P. 2, Causa 17, Quaestio 6 : Si archipresbyter vel episcopus sua auctoritate, non judiciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat a causa, ut ecclesia, cui praesidet, non ultra habeat jus reposcendi quod suus pastor illicite usurpavit?

Quaestio 6 : Si archipresbyter vel episcopus sua auctoritate, non judiciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat a causa, ut ecclesia, cui praesidet, non ultra habeat jus reposcendi quod suus pastor illicite usurpavit?

P. 2, Causa 17, Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?

Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?

Causa 17

Initium

Quaestio 1 : Utrum reus voti teneatur, an liceat ei a proposito sui cordis discedere?

Quaestio 2 : An ecclesia et beneficium ei reddenda sint, quae prius libera voluntate refutavit?

Quaestio 3 : Si contigisset eum se et sua monasterio tradidisse, an licentia abbatis liceret ei ad propria redire?

Quaestio 4 : Si sine licentia abbatis retro abierit, an sua sibi abbate reddenda sint?

Causa 18

Initium

Quaestio 1 : An monasterium possit petere quae ab episcopo quaesita sunt? an episcopalis ecclesia possit sibi vendicare quae monasterio fuerunt tradita?

Quaestio 2 : An per episcopum abbas sit eligendus et ordinandus, an tantummodo a propriis fratribus sit instituendus?

Causa 19

Initium

Quaestio 1 : Si episcopus debeat permittere, ut relicta propria ecclesia clericus monasterium ingrediatur?

Quaestio 2 : Si episcopus licentiam dare noluerit, an eo invito monasterium possit adire?

Quaestio 3 : Si contigerit ipsos regulares canonicos fuisse, utrum concedendus esset eis monasterii ingressus?

Causa 20

Initium

Quaestio 1 : Si in pueritiae annis traditi cogantur religionis propositum tenere?

Quaestio 2 : Si praeter voluntatem parentum tonsuram vel religionis vestem quis in pueritia accipiat, an possit sibi detrahi, an non?

Quaestio 3 : Qui praeter propriam voluntatem cucullam induerit, an cogatur eam retinere, an non?

Quaestio 4 : Si ab uno monasterio in aliud districtius liceat alicui transire?

Causa 21

Initium

Quaestio 1 : An clericus in duabus ecclesiis possit conscribi?

Quaestio 2 : Si unam voluerit relinquere, an liceat ei ad aliam transire?

Quaestio 3 : An procurationes saecularium negotiorum clericis liceat suscipere?

Quaestio 4 : An claris et fulgidis vestibus eis ornari expediat?

Quaestio 5 : An ab episcopo correpti suum officium relinquere, et ad saecularem judicem confugere valeant?

Causa 22

Initium

Quaestio 1 : An juramentum sit praestandum, an non?

Quaestio 2 : Si sit perjurus qui jurat falsum quod putabat verum?

Quaestio 3 : Si licuit archidiacono denegare episcopo consuetam obedientiam?

Quaestio 4 : si constiterit esse illicitum quod juravit archidiaconus, an sit servandum?

Quaestio 5 : Si constiterit illud servandum esse, an episcopus sit reus perjurii, qui contra juramentum archidiaconum suum ire compellit?

Causa 23

Initium

Quaestio 1 : An militare peccatum sit?

Quaestio 2 : Quod bellum sit justum, et quomodo a filiis Israel justa bella gerebantur?

Quaestio 3 : An injuria sociorum armis sit propulsanda?

Quaestio 4 : An vindicta sit inferenda?

Quaestio 5 : An sit peccatum judici vel ministro reos occidere?

Quaestio 6 : An mali sint cogendi ad bonum?

Quaestio 7 : An haeretici suis et ecclesiae rebus sint exspoliandi, et qui possidet ab haereticis ablata an dicatur possidere aliena?

Quaestio 8 : An episcopis vel quibuslibet clericis sua liceat auctoritate, vel Apostolici, vel imperatoris praecepto arma movere?

Causa 24

Initium

Quaestio 1 : An lapsus in haeresim possit aliquos officio privare, vel sententia notare?

Quaestio 2 : an post mortem aliquis possit excommunicari?

Quaestio 3 : an pro peccato alicujus tota familia sit excommunicanda?

Causa 25

Initium

Quaestio 1 : an clerici baptimalis ecclesiae auctoritate privilegii decimas suae dioecesis ex integro sibi valeant vendicare?

Quaestio 2 : An subsequenti privilegio monachorum derogetur antiquioribus privilegiis baptismalium ecclesiarum.

Causa 26

Initium

Quaestio 1 : Qui sint sortilegi?

