Table of Contents
Decretum
Prima pars
Secunda pars
Causa 1
Quaestio 1 : An sit peccatum emere spiritualia?
Quaestio 3 : an ingressum vel praebendas ecclesiae emere sit simoniacum?
Quaestio 4 : An iste sit reus criminis, quod eo ignorante pater admisit?
Quaestio 6 : An illi, qui ab eo jam simoniaco ignoranter ordinati sunt, abjiciendi sint, an non?
Quaestio 7 : Si renuncians suae haeresi sit recipiendus in epicopali dignitate, vel non?
Causa 2
Quaestio 1 : An in manifestis judiciarius ordo sit requirendus?
Quaestio 2 : An exspoliatus ab aliquo sit judicandus?
Quaestio 3 : Qua poena sint feriendi qui in accusatione vel testificatione defecerint?
Quaestio 5 : Si deficientibus accusatoribus sit cogendus ad purgationem?
Quaestio 4 : An duorum testimonio sit condemnandus?
Quaestio 6 : Si remedium sit dandum ei, qui causa dilationis vocem appellationis exhibuerit?
Quaestio 7 : Si laici, monachi vel quilibet inferiorum ordinum in accusatione majorum sint audiendi?
Quaestio 8 : Quomodo debeat fieri accusatio, an in scriptis, an sine scriptis?
Causa 3
Quaestio 1 : An restitutio danda sit quibuslibet exspoliatis?
Quaestio 3 : quo spatio mensium utrique sint concedendae?
Quaestio 4 : An infames et non legitime conjuncti ad accusationem sint admittenti?
Quaestio 5 : An testes de domo accusatorum sint producendi; vel inimicorum vox sit audienda?
Quaestio 6 : An extra provinciam reus sit producendus?
Quaestio 7 : An sit audienda ejus sententia, quem cum reo par inficit malitia?
Quaestio 8 : An ab uno tantum episcopus sit audiendus vel judicandus?
Quaestio 10 : An deficientes in primo capitulo sint admittendi ad sequentia?
Quaestio 11 : An accusato liceat accusationem in accusatorem vertere?
Causa 4
Quaestio 1 : An in excommunicatione constitutus alium accusare valeat?
Quaestio 4 : an idem possit esse accusator et testis?
Quaestio 5 : An die constituta non occurrens a communione sit removendus?
Causa 5
Quaestio 2 : quoties sit vocandus ad causam antequam sententiam damnationis accipiat?
Quaestio 4 : An ideo aliquis habendus sit inimicus, quia crimen alterius judicat?
Quaestio 5 : An ideo aliquis habendus sit inimicus, quia crimen alterius judicat?
Quaestio 6 : Qua poena sit plectendus, qui quod intulit probare non valet?
Causa 6
Quaestio 1 : An crimine irretiti vel infamia notati ad hujusmodi accusationem sint admittendi?
Quaestio 3 : Si liceat sibi expetere judicium archiepiscopi alterius provinciae?
Causa 7
Quaestio 1 : Utrum vivente episcopo alius possit in eadem ecclesia ordinari?
Quaestio 2 : An iste valeat reposcere cathedram, quam sua intercessione alter accepit?
Causa 8
Quaestio 1 : Quod autem episcopo successorem sibi instituere liceat
Quaestio 2 : An amicorum patrocinia in electione debeant convalescere?
Quaestio 3 : An sit habendus simoniacus qui post electionem hujusmodi juramentum canonicis praestat?
Quaestio 4 : an liceat clericis ante sententiae tempus ab episcopo suo discedere?
Quaestio 5 : An sine literis apostolicis debeat redire ad propriam ecclesiam?
Causa 9
Quaestio 1 : An ordinatio, quae ab excommunicatis facta est, aliquo modo possit rata haberi?
Causa 10
Quaestio 1 : An basilica cum omni dote sua ad episcopi ordinationem pertineat?
Quaestio 2 : An res ecclesiarum episcopis usurpare liceat?
