Table of Contents
Decretum
Prima pars
Secunda pars
Causa 1
Quaestio 1 : An sit peccatum emere spiritualia?
Quaestio 3 : an ingressum vel praebendas ecclesiae emere sit simoniacum?
Quaestio 4 : An iste sit reus criminis, quod eo ignorante pater admisit?
Quaestio 6 : An illi, qui ab eo jam simoniaco ignoranter ordinati sunt, abjiciendi sint, an non?
Quaestio 7 : Si renuncians suae haeresi sit recipiendus in epicopali dignitate, vel non?
Causa 2
Quaestio 1 : An in manifestis judiciarius ordo sit requirendus?
Quaestio 2 : An exspoliatus ab aliquo sit judicandus?
Quaestio 3 : Qua poena sint feriendi qui in accusatione vel testificatione defecerint?
Quaestio 5 : Si deficientibus accusatoribus sit cogendus ad purgationem?
Quaestio 4 : An duorum testimonio sit condemnandus?
Quaestio 6 : Si remedium sit dandum ei, qui causa dilationis vocem appellationis exhibuerit?
Quaestio 7 : Si laici, monachi vel quilibet inferiorum ordinum in accusatione majorum sint audiendi?
Quaestio 8 : Quomodo debeat fieri accusatio, an in scriptis, an sine scriptis?
Causa 3
Quaestio 1 : An restitutio danda sit quibuslibet exspoliatis?
Quaestio 3 : quo spatio mensium utrique sint concedendae?
Quaestio 4 : An infames et non legitime conjuncti ad accusationem sint admittenti?
Quaestio 5 : An testes de domo accusatorum sint producendi; vel inimicorum vox sit audienda?
Quaestio 6 : An extra provinciam reus sit producendus?
Quaestio 7 : An sit audienda ejus sententia, quem cum reo par inficit malitia?
Quaestio 8 : An ab uno tantum episcopus sit audiendus vel judicandus?
Quaestio 10 : An deficientes in primo capitulo sint admittendi ad sequentia?
Quaestio 11 : An accusato liceat accusationem in accusatorem vertere?
Causa 4
Quaestio 1 : An in excommunicatione constitutus alium accusare valeat?
Quaestio 4 : an idem possit esse accusator et testis?
Quaestio 5 : An die constituta non occurrens a communione sit removendus?
Causa 5
Quaestio 2 : quoties sit vocandus ad causam antequam sententiam damnationis accipiat?
Quaestio 4 : An ideo aliquis habendus sit inimicus, quia crimen alterius judicat?
Quaestio 5 : An ideo aliquis habendus sit inimicus, quia crimen alterius judicat?
Quaestio 6 : Qua poena sit plectendus, qui quod intulit probare non valet?
Causa 6
Quaestio 1 : An crimine irretiti vel infamia notati ad hujusmodi accusationem sint admittendi?
Quaestio 3 : Si liceat sibi expetere judicium archiepiscopi alterius provinciae?
Causa 7
Quaestio 1 : Utrum vivente episcopo alius possit in eadem ecclesia ordinari?
Quaestio 2 : An iste valeat reposcere cathedram, quam sua intercessione alter accepit?
Causa 8
Quaestio 1 : Quod autem episcopo successorem sibi instituere liceat
Quaestio 2 : An amicorum patrocinia in electione debeant convalescere?
Quaestio 3 : An sit habendus simoniacus qui post electionem hujusmodi juramentum canonicis praestat?
Quaestio 4 : an liceat clericis ante sententiae tempus ab episcopo suo discedere?
Quaestio 5 : An sine literis apostolicis debeat redire ad propriam ecclesiam?
Causa 9
Quaestio 1 : An ordinatio, quae ab excommunicatis facta est, aliquo modo possit rata haberi?
Causa 10
Quaestio 1 : An basilica cum omni dote sua ad episcopi ordinationem pertineat?
Quaestio 2 : An res ecclesiarum episcopis usurpare liceat?
Quaestio 3 : An res ecclesiarum episcopis usurpare liceat?
Causa 11
Quaestio 1 : Utrum clericus ante civilem judicem sit producendus?
Quaestio 2 : Si producendus non est, an haec culpa sit digna suspensione?
Causa 12
Quaestio 5 : Si testamenta liceat eis conficere?
