Table of Contents
Decretum
Prima pars
Secunda pars
Causa 1
Quaestio 1 : An sit peccatum emere spiritualia?
Quaestio 3 : an ingressum vel praebendas ecclesiae emere sit simoniacum?
Quaestio 4 : An iste sit reus criminis, quod eo ignorante pater admisit?
Quaestio 6 : An illi, qui ab eo jam simoniaco ignoranter ordinati sunt, abjiciendi sint, an non?
Quaestio 7 : Si renuncians suae haeresi sit recipiendus in epicopali dignitate, vel non?
Causa 2
Quaestio 1 : An in manifestis judiciarius ordo sit requirendus?
Quaestio 2 : An exspoliatus ab aliquo sit judicandus?
Quaestio 3 : Qua poena sint feriendi qui in accusatione vel testificatione defecerint?
Quaestio 5 : Si deficientibus accusatoribus sit cogendus ad purgationem?
Quaestio 4 : An duorum testimonio sit condemnandus?
Quaestio 6 : Si remedium sit dandum ei, qui causa dilationis vocem appellationis exhibuerit?
Quaestio 7 : Si laici, monachi vel quilibet inferiorum ordinum in accusatione majorum sint audiendi?
Quaestio 8 : Quomodo debeat fieri accusatio, an in scriptis, an sine scriptis?
Causa 3
Quaestio 1 : An restitutio danda sit quibuslibet exspoliatis?
Quaestio 3 : quo spatio mensium utrique sint concedendae?
Quaestio 4 : An infames et non legitime conjuncti ad accusationem sint admittenti?
Quaestio 5 : An testes de domo accusatorum sint producendi; vel inimicorum vox sit audienda?
Quaestio 6 : An extra provinciam reus sit producendus?
Quaestio 7 : An sit audienda ejus sententia, quem cum reo par inficit malitia?
Quaestio 8 : An ab uno tantum episcopus sit audiendus vel judicandus?
Quaestio 10 : An deficientes in primo capitulo sint admittendi ad sequentia?
Quaestio 11 : An accusato liceat accusationem in accusatorem vertere?
Causa 4
Quaestio 1 : An in excommunicatione constitutus alium accusare valeat?
Quaestio 4 : an idem possit esse accusator et testis?
Quaestio 5 : An die constituta non occurrens a communione sit removendus?
Causa 5
Quaestio 2 : quoties sit vocandus ad causam antequam sententiam damnationis accipiat?
Quaestio 4 : An ideo aliquis habendus sit inimicus, quia crimen alterius judicat?
Quaestio 5 : An ideo aliquis habendus sit inimicus, quia crimen alterius judicat?
Quaestio 6 : Qua poena sit plectendus, qui quod intulit probare non valet?
Causa 6
Quaestio 1 : An crimine irretiti vel infamia notati ad hujusmodi accusationem sint admittendi?
Quaestio 3 : Si liceat sibi expetere judicium archiepiscopi alterius provinciae?
Causa 7
Quaestio 1 : Utrum vivente episcopo alius possit in eadem ecclesia ordinari?
Quaestio 2 : An iste valeat reposcere cathedram, quam sua intercessione alter accepit?
Causa 8
Quaestio 1 : Quod autem episcopo successorem sibi instituere liceat
Quaestio 2 : An amicorum patrocinia in electione debeant convalescere?
Quaestio 3 : An sit habendus simoniacus qui post electionem hujusmodi juramentum canonicis praestat?
Quaestio 4 : an liceat clericis ante sententiae tempus ab episcopo suo discedere?
Quaestio 5 : An sine literis apostolicis debeat redire ad propriam ecclesiam?
Causa 9
Quaestio 1 : An ordinatio, quae ab excommunicatis facta est, aliquo modo possit rata haberi?
Causa 10
Quaestio 1 : An basilica cum omni dote sua ad episcopi ordinationem pertineat?
Quaestio 2 : An res ecclesiarum episcopis usurpare liceat?