Quaestio 3 : An res ecclesiarum episcopis usurpare liceat?
Causa 11
Quaestio 1 : Utrum clericus ante civilem judicem sit producendus?
Quaestio 2 : Si producendus non est, an haec culpa sit digna suspensione?
Causa 12
Quaestio 5 : Si testamenta liceat eis conficere?
Causa 13
Quaestio 2 : An praescriptione temporis jus percipiendi decimas et funerandi tollatur?
Causa 14
Quaestio 1 : An liceat eis sua repetere?
Quaestio 2 : An illi testes sint audiendi?
Quaestio 3 : An illud sit usuras exigere?
Quaestio 4 : An liceat clericis vel laicis a quolibet usuras expetere?
Quaestio 5 : An eleemosynae de usuris fieri possint?
Quaestio 6 : An usurarii poenitentiam agere valeant, nisi quod male acceperunt restituant.
Causa 15
Quaestio 1 : Autem an ea, quae mente alienata fiunt, sint imputanda?
Quaestio 2 : An pro impensis patrociniis liceat clericis munera exigere?
Quaestio 3 : An ex mulieris confessione iste sit condemnandus?
Quaestio 4 : An die dominico ejus causa sit ventilanda?
Quaestio 5 : An sibi neganti purgatio sit deferenda?
Quaestio 6 : An ejus confessio cruciatibus sit extorquenda?
Quaestio 7 : An absque synodali audientia episcopus valeat sacerdotem damnare?
Causa 16
Quaestio 1 : Utrum monachis liceat populis officia celebrare, poenitentiam dare et baptizare?
Quaestio 3 : An jura ecclesiarum praescriptione tollantur?
P. 2, Causa 17, Quaestio 5 : Si capellam in suo territorio aedificatam jure territorii sibi vendicare valeat?
Quaestio 5 : Si capellam in suo territorio aedificatam jure territorii sibi vendicare valeat?
P. 2, Causa 17, Quaestio 6 : Si archipresbyter vel episcopus sua auctoritate, non judiciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat a causa, ut ecclesia, cui praesidet, non ultra habeat jus reposcendi quod suus pastor illicite usurpavit?
P. 2, Causa 17, Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?
Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?
Causa 17
Quaestio 1 : Utrum reus voti teneatur, an liceat ei a proposito sui cordis discedere?
Quaestio 2 : An ecclesia et beneficium ei reddenda sint, quae prius libera voluntate refutavit?
Quaestio 4 : Si sine licentia abbatis retro abierit, an sua sibi abbate reddenda sint?
Causa 18
Causa 19
Quaestio 2 : Si episcopus licentiam dare noluerit, an eo invito monasterium possit adire?
Causa 20
Quaestio 1 : Si in pueritiae annis traditi cogantur religionis propositum tenere?
Quaestio 3 : Qui praeter propriam voluntatem cucullam induerit, an cogatur eam retinere, an non?
Quaestio 4 : Si ab uno monasterio in aliud districtius liceat alicui transire?
Causa 21
Quaestio 1 : An clericus in duabus ecclesiis possit conscribi?
Quaestio 2 : Si unam voluerit relinquere, an liceat ei ad aliam transire?
Quaestio 3 : An procurationes saecularium negotiorum clericis liceat suscipere?
Quaestio 4 : An claris et fulgidis vestibus eis ornari expediat?
Causa 22
Quaestio 1 : An juramentum sit praestandum, an non?
Quaestio 2 : Si sit perjurus qui jurat falsum quod putabat verum?
Quaestio 3 : Si licuit archidiacono denegare episcopo consuetam obedientiam?
Quaestio 4 : si constiterit esse illicitum quod juravit archidiaconus, an sit servandum?
Causa 23
Quaestio 1 : An militare peccatum sit?
Quaestio 2 : Quod bellum sit justum, et quomodo a filiis Israel justa bella gerebantur?