Causa 13
Quaestio 2 : An praescriptione temporis jus percipiendi decimas et funerandi tollatur?
Causa 14
Quaestio 1 : An liceat eis sua repetere?
Quaestio 2 : An illi testes sint audiendi?
Quaestio 3 : An illud sit usuras exigere?
Quaestio 4 : An liceat clericis vel laicis a quolibet usuras expetere?
Quaestio 5 : An eleemosynae de usuris fieri possint?
Quaestio 6 : An usurarii poenitentiam agere valeant, nisi quod male acceperunt restituant.
Causa 15
Quaestio 1 : Autem an ea, quae mente alienata fiunt, sint imputanda?
Quaestio 2 : An pro impensis patrociniis liceat clericis munera exigere?
Quaestio 3 : An ex mulieris confessione iste sit condemnandus?
Quaestio 4 : An die dominico ejus causa sit ventilanda?
Quaestio 5 : An sibi neganti purgatio sit deferenda?
Quaestio 6 : An ejus confessio cruciatibus sit extorquenda?
Quaestio 7 : An absque synodali audientia episcopus valeat sacerdotem damnare?
Causa 16
Quaestio 1 : Utrum monachis liceat populis officia celebrare, poenitentiam dare et baptizare?
Quaestio 3 : An jura ecclesiarum praescriptione tollantur?
P. 2, Causa 17, Quaestio 5 : Si capellam in suo territorio aedificatam jure territorii sibi vendicare valeat?
Quaestio 5 : Si capellam in suo territorio aedificatam jure territorii sibi vendicare valeat?
P. 2, Causa 17, Quaestio 6 : Si archipresbyter vel episcopus sua auctoritate, non judiciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat a causa, ut ecclesia, cui praesidet, non ultra habeat jus reposcendi quod suus pastor illicite usurpavit?
P. 2, Causa 17, Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?
Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?
Causa 17
Quaestio 1 : Utrum reus voti teneatur, an liceat ei a proposito sui cordis discedere?
Quaestio 2 : An ecclesia et beneficium ei reddenda sint, quae prius libera voluntate refutavit?
Quaestio 4 : Si sine licentia abbatis retro abierit, an sua sibi abbate reddenda sint?
Causa 18
Causa 19
Quaestio 2 : Si episcopus licentiam dare noluerit, an eo invito monasterium possit adire?
Causa 20
Quaestio 1 : Si in pueritiae annis traditi cogantur religionis propositum tenere?
Quaestio 3 : Qui praeter propriam voluntatem cucullam induerit, an cogatur eam retinere, an non?
Quaestio 4 : Si ab uno monasterio in aliud districtius liceat alicui transire?
Causa 21
Quaestio 1 : An clericus in duabus ecclesiis possit conscribi?
Quaestio 2 : Si unam voluerit relinquere, an liceat ei ad aliam transire?
Quaestio 3 : An procurationes saecularium negotiorum clericis liceat suscipere?
Quaestio 4 : An claris et fulgidis vestibus eis ornari expediat?
Causa 22
Quaestio 1 : An juramentum sit praestandum, an non?
Quaestio 2 : Si sit perjurus qui jurat falsum quod putabat verum?
Quaestio 3 : Si licuit archidiacono denegare episcopo consuetam obedientiam?
Quaestio 4 : si constiterit esse illicitum quod juravit archidiaconus, an sit servandum?
Causa 23
Quaestio 1 : An militare peccatum sit?
Quaestio 2 : Quod bellum sit justum, et quomodo a filiis Israel justa bella gerebantur?
Quaestio 3 : An injuria sociorum armis sit propulsanda?
Quaestio 4 : An vindicta sit inferenda?
Quaestio 5 : An sit peccatum judici vel ministro reos occidere?
Quaestio 6 : An mali sint cogendi ad bonum?
Causa 24
Quaestio 1 : An lapsus in haeresim possit aliquos officio privare, vel sententia notare?
Quaestio 2 : an post mortem aliquis possit excommunicari?
Quaestio 3 : an pro peccato alicujus tota familia sit excommunicanda?
Causa 25
Causa 26
Quaestio 1 : Qui sint sortilegi?
Quaestio 2 : An sit peccatum esse sortilegum?