Quaestio 2 : An sit peccatum esse sortilegum?

Quaestio 3 : A quibus genus divinationis sumpsit exordium?

Quaestio 4 : Quot sint genera divinationis?

Quaestio 5 : An sortilegi vel divini sint excommunicandi, si cessare noluerint?

Quaestio 6 : An excommunicatus ab episcopo possit reconciliari a presbytero, illo inconsulto?

Quaestio 7 : Si morientibus est indicenda poenitentia sub quantitate temporis?

Causa 27

Initium

Quaestio 1 : An conjugium possit esse inter voventes?

Quaestio 2 : An liceat sponsae a sponso recedere, et alii nubere?

Causa 28

Initium

Quaestio 1 : An conjugium sit inter infideles?

Quaestio 2 : An liceat huic aliam ducere priore vivente?

Quaestio 3 : An sit reputandus bigamus qui ante baptismum habuit unam, et post baptismum alteram?

Causa 29

Initium

Quaestio 1 : An sit conjugium inter eos?

Quaestio 2 : Si prius putabat, hunc esse liberum, et postea deprehendit, illum esse servum an liceat ei statim ab illo discedere?

Causa 30

Initium

Quaestio 1 : An uxori suae debitum reddere valeat qui proprium filium de sacro baptismate suscepit?

Quaestio 2 : An sponsalia contrahantur inter infantes?

Quaestio 3 : An spirituales vel adoptivi filii naturalibus copulari valeant?

Quaestio 4 : An uxorem compatris uxoris suae alicui ducere liceat?

Quaestio 5 : an clandestina desponsatio manifestae praejudicet?

Causa 31

Initium

Quaestio 1 : An possit duci in conjugium quae prius est polluta per adulterium?

Quaestio 2 : An filia invita sit tradenda alicui?

Quaestio 3 : An post patris sponsionem illa possit nubere alii

Causa 32

Initium

Quaestio 1 : An meretrix licite ducatur in uxorem?

Quaestio 2 : An ea, quae causa incontinentiae ducitur, sit conjux appellanda?

Quaestio 3 : Cujus arbitrium aliqua sequatur, an liberi avi, an originarii patris?

Quaestio 4 : Si vivente uxore liceat alicui filios ex ancilla quaerere?

Quaestio 5 : Si ea, quae vim patitur, pudicitiam amittere comprobetur?

Quaestio 6 : Si adulter adulteram possit dimittere?

Quaestio 7 : Si vivente dimissa aliam possit accipere?

Quaestio 8 : Si infidelem sub praemissa conditione liceat alicui fidelium in conjugem ducere?

Causa 33

Initium

Quaestio 1 : An propter impossibilitatem coeundi, a viro suo aliqua sit separanda?

Quaestio 2 : An post separationem ei nubere valeat, cum quo prius fornicata est?

Quaestio 3

Quaestio 4 : Si tempore orationis quis valeat reddere conjugii debitum?

Quaestio 5 : An vir sine consensu uxoris continentiam vovere possit, vel si minis vel terroribus licentiam vovendi ab ea extorquere valeat?

Causa 34

Initium

Quaestio 1 : An sit ista rea adulterii, quae vivente viro alteri nupsit?

Quaestio 2 : An redeunte primo sit cogenda recedere a secundo, et redire ad primum?

Causa 35

Initium

Quaestio 1 : Si liceat aliquam ex propria cognatione duci in uxorem?

Quaestio 2 : Si ex consanguinitate uxoris aliqua possit in conjugem duci?

Quaestio 3 : Usque ad quem gradum debeat quisque abstinere sive a propriis, sive ab uxoris suae consanguineis?

Quaestio 4 : Quare usque ad sextum gradum consanguinitas computatur, ita quod nec ultra protenditur, nec infra subsistit?

Quaestio 5 : Quomodo gradus consanguinitatis computandi sunt?

Quaestio 6 : Qui jurejurando propinquitatem firmare debeant?

Quaestio 7 : An illi, qui de incestuosis nati sunt, filii reputentur?

Quaestio 8 : Si ignoranter de consanguinitate vel affinitate aliqua in uxorem ducta est, an ex dispensatione possit viro suo adhaerere?

Quaestio 9 : Si contigerit ecclesiam decipi, et causa consanguinitatis aliquam a viro suo separare, quae post quadriennium nuptiis hinc inde celebratis deprehenditur non fuisse consanguinea prioris, an secunda conjugia sint rescindenda, et priora sint redintegranda?

Quaestio 10 : Si relicta alicujus de propria cognatione ad secundas nuptias transierit, an proles ex eis suscepta possit pertingere ad consortium alicujus de cognatione prioris viri?

