DISTINCTIO L:

Si lapsis ad suum ordinem reuertendi licentia conceditur, uigor canonicae proculdubio frangitur disciplinae, dum pro reuersionis spe prauae actionis desideria quisconcipere non formidat. Et post pauca: §. 1. Illud preomnibus studete, ut lapsos in sacro ordine nulliusuobis supplicatio aliquo modo reuocare studeat, ne huiusmodi non statuta, sed temporaliter dilata credatur essesuindicta.

Item Martinus Papa [I.] Amando Episcopo.

Qui semel post suam ordinationem in lapsum ceciderit, deinceps iam depositus erit, nullumque gradum sacerdotiipoterit adipisci.

Item Gregorius Papa Sabino Episcopo [lib. VII. epist. 25.]

Presbiterum, de quo nos fraternitas tua latoris presentium legatione consuluit, nulla ratione in sacro ordine post lapsum aut permanere, aut reuocari posse cognoscat.Circa quem tamen mitius agendum est, quia commissumfacinus facili dicitur professione confessus.

Item I oh anne s VIII. Cenomantico Venet ensi Episcopo.

Miror minus doctam scientiam tuam sacerdotem putare et post perpetratum homicidium posse in sacerdotio ministrare, immo (quod est ineptius) nobis suadere uelle, ut ipsi tali presumptioni preberemus assensum. Quisenim tam demens tamque peruersi sensus tale quid existimaret uel post quantamcumque penitenciam concedendum, cum omni sit canonicae disciplinae contrarium?

Item Nicolaus Pupa.

Clericum, qui paganum occiderit, non oportet ad maiorem gradum prouehi, qui carere debet etiam acquisito, homicida enim est. Nam cum discreti sint milites seculi amilitibus ecclesiae, non conuenit militem ecclesiae militare seculo, per quod ad effusionem sanguinis necesse sitperuenire.

Idem Osbaldo Corepiscopo Quadrantino.

De his clericis, pro quibus consuluistis, scilicet, qui se defendendo paganum occiderunt, si postea per penitenciamemendati ad pristinum possint gradum redire, aut adaltiorem ascendere, scito, nos nullam occasionem darenec ullam tribuere licentiam eis quemlibet hominumquolibet modo occidendi. Verum si contigerit, ut clericus sacerdotalis ordinis saltim paganum occiderit, multumsibi consulit, si ab offitio sacerdotali recesserit; satiusqueilli est in hac uita Domino sub inferiori habitu inreprehen-sibiliter famulari, quam alta indebite appetendo in profundum dampnabiliter dimergi.

Item ex Concilio Agat ensi.

Si episcopus, presbiter, aut diaconus capitale crimen commiserit, aut cartam falsauerit, aut falsum testimoniumdixerit, ab offitii honore depositus in monasterio detrudatur», et ibi quamdiu uixerit laicam tantummodo communionem accipiat.

Item ex Concilio Martini Papae, [c. 26.]

Si quis uiduam aut ab alio relictam duxerit, nort admittatur ad clerum. Quod si irrepserit, deiciatur. Similiter si homicidii aut facto, aut precepto, aut consilio, aut defensione post baptismum conscius fuerit, et peraliquam subreptionem ad clericatum uenerit, deiciatur, et infine uitae suae communionem accipiat.

Item Gregorius lanuario Episcopo Caralitano,

[lib. III. epist. 26.]

Peruenit ad nos, quosdam de sacris ordinibus lapsos uel post penitenciam, uel ante penitenciam ad ministerii suioffitium reuocari; quod omnino prohibemus, et in hac resacratissimi quoque canones contradicunt. Qui igitur postacceptum sacrum ordinem lapsus in peccatum fueritcarnis, sacro ordine careat, et ad ministerium altarisnon accedat.

Idem Venantio Lunensi Episcopo, [lib. IV. epist. 5.]

Accedens ad Gorgonam insulam fraternitas uestra discutiat id, quod ad nos de Saturnino expresbitero est perlatum. Peruenit namque ad nos, quia postquam de sacris ordinibus lapsus a sui sacerdotii ordine deiectus est, adexplendum ministerium presbiterii presumpsit accedere, et omnipotenti Deo hostias immolare. Quod si itafactum uestra fraternitas repererit, eum sacri corporis etsanguinis domini participatione priuatum in penitenciamredigat, ita ut usque ad diem ultimum in eadem excommunicatione permaneat et uiaticum tantummodo exitussui tempore percipiat. Sin autem eum talem penitenciamagere fraternitas uestra£ cognouerit, ut ei mste ad re-cipiendam inter laicos communionem etiam ante exitumdebeat misereri, hoc in tuae fraternitatis ponimus potestate.Et infra: §. 1. Preterea ad fraternitatis tuae consultarespondentes statuimus, diaconem et abbatem, quem deportu Veneris indicas cecidisse, ad sacrum ordinem nondebere uel posse aliquo modo reuocari. Quem quidemsacro ordine priuatum in penitenciam deputare te conuenit; cuius si postea actus conuersatioque meruerit, priorem inter alios monachos, ubi decreueris, standi locumobtineat. Subdiaconi quoque, quos similis culpa constringit, ab offitio suo irreuocabiliter depositi, inter laicoscommunionem accipiant. In portu autem Veneris loco lapsidiaconi alium, qui hoc offitium inplere debeat, ordinabis.Saturninum uero expresbiterum, ut numquam ad sacriordinis ministerium presumat accedere, scriptis cauere de-creuimus; sed eum in insula Gorgona atque Caprariasollicitudinem de monasteriis gerere, et in quo est statusine cuiusquam aduersitate manere permisimus.

Idem [Mariniano Episcopo Rauennae, lib. VI. epist. 39.]Postquam quemquam criminaliter cadentem inlocum, quod lapsus est, nulla permittit ratio reuocari,et ultra tres menses ecclesiam uacare pontifice statutasacrorum canonum non permittunt, ne cadente pastoredominicum gregem hostis (quod absit) antiquus insidiandodilaniet, fraternitas uestra deprecationi eorum consentire etin lapsi loco debet episcopum ordinare.

Item Martinus Papa [I. in epistola ad Amandum.]Si post ordinationem suam quispiam in lapsum ceciderit,et preuaricationis peccato fuerit deprehensus obnoxius,omnimodo prohibendum est, eum manibus lutulentisatque pollutis misteria nostrae salutis tractare.

