QUESTIO I.

Item Innocentius Papa Rufo et Eusebio, Episcopis Macedonibus, [epist. XXII. c. 2.]

Numquid non erunt admittendi in hereditatis consortium, qui ex ea suscepti sunt, que ante baptismum fuerituxor? eruntque appellandi naturales, quia non estmatrimonium legitimum (ut uobis uidetur) nisi illud, quodpost baptismum assumitur? Ipse Dominus, cum interrogaretur a Iudeis, si liceret dimittere uxorem, atque exponeretfieri non debere, addidit:, , Quod Deus coniunxithomonon separet.“ Ac ne de his putetur esse locutus, quipost baptismum uxores sortiuntur, hoc et a Iudeis interrogatum, et Iudeis esse responsum meminerint. Quero, et sollicitus quero, si una et eadem sit uxor eius, quiante catecuminus, postea fidelis fit, filiosque exea, cum esset catecuminus, susceperit, et postea aliosfilios, cum fidelis, utrum sint fratres appellandi, an nonhabeant postea defuncto patre cum ceteris hereditatisherciscundae consortium, quibus filiorum nomen regeneratio spiritualis dicitur abstulisse? Quod cum itaiudicare atque sentire absurdum est, que ratio est hoc malum defendi, et uacua magis oppinione iactari, quam aliquaauctoritate roborari, cum non possit inter peccata deputariquod lex precipiti, et Deus coniunxit?

Item ex Decreto Euiiciani Papae.

II. Pars. Si quis gentilis gentilem uxorem dimiseritante baptismum, post baptismum in potestate eius eriteam habere, uel non habere.

IdemM.

Simili modo, si unus ex coniugatis baptizatus est, et alter gentilis, et sequi nonuult, sicut dicit Apostolus, infidelis si discedit, discedat.

Item Augustinus de fide et operibus, [c. i6.]

Uxor legitima societate coniuncta sine ulla culpa relinquitur, si cum uiro Christiano permanere noluerit. Non adtenditur, eo modo eam rectissime dimitti, si uiro suodicat: Non ero uxor tua, nisi michi uel de latrociniodiuitias congreges, aut nisi solita lenocinia, quibus nostram domum transigebas, etiam Christianus exerceas, autsi quid aliud uel facinorosum aut flagitiosum in uironouerat, quo delectata uel libidinem explebat, uel facilemuictum habebat uel etiam incedebat ornatior. Tunc enimille, cui uxor hec dixit, si ueraciter egerit penitenciamab operibus mortuis, quando ad baptismum accessit, habet-que in fundamento fidem, que per dilectionem operatur, proculdubio plus tenebitur amore diuinae gratiae, quamcarnis luxuria^, et membrum, quod eum scandalizat, fortiter amputabit.

Idem in sermone Domini in monte, lib. I. [c. 27. et 28.]

Idolatria, quam secuntur infideles, et quelibet noxia superstitio fornicatio est. Dominus autem permisit causafornicationis uxorem dimitti. Sed quia permisit, et noniussit, dedit Apostolo locum monendi, ut qui uoluerit nondimittat uxorem infidelem, quo sic fortassis possit fidelisfieri. Item [c. 28.I: §. 1. Si infidelitas fornicatio est, etidolatria infidelitas, et auaritia idolatria, non est dubitandum, et auaritiam fornicationem esse. Quis ergo iam quamlibet illicitam concupiscentiam potest recte a fornicationisgenere separare, si auaritia fornicatio est? Ex quo intelligitur, quod propter illicitas concupiscentias non tantum quein stupris cum alienis uiris aut feminis conmittuntur, sedomnino quaslibet, que animam corpore male utentem alege Dei aberrare faciunt, et perniciose turpiterque cor-

rumpi, possit sine crimine et uir uxorem suam dimittere, et uxor uirum; quia exceptam facit Dominus causam fornicationis, quam fornicationem (sicut supra consideratum est) generalem et uniuersalem intelligere cogimur.Cum autem ait: „Excepta fornicationis causa, “ nons, cuius ipsorum, uiri aut feminae. Non enim fornicantemtantum uxorem dimittere conceditur, sed quisquis eamquoque uxorem dimittit, a qua ipse cogitur fornicari, causautique fornicationis dimittit; uelut si aliquem cogat uxorsacrificare idolis. Qui talem dimittit causa fornicationisdimittit, non tantum illius, sed et suae; illius, quia fornicatur: suae, ne fornicetur.