Quaestio 3 : An res ecclesiarum episcopis usurpare liceat?
Causa 11
Quaestio 1 : Utrum clericus ante civilem judicem sit producendus?
Quaestio 2 : Si producendus non est, an haec culpa sit digna suspensione?
Causa 12
Quaestio 5 : Si testamenta liceat eis conficere?
Causa 13
Quaestio 2 : An praescriptione temporis jus percipiendi decimas et funerandi tollatur?
Causa 14
Quaestio 1 : An liceat eis sua repetere?
Quaestio 2 : An illi testes sint audiendi?
Quaestio 3 : An illud sit usuras exigere?
Quaestio 4 : An liceat clericis vel laicis a quolibet usuras expetere?
Quaestio 5 : An eleemosynae de usuris fieri possint?
Quaestio 6 : An usurarii poenitentiam agere valeant, nisi quod male acceperunt restituant.
Causa 15
Quaestio 1 : Autem an ea, quae mente alienata fiunt, sint imputanda?
Quaestio 2 : An pro impensis patrociniis liceat clericis munera exigere?
Quaestio 3 : An ex mulieris confessione iste sit condemnandus?
Quaestio 4 : An die dominico ejus causa sit ventilanda?
Quaestio 5 : An sibi neganti purgatio sit deferenda?
Quaestio 6 : An ejus confessio cruciatibus sit extorquenda?
Quaestio 7 : An absque synodali audientia episcopus valeat sacerdotem damnare?
Causa 16
Quaestio 1 : Utrum monachis liceat populis officia celebrare, poenitentiam dare et baptizare?
Quaestio 3 : An jura ecclesiarum praescriptione tollantur?
P. 2, Causa 17, Quaestio 5 : Si capellam in suo territorio aedificatam jure territorii sibi vendicare valeat?
Quaestio 5 : Si capellam in suo territorio aedificatam jure territorii sibi vendicare valeat?
P. 2, Causa 17, Quaestio 6 : Si archipresbyter vel episcopus sua auctoritate, non judiciaria sententia capellam illam irrepserit, an cadat a causa, ut ecclesia, cui praesidet, non ultra habeat jus reposcendi quod suus pastor illicite usurpavit?
P. 2, Causa 17, Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?
Quaestio 7 : Si laici capellam illam tenebant (ut quibusdam moris est) et in manibus abbatis eam refutaverint, et ordinandam tradiderint, an consensu episcopi et clericorum abbas possit eam tenere?
Causa 17
Quaestio 1 : Utrum reus voti teneatur, an liceat ei a proposito sui cordis discedere?
Quaestio 2 : An ecclesia et beneficium ei reddenda sint, quae prius libera voluntate refutavit?
Quaestio 4 : Si sine licentia abbatis retro abierit, an sua sibi abbate reddenda sint?
Causa 18
Causa 19
Quaestio 2 : Si episcopus licentiam dare noluerit, an eo invito monasterium possit adire?
Causa 20
Quaestio 1 : Si in pueritiae annis traditi cogantur religionis propositum tenere?
Quaestio 3 : Qui praeter propriam voluntatem cucullam induerit, an cogatur eam retinere, an non?
Quaestio 4 : Si ab uno monasterio in aliud districtius liceat alicui transire?
Causa 21
Quaestio 1 : An clericus in duabus ecclesiis possit conscribi?
Quaestio 2 : Si unam voluerit relinquere, an liceat ei ad aliam transire?
Quaestio 3 : An procurationes saecularium negotiorum clericis liceat suscipere?
Quaestio 4 : An claris et fulgidis vestibus eis ornari expediat?
Causa 22
Quaestio 1 : An juramentum sit praestandum, an non?
Quaestio 2 : Si sit perjurus qui jurat falsum quod putabat verum?
Quaestio 3 : Si licuit archidiacono denegare episcopo consuetam obedientiam?
Quaestio 4 : si constiterit esse illicitum quod juravit archidiaconus, an sit servandum?