II. Pars. Gratian. Econtra exemplis et auctoritateprobatur, post actam penitenciam proprios gradus liciteposse administrare, et ad maiores conscendere. Maria enim,soror Aaron, postquam lepra percussa est, quia in Moysen murmur auer at, acta penitencia mundata est™, et pristinamgratiam prophetandi recepit. Aaron post conflatum uitu-lum etiam in summum sacerdotem est consecratus. Dauid postadulterium et homicidium spiritum prophetiae recepit, et inproprio gradu permansit. Achab post™ mortem Nabuthaeuiri sanctissimi per penitenciam humiliatus in regia sede remansit™. Et, ut preter eamus multa exempla ueteris testamenti,Petrus negauit Christum, et tamen postea princeps apostolorum factus est; Paulus Stephanum lapidauit, et tamen a Deoin apostolum electus est. Multi quoque ab heresi ad unitatemcatholicae fidei reuertentes in suis ordinibus recepti sunt, alii ueroad episcopalem etiam gradum sunt promoti, utpote Augustinuset alii quam plures S.

[PALE A.

Iohannes Crisostomus a duabus sinodis orthodoxorum episcoporum fuit diiudicatus, sed iterum fuit restitutus.Marcellus episcopus Ancirae Galatiae depositus fuit, sedpostmodum proprium recepit episcopatum. Asclepius diiudicatus a Sinodo ecclesiam suam postea recepit. Luciusepiscopus Adrianopolites dampnatus a Papa Iulio recepitecclesiam sui episcopatus. Cirillus episcopus Ierosolimita-nus depositus fuit, postea reconciliatus est ecclesiae suae.

Simili modo Polichronium eiusdem ecclesiae Ierosolimi-tanae pontificem Sixtus Papa dampnauit et iterum ipse eum reconciliauit. Innocentius Papa Fotinum episcopum dampnauit, sed postea eum in proprium locum restituit ecclesiaesuae. Misenum episcopum a Felice Papa dampnatumGelasius Papa successor illius reconciliauit et ecclesiaesuae restituit. Leontius, dum esset presbiter, depositus fuit, sed postea in Antiochia patriarcha extitit. Gregoriusuero quartus Papa Theodosium, quemEugenius eius antecessor presbiterii honore priuauerat, sanctae ecclesiae Signinae consecrauit episcopum. Ibas namque episcopusdiiudicatus fuit, sed sancta sinodus canonica suam illi restituitecclesiam. Rothadum uero episcopum sanctae Sues-sionensis ecclesiae, a Sinodo, cui Carolus interfuit,condempnatum, et Sophronium Placentinum episcopummerito reprobatum, Nicolaus Papa ambos reconciliauit.]

Preterea Calix tus Papa [I.] de huiusmodi ita scribit, [epist. II. ad Episcopos Galliarum]:

Ponderet unusquisque sermones suos, et quod sibi loqui non uult alteri non loquatur. Unde bene sacrascriptura ait: „Quod tibi non uis fieri, alteri ne facias“.Nos enim tempore indigemus, ut aliquid maturius, agamus, ne precipitemus consilia et opera nostra, nequeordinem corrumpamus. §. 1. Sed si aliquis lapsusquo modo fuerit, portemus eum et fraterno corripiamus affectu, sicut ait B. Apostolus: ,,Si preoccupatusfuerit homo in aliquo delicto, uos, qui spirituales estis, instruite huiusmodi in spiritu lenitatis. Alter alterius oneraportate, et sic adinplebitis legem Christi.^ §. 2. Porro S.Dauid de mortiferis criminibus penitenciam egit, et tamenin honore permansit. §.3. B. quoque Petrus amarissimaslacrimas fudit, quando Dominum negasse penituit, sed tamenapostolus permansit. Et Dominus per Prophetampollicetur, dicens: ,,Peccator in quacumque die con-uersus fuerit et ingemuerit, omnium iniquitatum eiusnon recordabor amplius.“ Errant itaques, qui putant,sacerdotes post lapsum, si condignam egerint penitenciam, Domino non posse ministrare, et suis honoribus frui,si bonam uitam deinceps duxerint, et suum sacerdotiumdigne custodierint. Et ipsi, qui hoc putant, non solumerrant, sed etiam traditas ecclesiae claues despicereuidentur, de quibus dicitur: „Quecunque solueritis interra, erunt soluta et in celo.“ Alioquin hec sentencia aut

Domini non est, aut uera est. §. 4. Nos uero indubitanter tam Domini sacerdotes quam reliquos fideles post dignam satisfactionem posse redire ad honores credimus, testante Domino per Prophetam: „Numquid quidormit, non adiciet, ut resurgat ? Et propheta Dauidpenitenciam agens dixit: „Redde mihi leticiam salutaris tui,et spiritu principali confirma me.“ Ipse namque post penitenciam et alios docuit, et sacrificium Deo obtulit, dansexemplum doctoribus sanctae ecclesiae, si lapsi fuerint etcondignam penitenciam Deo gesserint, utrumque facereposse. Docuit enim, quando dixit; „Docebo iniquos uiastuas, et inpii ad te conuertentur. Sacrificium Deoobtulit pro se, dum dicebat: ,, Sacrificium Deo spirituscontribulatus. Videns enim Propheta scelera suamundata per penitenciam, non dubitauit predicando et Domino libando curare aliena. §. 5.20111 Mutatur ergohomo a peccato et gratia Dei resurgit a lapsup, et inpristino manet offitio iuxta predictas auctoritates. Videat,ne amplius iaceat<i, sed euangelica sentencia in eomaneat que ait: ,,Vade et amplius noli peccare. Undeait Apostolus: ,,Non ergo regnet peccatum in uestromortali corpore, ut obediatis concupiscentiis eius.§. 6. Sentenciam, que misericordiam uetat, non solumtenere, fratres, sed etiam audire refugite, quia potiorest misericordia omnibus holocaustomatibus et sacrificiis.

Item Ieronimus [ad cap. 3. Malachiae.]

„Et purgabit filios Leui; tempus est enim, ut iudicium incipiat a domo Dei, et alibi scribitur: ,,A sanctis meis incipite. In filiis autem Leui omnem sacerdotalem intellige dignitatem. Si autem sacerdotes purgandi sunt et colandi, ut purum aurum remaneat et argentum, quid est de ceteris dicendum? Qui cum emundatifuerint et colati, tunc offerent Domino iusta sacrificia,et placebit sacrificium eorum Domino, quod offeruntpro Iuda et Ierusalem, (hoc est, pro his, qui Dominumconfitentur et pacem eius mente conspiciunt, sicut dies seculiet sicut anni antiqui), ut quomodo in principio placuerunt Deo, sic post peccatum et penitenciam placere incipiant, cum omni fuerint peccatorum sorde purgati.