Idem de adulterinis coniugiis, lib. II .

Non solum mechatio est illius, que carnem suam coinquiat, sed etiam que simulacrum facit mechatur.Quod si in his factis perseuerat, et penitenciam non agit, recede ab illa, et noli uiuere cum illa. Sin autem, et tuparticeps eius peccati eris.

Item Ambrosius ad Hylarium,

„Si infidelis“ (dicit Apostolus) „discedit, discedat; non est seruituti subiectus frater aut soror in huiusmodi, “id est: si infidelis noluerit esse cum coniuge fideli, hic agnoscat fidelis suam libertatem, ne ita se subiectum putet seruituti, ut ipsam dimittat fidem, ne con-iugem amittat infidelem. Hoc et de filiis atque parentibus, hoc et de fratribus atque sororibus intelligitur, propter Christum dimittendos esse, cum ponitur istacondicio, ut Christum dimittat, si eum s secum habere desiderat. Hoc ergo et de domo et de agris, et deceteris rebus, que iure pecuniario possidentur, in-telligendum est.

Item Augustinus ad Pollentium, [lib. I. de adulter, coniugiis, c. 13. et 14.]

III. Pars. Iam nunc illud uideamus, quod ait Apostolus: „ Ceteris autem ego dico, non Dominus, adinparia scilicet, ubi non ambo Christiani fuerant, con-iugia locuturus. Quod michi uisum est eum monendodixisse. Quia enim coniux fidelis relinquere coniugem licitepotest infidelem, ideo hoc fieri non Dominus, sed Apostolus prohibet. Quod enim Dominus prohibet fieri omninonon licet. Monet ergo Apostolus, quod possit essemultorum occasio lucrandorum, ut fideles coniuges in relinquendis infidelibus permissa licentia non utantur. Tibiautem uidetur, infideles quoque dimitti a fidelibus nonlicere, quia hoc uetat Apostolus, cum ego dicam licere, quia hoc non uetat Dominus; non tamen expedire, quiahoc ne fiat monet Apostolus, qui reddit etiam rationem, cur fieri non expediat, quamuis liceat. „ Quid enimscis“ (inquit) „mulier, si uirum saluum facies? aut undescis uir, si uxorem saluam facies ?“ cum etiam superiusdixisset:, , Sanctificata ests uir infidelis in mulierefideli, et mulier infidelis sanctificata est in fratre “ (hocest in Christiano). „Alioquin filii uestri, inmundi essent:nunc autem sancti sunt.“ Sic ad lucrandos coniuges et filiosChristo etiam exemplis, que iam prouenerant, uidetur hortatus. Cur ergo non expediat etiam infidelesconiuges dimitti a fidelibus, causa euidenter expressa est.Non enim propter uinculum cum talibus coniugale seruandum, sed ut querantur in Christo, recedi ab infidelibus coniugibus Apostolus uetat. Multa sunt autemfacienda non iubente lege, sed libera karitate, et ea suntin nostris offitiis gratiora, que, cum liceret nobis etiamnon inpendere, tamen causa dilectionis inpendimus. UndeDominus ipse prior, cum se tributum non debere mon-strasset, soluit tamen, ne scandalizaret eos, quibus adeternam salutem gerens morem consulebat. Iam ueroApostolus, quemadmodum ista conmendet, eius uerbatestantur, ubi dicit: „Cum sim liber ex omnibus, omnium ne seruum feci, ut plures lucrifacerem, “ cum paulosuperius dixisset: „Numquid non habemus licentiammanducandi et bibendi? numquid non habemus licentiamsororem mulierem circumducendi, sicut et p ceteri Apostoli, et fratres Domini, et Cephas? An ego solus, etBarnabas non habemus potestatem hoc operandi? Quismilitat suis stipendiis umquam? Quis plantat uineam, etde fructu eius non edit? Quis pascit gregem, et de lactegregisi non comedit?^ Et paulo post; „Si alii, “ inquit,, , potestatis uestrae iure participant, nonnemagis nos? sed non sumus usi hac potestate, sed omniatolleramus, ne quod inpedimentum demus euangelio Christi.