Quaestio 3 : An injuria sociorum armis sit propulsanda?
Quaestio 4 : An vindicta sit inferenda?
Quaestio 5 : An sit peccatum judici vel ministro reos occidere?
Quaestio 6 : An mali sint cogendi ad bonum?
Causa 24
Quaestio 1 : An lapsus in haeresim possit aliquos officio privare, vel sententia notare?
Quaestio 2 : an post mortem aliquis possit excommunicari?
Quaestio 3 : an pro peccato alicujus tota familia sit excommunicanda?
Causa 25
Causa 26
Quaestio 1 : Qui sint sortilegi?
Quaestio 2 : An sit peccatum esse sortilegum?
Quaestio 3 : A quibus genus divinationis sumpsit exordium?
Quaestio 4 : Quot sint genera divinationis?
Quaestio 5 : An sortilegi vel divini sint excommunicandi, si cessare noluerint?
Quaestio 6 : An excommunicatus ab episcopo possit reconciliari a presbytero, illo inconsulto?
Quaestio 7 : Si morientibus est indicenda poenitentia sub quantitate temporis?
Causa 27
Quaestio 1 : An conjugium possit esse inter voventes?
Quaestio 2 : An liceat sponsae a sponso recedere, et alii nubere?
Causa 28
Quaestio 1 : An conjugium sit inter infideles?
Quaestio 2 : An liceat huic aliam ducere priore vivente?
Quaestio 3 : An sit reputandus bigamus qui ante baptismum habuit unam, et post baptismum alteram?
Causa 29
Quaestio 1 : An sit conjugium inter eos?
Causa 30
Quaestio 1 : An uxori suae debitum reddere valeat qui proprium filium de sacro baptismate suscepit?
Quaestio 2 : An sponsalia contrahantur inter infantes?
Quaestio 3 : An spirituales vel adoptivi filii naturalibus copulari valeant?
Quaestio 4 : An uxorem compatris uxoris suae alicui ducere liceat?
Quaestio 5 : an clandestina desponsatio manifestae praejudicet?
Causa 31
Quaestio 1 : An possit duci in conjugium quae prius est polluta per adulterium?
Quaestio 2 : An filia invita sit tradenda alicui?
Quaestio 3 : An post patris sponsionem illa possit nubere alii
Causa 32
Quaestio 1 : An meretrix licite ducatur in uxorem?
Quaestio 2 : An ea, quae causa incontinentiae ducitur, sit conjux appellanda?
Quaestio 3 : Cujus arbitrium aliqua sequatur, an liberi avi, an originarii patris?
Quaestio 4 : Si vivente uxore liceat alicui filios ex ancilla quaerere?
Quaestio 5 : Si ea, quae vim patitur, pudicitiam amittere comprobetur?
Quaestio 6 : Si adulter adulteram possit dimittere?
Quaestio 7 : Si vivente dimissa aliam possit accipere?
Quaestio 8 : Si infidelem sub praemissa conditione liceat alicui fidelium in conjugem ducere?
Causa 33
Quaestio 1 : An propter impossibilitatem coeundi, a viro suo aliqua sit separanda?
Quaestio 2 : An post separationem ei nubere valeat, cum quo prius fornicata est?
Quaestio 3
Quaestio 4 : Si tempore orationis quis valeat reddere conjugii debitum?
Causa 34
Quaestio 1 : An sit ista rea adulterii, quae vivente viro alteri nupsit?
Quaestio 2 : An redeunte primo sit cogenda recedere a secundo, et redire ad primum?
Causa 35
Quaestio 1 : Si liceat aliquam ex propria cognatione duci in uxorem?
Quaestio 2 : Si ex consanguinitate uxoris aliqua possit in conjugem duci?
Quaestio 3 : Usque ad quem gradum debeat quisque abstinere sive a propriis, sive ab uxoris suae consanguineis?
Quaestio 5 : Quomodo gradus consanguinitatis computandi sunt?