Item Gregorius Secundino [lib. VII. epist. 53-]Tua sanctitas» requisiuit,-ut tibi de sacerdotalioffitio post lapsum resurgendi auctoritatem scriberemus, dum dicis de hoc canonum diuersorum telegisse diuersas sentencias, alias resurgendi, aliasnequaquam S: ideo nos generaliter a NicenaSinodo incipientes, cum reliquis quatuor uenera-mur, quia in cunctis sentenciis unanimiter concordant. Nos uero precedentes Patres sequimuf°,uiaP (auctore Deo) a sacra doctrina illorum noniscordamus. A capite itaque incipientes usque in qquartum altaris ministerium, hanc formam seruandamcognouimus, ut sicut minorem maior precedit honore,ita et crimine, et;quem maior sequitur culpa, maioriinplicetur uindicta, et post penitencia credatur essefructuosa. §. 1. Quid enim prodest triticum seminare, etfructum illius non colligere? aut domum construere,et non illic habitare? Post dignam itaque satisfactionemcredimus posse redire°y ad honorem. §. 2. Ad fontemmisericordiae recurrentes euangelicam proferamus sentenciam: „Gaudeo, inquit, super uno peccatore penitenciam agente quam super nonaginta nouem iustis, quinon indigent penitencia. Et ouem perditam, nonagintanouem non errantibus relictis, humero pii pastoris adouile reportandam Dominus ipse testatur. Si ouisperdita errans post inuentionem ad ouile humero deportatur, predictis nonaginta nouem non errantibus relictisin deserto cur post penitenciam ad ecclesiae ministerium lapsus non reuocetur? Sicut in Apocalipsi dici-

tur de ministro ecclesiae: „Memento unde cecideris, et age penitenciam, et prima opera fac.“ Quid est enimgrauius, aut carnale delictum admittere, sine quopauci inueniuntur, aut Dei filium iureiurando negare?In quo uerbo&g hunc ipsum B. Petrum apostolorumprincipem, ad cuius sacrum corpus indigni sedemus,lapsum esse cognouimus. Sed post negationem penitencia secuta est, et post penitenciam misericordia data,cpiia ab apostolatu eum non distulit, qui anteipsum se negare predixit.

Idem [super Ezechielem, hom. IX. ad c. 2.] Quid est hoc, quod Prophetae iacenti dicitur: „Stasupra pedes tuos, et loquar tecum? Qui enim iacenti loquebatur, cur stanti promittit se esse locuturum? sedsciendum est, quia alia sunt, que iacentes, alia questantes audire debemus. Iacenti enim dicitur, ut surgat;stanti autem precipitur, ut ad predicationem proficiscidebeat. Adhuc enim nobis in infirmitatis confusioneiacentibus preberi non debet auctoritas predicationis. Sedcum iam in bono opere surgimus, cum iam recti stareceperimus, dignum est, ut ad lucrandos alios in predica-tione mitti debeamus. Stans ergo Propheta uisionemspiritualem uidit, et cecidit; cadens uero admonitionisuerba suscepit, ut surgeret; surgens autem preceptumaudiuit, ut predicaret. Nam qui adhuc ex superbiae uerticestamus, cum iam de eternitatis timore aliquid sentire ceperimus, dignum est, ut ad penitenciam cadamus. Etdums infirmitatem nostram subtiliter agnoscenteshumiliter iacemus, per diuini uerbi consolationem ad fortiora opera surgamus .

Idem [lib. XVIII. Moral. c. 16. ad cap. 28. Iob.]Ferrum de terra tollitur, cum fortis propugnator ecclesiae a terrena, quam prius tenuit, actione separatur. Nonergo in eo debet despici, quod fuit, quia iam incipitesse quod non fuit.

Item Augustinus.

Cum exaudiero eos, dabo eis uirtutem spiritus mei, et inplebo eos iudicio meo et fortitudine mea. Animad-uertite, in presenti loco posse docere aliquem postpeccatum, si tamen uicia pristina digna penitencia diluerit.Unde Dauid post adulterium et homicidium loquitur in

I Psalmo: „Asperges me, Domine, ysopo, et mundabor; lauabis me, et super niuem dealbabor." Nec sua tantumpuritate contentus est, sed infert: „Redde mihi leticiamsalutaris tui, et spiritu principali confirma me,“ cumque hocfeceris, „docebo, ait, iniquos uias tuas, et inpii ad te con-uertentur."

Item Ieronimus [lib. II. contra Iouinianum.]Ihesus filius Iosedech sacerdos magnus quamquamin tipo precesserit aduentum saluatoris, qui nostrapeccata portauit et alienigenam ex gentibus sibi copulauitecclesiam, tamen secundum litteram post sacerdotium sordidatus ipducitur, et stat diabolus a dexteris eius, etcandida illi deinceps uestimenta redduntur.

Item ex Concilio Agat en si, [c. 2.] Contumaces clerici, prout dignitatis ordo permiserit,ab episcopis corrigantur, et si qui prioris gradus elatisuperbia communionem fortasse contempserint, autecclesiam frequentare uel offitium suum inplereneglexerint, peregrina eis communio tribuatur; ita, ut cumeos penitencia correxerit, rescripti in matricula gradum suumdignitatemque recipiant.

Item ex Concilio Martini Papae [c. 17.]Si quis presbiter aut diaconus inuentus fuerit aliquidde ministeriis ecclesiae uenundasse, quia sacrilegium commisit, placuit eum in ordinatione ecclesiastica non haberi.Iudicio tamen episcopi dimittendus est, si insuo debeat recipi gradu, quia multociens hoc ipsum,quod de sacrosancto altario contaminatum est, in episcopipotestate dimissum est.

[PALE A.

[PALE A.

Sacerdos quidem si cadit, ualet, et habet restitutionis

locum post dignam peractam penitenciam in honorem suum, Propheta attestante, qui ait: „Numquid qui caditnon adiciet, ut resurgat?“ Et B. Gregorius hoc dicit adSecundinum inclusum, amicum suum: Etiam ab ipso Propheta in hoc argumentum habemus, qui, cum post peractumadulterium et homicidium perpetrauit, tamen posteaperacta digna penitencia per Dei gratiam ad pristinum offitium restituitur.]

III. Pars. Gratian. Quomodo igitur huiusmodi auctoritatum dissonantia ad concordiam reuocari ualeat, hreuiter in-spiciamus. Sunt quidam, quos non odium criminis, sed timor uiliiatis, amissio proprii gradus et ambitio celsioris ad penitenciam cogit. Hos sacri canones irrecuperabiliter deiciunt, quiaqui simulatione penitenciae uel affectione^ honoris adeonon consequitur ueniam, nec ab ecclesia meretur reparationem.

Unde Augustinus scribit ad Bonifacium, [epist. L.]

