DISTINCTIO CXVI.

Bene quidem fraternitas uestra ecclesiasticis legibus assecuta, sub diuini timore iudicii que erant statuenda dif-finiuit, et ad iusticiae cumulum peruenit, cum sufficienteruniuersa conplectitur, nec adiectione indiget plenitudo,maxime de clericis, quos amor dominacionis inuasit, etiugum disciplinae ecclesiasticae fecit respuere. §. i. Quorum excessus enarrare difficile est: unum tamen, quod occurrit, uenerando ordini uestro intimare non differo. Interalia, scripturam quandam illustris memoriae Basilium quasipro ecclesiasticae amore substantiae conscripsisse refero,in qua nullus Romanae ecclesiae interfuit s, uel subscripsit antistes, per quem potuisset sortiri legitimam firmitatem. Ne ' ergo disputem inde, unde potest uestrumiudicare concilium requiratur, et referatur in medium, utex lectione agnoscatis, cuiusmodi possit habere substantiam. Sancta sinodus respondit: „Deferatur in medium, utcuiusmodi sit possit agnosci.“ Hec cum diceret, Or-misda diaconus recitauit: ,,Cum in Mausoleo, quod estapud B. Petrum apostolum, resedisset sublimis eteminentis simus uir prefectus pretorio atque patricius, agensetiam uices precellentissimi regis Odoacris, Basilius, dixit ;„ Quamquam studii uestri et religionis intersit, ut in electione episcopatus concordia principaliter seruetur ecclesiae, ne per occasionem electionisp status ciuitatisuocetur in dubium, admonitione beatissimi uiri Papae nostri Simaci Simplicii, quam ante oculos semper haberedebemus, hoc nobis meministis sub obtestacione fuisse mandatum, ut propter illum strepitum et detrimentum ecclesiaeuenerabilis, si eum de hac luce contigerit transire, non sineconsultacione nostra cuiuslibet celebretur electio.“ Hec cumlegereti, Cresconius Tudertinae ciuitatis episcopussurgens e consessu dixit: „Hic perpendat sancta sinodus, utrum pretermissis personis religiosis, quibusmaxime cura est de tanto Pontifice, electionem eiusin suam possint redigere potestatem, quod contra canonesesse manifestum est.“ Item Ormisda diaconus legit: „Acne confusionis atque dispendii aliquid uenerabilisecclesia sustineret, miramur, pretermissis quicquam nobisfuissey temptatum, cum sacerdote nostro superstitenichil debuisset assumi. Quare si amplitudini uestraeuel sanctitati placet, incolumia omnia, que ad futuri antisti-stis electionem respiciunt, religiosa ueneratione seruemus,hanc legem specialiter preferentes, quam nobis heredibusquenostris Christianae mentis deuotione sancimus: ne umquampredium, siue rusticum, siue urbanum, uel ornamenta, autministeria que nunc sunt ecclesiarum, uel que ex quibuslibet titulis ecclesiarum iure peruenerint, ab eo, quinunc antistes sub electione communi fuerit ordinandus, etillis, qui futuris seculis sequuntur, quocumque tituloaut commento alienari liceat. Et quicumque hoc