Causa 23
Quaestio 1 : An militare peccatum sit?
Quaestio 2 : Quod bellum sit justum, et quomodo a filiis Israel justa bella gerebantur?
Quaestio 3 : An injuria sociorum armis sit propulsanda?
Quaestio 4 : An vindicta sit inferenda?
Quaestio 5 : An sit peccatum judici vel ministro reos occidere?
Quaestio 6 : An mali sint cogendi ad bonum?
Causa 24
Quaestio 1 : An lapsus in haeresim possit aliquos officio privare, vel sententia notare?
Quaestio 2 : an post mortem aliquis possit excommunicari?
Quaestio 3 : an pro peccato alicujus tota familia sit excommunicanda?
Causa 25
Causa 26
Quaestio 1 : Qui sint sortilegi?
Quaestio 2 : An sit peccatum esse sortilegum?
Quaestio 3 : A quibus genus divinationis sumpsit exordium?
Quaestio 4 : Quot sint genera divinationis?
Quaestio 5 : An sortilegi vel divini sint excommunicandi, si cessare noluerint?
Quaestio 6 : An excommunicatus ab episcopo possit reconciliari a presbytero, illo inconsulto?
Quaestio 7 : Si morientibus est indicenda poenitentia sub quantitate temporis?
Causa 27
Quaestio 1 : An conjugium possit esse inter voventes?
Quaestio 2 : An liceat sponsae a sponso recedere, et alii nubere?
Causa 28
Quaestio 1 : An conjugium sit inter infideles?
Quaestio 2 : An liceat huic aliam ducere priore vivente?
Quaestio 3 : An sit reputandus bigamus qui ante baptismum habuit unam, et post baptismum alteram?
Causa 29
Quaestio 1 : An sit conjugium inter eos?
Causa 30
Quaestio 1 : An uxori suae debitum reddere valeat qui proprium filium de sacro baptismate suscepit?
Quaestio 2 : An sponsalia contrahantur inter infantes?
Quaestio 3 : An spirituales vel adoptivi filii naturalibus copulari valeant?
Quaestio 4 : An uxorem compatris uxoris suae alicui ducere liceat?
Quaestio 5 : an clandestina desponsatio manifestae praejudicet?
Causa 31
Quaestio 1 : An possit duci in conjugium quae prius est polluta per adulterium?
Quaestio 2 : An filia invita sit tradenda alicui?
Quaestio 3 : An post patris sponsionem illa possit nubere alii
Causa 32
Quaestio 1 : An meretrix licite ducatur in uxorem?
Quaestio 2 : An ea, quae causa incontinentiae ducitur, sit conjux appellanda?
Quaestio 3 : Cujus arbitrium aliqua sequatur, an liberi avi, an originarii patris?
Quaestio 4 : Si vivente uxore liceat alicui filios ex ancilla quaerere?
Quaestio 5 : Si ea, quae vim patitur, pudicitiam amittere comprobetur?
Quaestio 6 : Si adulter adulteram possit dimittere?
Quaestio 7 : Si vivente dimissa aliam possit accipere?
Quaestio 8 : Si infidelem sub praemissa conditione liceat alicui fidelium in conjugem ducere?
Causa 33
Quaestio 1 : An propter impossibilitatem coeundi, a viro suo aliqua sit separanda?
Quaestio 2 : An post separationem ei nubere valeat, cum quo prius fornicata est?
Quaestio 3
Quaestio 4 : Si tempore orationis quis valeat reddere conjugii debitum?
Causa 34
Quaestio 1 : An sit ista rea adulterii, quae vivente viro alteri nupsit?
Quaestio 2 : An redeunte primo sit cogenda recedere a secundo, et redire ad primum?
Causa 35
Quaestio 1 : Si liceat aliquam ex propria cognatione duci in uxorem?
Quaestio 2 : Si ex consanguinitate uxoris aliqua possit in conjugem duci?