Ut constitueretur in ecclesia, ne quisquam post alicuius criminis penitenciam clericatum accipiat, uel adclericatum redeat, uel in clericatu maneat, non desperatione indulgentiae, sed rigore factum est disciplinae. Alio-uin contra claues datas ecclesiae disputabitur, de quibusictum est: ,,Quecumque solueritis in terra, soluta eruntet in celo. Sed ne forte etiam de ceteris criminibus spehonoris ecclesiastici animus intumescens superbe ageretpenitenciam, seuerissime placuit, ut post actam de criminedampnabili penitenciam nemo sit clericus, ut desperationetemporalis altitudinis medicina maior et uerior essethumilitatis. Nam et S. Dauid de criminibus mortiferisegit penitenciam, et tamen in honore suo perstitit, et B.Petrum, quando amarissimas lacrimas fudit, utique Dominum negasse penituit, et tamen apostolus mansit. Sednon ideo putanda est superuacua posteriorum diligentia,qui, ubi saluti nichil detrahebatur, humilitati aliquidaddiderunt, quo salus tucius muniretur, experti, credo,aliquorum fictas penitencias per affectatas honorum potentias. Cogunt enim multas inuenire medicinas multorumexperimenta morborum. Verum in huiusmodi causis,ubi per graues dissensionum scissuras non huius aut illiushominis periculum, sed populorum strages iacent,detrahendum est aliquid seueritati, ut maioribus malissanandis karitas sincera subueniat.

Item ex epistola Cleri Romani, missa Papae Cipriano.

Absit a Romana ecclesia uigorem suum tam profana facilitate dimittere, et neruos seueritatis euersa fidei maie-state dissoluere, ut, cum adhuc non tantum iaceant, sedetiam cadant euersorum fratrum ruinae, properata nimisremedia communicationum utique non profutura presten-tur®. Ubi enim poterit penitenciae medicina procedere®, si etiam ipse medicus intercepta penitencia indulgetpericulis? Hoc non est curare, sed (si dicere uerum uolumus) occidere.

Item Ciprianus de lapsis^.

Si quis prepostera festinatione temerarius remissionem peccatorum cunctis putat dare se posse, aut audet Domini precepta rescindere, non tantum nichil prodest, sedobest lapsis. Prouocasse est iram, noii seruasse sentenciam, nec misericordiam piissimi Domini deprecari, sedcontempto Domino de sua facilitate presumere. Et infra:§. i. Mandant martires aliqua fieri, si iusta, si licita, sinon contra ipsum Dominum ac Dei sacerdotemsunt facienda; si obtemperantis facilis et pronaconfessios, si penitentis fuerit religiosa moderatio.Mandant martires aliqua fieri; sed si scripta non sunt inDomini lege, que mandant, ante est, ut sciamus illos deDeo inpetrasse que postulant, tunc facere quod mandant. Neque enim statim uideri potest de diuina maie-state concessum, quod fuerit humana pollicitatione promissum. Nam et Moyses pro peccatis populi petiit, nectamen peccantibus ueniam, cum petisset, accepit.

Item Ysidorus ad Massanum^ Episcopum.

Domino sancto meritisque beato fratri Massanoepiscopo Ysidorus Episcopus. Quod in epistolisuenerabilis fraternitas tua innotuit, uidelicet quod in canoneAnquiritano, cap. XIX. legitur, post lapsum corporalem restaurandum honoris gradum post penitenciam, alibiuero legitur, post huiusmodi delictum nequaquam reparandum antiqui ordinis meritum: hec diuersitas hoc

modo soluitur. Illos enim ad pristinos gradus’redire canones precipiunt, quos penitenciae precessit satisfactiouel condigna peccatorum confessio. At contra hi, quineque a uicio corruptionis emendantur,atquehoc ipsumcarnale delictum, quod admittunt, uendicare quadamsupersticiosa temeritate nituntur, nec gradum utique honoris,nec gratiam recipiunt communionis. Ergo ita est determinanda sentencia, ut necesse sit illos restaurari in locohonoris, qui per penitenciam reconciliationem merenturdiuinae pietatis. Hi non inmerito consequuntur adeptae dignitatis statum, qui per emendationem penitenciae recepisse noscuntur remedium uitae. Id autem,ne forte magis sit ambiguum, diuinae auctoritatis sentenciaconfirmatur. Ezechiel quidem propheta sub tipopreuaricatricis Ierusalem ostendit, post penitenciae satisfactionem pristinum restaurari s honorem: „Confundere,“inquit, „o Iuda, et porta ignominiam tuam.“ Et post paululum: ,,Et tu,“ inquit, ,,et filiae tuae reuertimini ad antiquitatem tuam“.§. i. Quod dixit, „confundere/

ostendit, post opus peccati debere quemquam erubescere, et post confessionem pro admissis sceleribus uerecundam frontem humo prostratam demergere, proeo quod dignum confusione perpetrauit opus. Deindeprecepit, ut post ignominiam id est deiectionem suinominis siue dignitatis reuertatur ad suam antiquitatem.Ergo dum quisque post opus confusionis suae confunditur, atque ignominiam portans depositionem suam cumhumilitate luget, reuocari secundum Prophetam adpriorem poterit statum. Item Iohannes euangelistaAngelo Ephesi ecclesiae inter cetera quedam similiascribit: „Memor esto unde cecideris, et age penitenciam, et prima opera fac; alioquin ueniam tibi, et mouebocandelabrum tuum de loco suo “.. Ecce in quantum

ualui concilii Anquiritani antiquam plane et plenam auctoritate sentenciam sacris testimoniis explanaui, ostendens, eum posse restaurari in proprio ordine p, qui per penitenciae Satisfactionem nouiti propria delicta deflere.Qui uero nec luget que gessit, sed lugenda sine ullopudore religionis uel timore diuini iudicii committit, nullomodo eum posse ad pristinum gradum restaurari cognoscas. §.3. In fine autem huius epistolae hoc adicien-dum putaui, ut quotiescumque in gestis conciliorum discorssentencia inuenitur, illius concilii magis teneatur sentencia,cuius antiquior et potior extat auctoritas.

Gratian. Quicumque igitur pro criminibus suis digne Deo penitenciam obtulerint, auctoritate Gregorii et leronimi etAugustini et Ysidori gradum pristinae dignitatis recipere possunt.Qui autem non odio criminis, sed timore uilitatis ^ uel ambitione honoris falsas Deo penitencias offerunt, in pristini honoris gradum reparari minime poterunt^.