Causa 36

Initium

Quaestio 1 : An ille raptum admiserit?

Quaestio 2 : an rapta raptori nubere possit, patre assensum praestante?

Pars 3

How to Cite

QUESTIO VII.

I. Pars. Quod iudex esse non possit quem cum reo par aut maior macula inficit, multis auctoritatibus probatur.

Dicit enim sancta Romana Sinodus :

C. I

Infames iudices esse non possunt.

Infamis persona nec procurator potest esse, nec cognitor.

Gratian. Tria sunt, quibus aliqui inpediuntur ne iudices fiant: Natura, uO surdus, mutus et perpetuo furiosus, etinpubes, quia iudicio carent. Lege, qui senatu motus est.Moribus, feminae et serui, non quia non habent iudicium, sedquia receptum est ut ciuilibus non fungantur offitiis. Verum, si seruus, dum putaretur liber, ex ddegatione sententiam dixit, quamuis postea in seruitutem depulsus sit, sententia ab eo dictarei iudicatae firmitatem tenet.

[C. II.]

In Digestis tit. de postulando.

Infames non possunt esse procuratores uel patroni causarum. Sunt autem tres ordines eorum, qui postulare prohibentur. §. i. Est autem postulare desiderium suum uel amici sui in iure apud eum, qui iurisdictioni preest, exponere, uel alteriusdesiderio contradicere. §. 2. Non postulantium, ut premisimus, tres ordines sunt. Quidam prohibentur omnino postulareuel propter etatem, ut minores decem et septem annis, uelpropter casum, ut surdus, qui prorsus non audit. Alii pro

hibentur ne pro aliis postulent uel propter sexum, ut feminae, uel propter casum, ut utroque lumine orbati, uel propternotam turpitudinis, ut hii, qui corpore suo muliebria passisunt, nisi forte ui predonum uel hostium stuprati probentur.Similiter qui capitali crimine uel calumpniae publici iudicii sunt dampnati, uel qui operas suas locauerunt ut cum bestiisdepugnarent in arena, pro aliis postulare prohibentur. His personis pro se allegare permittitur, pro alio prohibetur, nisi forte tutelam inpuberum uel curam adolescentium non affectatam, sed necessariam administrent. Pro his enim, quorum curamgerunt, eis postulare conceditur. Alii enim omnes, qui ut infames notantur, nisi pro se et pro certis personis postularenon possunt, nisi in integrum restitutionem acceperint. §. 3. Permittitur autem eis postulare pro parente, pro patrono, patrona liberis et s parentibus patroni et patronae; proliberis etiam suis S, fratre, sorore socero, socru, genero, nuru, uitrico, nouerca, priuigno, priuigna, pupillo, pupilla, furiosa, furiosa, fatuo, fatua, surdo, prodigo, et adolescente. §.4. Itempro his, quibus propter infirmitatem curatores darisolent, et qui negotiis suis aliquo perpetuo morbo super esse nonpossunt. §. 5. Omnes autem, qui non sponte, sed necessariofunguntur offitio, sine offensa postulare possunt, etiamsi hiisunt, quibus non nisi pro se° postulare permittitur. §. 6. Affinitates uero non eas accipere debemus, que quondam fuerunt, sed presentes. §. 7. Nurus et generi appellatione et soceri, etsocrus, et ulteriores, quibus pro prepositio solet accedere, continentur.

II. Pars. §. 8. Arcentur etiam a professione aduocatorum(sicut in secundo libro Codicis, titulo de postulando inuenitur)qui sub nomine honorariorum ex ipsis negotiis, que tuenda susceperint, emolumentum sibi certae partis cum graui dampno litigatoris et depredatione poscentes inueniuntur. §. 9. Item, siquis adeo procax fuerit, ut non ratione, sed probris putet essecertandum, opinionis suae inminutionem patietur p.§. 10.