Item [ibidem, c. 18. et sequentibus.]

Sic enim neque recedere ab uxoribus infidelibus uel maritis fideles uiri uel feminae non prohibentur a Domino, ut neque iubeantur. Nam si dimittere tales coniugesiuberentur, nullus locus esset consilio monentis Apostoli, nehoc fieret. Nullo modo enim quod Dominus iubet seruusDomini prohibet. Item: Cum ergo cepissetgentibus euangelium predicari, iunctos^ gentilesgentilibus conperit coniugibus. Ex quibus si nonambo crederent, sed unus aut una et infidelis cum fideliconsentiret habitare, nec prohiberi a Domino debuitfidelis infidelem dimittere, nec iuberi: ideo scilicet nonprohiberi, quia iusticia permittit a fornicante discedere, etinfidelis hominis fornicatio est maior in corde, nec uera eiuspudicitia cum coniuge quidem dici potest, quia omne, quod non est ex fide, peccatum est, quamuis ueram fidelishabeat pudicitiam etiam cum infideli coniuge, que nonhabet ueram. Ideo autem nec iuberi debuerunt fideles abinfidelibus separari, quia non contra iussionem Dominigentiles fuerunt ambo coniuncti. §. i. Quoniam ergo abinfideli fidelem discedere non prohibet, nec iubet Dominus: ideo, ut non discedat, Apostolus dicit, nonDominus, habens utique Spiritum sanctum, in quo dareposset utile et fidele consilium. Unde cum dixisset demuliere, cuius uir mortuus fuerit: „Beatior autem erit, sisic permanserit, secundum consilium meum/’' ne quis hocconsilium tamquam humanum, non diuinum, contem-pnendum putaret, adierit: „Puto autem, quod et egospiritum Dei habeam.“ Proinde intelligendum est, etiamipsa, que a Domino non iubentur, sed a sancto eius famuloutiliter suadentur, eodem Domino inspirante suaderi. Absit enim, ut quisquam catholicus dixerit, quod suadetSpiritus sanctus non Dominum suadere, cum et ipseDominus sit, et inseparabilia sint opera Trinitatis. Dicittamen Apostolus:, , De uirginibus autem preceptumDomini non habeo; consilium autem do, “ non ut hoc consilium alienum existimemus a Domino, cum continuosequatur, et dicat:, , tamquam misericordiam consecutus aDomino, ut fidelis essem.“ Secundum Deum ergo datconsilium fidele in eodem p spiritu, de quo ait: „Putoautem, quod et ego spiritum Dei habeam.“ §. 2.Verumtamen aliud est Domini iubentis inperium, aliudserui q secundum misericordiam karitatis, que illi a Domino est inspirata atque donata, fidele consilium. Aliudenim ibi facere non licet, hic autem licet, ita sane, ut licitum ipsum partim quidem expediat, partim uero nonexpediat. Expedit tunc, quando non solum propteriusticiam, que coram Deo est, permittitur, sed etiamhominibus nullum ex hoc inpedimentum salutis infertur;uelut cum dat consilium non nubendi Apostolus uirginibus(unde preceptum Domini se non habere testatur), licet aliudfacere, id est nubere, etminus continentiae bonumtenere in nuptiis, ipsumque licitum etiam expedit, quoniam in uetita et illicita ruituram carnis