Sed obicitur illud Hormisdae Papae, qui scribit omnibus Episcopis per uniuersas prouincias:

Si quis diaconus aut presbiter post acceptam benedictionem Leuiticam cum uxore sua incontinens inuenitur, ab offitio suo abiciatur. §. 1. Ecce manifesteconstat, quia secundum titulos antiquorum Patrum sanctoSpiritu suggerente conscriptos, et secundum sentenciasCCCXVIII. episcoporum, (quas etiam Gallicani canones continere uidentur), clerici in adulterio deprehensi, aut ipsiconfessi, aut ab aliis conuicti, ad honorem redire non possunt. Quia forte non desunt, quibus pro nimiapietate suprascripta sanctorum Patrum seueritas minimeplaceat, sciant, se CCCXVIII. episcoporum, qui et reli-uos canones statuerunt, sentencias reprehendere uelampnare. Sed forte maior est in illis pietas quam insupradictis CCCXVIII. episcopis? maior est iri illismisericordia, quam in S. Iohanne Papa? maior karitas,quam in reliquis sanctis sacerdotibus, qui hoc exemploremedia ecclesiarum suis diffinicionibus deliberauerunt? Etideo aut prona uoluntate preceptis illorum consentiant,aut omnibuss illis contrarios se et inimicos esse cognoscant. Que est ista iusticiae inimica bonitas, palparecriminosos, et uulnera eorum usque ad diem iudicii incurata seruare? §. 2. Quod si eos durissimam penitenciam per plures annos uideremus agere, tunc nos etsaluti eorum possemus consulere, et statuta canonumdeberemus temperare. Cum uero in aliquibus neccompunctio humilitatis, nec instancia orandi apareat, necbeatum Dauid imitentur, qui dicit: „Lauabo per sin-

gulas noctes lectum meum; lacrimis meis stratum meum rigaboet illud: „ Cinerem tamquam panem manducabam, et potum meum cum fletu miscebam ;“ nec eosieiuniis uel lectionibus uacare uideamus, possumus agnoscere, si ad pristinos gradus uel honoresredirent, cum quanta negligentia et cum quanto torporeet inimica suae animae securitate permanerent, credentes,quod sic eis non acta digna penitencia dimiserit Deus,quomodo sacerdotes indulsisse uidentur. Vere dico, quiailli ipsi, quibus cum periculosa et falsa misericordia indulgereuidemur, cum ante tribunal Christi pro tantis peccatisdampnandi aduenerint, contra nos causam dicturi sunt,dicentes, quod dum aut asperitatem linguae eorumexpauimus &, aut falsa blandimenta et periculosas adulationes ipsorum libenter accepimus, in eisdem peccatispermanere eis, inutiliter indulgemus, aut ipsa peccataaugere permittimus, non recordantes" illud, quod inueteri testamento scriptum est: quia uno peccantecontra omnes ira Dei deseuit".

Item Ieronimusttb.

Quicumque dignitatem diuini gradus non custodiunt, contenti fiant animam saluare. Reuerti enim in pristinumgradum difficile" est.

Item B a silius^.

Qui sub gradu ceciderit post penitenciam, contentus fiat baptizare, communionem infirmis dare, et altario ministrare tantummodo.

Item ex Concilio Ancirano, [c. i. et seqq.]

Presbiteros, qui immolauerunt, et postea certamen iterum inierunt, si ex fide luctati sunt, et non ex compacto ad ostentacionem ut offerrentur" ipsi fecerunt, hos placuithonorem quidem sedis propriae retinere, offerre autem illiset sermonem ad populum facere, aut aliquibus sacerdotalibusoffitiis fungi non liceat. §. i. Diacones similiter, qui immolauerunt, postea uero iterum reluctati sunt, alias quidem honorem habere oportet; cessare autem debent abomni sacro ministerio, ita ut nec panem, nec calicem offerant, nec pronuntient, nisi forte aliqui episcoporumconscii laboris eorum et humilitatis et mansuetudinis,uoluerint eis aliquid amplius tribuere uel adhibere.Penes ipsos ergo de his erit potestas. §. 2. Qui autemfugientes comprehensi sunt, uel a domesticis traditi, uelademptis facultatibus sustinuere tormenta, aut in custodia trusi proclamauerunt se Christianos esse, et eousqueastricti sunt, ut manus eorum comprehendentes uiolenteradtraherent et funestis sacrificiis admouerent, ut & aliquidpolluti cibi per necessitatem sumere cogerentur, inomni deiectione et habitu et humilitate uitae confitentes,hos uelud extra delictum constitutos a communionis gratianon prohiberi decernimus. - §. 3. Si uero prohibiti suntab aliquibus propter ampliorem cautelam, uel propter quorundam ignorantiam, statim, recipiantur. §. 4. Hoc autem similiter et de clericis et de laicis ceteris obseruareconuenit. §. 5. Perquisitum est autem et illud, si possuntetiam laici, qui in has necessitatis angustias inciderunt,ad clericatus ordinem promoueri. Placuit ergo et hos tamquam qui nichil peccauerint, si precedens" eorum uitaprobauerit, ad hoc offitium prouehi. §. 6. De hisautem, qui negauerunt preter necessitatem, aut preterablationem facultatum, aut preter periculum, uel aliquidhuiuscemodi (quod factum est sub tirannide Licinii),placuit Sinodop, quamuis humanitate probentur indigni, tamen eis beneuolentiam commodari.

Gratian. Sed illud Hormisdae Papae desidiosos et negligentes, non uere penitentes reparari prohibet. §. 1. Illud autem Ieronimi fatetur hoc esse difficile, non inpossibile. §. 2. Basiliusautem circa delinquentes rigorem iusticiae seruandum ostendit,quem circa penitentes alii relaxandum misericorditer affirmant.§. 3. Possunt et aliter distingui premissae auctoritates. Quorumcrimina <1 manifesta sunt ante uel post ordinationem, a sacrisordinibus deiciendi sunt; quorum autem peccata occulta suntet secreta satisfactione secundum sacerdotis edictum purgata,in propriis ordinibus remanere possunt.

Unde Nicolaus Papa Car olo Archiepiscopo, et eius suffraganeis.

Sacerdotes, si in fornicationis laqueum ceciderint, et

criminis manifestus siue ostensus fuerit actus, sacerdociinon possunt habere honorem secundum canonicae institu-cionis auctoritatem.

Item R ab anus Archiepiscopus scribit ad Ileribaldum^:

De his uero uisum nobis est scribendum esse, qui sacros ordines habent et ante uel post ordinationemcontaminatos in capitalibus criminibus se esse profitentur. In quibus, ut mihi uidetur, hec distancia esse debet,ut hi, qui deprehensi uel capti fuerint publice in periurio,furto atque fornicatione et ceteris huiusmodi criminibus,secundum sacrorum canonum instituta a proprio gradudecidant, quia' scandalum est populo Dei tales personas superpositas habere, quas ultra modum uitiosasesse constat. Nempe inde detrahunte homines sacrificio Dei (sicut quondam, filiis Hely peccantibus,fecisse leguntur, et rebelles hinc atque contrarii existentes eorum prauis exemplis cotidie peiores fiunt. Qui autemde predictis peccatis absconse a se admissis per occultam confessionem coram angelis Dei, presente etiamsacerdote, qui eis indicturus est penitenciam, confitentur,et semetipsos grauiter deliquisse queruntur, si se perieiunia et elemosinas uigiliasque et sacras orationes purgare certauerint, his etiam gradu seruato spes ueniae demisericordia Dei promittenda est.