Preterea non licet aduocato ullum contractum inire, ullam pactionem conferre cum eo litigatore, quem in propriam recepit fidem, nec ex industria iurgium protrahere. §. 11. Apud urbemRomam etiam honoratis, qui hoc putauerint eligendum, eous-que liceat orare, quousque maluerint, uidelicet ut non ad turpeconpendium et 1 stipem deformem hec arripiatur occasio.Nam si lucro pecuniaque capiantur, ueluti abiecti atque degeneres inter uilissimos numerabuntur. §. 12. Si uero in unocCuditorio duo tantum uel plures pre ceteris fuerint, quorum famasit hilarior, in iudicantis offitio sit ut par causidicorum distributiofiat, et exequetur pro partibus auxilium singulorum. §. 13. Si quis uero monitus a iudice ea excusatione, que nequeat con-probari, cuicumque parti patrocinium denegauerit, careat foro ;sciat etiam sibi numquam agendi copiam posse restitui. §. 14. Si quis autem ex litigatoribus detectus fuerit separatim tractassecum pluribus, et aduersario suo subtraxisse paris defensionis copiam, ostendet proculdubio iniquam a se litem foueri, et auctoritatem iudiciariam a se elusam experietur, §.15. Item, quamuis illi, qui causam fisci egissent, prohibeantur aduersusfiscum patrocinium prestare, tamen hodie etiam aduersus fiscumpatrocinium possunt exhibere priuatis, dum eam causam declinentsuscipere, quam tractauerant, dum fisci aduocati fuerunt. §. 16. Item, si contra patrem pupilli causam egisti, tutor uelcurator datus eandem causam defendere non prohiberis. §. 17. Cognitores uero ex offitio intelligantur, non ex arbitrio. Nichilenim refert, eum™, qui arbitrium suscipit, an sit integraefamae, an ignominiosus. §. 18. Filius etiam in re patris arbiteresse potest. Nam et iudicem eum esse posse plerisque placet. §. 19. Si quis uero iudex sit, arbitrium recipere eiusdem rei, de qua iudex est, et in se conpromitti iubere prohibetur y, et si sententiam dixerit, non est danda penae persecutio. Seruusarbiter esse non ualet, libertinus potest. §. 20. Porro infamiamultipliciter irrogatur. Aliquando enim contrahitur genere delicti declarati per sententiam, ueluti cum iudex pronunciat: iniuriam fecisti, hereditatem expilasti, calumpniatus es. Aliquandogenere penae, sicut illi, qui dampnantur in opus publicum, quipristinum quidem statum obtinent, sed dampno infamiae etiam postinpletum tempus subiciantur. Aliquando genere penae, et delictideclarati per sententiam, ueluti dum fustibus ceso per pre-conem dicitur: sicophantis, id est: „calumpniator. Aliquandoipso genere facti, ut exercentes inprobum fenus et illiciteexigentes usuras usurarum, et que intra tempus, quo morisest lugere maritum, matrimonium contrahit, et qui sciens eamuxorem duxit .

[Gratian.] Idem testatur Felix Papa, et eisdem uerbis. §. 1. Item in euangelio ille qui trabem gestat in oculo probatur non posse educere festucam de oculo fratris sui. §. 2. Item Dauidin lib. Psalmorum: „Peccatori autem dixit Deus:quare tu enarras iusticias meas? etc. §. 3. Item Gregorius: „ Cuius uita despicitur, restat, ut eius predicatio con-tempnaturP

C. III

Qui aliorum uicia puniunt sua prius corrigere studeant.

Idem in Moralibus [lib. XIV., in Iob. cap. 15.]

III. Pars. „ Qui sine peccato est uestrum, primus"in illam lapidem mittat.“ Ad aliena quippe peccatapunienda ibant, et sua reliquerant. Reuocentur itaqueintus ad conscientiam, ut prius propria corrigant, et tuncaliena reprehendant. Hinc est, quod cum tribus Benia-min in carnis scelere fuisset obruta, collectus omnis Israel

ulcisci iniquitatem uoluit, sed tamen semel et iterum in belli certamine ipse prostratus est. Consulto enimDomino, si ad ulciscendum ire debuissent, iussum estut irent, qui iuxta diuinae uocis inperium perrexit, etsemel et secundo perdidit, et tunc demum peccatricemtribum ualde feriens pene funditus extinxit. Quid est, quod in ultione sceleris inflammatur, et tamen ipse priusprosternitur, nisi quod prius ipsi purgandi sunt, per quosaliorum culpae feriuntur, ut ipsi iam mundi per ultionem ueniant, qui aliorum uicia corrigere festinant?

C. IV

Ille de uita alterius iudicet, qui non habet in se ipso quod puniat.

Item Ambrosius super: „Beati inmaculati, [sermone XX. ad uers. Miserationes tuae, Domine].

