per-seuerant in oratione, usque dum missa peragatur, necsanctam conmunionem percipiunt, uelut inquietudinesecclesiae conmouentes conuenit conmunione priuari.

Item ex Concilio Cartaginensi IV., [c. 24.] Sacerdote uerbum in ecclesia faciente qui egressus de auditorio fuerit, excommunicetur.

Item ex Concilio Agat en si, [c. 47.] Missas die dominica secularibus totas audirespeciali ordine precipimus ita, ut ante benedictionemsacerdotis egredi populus non presumat. Quod si fecerint, ab episcopo publice confundantur.

Item ex Concilio Aurelianensi [I., c. 28.] Cum ad celebrandas missas in nomine Dei conuenitur populus non ante discedat, quam missae solempnitas conpleatur, et ubi episcopus non fuerit, benedictionem accipiat sacerdotis.

Item ex Concilio Cartaginensi IV., [c. 88.] Qui die solempni pretermisso ecclesiae conuentu ad spectacula uadit, excommunicetur.

Item ex Concilio Cartaginensi IV., [c. 84.] XXII. Pars. Episcopus nullum prohibeat ingrediecclesiam, et audire uerbum Dei, siue gentilem, siuehereticum, siue Iudeum, usque ad missam catecuminorum.

Item Anastasius Episcopus omnibus Episcopis, [epist. I. c. i.] XXIII. Pars. Apostolica auctoritate mandamus, dumsancta euangelia in ecclesia leguntur, ut sacerdotes etceteri omnes non sedentes, sed uenerabiliter curuiet in conspectu euangelii'stantes dominica uerba intenteaudiant, et fideliter adorent.

Item Gregorius VII. [in Sinodo Romana habita anno Domini 1078., c. 13.] XXIV. Pars. Omnis Christianus procuret ad missarum solempnia aliquid Deo offerre, et ducere ad memoriam, quod Deus per Moysen dixit: "Non apparebis in conspectu meo uacuus". Et in collectis sanctorum Patrum liquido apparet, quod omnes Christiani offerrealiquid Deo ex usu sanctorum Patrum debent. Ad ipsumenim prius est confugiendum, qui nostrae animae possitcurare passiones. Verum homines prepostero ordine antesibi opem ab hominibus accersiunt. Ubi autem humanasubsidia defecerint, tunc opinantur diuini fauoris gratiampostulandam.

Item Ciprianus [sermone VI. de oratione dominica.] XXV. Pars. Quando autem stamus ad orationem,fratres dilectissimi, inuigilare et incumbere ad precestoto corde debemus; cogitatio hominis carnalis et secularis abscedat, nec quicquam tunc animus quam id solum cogitet, quod precatur. Ideo et sacerdos ante orationem prefatione premissa parat fratrum mentes, dicendo:„Sursum corda," ut dum respondet plebs: „habemus ad Dominum," ammoneatur, nichil aliud se quam Dominumcogitare debere. Claudatur contra aduersarium pectus, etsoli Deo pateat, nec ad se hostem Dei tempore orationisuenire patiatur.

Pelagius Romanae ecclesiae et apostolicae sedis Episcopus uniuersis Germaniarum atque Galliarum Episcopis . XXVI. Pars. Inuenimus has nouem prefationes in sacrocatalogo tantummodo recipiendas, id est: unam inAlbis pascalibus, aliam die Ascensionis Domini, tertiam die Pentecosten, quartam de Natali Domini, quintam de Apparitione Domini, sextam de Apostolis, septimam de sancta Trinitate, octauam de Cruce,nonam de ieiunio in Quadragesima tantummodo dicendam.

Item ex Concilio Cabillonensi [II., c. 39.] XXVII. Pars. Visum preterea est nobis, ut in omnibusmissarum solempnibus pro defunctorum spiritibus lococonpetenti ecclesia Dominum deprecetur. Sicut enimnulla dies excipitur, qua non pro uiuentibus et proquibuslibet necessitatibus deprecetur: ita nimirum nulladies excipi debet, quin pro animabus fidelium preces missarum^ solempnibus Domino fundantur. Antiquitus igitur hunc morem sancta tenet ecclesia, ut et missarum®solempnibus, et aliis precibus Domino spiritus quiescentium conmendenturg, dicente B. Augustino: „Nonsunt pretermittendae supplicationes pro spiritibus mortuorum, quas faciendas pro omnibus in Christiana etcatholica societate laudamus. Defunctorum etiam tacitis nominibus eorum, quos sub generali conmemora-tione suscepit ecclesia, ut quibus ad ista desunt parentes,aut filii, aut quicumque cognati uel amici, ab una eis exhibeatur pia matre communi."

Item Innocentius Episcopus Urbis Romae Decenti0 Eugubino, [epist. I. c. 2.] De nominibus recitandis ante, quam sacerdos precem faciat, atque eorum oblationes, quorum nomina recitanda sunt, sua oratione conmendet, quam superfluum sit, et ipse per tuam prudentiam recognoscis; ut cuiushostiam necdum Deo offeras, eius ante nomen insinues,quamuis illi nichil sit incognitum.