IV. Pars. Gratian. De lapsis etiam in heresim hoc obseruatum est, ut ante sentenciam concilii nullus eis communicet.

Unde Ciprianus Papa Antoniano inter cetera

[lib. IV. epist. 2.]

De eo tamen, quod statuendum esset circa causam lapsorum, distuli, ut cum quies et tranquillitas data esset, et episcopos in unum conuenire indulgentiadiuina permitteret, tunc communicato et librato deomnium collatione consilio statuerem quid fieri oporteret. Si quis uero ante consilium nostrum et ante sentenciam de omnium consilio statutam temere lapsis communicare uoluisset, ipse a communione abstinerets.

V. Pars. Gratian. Quod uero supra de homicidiis statutum legitur, intelligendum est, quando facultas datur effugiendi,nec necessitate clauduntur obsidionis. Ceterum, cum necessitateangustati effugere non possunt, si tunc homicidium admiserint,purgati per penitenciam et offitio, et communioni reddentur.

De his clericis, qui in obsessionibus positi necessitate fuerint, id statutum est, ut qui altario ministrant et Christicorpus et sanguinem tradunt, uel uasa sacro offitio deputata contrectant, ut ab omni humano sanguine, etiam hostili, se abstineant. Quod si in hoc inciderint, tamoffitio quam communione corporis Domini duobus annispriuentur, ita ut duobus annis uigiliis, ieiuniis, orationibuset elemosinis pro uiribus, quas Dominus donauerit, expientur; et ita demum offitio uel communioni reddantur, eatamen ratione, ne ulterius ad offitia potiora promouean-tur. Quod si in diffinito tempore negligentiores circasalutem suam extiterint, protelandi ipsius penitenciaetempus in potestate maneat sacerdotis.

Gratian. Casu quoque si clericus homicidium fecerit, in proprio gradu ex dispensatione remanere permittitur.

Unde Urbanus II. scribit Guarnerio Merseburgensi Episcopo :

Clerico iaciente lapidem puer interemptus dicitur. Nospro amore tuo in suo ordine eum permanere permittimus,ut tamen semper in penitencia et timore permaneat.

Item Stephanus V. Sichiberto Corsicae Episcopo.

Quia te quasi obnoxium iudicas, eo quod a Sarracenis captus homines interfecisse uideris, bene facis. Sedquoniam non tua sponte id fecisse cognosceris, indecanonice nullo modo iudicaris.

Gratian. Si uero ira conmotus aliquem presbiter interfecerit, etsi animum occidendi non habuerit, perpetuo tamendepositus erit.

Unde Nicolaus Papa scribit Osbaldo Cor episcopo Quadrantino .

Studeat sanctitas tua persuadere episcopo tuo, sibi canonicum sociare numerum collegarum, id est sex exuicinis prouinciis fratres et coepiscopos suos, quibustecum iunctis et decernentibus diligenter inuestigare

et omni annisu scrutari procurate, quatenus inuenire ualeatis, utrum percussione iam nominati presbiteri, anceruicis fractione idem diaconus, ut fertur, extinctus est.Et siquidem a sepe fato presbitero non ad mortempercussus est, sed ex equo cadens ceruice fracta interiit,secundum arbitrium uestrum pro percussione incauteagenti presbitero penitenciam competentem indicite, etaliquanto tempore a missarum solempniis suspendatur,denuo post hec ad sacerdotale rediturus offitium. Quod siueraciter qualicumque percussione presbiteri ille mortuusfuerit diaconus, nulla hunc ratione ministrare moresacerdotis decernimus, quoniam, etsi uoluntatem occidendinon habuit, furor tamen et indignacio, ex quibus motio illamortifera prodiit, in omnibus, et. precipue in Deiministris, multipliciter inhibetur atque dampnatur^.Verum si presbiter adeo uestro studio obnoxius forteclaruerit, precipimus, ut tale beneficium sibi ecclesiae suaeconcedatur, quo et ipse et sui sufficiens possint haberesuae sustentacionis solatium.

[PALEA.

Item ex Concilio Matie en si, c. 6.

Qui uero odii meditatione uel propter cupiditatem ludeum uel paganum occiderit, quia imaginem Dei etspem futurae conuersionis exterminat, quadraginta diesin pane et aqua peniteat.]

[PALE A.

Si quis homicidium fecerit, si episcopus est, XV. annos peniteat, et deponatur; cunctos quoque dies uitae suaeperegrinando finiat. Presbiter XII. annis peniteat, tresex his in pane et aqua, et deponatur superioris sentencia.Diaconus X. annis peniteat, tres ex his in pane et aqua.Clericus et laicus VII. annis peniteat, tres ex his in pane etaqua, et ad gradum cuiuslibet sacerdocii accedere non presumat.]

Jtem ex Concilio Neocesariensi.

Eos uero, qui non uoluntate, sed casu homicidium fecerint, prior quidem regula post septem tantum annorum penitenciam communioni sociauit secundum gradusconstitutos; hec uero humana diffinicio quinquenniitempus tribuit.

Item ex Concilio Eliberitano, [c. 4.]

Si qua femina furore zeli accensa flagellis uerbe-rauerit ancillam suam, ita ut infra tertium diem animam cum cruciatu emittat, eo quod incertum sit,uoluntate, an casu occiderit: si uoluntate, post septemannos, si casu, post quinque annorum tempora (actalegitima penitencia) ad communionem placuit admitti.Quod si infra tempora constituta fuerit infirmata, accipiatcommunionem.

Item ex Concilio Martini Papae.

Si quis uoluntarie homicidium fecerit, ad ianuam ecclesiae catholicae semper iaceat, et communionem in exitu uitae suae recipiat. Si autem non uoluntate, sedcasu homicidium aliquod fecerit, prior canon septemannis agere penitenciam iussit, secundus canon quinquemandauit.

[C. XLV.] Item Dig. tit. de furtis. [1. Qui saccum.]

Qui saccum habentem pecuniam subripuit, furtietiam sacci nomine tenetur, quamuis non sit ei animussacci subripiendi.

Contra animum, non opus puniri, lib. IX. Cod. tit. ad leg.

Cornei, de sicar. [1. 5.] exemplo sacrarum litterarum Diocletiani et Maximiani colligitur:

Eum, qui asseuerat homicidium se non uoluntate, sed casu fortuito fecisse, cum calcis ictu mortis occasio prebitauideatur, si hoc ita est, neque super hoc ambigi poterit,omni metu ac suspicione, quam ex admissae rei discriminesustinet, secundum id, quod annotacione nostra conprehen-sum est, uolumus liberari.

[PALE A.

Cornei, de sicar. 1. i.]

Frater uester rectius fecerit, si se presidi prouinciae obtulerit, qui, si probauerit, non occidendi animo hominem a se esse percussum, remissa homicidii pena secundum militarem disciplinam sentenciam proferet. Crimen enimcontrahitur, si et uoluntas nocendi intercedat. Ceterum ea,que ex inprouiso casu potius quam fraude accidunt, fatoplerumque, non noxae inputantur.]