Quaestio 6 : Qui jurejurando propinquitatem firmare debeant?
Quaestio 7 : An illi, qui de incestuosis nati sunt, filii reputentur?
Causa 36
Quaestio 1 : An ille raptum admiserit?
Quaestio 2 : an rapta raptori nubere possit, patre assensum praestante?
Pars 3
DISTINCTIO LXXXI.
I. Pars. Hec de ordinandis et ordinatoribus atque de singulorum graduum distinctionibus et offitiis dixisse nos sufficiat.Verum quia aliquantulum diffusius in his immorati sumus, precedentibus coherentia quedam sub epilogo ad memoriam subiciamus.Debet autem ordinandus in episcopum ut Apostolus scribit)esse ,,sine crimine, id est sine peccato mortifero, quod nonsolum de episcopo, sed etiam de quolibet electo ad aliquam pre-posituram ecclesiae oportet intelligi.
C. I
. Sine crimine id est% sine graui peccato debet esse qui ordinatur episcopus."Apostolus Paulus, quando elegit ordinandos uel presbiteros, uel diacones, et quicumque ordinandus est ad pre-posituram ecclesiae, non ait: „Si quis sine peccato est,“ (hoc enim si diceret, omnis homo reprobaretur, et nullusordinaretur,) sed ait: ,,Si quis sine crimine est:“ sicut esthomicidium, adulterium, aut aliqua inmunditia fornicationis, furtum, fraus, sacrilegium et cetera huiusmodi."
C. III
. Car eat ordine, quem pr estat, qui indignum sublimare non metuit.Tantis Daniel grauatus testimoniis facinorum, tanta accusatione pulsatus, sacrarum, ut dicitur, uirginum pollutus incestu, episcopus asseritur ordinatus. Et, ut in nostrilibellis scrinii continetur, quorum ad uos quoque exemplariadireximus, in pontificii dignitatem hoc tempore, quo ad causam dicendam missis a nobis litteris uocabatur, obrepsit.Sacro nomini absit iniuria. Facilius est, ut hanc dignitatem tali dando amiserit ordinator, quam eam obtineatordinatus; cui conuicto sociabitur, qui eum sibi credidit largiendo pontificium sociandum. Qualis enim ipse sit, quisquis tales ordinauerit, ostendit.
C. IV
. Non recipit ordo ecclesiasticus, qui m examinatione, uel postea confessus ordinatur.Item &r Concilio Ni ceno, [cap. 9.]Si qui sine examinatione promoti presbiteri sunt, etpostea examinati confessi sunt peccata sua, et, cum confessifuissent, homines uenientes contra regulam eis manus in-posuerunt, hos ecclesiasticus ordo non recipit. In omnibusenim quod inrepreliensibiie est defendit ecclesia.
C. VI
. Alienus fiat a ministerio, qui illud uiuendo illicite polluit.Item Innocentius [ad Maximum et Seuerum, ep. V.]Maximilianus filius noster qualem querelam detulerit, libelli eius series adnexa declarat. Qui zelo fideiac disciplinae ductus, non patitur ecclesiam pollui abindignis presbiteris, quos in presbiterio filios asserit procreasse. Et ideo, fratres, huius libelli, qui subiectusest, tenore perspecto, eos, qui talia perpetrasse dicuntur, debetisg in medio collocare, discussisque obiectio-nibus, que ipsis presbiteris inpinguntur, si conuinci potuerint, a sacerdotali remoueantur offitio, (quia qui sanctinon sunt sancta attractare non possunt,) atque alieniefficiantur a ministerio, quod uiuendo illicite polluerunt.