Quaestio 3 : A quibus genus divinationis sumpsit exordium?
Quaestio 4 : Quot sint genera divinationis?
Quaestio 5 : An sortilegi vel divini sint excommunicandi, si cessare noluerint?
Quaestio 6 : An excommunicatus ab episcopo possit reconciliari a presbytero, illo inconsulto?
Quaestio 7 : Si morientibus est indicenda poenitentia sub quantitate temporis?
Causa 27
Quaestio 1 : An conjugium possit esse inter voventes?
Quaestio 2 : An liceat sponsae a sponso recedere, et alii nubere?
Causa 28
Quaestio 1 : An conjugium sit inter infideles?
Quaestio 2 : An liceat huic aliam ducere priore vivente?
Quaestio 3 : An sit reputandus bigamus qui ante baptismum habuit unam, et post baptismum alteram?
Causa 29
Quaestio 1 : An sit conjugium inter eos?
Causa 30
Quaestio 1 : An uxori suae debitum reddere valeat qui proprium filium de sacro baptismate suscepit?
Quaestio 2 : An sponsalia contrahantur inter infantes?
Quaestio 3 : An spirituales vel adoptivi filii naturalibus copulari valeant?
Quaestio 4 : An uxorem compatris uxoris suae alicui ducere liceat?
Quaestio 5 : an clandestina desponsatio manifestae praejudicet?
Causa 31
Quaestio 1 : An possit duci in conjugium quae prius est polluta per adulterium?
Quaestio 2 : An filia invita sit tradenda alicui?
Quaestio 3 : An post patris sponsionem illa possit nubere alii
Causa 32
Quaestio 1 : An meretrix licite ducatur in uxorem?
Quaestio 2 : An ea, quae causa incontinentiae ducitur, sit conjux appellanda?
Quaestio 3 : Cujus arbitrium aliqua sequatur, an liberi avi, an originarii patris?
Quaestio 4 : Si vivente uxore liceat alicui filios ex ancilla quaerere?
Quaestio 5 : Si ea, quae vim patitur, pudicitiam amittere comprobetur?
Quaestio 6 : Si adulter adulteram possit dimittere?
Quaestio 7 : Si vivente dimissa aliam possit accipere?
Quaestio 8 : Si infidelem sub praemissa conditione liceat alicui fidelium in conjugem ducere?
Causa 33
Quaestio 1 : An propter impossibilitatem coeundi, a viro suo aliqua sit separanda?
Quaestio 2 : An post separationem ei nubere valeat, cum quo prius fornicata est?
Quaestio 3
Quaestio 4 : Si tempore orationis quis valeat reddere conjugii debitum?
Causa 34
Quaestio 1 : An sit ista rea adulterii, quae vivente viro alteri nupsit?
Quaestio 2 : An redeunte primo sit cogenda recedere a secundo, et redire ad primum?
Causa 35
Quaestio 1 : Si liceat aliquam ex propria cognatione duci in uxorem?
Quaestio 2 : Si ex consanguinitate uxoris aliqua possit in conjugem duci?
Quaestio 3 : Usque ad quem gradum debeat quisque abstinere sive a propriis, sive ab uxoris suae consanguineis?
Quaestio 5 : Quomodo gradus consanguinitatis computandi sunt?
Quaestio 6 : Qui jurejurando propinquitatem firmare debeant?
Quaestio 7 : An illi, qui de incestuosis nati sunt, filii reputentur?
Causa 36
Quaestio 1 : An ille raptum admiserit?
Quaestio 2 : an rapta raptori nubere possit, patre assensum praestante?
Pars 3
DISTINCTIO LXXVI.