facere uoluerit, inefficax atque irritum iudicetur, sitque facienti, consentientise accipientique anathema.“ §. 2.Maximus episcopus Bleranae ecclesiae dixit: „Modo sanctasinodus dignetur edicere, si licuit laico homini anathema inordinem ecclesiasticum dictare, aut si laicus potuit sacerdoti anathema dicere, et contra canones quod ei non con-petebat constituere? Dicite, quid uobis uidetur? De melicuit laico legem dare?“ Sancta sinodus dixit: „Non licuit,“et adiecit: „Lege sequentia.“ Ormisda diaconus legit:„Et is, qui predium seu rusticum uel urbanum iurisecclesiastici fuerit consecutus, nouerit se nulla lege uelprescriptione munitum; sed siue is, qui alienauerit, siue quieum sequens", uoluntate contraria predium huiusmodialienatum retinere temptauerit, id cum fructibusrestituat, qui illud fuerit consecutus.“ §. 3. Heccum legeret, Stephanus Venusinae ecclesiae episcopus sur-gens e consessu dixit: „Perlegatur/ Hormisda diaconus legit: „Qua etiam pena placuit accipientisetiam heredes afficere. In qua re cuilibet clericorum nulla ppcontradicendi libera sit facultas. Iniquum est enim et sacrilegii instar, ut que pro^ salute et requie animarum suarum unusquisque uenerabili ecclesiae pauperumcausa contulerit aut certe reliquerit, ab his, quos maxime “ seruare conuenerat, in alterum transferantur. Planequecumque in gemmis, uel auro siue argento, nec nonet uestibus minus apta usibus uel ornatui uidebuntur ecclesiae, que seruari ac diu manere non possunt, sub iustaestimatione uendantur, et erogatio religioni proficiat.“§. 4. Cumque lecta fuisset, Laurentius episcopus Mediolanensis ecclesiae dixit: ,,Ista scriptura nullum Romanaeciuitatis potuit obligare Pontificem, quia non licuit laicis statuendi in ecclesia preter Romanum Papam haberealiquam potestatem: quos obsequendi manetnecessitas,non auctoritas inperandi, maxime cum nec Papa Romanussubscripserit, nec alicuius secundum canones metropolitanilegatur assensus.“ §. 5. Petrus episcopus Rauennatis ecclesiae dixit: „Scripturam, que in nostra congregationeuulgata est, nullas uires habere yy manifestum est, quia neccanonibus conuenit, et a laica persona concepta uidetur,maxime quia in ea nullus presul sedis apostolicae interfuisse,uel propria subscriptione eam confirmasse monstra-tur. §. 6. Eulalius episcopus Siracusanae ecclesiae dixit:„ Scripturam, que in sacerdotali concilio recitata est, eui-dentissimis documentis constat inualidam: primum,quod contra Patrum regulas a laicis, quamuis religiosis(quibus nulla de ecclesiasticis facultatibus aliquid disponendi legitur umquam attributa facultas), facta uidetur;deinde quod nullius presulis apostolicae sedis subscriptionefirmata docetur. Quod si cuiuslibet prouinciae sacerdotesintra suos terminos concilio habito quicquid sine metropolitani sui auctoritate traq!auerint, irritum esse deberesancti Patres sanxerunt,'quanto magis quod in apostolicasede, nunc extante presule (qui, merito B. Petriapostoli per uniuersum orbem primatum obtinens sacerdotii,statutis sinodalibus consueuit tribuere firmitatem) a laicis(licet consentientibus aliquantis episcopis, qui tamen Pontifici, a quo consecrati probantur, preiudicium inferre nonpotuerunt) presumptum fuisse cognoscitur, uiribus carerenon dubium est, nec posse inter ecclesiastica ullo modostatuta censeri?“ §. 7. Sancta sinodus dixit: „Licetsecundum prosecutionem uenerabilium fratrum nostrorum,Laurentii, Petri, Eulalii, Cresconii, Maximi, uel Stephani,nec apud nos incertum habetur, hanc ipsam scripturamnullius esse momenti, uerumtamen etiamsi aliqua possit i05eee tine subsistere, modis omnibus in sinodali con-uentu prouida beatitudinis uestrae sententia eneruari con-ueniebat et in irritum deduci, ne in exemplo remaneretpresumendi quibuslibet laicis, quamuis religiosis, uel potentibus, in quacumque ciuitate quolibet modo aliquid decernerede ecclesiasticis facultatibus, quarum solis sacerdotibus disponendi indiscusse a Deo cura commissa docetur.“

Unde in sexta actione Calcedonensis Concilii Martianus Inperator dixit inter cetera:

Nos ad fidem confirmandam, non ad potenciamostendendam exemplo religiosissimi principis Constantini Sinodo interesse uolumus, ut inuenta ueritatenon ultra multitudo prauis doctrinis attracta discordet.

[C. III.]

Item in eadem, [VI. actione, in fine].