infirmitatemsic excepit honestate nubendi, ut neminem inpediatad salutem, quamuis magis expediret magisque honestumesset, si uirgo consilium, quo preceptum eam non conpellit, arriperet. Tunc autemy non expedit id, quod licitumest, quando permittitur quidem, sed usus ipsius potestatisaliis affert inpedimentum salutis, sicut est (unde iamdiuloquimur) discessio coniugis fidelis ab infideli, quam nonprohibet Dominus precepto legis, quia coram illo iniustanon est, sed prohibet Apostolus consilio karitatis, quia infidelibus affert inpedimentum salutis non solum, quiaperniciosissime scandalizantur offensi, uerum etiam, quia, cum in alia coniugia ceciderint uiuentibus eis, a quibusdimittuntur, adulterinis nexibus colligati difficile resol-uuntur. §. 3. Ideo hic, ubi, quod licet, non expedit, non potest dici, si dimiserit infidelem, bene facit, sinon dimiserit, melius facit, sicut dictum est: „Qui datnuptum bene facit, et qui non dat nuptum melius facit;quoniam illud non solum sed utrumque pariterlicet (unde ad nichil horum precepto Domini quisqueconpellitur), sed utrumque expedit, aliud minus, aliudamplius. Unde ad id, quod amplius expedit, consilioApostoli quicumque potest capere prouocatur. Hic autem, ubi de dimittendo uel non dimittendo infidelis cumfideli coniugio queritur, utrumque quidem pariter licitum est per iusticiam, que coram Domino est, et ideo nichilhorum prohibet Dominus; sed utrumque non expedit propter infirmitatem ss hominum, et ideo id, quod nonexpedit, Apostolus prohibet, Domino dante sibi liberumprohibendi locum, quia neque id, quod monet Apostolus, prohibet Dominus, neque id, quod prohibet Apostolus, iubet Dominus. Quod nisi ita esset, neque contra prohibitionem Domini Apostolus aliquid moneret, neque contraiussionem eius aliquid prohiberet. §. 4. Proinde in hisduabus causis, una de nubendo uel non nubendo, alterade infideli coniuge dimittenda uel non dimittenda, aliquid simile est in uerbis Apostoli, aliquid dissimile. Simile quidem est illud, quod et ibidicit:, , Preceptum Domini non habeo, consilium autemdo, “ et hic dicit: „Ego dico, non Dominus.“ Quale estenim: „preceptum Domini non habeo, “ tale est: „non dicitDominus, “ et quale est: „consilium do, “ tale est: „egodico.“ Illud autem dissimile est, quia de nubendo uelnon nubendo dici potest, hoc bene fieri potest, illudautem pp melius, quoniam utrumque expedit, unum minus, aliud magis: at uero de coniuge infideli dimittendo uel non dimittendo, quoniam unum horum nonexpedit, aliud expedit, dici non oportet, qui dimittit benefacit, et qui non dimittit melius facit: sed dici oportet, non dimittat, quia scilicetnon expedit. Sic ergopossumus dicere, melius esse infidelem coniugem nondimittere, quamuis liceat et dimittere, quemadmodumrecte dicimus melius esse quod licet et expedit, quamid, quod licet et non expedit. §. 5. His de causis factum