C. VII
. Cuilibet ab ordine deponendo episcopi prouidentia locus penitenciae deputetur.C. VIII
. Retrudantur in monasterio presbiteri, qui penitenciam agere contempnunt.Dictum est nobis, presbiteros propter suam negligentiam canonice degradatos et seculariter gradu amisso uiuere, et penitenciae agendae bonum negligere. Unde statuimus, utgradu amisso agendae penitenciae gratia in monasteriumaut canonicam regularem mittantur. Si uero hocfieri causa quelibet prohibuerit, ubicumque sint, penitenciam agere non desistant. Si autem amisso gradu seculariteruiuere uoluerint, et penitenciam agere neglexerint, ab ecclesiae communione separentur.
C. IX
. Mutatio loci ualet conuersis ad penitenciam.Valet interdum conuersis pro animae salute mutatio loci; plerumque enim, dum mutatur locus, mutatur mentis affectus.' Congruum est ergo, inde etiam corporaliter euelli ubi quisque illecebris deseruiuit. Nam locus,ubi praue quisque uixit, in aspectu mentis apponitquod sepe ibi uel cogitauit, uel gessit.
C. XIV
. De eodem.Item ex Concilio Aurelianensi , c. 9. et 12.] Si diaconus aut presbiter crimen capitale commiserit, simul et ab offitio, et communione pellatur. Si uero pro reatu suo se ab altaris communione sub peni-tentis professione submouerit, his quoque, si alii defuerint, et causa certae necessitatis exoritur, poscentembaptismum liceat baptizare.
C. XV
. Non ingrediantur ecclesias presbiteri, diaconi, subdiaconi, qui in fornicationis crimine iacent.Si qui sunt presbiteri, diaconi, uel subdiaconi, qui in crimine fornicationis iacent, interdicimus eis ex parteDei omnipotentis et S. Petri auctoritate ecclesiae introitum, usque dum peniteant et emendent. Si qui uero inpeccato suo perseuerare maluerint, nullus uestrum eorum
audire presumat offitium, quia benedictio eorum uerti-tur in maledictionem, et oratio in peccatum, testante Domino, per Prophetam: „Maledicam,“ inquit, „benedictionibus uestris.“ Qui uero huic saluberrimo preceptoobedire noluerint, ydolatriae peccatum incurrent, Sa-muele teste, et B. Gregorio instruenteS: „Peccatumariolandi est non obedire, et scelus ydololatriae non ad-quiescere.“ Peccatum igitur paganitatis incurrit, quisquis,dum Christianum se esse asserit, apostolicae sedi obedirecontempnit.
C. XVI
. Offitio et beneficio priuetur episcopus, presbiter, diaconus uxorem suscipiens, uel susceptam retinens.C. XVIII
. De eodem.Eos etiam, qui, ut fornicari eis liceat, diuinum offitium derelinquunt, a Deo recedentes diabolo et operibus eiusseruiunt, sicut se iustissime ab offitio alienos faciunt, itabeneficio ecclesiarum priuatos esse adiudicamus.
Ministri altaris presbiteri siue diaconi ad offitiadominica tales eligantur, qui continenciam seruent. §. i.Si uero post ordinationem suam ministro contigeritpropriae uxoris inuadere cubile, sacrarii non intret hlimina,nec sacrarii portitor fiat nec altare contingat 168 eb offerentibus holocausti oblationem suscipiat, nec ad dominici corporis portionem accedat &,nec propinet, neque sine maioris natu auctoritateminora gerati offitia; urceum sane uel calicem ad altarenon suggerat.
C. XX
. Clericus matronarum domicilia frequentans deponatur.III. Pars. Clericus solus ad feminae tabernaculum nonaccedat, nec properet sine maioris natu sacerdotisiussione; nec solus presbiter cum sola femina fabulasmisceat, nec archidiaconus sub pretextu humilitatisaut offitii frequenter intret domicilia matronarum, autforte per clericos aut domesticos matronae mandetaliquid secrete. Si agnitum fuerit, et ille deponatur, etilla a liminibus ecclesiae arceatur.