Quedam capitula sunt, que ad honorem uestrae re-uerentiae uobis seruauimus, decorum esse iudicantes, a uobis hec regulariter firmari potius per sinodum, quamnostra lege sanciri.

Item Nicolaus Papa [in epistola ad Michaelem Imp. que incipit: „Proposueramus."]Ubinam legistis, inperatores antecessores uestrossinodalibus conuentibus interfuisse, nisi forsitan inquibus de fide tractatum est, que uniuersalis est, queomnium communis est, que non solum ad clericos, uerumetiam ad laicos et ad omnes omnino pertinet Christianos?

Idem [in eadem epistola].

Denique hi, quibus tantum humanis rebus, et non diuinis preesse permissum est, quomodo de his, per quos diuinaministrantur, iudicare presumant, penitus ignoramus.

Idem [paulo inferius].

Cum ad uerum uentum est, ultra sibi nec inperator iura Pontificatus arripuit, nec Pontifex nomen inperato-rium usurpauit, quoniam idem mediator Dei et hominum,homo Christus Iesus, actibus propriis et dignitatibusdistinctis offitia potestatis utriusque discreuit, propria uolensmedicinali humilitate sursum efferri, non humana superbiarursum in inferno demergi, ut et Christiani inperatorespro eterna uita Pontificibus indigerent, et Pontifices procursu temporalium tantummodo rerum inperialibus legibusuterentur, quatinus spiritualis actio a carnalibus distaretincursibus, et Deo militans minime se negociis secularibus inplicaret, ac uicissim non ille rebus diuinis presidereuideretur, qui es set negociis secularibus inplicatus.

Idem [in eadem, paucis interiectis].

Satis euidenter ostenditur, a seculari potestate nec solui prorsus, nec ligari Pontificem, quem constat a pioprincipe Constantino (quem longe superius memoraui-mus) Deum appellatum, cum nec posse Deum abhominibus iudicari manifestum sit. Sed et Theodosiusminor sanctae Sinodo scribens dixit Ephesinae primae:„Deputatus est igitur Candidianus, magnificentissimuscomes strenuorum domesticorum, transire usque ad sanctissimam sinodum uestram, et in nullo quidem, que faciendae sunt de piis dogmatibus questiones seu potius expositiones, communicare. Illicitum namque est eum, quinon sit in s ordine sanctissimorum episcoporum, ecclesiasticis intermisceri tractatibus/ (Et post pauca:) §. i.His itaque manifestis repertis, aparet conministrumIgnatium per inperialem tantummodo sententiam nullo modopotuisse prorsus expelli. In cuius dampnatione quia pre-sulum quoque assensus est subsecutus, aparet fuissepatratum id causa adulationis, non legitimae sanctionis.

Idem Lodouico Inperatori.

In scripturis narratur Constantinus inperator dixisse: ,,Vere si propriis oculis uidissem sacerdotem Dei, autaliquem eorum, qui monachico habitu circumamicti sunt,peccantem, clamidem meam explicarem et cooperiremeum, ne ab aliquo uideretur/ In quibus igitur, deside-

rantissime fili, necessario commonemini, ut quemadmodum fide et religione ac honoris parilitate ei adequari uidemini, ita quoque humilitate atque deuotione equipararinichilominus anheletis, ita ut in nullo inferior eo, sed potiorinueniamini post exempla, qui talem se exhibuit antetalia prorsus exempla. Sed hec quidem diximus,cautos uos reddere cupientes, ut si de Domini sacerdotibus, qui iure patres dicuntur, aliquid contigerit uos audire,quod confusionem piis mentibus ingerat, non infronitum,sed pudoratos filios Noe imitantes, patriam s de reliquouerecundiam contegatis, ut affluenti, quemadmodum et illi,benedictione repleri moderante Domino mereamini.

Item ex epistola Gregorii [VII.] ad Hermannum Metensem Episcopum, [lib. VIII. epist. 2i.]Quis dubitet sacerdotes Christi regum et principumomniumque fidelium patres et magistros censeri? Nonnemiserabilis insaniae esse cognoscitur, si filius patrem,discipulus magistrum sibi conetur subiugare, et iniquisobligationibus illum suae potestati subicere, a quo creditnon solum in terra, sed etiam in celis se ligari posse et solui?