est, ut exponens Domini sermonem, quem prolixum in monte habuit, ubi uentum est ad questionem de coniugi-bus dimittendis uel non dimittendis, adhibuerim abApostolo, non preceptum Domini, ubi ait: „Ceterisautem ego dico, non Dominus, monens eos, qui habentconiuges infideles, ut consentientes habitare secum nondimitterent. Quod utique ideo monendum, non iubendumfuit, quia non tanto pondere prohibentur homines facerelicita, quamuis non expediant, quanto pondere prohibendasunt illicita. Si autem alicubi Apostolus etiam illa, que iubenda sunt, monere dignatur, hoc facit xx parcendo infirmitati, non preiudicando iussioni. Unde sicdixit: „Non ut confundam uos, hec scribo, sed utfilios karissimos moneoquid habet questionis, ubiait: „Ego dico, non Dominusitem, ubi ait:, , Ecce egoPaulus dico uobis, quia, si circumcidamini, Christus uobisnichil proderit?“ Numquid etiam hic dixit: Ecceego dico, non Dominus? Non sunt itaque ista similia, quiaetiam illa, que iubet Dominus, non est indignum uelcontrarium, si eadem monet Apostolus. Monemus enimquos karos habemus, ut faciant Domini precepta uel iussa.Cum uero dicit: „Ego dico, non Dominus, satisostendit, Dominum non prohibere quod ipse prohibebat.Prohibuisset autem Dominus, si esset illicitum. Ergo secundum ea, que supra diximus multumque uersaui-mus, licitum erat per iusticiam; sed etiam licitum nonerat faciendum propter liberam beniuolentiam. §.6. Tuautem, cui placet ita non licere quod non uetat Dominus, sed Apostolus, quemadmodum non licet quod uetatDominus, cum exponere uoluisses, quid sibi uelitsgg quodait: „Ego dico, non Dominus/ cum alloqueretur fideles, quibus essent coniuges infideles, dixisti, quia Dominusiussit, ne coniugia sibimet diuersae religionis copularentur, et ipsum adhibuisti testimonium Domini dicentis:„Non accipies uxorem filio tuo de filiabus alienigenarum, ne traducat eum post Deos suos, ut pereat animaeius. Addidisti etiam uerba Apostoli, ubi ait: „Mulieralligata est, quamdiu uir eius uiuit; quod si mortuusfuerit uir eius, liberata est; cui uult nubat: tantum inDomino/ Quod ita exposuisti, ut adiungeres: id estChristiano. Deinde secutus es, et addidisti: Hoc est ergoDomini preceptum tam in ueteri testamento quam innouo, et hoc iubet Dominus, hoc docet Apostolus, ut nonnisi eiusdem religionis et fidei maneant copulata coniugia: quare contra Domini iussum, contra doctrinamsanctam, contra preceptum ueteris et noui testamentiiubet Apostolus, ut diuersae fidei maneant coniugia copulata? Quia Paulus, inquit, Predicator gentium et apostolus, iam in coniugio positos non solum monet, sed etiamiubet, ut si alter ex coniugibus credidisset, alterum ppp non credentem, secum habitare tamen consentientem, non dimitteret. His uerbis tuis aliud hoc esse, aliud illud, satis euidenter ostendis. Illud enim de hisconiugiis agitur, que non sunt primitus copulata wi, nenubat femina nisi suae religionis uiro, uel ne uir talemducat uxorem; id enim (ut dicis) iubet Dominus, docetApostolus, utrumque precipit testamentum. Hoc autemdiuersum esse quis abnuat, ibi agitur non de con-iungendis, sed de coniunctis? Ambo quippe unius eiusdem-que infidelitatis fuerunt, quando coniuncti sunt; sedeuangelium cum uenisset, alter sine altera, uel altera sinealtero credidit. Si ergo aliud est hoc (quod sine scrupuloullius dubitationis apparet), cur fidelem cum infideli con-iuge permanere non licet nonne etiamDominus, sicut Apostolus iubet? Nisi forte loco isto uacatillud quod tam fideliterxxx Apostolus ait:„ An uultis experimentum accipere eius, qui in me loquiturChristus? Et utique Dominus est Christus. §. 7. Intelli-gisne quid dicam? An in hoc explanando aliquanto diligentius inmorabor? Attende, utrem ipsam explanandam tamquam in conspectu declarandam planiore sermoneponamus. Ecce, coniuges duo unius infidelitatis itafuerunt, quando iuncti sunt. Nulla de his questioest, que pertineat ad illam Domini iussionem, doctrinamqueapostolicam, et preceptum testamenti ueteris et noui, quoprohibetur fidelis cum infideli copulare coniugium. Iamsunt coniuges, et ambo adhuc sunt infideles; adhuc talessunt, quales fuerunt ante, quam coniungerentur, quales que coniuncti sunt. Venitque euangelii Predicator, credidit eorum autgggg unus, aut una; sed ita, ut infidelis cum fideli habitare consentiat. Iubet fideliDominus, ut infidelem dimittat, an non iubet? Sidixeris, iubet, reclamat Apostolus: „Ego dico, non Dominus. Si dixeris, non iubet, causam requiro. Neque illammichi responsurus es, quam tuis litteris indidisti, quia Dominus uidelicet prohibet fideles infidelibus iungi. Hicenim nullo modo est ista causa; de iam iunctis loquimur, non de coniungendis. Si ergo tuamcausam non inuenisti, cur non uetet Dominus quod prohibet 353 mmmm Apostolus: (cernis iam, ut estimo, non esse ipsam, quam esse putaueras)pppp.