Iudicet ille de alterius errore, qui non habet quod in se ipso condempnet. Iudicet ille, qui non agat eadem, quein alio putauerit punienda, ne, cum de alio iudicat, in seferat sententiam. Iudicet ille, qui ad pronunciandumnullo odio, nulla offensione, nulla leuitate ducatur. Etpost pauca: §. i. Bonus iudex nichil ex arbitrio suo facit etdomesticae proposito uoluntatis, sed iuxta leges et iurapronunciat, scitis iuris obtemperat, non indulget propriae uoluntati, nichil paratum et meditatum de domodefert, sed sicut audit, ita iudicat, et sicut se habet natura, decernit; obsequitur legibus, non aduersatur, examinat causae merita, non mutat. Discite iudices seculi, quem in iudicando tenere debeatis affectum, quam sobrietatem, quam sinceritatem. Et paulo post: §. 2. Qui iudicat, non uoluntati suae obtemperare debet, sed tenere quodlegum est. Et post pauca: §. 3. In iudicando cordi magisest custodia ueritatis, quam obedientia uoluntatis.

C. V

Grauatus criminibus aliena iudicare non ualet.

Item Gregorius [praefationis in Iob c. 3. al. 6.]

In grauibus peccatis quis positus, dum suis premitur, aliena non diluit. §. 1. Cunctis enim liquet, quia, cum is displicet, qui ad intercedendum mittitur, irati animus proculdubio ad deteriora prouocatur. §. 2. Scriptum quippe est:, , Victimae inpiorum abhominabilessunt Deo, uota iustorum placabilia. Neque enim inomnipotentis Dei iudicio quid, sed a quo datur, inspicitur. §. 3. Hinc est enim quod scriptum est: „RespexitDeus ad Abel et ad munera eius, ad Cain uero et admunera eius non respexit.“ Dicturus quippe, quia Dominusrespexit ad munera, premisit sollicite, quia respexit ad Abel.Ex qua re patenter ostenditur, quia non offerens a muneribus, sed munera ab offerente placuerunt. §. 4. „Donaquippe iniquorum non probat altissimus, nec respicit inoblationibus eorum, nec in multitudine sacrificiorum seorum propitiabitur peccatis. §. 5. Item: Longe estDominus ab inpiis, et orationes iustorum exaudiet.

C. VI

Primum nosmetipsos, deinde proximos debemus corrigere.

Idem.

Postulatus Dominus de peccatrice iudicare non statim dat iudicium, sed prius se inclinans deorsum digito scribebatin terra, ac sic demum quod obnixe rogatur iudicat, nos uidelicet typice instituens, ut, cum quelibet proximorumerrata conspicimus, non hec antea errata reprehendendo iudicemus, quam ad conscientiam nostram humiliterreuersi digito eam discretionis solerter exculpemus, etquid in ea conditori placeat, quidue displiceat, examinatione dirimemuss, iuxta illud Apostoli: „Fratres, etsi preoccupatus fuerit homo in aliquo delicto etc.§. i., , Qui sine peccato est uestrum:“ id est, primouos ipsi iustitiam legis inplete, et sic innocentes manibusad i k lapidandam ream concurrite.

C. VII

Sacerdos prius sua peccata, deinde aliena detergat.

Item Augustinus ad quemdam Comitem .

Sacerdos ut sapiens medicus et perfectus primum sua peccata diluere sciat, et postea aliena detergereet sanare, et non publicare.

Gratian. Item, in euangelio sal infatuatum ad nichilum utile esse dicitur, nisi ut proiciatur foras et ab hominibus conculcetur. Ex quibus omnibus datur intelligi, quod criminosusalterius criminis iudex esse non potest, et se ipsum condempnat, dum in alterius crimen sententiam profert. §. 1. Sed obicitur:Saul cum a Domino esset reprobatus, populum Dei iudicabat, et eius iudicium uniuersus populus expetebat. Item, Dauid, cum esset adulter et homicida interrogatus a propheta, sententiamin diuitem dedit, qui ouem pauperis rapuit, dicens: „ Iudicium mortis est uiro huic. Item, Salomon, cum amore muliercularum deos gentium coleret, tamen uniuersa plebs Israeliticaad eius iudicium confluebat. Sic et Achab, quamuis coleretBaal, tamen decem tribus iudicabat. Multi etiam alii tam inueteri testamento quam in nouo inueniuntur, quorum uita cumesset blasphemabitis, tamen eorum sententia, quia ex offitiosuo seruata iudiciarii ordinis integritate processit, inueniturseruata. Unde et Dominus ait in euangelio. „ Super

cathedram Moysi sederunt scribae et Pharisei etc. Hinc liquido constat, quod mali pastores, dum sententia iusti examinisaliorum crimina feriunt, sibi ipsis nocent, dum sine exemplosuae emendationis aliorum uicia corrigere curant; subditis ueroprosunt, si, eorum increpatione correcti uel sententia coherciti, uitarn suam in melius commutare didicerint. Ac per hoc, dumab ecclesia tollerati fuerint, eorum iudicium subterfugerenon licet.

PrevBack to TopNext

On this page