I. Pars. Quibus temporibus ieiunia celebranda sint, Calix-tus Papa determinat, scribens Benedicto Episcopo [epist. I.]:
C. III
. De eodem.De ieiunio autem quatuor temporum hanc certitudinem statuimus, ut si kalendae Martii in feria quarta siue antea euenerint, eadem hebdomada ieiunium celebretur. §. 1. Sin autem kalendae Martii in quintam feriam,aut in sextam, aut in sabatum distenduntur, insequenti hebdomadas ieiunium differatur. Simili quoquemodo, si kalendae Iunii in quarta feria aut antea euenerint,in subsequenti hebdomada ieiunium celebretur; et si inquinta, aut in sexta feria, aut sabato contigerit»,ieiunium in tertia hebdomada reseruetur. §. 2. Et hocsciendum est, quod, si quando ieiunium mensis Iunii inuigilia pentecostes secundum predictam regulam euenerit,non ibi celebrandum erit, sed in ipsa hebdomada solempnipentecostes, quia uigilia simul et ieiunium celebrarinon debent, etiam tunc propter solempnitatem sanctiSpiritus diacones dalmaticis induantur, et „Alleluia“cantetur, et „Flectamus genua“ non dicatur. §. 3. Eodemmodo de septimi mensis ieiunio constitutum est, ut, sikalendae septembris in quarta feria euenerint aut antea,in tertia hebdomada ieiunium celebretur, et si in quinta, autsexta, aut sabato contigerit, in quarta hebdomadaieiunandum erit. §. 4. In decembri uero illud obseruan-dum erit, ut proximo sabato ante uigiliam natalis Dominicelebretur ieiunium, quia, si uigilia in sabato euenerit,simul uigiliam et ieiunium celebrari? non conuenit.
C. V
. De eodem.mini a mortuis resurgentis ac deinde in celum ascendentis exegimus, postque acceptum sancti Spiritus donum, salubriter et necessarie consuetudo est ordinata ieiunii, ut, siquid forte inter ipsa festiuitatis gaudia negligens libertaset licentia inmoderata presumpserit, hoc religiosaeabstinentiae censura castiget.
C. VI
. De eodem.Huius obseruantiae utilitas, dilectissimi fratres, in ecclesiasticis precipue est constituta ieiuniis, que ex doctrinasancti Spiritus ita per totius anni circulum distributa sunt,ut lex abstinentiae omnibus sit asscripta temporibus. Siquidem ieiunium uernum in quadragesima, estiuum in pentecosten, autumpnale in mense septimo, hiemale in hoc,qui est decimus, celebremus, intelligentes diuinis nichilesse uacuum preceptis, et uerbo Dei ad erudicionem nostramomnia elementa seruire, dum per ipsius mundi cardines quasiper quatuor euangelia incessabili tuba discimus quod etpredicamus, et agimus®.
II. Pars. Gratian. Primum uero mensem, quartum, septi-m«m, et decimum, non Ebreorum ratione debemus accipere, sed nostra. Primus enim mensis apud illos est Aprilis, quartusIulius, septimus October, decimus Ianuarius. In quibus, et Preterea in quinto mense, qui est Augustus, que fuerit eis causaieiunii, Ieronimus supra Zachariam exponit, dicens:
C. VII
. Quare in supradictis mensibus ieiunia lex inperauit.Ieiunium quarti, et ieiunium quinti, et ieiunium septimi, et ieiunium decimi subaudiatur mensis domui Iudae etIerusalem in dies festos uertetur in gaudium. Hocloco nostrorummulti multa dixerunt inter se dissonantia.§. i. Cogimur igitur ad Ebreos recurrere, et scientiaeueritatem de fonte magis quam de riuulis querere. §. 2,sIeiunium quarti mensis, qui apud Latinos uocatur Iulius, dieseptimo et decimo eiusdem mensis illud arbitramur,quando descendens Moyses de monte Synai tabulas legisabiecit atque confregit, et iuxta Ieremiam muri primumrupti sunt ciuitatis. In quinto mense, qui apud nosuocatur Augustus, cum propter exploratores terraesanctae seditio esset orta in populo, iussi sunt non ascendere montem, sed per quadraginta annos longis a terrasancta circumire dispendiis, ut exceptis duobus, Calephet Iosue, omnes in solitudine caderent. In hoc mense et aNabuchodonosor, et multa post secula aTito et Vespasianotemplum Ierosolimis incensum est atque destructum; captaurbs Bethel, ad quam multa milia confugerant Iudeorum .