IV. Pars. Gratian. Contra^ inuenitur in Concilio Tollet ano IV. [c. 62.];

Iudei, qui Christianas mulieres in coniugio habent, admoneantur ab episcopo ciuitatis illius, ut, si cum eis permanere cupiunt, Christiani efficiantur. Quod si admonitinoluerint, separentur, quia non potest infidelis in eius permanere coniunctione, que iam in Christianam translata estfidem. Filii autem, qui ex talibus nati sunt, fidem atque condicionem matris sequantur. Similiter illi, quiprocreati sunt de infidelibus mulieribus et fidelibus uiris, Christianam sequantur religionem, non Iudaicam supersti-cionem.

Gratian. Verum hoc ideo statutum est, ne, dum fidelis salutem querit infidelis, pocius ipse cum eo infidelitatis perditionem inueniat. Unde in eodem Concilio £c. 59.] tam de filiis ludeorum quam de ceteris ad fidem uementibus statutum est, ut infidelium consortia euitent:

ludeorum filios uel filias, ne parentum ultra inuoluantur erroribus, ab eorum consortio separari decernimus, deputatos aut monasteriis, aut Christianis mulieribus ac uiris, Deum timentibus, ut sub eorum conuersa-tione cultum fidei discant, atque melius institutitam in moribus quam in fide proficiant.

Item [in eodem, c. 61.]

Sepe malorum consortia etiam bonos corrumpunt; quanto magis eos, qui ad uicia proni sunt? Nulla igitur ultraconmunio sit Hebreis ad fidem Christianam [translatis cumhis, qui adhuc in ueteri ritu consistunt, ne forte eorumparticipatione subuertantur. Quicumque ergo amodoex his, qui baptizati sunt, infidelium consortia non uitaue-rint, et hi Christianis donentur, et illi publicis cedibus deputentur.

Item ex VI. Sinodo, [c. 11.]

Nullus eorum, qui in sacro sunt ordine, aut laicus azima eorum manducet, aut cum eis habitet aut aliquemeorum in infirmitatibus suis uocet, aut medicinam abeis percipiat, aut cum eis in balneo lauet. Si uero quisquam hoc fecerit, si clericus est, deponatur, laicus uero, excommunicetur.

Item ex Concilio Agat en si, [c. 40.]

Omnes deinceps clerici siue laici ludeorum conuiuia uitent, nec eos quisquam ad conuiuium excipiat, quia, cum apud Christianos conmunibus cibis non utantur, indignum atque sacrilegum est eorum cibos a Christianissumi, cum ea, que Apostolo permittente nos sumimus, abillis iudicentur inmunda, ac sic inferiores Christiani incipient esse, quam Iudei, si nos que ab illis apponunturutamur, illi uero a nobis oblata contempnant.

V. Pars. Gratian. Ex his itaque euidenter colligitur, coniugium esse inter infideles. Illud uero Apostoli: „ Quic-quid non est ex fide, peccatum est, “ non ita intelligendum est, ut quicquid ab infidelibus fit peccatum esse credatur, sed omne, quod contra conscientiam fit, edificat ad gehennam. UndeAmbrosius : „ Peccatum est, quod aliter fit quam probatum est.§. 1. Item Augustinus super eundem locum:, , Omne, quodaliter fit quam probatur , peccatum est; non tamen omne, quod fit cum fide, bonum est. Ignorantia enim, que est ex culpanocete Hinc etiam Apostolus ait :, , Beatus, qui non iudicatsemetipsum in eo, quod probat, “ id est qui non facit dampnabi-lem semetipsum, aliter faciendo quam probet esse faciendum. Vel omne, quod non est ex fide, dicitur esse peccatum, quia quicquid non fit ea fide, ut ad eternam ualeat salutem, inutile reputatur apud Dominum. Unde Augustinus ait: „ Omnis uitainfidelium peccatum est, nec ualet bonum esse quod fit absqueDeo +. Ubi enim deest agnitio eternae et inconmutabilis ueritatis, falsa uirtus est etiam in optimis moribus .“§. 2. Item cum