Item Gelasius Papa Anastasio Inperatori.

Duo sunt quippe, inperator auguste, quibus principaliter hic mundus regitur: auctoritas sacra Pontificum, et regalis potestas. In quibus tanto grauius est pondussacerdotum, quanto etiam pro ipsis regibus hominum indiuino sunt reddituri examine rationem. Et post pauca :§. i. Nosti itaque inter hec ex illorum te pendereiudicio, non illos ad tuam posse redigi uoluntatem.§. 2. Talibus igitur institutis, talibusque fulti auctoritatibus plerique Pontificum, alii reges, alii inperatores excom-municauerunt °. Nam si speciale aliquod de personisprincipum requiratur exemplum, B. Innocentius Papa Archa-dium inperatorem (quia consensit, ut S. Iohannes Criso-stomus a sua sede pelleretur), excommunicauit. B.etiam Ambrosius, licet sanctus, non tamen uniuersalisecclesiae episcopus, pro culpa, que aliis sacerdotibus nonadeo grauis uidebatur, Theodosium Magnum inperatoremexcommunicans ab ecclesia exclusit; qui etiam in suisscriptis ostendit, quod aurum non tam pretiosius sit plumbo,quam regia potestate sit altior ordo sacerdotalis, hocmodo circa principium sui pastoralis scribens: „Honor,

fratres, et sublimitas episcopalis nullis poterit conparationi-bus adequari. Si regum fulgori conpares et principum diademati, longe erit inferius, quam si plumbi metallum adauri fulgorem conpares, quippe cum uideas regum colla etprincipum submitti genibus sacerdotum, et osculata eorumdextera, orationibus eorum credant se communicari.“

Item Iohannes.

Si inperator catholicus est (quod salua pace ipsius dixerimus) filius est, non presul ecclesiae; quod ad religionem conpetit discere ei conuenit, inon docere; habet priuilegia potestatis suae, que administrandis legibus publicisdiuinitus consecutus est, et eius beneficiis non ingratuscontra dispositionem celestis ordinis nil usurpet. Ad sacerdotes enim Deus uoluit que ecclesiae sunt disponendapertinere, non ad seculi potestates, quas, si fideles sunt,ecclesiae suae sacerdotibus uoluit esse subiectas. Nonsibi uendicet alienum ius, et ministerium, quod alteri deputatum est, ne contra eum tendat abrumpi, a quo omniaconstituta sunt, et contra illius beneficia pugnare uideatur,a quo propriam consecutus est potestatem. Non a legibus publicis, non a potestatibus seculi, sed a pontificibus etsacerdotibus omnipotens Deus Christianae religionis clericoset sacerdotes uoluit ordinari, et discuti et recipi de erroreremeantes. Inperatores Christiani subdere debent execu-tiones suas ecclesiasticis presulibus, non preferre.

[PALE A.

Item Gelas ius ad Episcopos orientales.

Numquam de pontificibus nisi ecclesiam iudicasse;

non esse humanarum legum de talibus ferre sententiam absque ecclesiae principaliter constitutis pontificibus; obsequi solere principes Christianos decretis ecclesiae, non suampreponere potestatem; episcopis caput subdere principemsolitum, non de eorum capitibus iudicare.]

[PALE A.

Constantinus inperator coronam, et omnem regiam dignitatem in urbe Romana, et in Italia, et in partibus occidentalibus Apostolico concessit. Nam in gestis B. Siluestri (que B. Papa Gelasius in concilio LXX. episcoporum acatholicis legi commemorat, et pro antiquo usu multashoc imitari dicit ecclesias) ita legitur:]

[PALEA.