C. XXI
. De eodem.Sed si forte aliqua intercessio fuerit, episcopo suggeratur. Et si talis est, ad quam debeat ire pio interuentu, ipse pergat: sin autem, de latere suo dirigat cum duobus aut tribus testibus. Nemo tamen cum extranea habitetfemina, nisi proxima aut soror fuerit. Et hoc cum magnasollicitudine fiat. Non enim ignoramus malicias satanae.]
C. XXIII
. Simul cum mulieribus sacerdotes habitare non licet.IV. Pars. Oportet sacerdotes, quibus populus Domini commissus est, cum magna constantia uigilare desuper dominicas oues, ne lupinis morsibus, id estdiaboli stimulis lanientur. §. i. Neque enim hoc sileredebeo, quod cum graui animi tristicia dico: sacerdotescum feminis habitare conspicio; quod nefarium est dicereuel audire, et contra sanctorum canonum sancita. Ubienim talis fuerit commorantium cohabitacio, antiqui hostisstimuli non desunt. Ideoque ammonendi sunt, ut non antiqui hostis decipiantur fraude, quatinus iuxta Apostoliuocem non uituperetur ministerium nostrum. Cauere enimnos oportet, fratres, ab illicitis, ut mundas ualeamus adDeum leuare manus. Scriptum est enim: „Sanctiestote, quoniam ego sanctus sum.“ Si quis uero presumpserit aliter agere, sacerdotii sui honore priuetur. Undeomnimodo cauendum est, fratres, ne fallamus populum,et inpleatur in nobis illud Prophetae dictum: „Sacerdotes mei contaminant sancta et reprobant legem,“ quoset alius Propheta increpat, dicens: ,,Vos o sacerdotes,qui fallitis nomen meum, et dixistis, in qua re fallimus nomen tuum? quibus responsum est: offerentes ad altare meum
C. XXV
. De eodem.Legitur, quod B. Augustinus nec cum sorore habitare consenserit, dicens: Que cum sorore mea sunt sorores meaenon sunt. Docti ergo uiri cautela magna nobis debet esseinstructio.
In omnibus obseruare conuenit, ut certus quis, et certo tempore, et certo loco, et certis personis uel apparere clericus, uel loqui debeat mulieribus, ut excludaturomnis nefanda suspicio. Certe solum ad solam accederenulla religionis ratio permittit. ,, Melius enim duo, quamunus.“ Simul enim et fidelius, et tutius res geritur.„Ve enim uni, quia si ceciderit, non est qui erigat eum.“
C. XXVII
. De eodem.Item ex Concilio Cartaginensi III. [c. 17.]Cum omnibus omnino clericis extraneae feminae noncohabitent, sed solae matres, auiae et materterae, amitae,sorores et filiae fratrum aut sororum, et quecumque exfamilia domestica necessitate, etiam antequam ordinarentur, iam cum eis habitabant, uel si filii eorum iam ordinatisparentibus uxores acceperunt, aut seruis, non habentibusin domo quas ducant, aliunde ducere necessitas fuerit.
C. XXX
. Venundentur ab episcopo que appetunt illicita clericorum consortia.Item ex Concilio Tolletano [IV. c. 42.]Quidam clerici, legitimum non habentes coniugium, extranearum mulierum uel ancillarum suarum que interdicta sunt consortia appetunt. Ideoque, quecumque clericis taliter coniunctae sunt, ab episcopoauferantur et uenundentur, illis pro tempore religatis adpenitenciam, quos sua libidine infecerunt.
C. XXXI
. Non habitent cum clericis, nisi quas necessitudo excusat.C. XXXII
. Nisi maiorum iussione ad feminarum domicilia clerici non accedant.Clerici uel continentes ad uiduas uel uirgines nisi ex iussu uel permissu episcoporum aut presbiterorumnon accedant. Et hoc non soli faciant, sed cum clericis, uel cum quibus episcopus aut presbiter iusserit.Nec ipsi episcopi aut presbiteri soli habeant accessum ad huiusmodi feminas, sed ubi aut clerici presentessunt, aut graues aliqui Christiani.