dicitur: „non est uera pudicitia hominis infidelis cum coniuge sua, negatur pudicitia esse uer a quantum ad effectum, adpremium uidelicet eternae salutis. Sicut enim apud hereticossacramenta negantur esse uera, non quantum ad formam, sedquantum ad uirtutem, sic et uirtutes negantur apud infideles esseuerae, non quin uerae sint in eis, iuxta illud Ieronimi: „ Virtutibus ++ Romani promeruerunt inperium, sed quia effectu carenteternae salutis. §. 3. Item illud Ambrosii^: „Non est in-putandum f matrimonium, quod extra Dei decretum factum est;sed cum cognoscitur, est emendandum, “ non ostendit coniugium non esse inter infideles. Nullo enim Domini preceptogentiles prohibentur coniungi gentilibus. Nec ergo eorum coniugium extra i. e. contras Dei decretum fit. Illa itaque auctoritate iubentur separari ab inuicem qui contra Dei uel ecclesiaedecretum copulati sunt, utpote infideles cum fidelibus , consanguinei cum consanguineis, uel affines cum affinibus. Hiiomnes, si sibi inuicem copulati fuerint, separandi sunt.

Hinc etiam idem Ambrosius in libro de Patriarchis,

[lib. I. de Abraham, c. 9.]:

Caue, Christiane, gentili aut Iudeo filiam tuam tradere, Caue, inquit, gentilem, aut Iudeam atque alienigenam, hoc est hereticam, et omnem alienam a fide tua uxoremaccersas tibi. Prima coniugii fides gratia castitatis est.§. i. Si Christiana sit, non est satis, nisi ambo initiatisitis sacramento baptismatis. Simul ad orationem nocteuobis surgendum est, et coniunctis precibus obsecrandusDeus.

Non oportet cum omnibus hereticis miscere conubia, et uel filios uel filias dare, sed potius accipere, si tamen se profitentur Christianos esse futuros etcatholicos.

Item ex Concilio Aruernensi .

Si quis Iudaicae prauitati coniugali societate iungi-tur, siue Christiana Iudeo, siue Iudea Christiano mulier carnali consortio misceatur, quicumque eorumtantum nefas admisisse cognoscitur, a Christiano cetuatque conuiuio, et a conmunione ecclesiae protinus segregetur.

Gratian. Item illud Augustini: „Non est ratum con-iugium, quod sine Deo est, “ non negat coniugium esse inter infideles. Coniugium enim aliud est legitimum et non ratum, aliud ratum et non legitimum, aliud legitimum et ratum. Legitimumconiugium est, quod legali institutione uel prouinciae moribuscontrahitur. IIoc inter infideles ratum non est, quia non estfirmum et inuiolabile coniugium eorum. Dato enim libellorepudii licet eis discedere ^inuicem, et aliis copulari lege

fori, non lege poli, quam non secuntur. Inter fideles uero ratum coniugium est, quia coniugia, semel inita inter eos, ulterius soluinon possunt. Horum quedam sunt legitima, ueluti cum uxor aparentibus traditur, a sponso dotatur, et 'a sacerdote benedicitur.Hec talia coniugia legitima et rata appellantur. Illorum ueroconiugia, qui contemptis omnibus illis solempnitatibus solo affectualiquam sibi in coniugem copulant, huiuscemodi^ coniugiumnon legitimum, sed ratum tantummodo esse creditur.