„Si quis positus in ultima necessitate suae egritudinis noluerit accipere penitenciam, et accipit, et mox reconciliabitur, et hinc uadit: fateor uobis, non illi negamus quod petit, sed non presumimus, quia 6ene fanc exit; sz securus hinc exierit, egonescio; penitenciam dare possumus, securitatem autem dare nonpossumus. Numquid dico: dampnabitur? Sed nec dico:liberabitur. Vis ergo a dubio liberari ? uis quod incertum esteuadere f age penitenciam, dum sanus es. Si sic agis, dico tibi,quia securus es, quia penitenciam egisti eo tempore, quopeccare potuisti. Si autem uis agere penitenciam, quandoiam peccare non potes, peccata te dimiserunt, non tu illa.

Idem [in eadem homilia, paulo superius.] "Qui egerit penitenciam ueraciter, et solutus fuerit a ligamento, quo erat obstrictus, et a Christi corpore separatus,et bene post penitenciam uixerit, sicut ante penitenciam uiueredebuit, post reconciliationem quandocumque defunctus fuerit, ad Deum uadit, ad requiem uadit, regno Dei non priuabitur, a populodiaboli separabitur."

"Si quis autem etc."

Et infra: "Baptizatus ad horam securus hinc exit; fidelis bene uiuens securus hinc exit; agenspenitenciam, et reconciliatus, cum sanus est et postea beneuiuens, hinc securus exit. Agens penitenciam ad ultimum, et reconciliatus, si securus hinc exit, ego non sum securus. Undesum securus, dico, et do securitatem; unde non sum securus,penitenciam dare possum, securitatem dare non possum."

Et postpauca: §. i. "Sed unde scis, inquit, ne forte Deus dimittatmichif uerum dicis: illud scio; hoc nescio. Nam ideo do tibipenitenciam, quia nescio; nam si scirem nichil tibi prodesse, nontibi darem. Item si scirem, tibi prodesse, non te ammonerem, nonte terrerem. Duae sunt res: aut ignoscitur tibi, aut non ignoscitur. Quid 5 d horum tibi futurum sit, nescio. Ergo tene certum,et dimitte incertum."

[Gratian.] Hoc autem quare Augustinus dixerit, Ciprianus ostendit, [lib. IV. epist. 2. ad Antonianum] dicens:

Idcirco, frater karissime, penitenciam non agentes, nec in dolore delictorum suorum toto corde manifestam lamentationis suae professionem testantes, prohibendos omnino censuimusa spe conmunionis et pacis, si in infirmitate atque periculoceperint deprecari, quia rogare illos non delicti penitencia, sedmortis urgentis ammonitio conpellit, nec dignus est in morte accipere solaiium qui se non cogitauit moriturum.

Item Augustinus in libro de penitencia, [cap. 17. et 18.] Nullus expectet, quando peccare non potest. Arbitrii enim querit libertatem, ut delere possit conmissa, nonnecessitatem. Qui prius itaque a peccatis relinquitur, quamipse relinquat, ea non libere, sed quasi® necessitate condem-pnat. Licet enim latro ueniam meruisset in fine de omniscrimine, non tamen dedit baptizatis peccandi et perseuerandi auctoritatem. Tunc enim baptizatus est qui tunc primum in cruceChristum confessus est. Penitencia enim, si in extremo hiatuuitae aduenerit, sanat et liberat in ablutione baptismi ita, quod necpurgatorium sentiunt qui in fine baptizantur; sed ipsi ditatibonis sanctae matris ecclesiae recepturi sunt multiplex bonum inuera beatitudine. Illi autem, qui, cum potuerunt, numquamconuerti uoluerunt, confitentes, cum iam peccare nequeunt, necsic facile acquirunt, quod uolunt. Oportet enim", ut penitenciafructificet ut uitam mortuo inpetret. Scriptum es<, sinekaritate saluum neminem esse. Non itaque in solo timore uiuithomo. Quem ergo sero penitet, oportet non solum timere Deumiudicem, sed iustum diligere; non tantum penam timeat sedanxietur pro gloria. Debet enim dolere de crimine, et de omnieius predicta uarietate. Quod quoniam uix licet, de eius salute Augustinus potuit dubitare.

§. 1. Credo quidem illi, qui dixit: Quacumque hora peccator ingemuerit, et conuersus fuerit,uita uiuet. “ Dixit conuersum, non tantum uersum uiuere. Versum quidem puto qui dolet de crimine; conuersum, qui doletde omni eius", quam exposuimus, uarietate. Vertitur a peccatoqui iam uult dimittere peccatum; conuertitur id est° totus etomnino uertitur, qui iam nonpenas tantum non 'timet, sed adbonum Deum P festinat tendere <J. Que conuersio si contigeritalicui etiam in fine, desperandum non est de eius remissione. Sedquoniam uix uel raro est tam iusta conuersio, timendum est depenitente sero. Quem enim morbus urget et pena terret, uix adueram ueniet satisfactionem, maxime cum filii, quos illicitedilexit, sint presentes, uxor et mundus ad se uocet. Multos solet serotina penitencia decipere. Sed quoniam Deussemper potens est, semper, etiam in morte iuuare ualet quibusplacet. Cum itaque opus sit non hominis, sed Dei fructiferapenitencia, inspirare eam potest, quandocumque uult, sua misericordia, et remunerare ex misericordia quos dampnare potest exiusticia. Sed quoniam multa sunt, que inpediunt et languentemretrahunt, periculosissimum est, et interitui uicinum, ad mortemprotrahere penitenciae remedium. Sed magnum est, cui Deustunc inspirat ueram penitenciam qui exspectat, Dei clementiam, maiorem sentiens Dei bonitatem sua nequicia.

§. 2. Sed si etiam sic conuersus fuerit, uita uiuaU et non moriatur', nony promittimus, quod euadat omnem penam. Namprius purgandus est igne purgationis qui in aliud seculum distulit fructum conuersionis. Hic autem ignis, etsi eternus non sit, miro modo est grauis. Exellit enim omnem penam, quamumquam passus est aliquis in hac uita. Numquam in carnetanta inuenta est pena, licet mirabilia martires passi sint tormenta,et multi nequiter quanta sepe sustinuerunt supplicia.Studeat ergo quisque ^ szc delicta corrigere, pos£ mortem non oporteat ^ penam tollerare.

§. 3. Quedam enim peccata sunt, que^ e mortalia, ?Vipenitencia" sunt"ss uitalia 9 °, tamen statim sanata. Sepe emra esJ moreretur, H&t medicaretur. Non statim sanatur “; languet uicturusqui prius erat moriturus. Qui autem inpenitens moritur omninomoritur, e eternaliter cruciatur. enim" inpenitens finitur, si semper uiueret, semper peccaret. At Dei est miserentis, quod operatur finem peccanti 10011; etiam sine fine torquetur, numquam uirtute ditatur; semper plenus iniquitate, semper sine karitate, torquetur " sine fine.