Hinc etiam Pelagius Papa :

Quantum dicit iste Placidus, anno preterito dictum est de uxore ipsius, quia subito inter caballos inuenta,et dum traherentur caballi, collisa est illa, et abortum fecit.Quod si ita est, forte si caballos alienos tulit, inde estculpabilis. Nam de muliere, que casu inter caballos confracta est, ubi uoluntas illius non agnoscitur perniciosafuisse, non potest nec debet addici per leges.

Hii, qui arborem incidere uidentur, si contigerit, ut cadens arbor occiderit hominem, inculpabiles sunt atqueinnoxii, quia nec uoluntate eorum, nec desiderio homicidium perpetratum est. Si uero aliqua eorum culpa uelneglectu morientis hominis interitus cognoscitur ad-uenisse, abiciendi sunt a gradu, et in sacro ordine nullatenus suscipiendi.

Item ex Concilio Guarmatiensp.

Sepe contingit, dum quis operi necessario insistens arborem inciderit, ut aliquis subtus ipsam ueniensdeprimatur. Et iccirco, si uoluntate uel negligentia incidentis arborem factum est, ut homicida penitenciae debetomnino submitti. Quod si non uoto, sed incuria illius,non hoc eum sentencia contingit. Si enimdum ille operi necessario fortassis incumberet, iste insperatus occurrit s sub arbore et sub ipsa oppressusest, incisor arboris non tenetur pro homicida.

Item ex Concilio Triburiensi, [cap. 36. Sed ibi copiosius.]

Si duo fratres in silua arbores succiderint, et appropinquante casura unius arboris frater fratri dixerit, caue, et ille fugiens in pressuram arboris inciderit, etmortuus fuerit, uiuens frater innocens de sanguinegermani diiudicetur.

Gratian. Premissis auctoritatibus, lapsis permittitur, ut post penitenciam in suis ordinibus reparari ualeant; ad maiorem autemconscendere post lapsum nulla eis auctoritate permittitur, immopenitus prohibetur.

Unde in lier densi Concilio, [c. 5.] legitur.

Hii, qui altario sancto deseruiunt, si subito

fienda carnis fragilitate corruerint, et Domino respiciente digne penituerint, ita ut mortificato corpore cordis contritisacrificium Deo offerant, maneat in potestate pontificis uelueraciter afflictos non diu suspendere, uel desidiosos prolixiori tempore ab ecclesiae corpore segregare; ita tamen,ut sic offitiorum suorum loca recipiant, ne possint ad altioraoffitia ulterius promoueri.•

[PALE A.

§. 1. Quodsi iterato uelut canes ad uomitum reuersi fuerint, et ueluti sues in uolutabris luti iacuerint ,non solum dignitate offitii careant, sed etiam sanctam communionem nisi in exitu non percipiant.]

Gratian. Sed exemplo B. Petri (qui postquam trinae negationis maculas confessione diluit amoris, non solum in gradu sui apostolatus remansit, uerum etiam in pastorem totius ecclesiae aChristo institui meruit,) probantur lapsi post dignam penitenciam non solum propria offitia retinere, sed etiam ad maiora posseconscendere. Quod autem B. Petrus post negationem pastorecclesiae a Domino sit institutus, probatur auctoritate B. Gregorii, qui in omelia dominicae resurrectionis de eodem principeapostolorum scribit, dicens:

Considerandum est nobis, cur omnipotens Deus eum, quem cunctae ecclesiae preferre disposuerat, ancillae uocempertimescere et se ipsum negare permisit. Quod nimirummagnae actum pietatis dispensatione cognoscimus, ut is,qui futurus erat pastor ecclesiae, in sua culpa disceret,qualiter aliis misereri debuisset. Prius itaque eum ostenditsibi, et tunc preposuit ceteris, ut ex sua infirmitate cognosceret, quam misericorditer aliena infirma tolleraret.

Item Ambrosius in omelia L..

Fidelior factus est Petrus, postquam fidem se perdidisse defleuit; atque ideo maiorem gratiam reperit quam amisit.Tamquam bonus enim pastor tuendum gregem accepit, utqui sibi ante infirmus fuerat, fieret omnibus firmamentum, et qui se interrogationis temptacione nutauerat,ceteros fidei stabilitate fundaret. Denique pro soliditatedeuotionis ecclesiarum petra dicitur, sicut ait Dominus:,,Tu es Petrus et cet.“ Petra enim dicitur, eo quodprimus in nationibus fidei fundamenta posuerit, et tamquam saxum immobile totius operis Christiani compagem molemque contineat.

VI. Pars. Gratian. Item obicitur, penitentes ad sacros ordines promoueri non debent: non ergo lapsi post penitenciamad maiora pertingere possunt.

Ex penitentibus, quamuis sit bonus, tamen clericus non ordinetur. Si per ignorantiam episcopi factumfuerit, deponatur a clero, quia se ordinationis temporenon prodidit fuisse penitentem. Si autem sciens episcopus ordinauerit talem, etiam ipse ab episcopatu suoordinandi dumtaxat potestate priuetur. Simili sentenciaesubiacebit episcopus, si sciens ordinauerit clericum, quiuiduam aut repudiatam uxorem habuerit, aut secundam.

Item Siricius Papa Himerio Episcopo, [epist. I. c. 15.]

Quicumque penitens,quicumque bigamus, quicumque uiduae maritus ad sacram miliciam indebite et incompetenterirrepserit, hac sibi condicione a nobis ueniam intelligatrelaxatam, ut in magno debeat computare beneficio, siadempta sibi omni spe promocionis in hoc quo inueniturordine perpetua stabilitate permaneat.

Item ex Concilio Gerondensi, [c. 9.]

Is 830 a uero, qui egritudinis languore depressus peniten-ciae benedictionem, quam uiaticum dicimus, per communionem acceperit, postmodum reconualescens caputpenitenciae in ecclesia non subdiderit publice, si prohibitisuiciis non detinetur obnoxius, admittatur ad clerum.

Item Hormisda Papa omnibus Episcopis per uniuersas prouincias.

Si ille, qui ultro petit penitenciam, quamuis eam perfecte agat, non potest episcopus aut presbiter ordinari, ita ut,etiamsi per ignoranciam ordinatus fuerit et postea conuin-citur penitenciam accepisse, deiciatur: ille, qui inuitusad penitenciam agendam mittitur in monasterio, (quiutique nichil aliud, quam penitens dicendus est), quaconsciencia ad sacerdocium peruenire permittitur?Nemo mihi alia quelibet contra auctoritatem sedis apostolicae uel CCCXVIII. episcoporum, uel reliquorum canonum constituta obiciat; quia quicquid contra illorumdiffinicionem (in quibus Spiritum sanctum credimus locutum)dictum fuerit, recipere non solum temerarium, sed etiampericulosum esse non dubito.