Constantinus inperator quarta die sui baptismi priuilegium Romanae ecclesiae Pontifici contulit, ut in totoorbe Romano sacerdotes ita hunc caput habeant, sicutiudices regem. In eo priuilegio ita inter cetera legitur:„Utile iudicauimus una cum omnibus satrapis nostris,et uniuerso senatu optimatibusque meis, etiam et cunctopopulo Romanae gloriae inperio subiacenti, ut sicut B.Petrus in terris uicarius Filii Dei esse uidetur constitutus,ita et Pontifices, qui ipsius principis apostolorum gerunt uices, principatus potestatem amplius quam terrena inperialis nostrae serenitatis mansuetudo habereuidetur, concessam a nobis nostroque inperio obtineant,eligentes nobis ipsum principem apostolorum uel eiusuicarios firmos apud Deum esse patronos. Et sicut

nostram terrenam inperialem potentiam, sic eius sacrosanctam Romanam ecclesiam decreuimus ueneranter honorari, et amplius quam nostrum inperium et terrenumthronum sedem sacratissimam B. Petri gloriose exaltari,tribuentes ei potestatem, et gloriae dignitatem atqueuigorem, et honorificentiam inperialem. Atque decernentessancimus, ut principatum teneat tam super quatuor pre-cipuas sedes, Alexandrinam, Antiocenam, Ierosolimi-tanam, Constantinopolitanam, quam etiam super omnesin uniuerso orbe terrarumecclesias Dei, et Pontifex,qui pro tempore ipsius sacrosanctae Romanae ecclesiaeextiterit, celsior et princeps cunctis sacerdotibus totiusmundi existat, et eius iudicio queque ad cultum Dei uelfidei Christianorum stabilitatem procuranda fuerint disponantur. Et infra: §. i. Ecclesiis beatorum apostolorumPetri et Pauli pro continuatione luminariorum possessionum predia contulimus, et rebus diuersis eas aitauimus,et per nostram inperialem iussionem sacram tam in oriente,quam in occidente, uel etiam septentrionali et meridianaplaga, uidelicet in Iudea, Grecia, Asia, Thracia, Affrica etItalia, uel diuersis insulis, nostra largitate ei concessimus,ea prorsus ratione, ut per manus beatissimi patris nostri Siluestri summi Pontificis successorumque eius omnia disponantur. Et infra: §. 2. Beato Siluestro Patri nostro,summo Pontifici et uniuersalis urbis Romae Papae, etomnibus, eius successoribus Pontificibus, qui usque infinem mundi in sede B. Petri erunt sessuri, de presenticontradimus palatium inperii nostri Lateranense,deinde diadema, uidelicet coronam capitis nostri, simulquefrigium, hec non et superhumerale, uidelicet lorum,quod inperiale circumdare assolet collum; uerum etiamet clamidem purpuream, atque tunicam coccineam, etomnia inperialia indumenta; sed et dignitatem inperia-liumpresidentium equitum, conferentes etiametinperialia sceptra, simulque cuncta signa, atquebanda, et diuersa ornamenta inperialia, et omnemprocessionem inperialis culminis et gloriam potestatisnostrae. §. 3. Viris autem reuerentissimis clericis indiuersis ordinibus eidem sacrosanctae Romanae ecclesiae seruientibus illud culmen singularitate, potentia et pre-cellentia habere sancimus, cuius amplissimus nostersenatus uidetur gloria adornari, id est patricios + atqueconsules effici, nec non et ceteris dignitatibus inperiali-bus eos promulgamus decorari. Et sicut inperialismilicia ornatur, ita et clerum sanctae Romanae ecclesiae ornari decernimus. Et quemadmodum inperalispotentia offitiis diuersis, cubiculariorum nempe, et ostiariorum, atque omnium excubitorum ornatur, ita et sanctamRomanam ecclesiam decorari uolumus. Et ut amplissimepontificale decus prefulgeat, decernimus et hoc, clericorum eiusdem sanctae Romanae ecclesiae manipulis etlinteaminibus, id est candidissimo colore, decorari equos,ita et equitare. Et sicut noster senatus calciamentis utiturcum udonibus ++, id est candido linteamine illustratis,sic utantur et clerici, ut sicut celestia, ita et terrena adlaudem Dei decorentur. §. 4. Pre omnibus autem licentiamtribuimus ipsi sanctissimo Patri nostro Siluestro etsuccessoribus eius ex nostro indicto, ut quem placatus fft proprio consilio clericare uoluerit, et in religiosorum numero clericorum connumerare, nullus ex omnibus presumat superbe agere, j. Decreuimus itaqueet hoc, ut" ipse et successores eius diademate, uidelicetcorona, quam ex capite nostro illi concessimus, ex auropurissimo et gemmis pretiosis uti debeant, et in capite adlaudem Dei pro honore B. Petri gestare. Ipse uerobeatissimus Papa, quia super coronam clericatus, quamgerit ad gloriam B. Petri, omnino ipsa ex auro non estpassus uti corona, nos frigium candido nitore splendidum, resurrectionem dominicam designans, eius sacratissimo uertici manibus nostris inposuimus, et tenentesfrenum equi ipsius pro reuerentia B. Petri stratorisoffitium illi exhibuimus, statuentes eodem frigio omnes eiussuccessores singulariter uti in processionibus ad imitationeminperii nostri. §. 6. Unde ut pontificalis apex nonuilescat, sed magis quam terreni inperii dignitas gloriaet potentia decoretur, ecce tam palatium nostrum, utpredictum est, quam Romanam urbem, et omnesItaliae seu occidentalium regionum prouincias, loca et ciui-