In septimo uero, qui apud nos appellatur October, occisus est Godolias, et Iudae tribus, ac Ierusalem reliquiae dissipatae sunt °. Mense p decimo (qui apud nos Ianuariusdicitur, eo quod ianua anni sit atque principium), Ezechielin captiuitate positus audiuit et cunctus populus captiuorum,quinto mense templum esse subuersum, quod plenissime ineodem propheta cognoscimus. Hoc est igitur omne, quoddicitur, dies planctus et ieiuniorum, quos hactenus habuistisin luctum, sciatis q (quia cogitaui, ut benefaciam Ierusalem et domui Iuda) uobis in leticiam et gaudiujn etsolempnitates esse uertendos; ita dumtaxat, si ueritatem diligatis et pacem. Iuxta anagogem, quia tunc ieiunamus,quando sponsus aufertur a nobis, et non meremur eiushabere presentiam, cum reuersus fuerit ad nos Dominus,et cogitauerit, ut benefaciat nobis, omnis tristicia uertetur ingaudium, et fames pristina sermonis Dei presencia doctrinarum eius et celestis panis saturitate conpensabitur.
JII. Pars. Gratian. Non autem uidentur ieiunia quarti mensis posse celebrari ante diem pentecostes. A die enim dominicaeresurrectionis usque in diem pentecostes non inducuntur adobseruanda ieiunia.
Scire debet sanctitas uestra: ,,Per hos quinquaginta dies nobis est iugis et continuata festiuitas, ita ut hoc omni tempore neque ad obseruandum indicamus ieiunia, neque ad exorandum Deum genibus succedamus .“ Et infra: §. i. „Adinstar ergo dominicae resurrectionis iota quinqudgintadierum curricula celebrantur, et omnes isti dies uelud dominicideputantur. Resurrectio enim dominica est. In dominicaresurgens saluator reuersus ad homines est, et post resurrectionem tota quinquagesima cum hominibus conuersatus est.Equalis ergo eorum necessarium est ut sit s festiuitas,quorum equalis est et sanctitas >. Non igitur ieiunamusm quinquagesima, quia in his diebus nobis cum Dominus con-moratur. /dm in apologia Dauid: ,,Hunc numerum(iquinquagesimum uidelicet) leti celebramus post Domini passionem, remisso culpae totius debito, cyrographoque euacuato °,ab omni nexu liberi, et suscipimus aduenientem in nos gratiamsancti Spiritus; die pentecostes uacant ieiunia, laus diciturDeo, Alleluia cantatur,“
[Gratian.] Necessario ergo ecclesia constituit, ut post diem pentecostes ieiunia celebrentur. Sed quod in illis quinquagintadiebus ieiunandum esse negatur, ex obseruantiae necessitateintelligitur.
Nosse credo uos fratres: „ Non minore leticia celebramus diem pentecostes, quam sanctum diem pascae curauimus. Tunc enim, sicut modo fecimus, ieiunauimus sabbato, uigiliascelebrauimus, orationibus pernoctanter^a institimus: unde necesse est, similem obseruantiam similis leticia subsequatur.
,,Post pasca usque ad pentecosten, licet traditio ecclesiarum abstinentiae rigorem prandiis relaxauerit, tamen si quis monachorum uel clericorum ieiunare cupit, non sunt prohibendi, quia et Antonius et Paulus et ceteri Patres antiquietiam in fak diebus in heremo leguntur abstinuisse, neque soluisse abstinentiam, nm tantum die dominico.“
„ U tinam omni tempore ieiunare possemus^, quod in Actibus apostolorum diebus pentecostes et die dominico apostolumPaulum et cum eo credentes fecisse legimus. Nec hoc dico,quod festis diebus ieiunandum putem, et contextas quinquaginta diebus ferias et solempnitates auferam; sed unaque-que prouincia habundet in suo sensu, et precepta maiorum legesapostolicas arbitretur,
C. XII
. Sabato magno post horam baptismatis episcopus ualet ordinari.Dilectionis tuae scripta suscepimus, quibus significas, Latinum ecclesiae Grumentinae diaconem ad episcopatum Marcellianensis ecclesiae siue Clusitanae ab omnibus fuisse electum, quod iam ante hoc tempus retulistis; et iussimus, ut ueniret, credentes eos de personaeius ab episcopo suo dimissoriam accepisse.Quod si modo feceruut, facite eum uelociter ad urbemRomam occurrere, ut, si Deus iusserit, in magno sabatopost horam baptismi ordinetur. Quia si ante memoratum diem non occurrerit, cogetur usque ad quartimensis ieiunia sustinere.