Item Gelasius Urbis Romae Episc. omnibus Episcopis [per Lucaniam, etc. cap. 5.]

Non confidat quisquam pontificum fas esse, digamos aut coniugia sortientes ab aliis derelicta, siue quoslibet post penitenciam, uel sine litteris, uel corporeuiciatos, uel condicionarios, aut curiae publicarumque rerumnexibus inplicatos, aut passim nulla temporis congruentisexpectatione discussos, diuinis seruituros applicare ministeriis.

Item Innocentius [Agapito et ceteris, epist. VI.]

Canones apud Niceam constituti penitentes etiam ab infimis offitiis clericorum excludunt.

Gratian. Hoc non de quibuslibet penitentibus intelligitur, sed de illis tantum, qui post penitenciam secularis militiaecingulum accipiunt. De quibus Innocentius Episcopusscribit Victorio- Rotomagensi Episcopo, [epist. II. c. 2.]

Si quis post remissionem peccatorum cingulum miliciae secularis habuerit, ad clericatum omnino admitti non debet.

Gratian. Potest et aliter intelligi. Est quedam penitencia, que solempnis appellatur, que semel tantum in ecclesia conceditur,de qua Ambrosius ait: ,,Sicut unum est baptisma, ita unicaest penitencia. “ Item: „Non est secundus locus penitenciae. “Item: „Reperiantur quam plurimi, qui sepius agendampenitenciam putant, qui luxuriantur in Christo. Nam si uerepenitenciam agerent, numquam iterandam postea putarent A

[C. LXII.]

Item Augustinus ad Macedonium, [epist. LIV.]

Quamuis caute et salubriter prouisum sit, ut locus humillimae^ penitenciae semel tantum in ecclesia concedatur, ne medicina nimis utilis minus uilis haberetur, tamencotidie peccantibus numquam per penitenciam uenia negatur.

Gratian. Hec autem penitencia quomodo inponenda sit, in Agate iisi Concilio legitur, in quo sic statutum est [c. 15.]:

Penitentes tempore, quo penitenciam petunt, inpositio-nem manuum et cilicium super capita a sacerdote (sicut ubique statutum est) consequantur. Si autemcomas non deposuerint, aut uestimenta non mutauerint,abiciantur, et nisi digne penituerint, non recipiantur.Iuuenibus etiam penitencia propter etatis fragilitatem nonfacile committenda est. Viaticum tamen omnibus in mortepositis non est negandum.

Item ex eodem^:

In capite quadragesimae omnes penitentes, qui publicam suscipiunt aut susceperunt penitenciam, ante fores ecclesiaese representent episcopo ciuitatis, sacco induti, nudisedibus, uultibus in terram demissis, reos se esse ipsoabitu et uultu Protestantes. Ibi adesse debentdecani, id est archipresbiteri parrochiarum et presbiteri penitencium, qui eorum conuersationem diligenterinspicere debent, et secundum modum culpae penitenciamper prefatos gradus iniungere. Post hec eos in ecclesiam introducat, et cum omni clero septem peniten-ciae psalmos in terram prostratus cum lacrimispro eorum absolutione decantet; tunc resurgens aboratione, iuxta quod canones iubent, manus eis inponat,aquam benedictam super eos spargat, cinerem priusmittat, deinde cilicio capita eorum operiat, et cum gemituet crebris suspiriis denunciet eis, quod sicut Adam proiectusest de paradiso, ita et ipsi pro peccatis ab ecclesia abici-untur; postea# iubeat ministris, ut eos extra ianuamecclesiae expellant, clerus uero prosequatur eos cum responsorio: „In sudore uultus tui uesceris pane tuo, etc.“ ut,uidentes sanctam ecclesiam pro facinoribus suis tremefactam atque commotam, non paruipendant penitenciam. Insacra autem Domini cena rursus ab eorum decanis eteorum presbiteris ecclesiae liminibus represententur.

Gratian. Hanc penitenciam nulli umquam clericorum agere conceditur, atque ideo huiuscemodi$ penitentes ad clerum admitti prohibentur.

Confirmandum est, ut, si quando presbiteri uel diaconi in aliqua grauiori culpa conuicti fuerint, qua eos a ministerio necesse sit remoueri, non eis manus tamquam penitentibus uel tamquam fidelibus laicis inponatur, neque umquam permittendum est, ut rebaptizati adclericatus gradum promoueantur.

Item Siricius Papa [Himerio, epist. I. c. 14.]:

Illud quoque nos par fuit prouidere, ut sicut penitenciam agere nulli umquam conceditur clericorum, ita post penitudinem ac reconciliationem cuiquamlaicorum non liceat honorem clericatus adipisci,quoniam# quamuis sint omnium peccatorum contagionemundati, nulla tamen debent gerendorum sacramentoruminstrumenta suscipere, qui dudum fuerint uasauiciorum.

Item Leo Papa [Rustico Narbonensi, epist. XC. cap. 2.]

Alienum est a consuetudine ecclesiastica, ut qui in presbiterali honore aut diaconii gradu fuerint consecrati,hi 943b p crimine aliquo suo per manus inpositionem remedium accipiant penitendi; quod sine dubio ex apostolica tradicione descendit, secundum quod scriptum est:„Sacerdos si peccauerit, quis orabit pro illo?“ Undehuiusmodi lapsis ad promerendam misericordiam Deipriuata est expetenda secessio, ubi illis, si satisfactiofuerit digna, sit etiam fructuosa.

Gratian. Probantur etiam auctoritate Tollet ani Concilii huiuscemodi penitentes ad clerum non admittendi, in quo [c. 2.]sic statutum est:

Placuit, ut penitentes non admittantur ad clerum, nisi tantum si necessitas aut usus exegerit; tunc de-

putentur inter hostiarios uel inter lectores, ita ut apostolum uel euangelium non legant. §. i. Si qui autem ordinati sunt in diacones?, inter subdiacones habeantur, ita ut manum non inponant, nec sacra contingant.§. 2. Cum uero penitentem dicimus, qui post baptisma,aut pro homicidio, aut pro diuersis criminibus grauissimis-que peccatis publicam penitenciam gerens sub ciliciodiuino fuerit reconciliatus altario.

VII. Pars. Gratian. Apostatae quoque ad clericatus offitium, admitti non debent.

Unde in Concilio Arei at en si II. [cap. 25.] :

Hii, qui post sanctam religionis professionem apo-statant et ad seculum redeunt, et postmodum peniten-ciae remedia non requirunt, sine penitencia communionem penitus non accipiant. Quos etiam iubemus ad clericatusoffitium non admitti. Et quicumque ille sit, postpenitenciam habitum secularem accipere non presumat.Quod si presumpserit, ab ecclesia alienus habeatur.