tates prefato beatissimo Pontifici nostro Siluestro uniuersali Papae contradimus atque relinquimus, et abeo et a successoribus eius per hanc diualem nostram etpragmaticum constitutum decernimus disponenda, atqueiuri sanctae Romanae ecclesiae concedimus permansura. §. 7. Unde congruum perspeximus nostruminperium et regni potestatem in orientalibus transferriregionibus, et in Bizantiae prouinciae optimo loconomini nostro ciuitatem edificari, et nostrum illic constituiinperium, quoniam ubi principatus sacerdotum et Christianaereligionis caput ab inperatore celesti constitutum est, iustumnon est, ut illic inperator terrenus habeat potestatem.§. 8. Hec uero omnia+tff, que per hanc nostram inperia-lem sacram, et per alia diualia decreta statuimus atqueconfirmauimus, usque in finem mundi illibata et inconcussa permanere decernimus. Unde coram Deouiuo, qui nos regnare precepit, et coram terribili eius iudicioobtestamur per hoc nostrum inperiale constitutumomnes nostros successores inperatores, uel cunctos optimates, satrapas etiam, amplissimum senatum, et uniuer-sum populum in toto orbe terrarum nunc et in posterumcunctis retro temporibus inperio nostro subiacentem,nulli eorum quoquo modo licere hec aut infringere,aut in quoquam conuellere. Si quis autem, quod noncredimus, in hoc temerator aut contemptor extiterit,eternis condempnationibus subiaceat innodatus, et sanctosDei, principes apostolorum Petrum et Paulum sibi in presenti et in futura uita sentiat contrarios, atque in infernoinferiori concrematus cum diabolo et omnibus deficiatinpiis. Huius uero inperialis decreti nostri paginampropriis manibus roborantes, super uenerandum corpus B.Petri principis apostolorum posuimus. Datum Romae3. Calend. Aprilis, Domino nostro Flauio ConstantinoAugusto quater, et Gallicano V. C. Coss.]

Item Gelasius [ad Episcopos Dardaniae].

Sicut quamuis parua ciuitas prerogatiuam presentis regni non minuit, sic inperialis presentia mensuram dispensationis religiosae non mutat. Et infra: §. 1. Semper esteffectum sacerdotali concilio de sacerdotibus iudiciaprouenire. Nam qualescumque pontifices, etsi errorehumanitus accidente, non tamen contra religionemullatenus excedentes, nullatenus uidentur a secularipotestate posse percelli.

Item Marcellus Papa Maxentio.

Boni principis est ac religiosi ecclesias contritas atque conscissas restaurare, nouasque edificare, et Deisacerdotes honorare atque tueri. Unde sanctos apostoloseorumque successores sub diuina contestacione constitutosprecepisse legimus, non debere fieri persecutiones, necinferri fluctuaciones, nec inuidere laborantibus in agrodominico, nec expelli eterni regis dispensatores.