Quaestio 3 : Usque ad quem gradum debeat quisque abstinere sive a propriis, sive ab uxoris suae consanguineis?
Quaestio 5 : Quomodo gradus consanguinitatis computandi sunt?
Quaestio 6 : Qui jurejurando propinquitatem firmare debeant?
Quaestio 7 : An illi, qui de incestuosis nati sunt, filii reputentur?
Causa 36
Quaestio 1 : An ille raptum admiserit?
Quaestio 2 : an rapta raptori nubere possit, patre assensum praestante?
Pars 3
DISTINCTIO XCV. GRATIANUS.
I. Pars. Quod autem sacerdotes supra iubentur episcopis tamquam subditi obedire, non ita intelligendum est, quasi nonliceat eis presentibus episcopis sacra misteria celebrare, (sicutepiscopali supercilio quidam ab his uolebant presbiteros prohibere), sed quia presbiteri pontificibus, tamquam filii parentibus,debent obedire. Baptizatos etiam crismate eis tangere conceditur.
C. I
. Ubi episcopi desunt, baptizatos in frontibus presbiteri crismate tangant.Peruenit quoque ad nos, quosdam scandalizatos fuisse, quod presbiteros crismate tangere eos, qui baptizati sunt,prohibuimus. Et nos quidem secundum ueterem usumnostrae ecclesiae fecimus. Sed si omnino hac de re aliquicontristantur, ubi episcopi desunt, ut presbiteri etiam infrontibus baptizatos crismate tangere debeant, concedimus.
C. II
. Presbiteri ultra suum modum contendere non presumant.Presbiteros ultra suum modum tendere prohibemus, nec episcopali fastigio debita sibimet audacter assumere, non conficiendi erismatis, non consignationis pontificalis adhibendae sibimet arripere facultatem.
Gratian. Sed istud Gregorii pro scandalo sedando semel concessum legitur. Illud autem Leonis et Gelasii usu approbante preualuit, nisi forte ubi aliquorum consuetudo hoc admisit,ut in absentia episcopi extrema necessitate cogente ex concessioneGregorii presbiteri baptizatos in frontibus liniant. Prohibitiouero Leonis et Gelasii in eo casu intelligatur, cum episcopi presentes sunt, uel cum non cogit ultima necessitas. Oleo uero sanctificato permittitur eis ungere infirmos. Unde Iacobus ait: „Infirmatur quis in uobisf inducat presbiteros ecclesiae, qui orentsuper eum ungentes eum oleo, et oratio fidei saluabit infirmum. “
C. III
. Oleo sanctificato non prohibetur episcopus tangere infirmos.Illud superfluum uidemus adiectum, ut de episcopo ambigatur, quod presbiteris licere non dubium est. Namidcirco de presbiteris dictum est, quia episcopi occupationibus aliis inpediti ad omnes languidos ire non possunt.Ceterum si episcopus aut potest, aut dignum ducit aliquema se uisitandum, et benedicere, et tangere crismate sinecunctatione potest, cuius est ipsum crisma conficere.Non penitentibus istud fundi non potest,' quia genusest sacramenti. Nam quibus reliqua sacramenta negantur,quomodo unum genus putatur posse concedi? Hisigitur, frater karissime, omnibus, que tua dilectio uoluitanobis exponi, prout potuimus respondere curauimus.
C. V
. Presbiter idem est qui et episcopus, ac solaconsuetudine presbiteris episcopi presunt.Olim idem presbiter, qui et episcopus, et antequam diaboli instinctu studia in religione fierent, et diceretur in populis: „Ego sum Pauli, ego sum Apollo, ego autemCephae,“ communi presbiterorum consilio ecclesiae gubernabantur. Postquam autem unusquisque eos, quosbaptizauerat, suos esse putabat, non Christi, in toto orbedecretum est, ut unus de presbiteris superponeret> r TV/T A XT A
turs et scismatum semina tollerentur. Et paulo post: §. i. Sicut ergo presbiteri sciunt, se ex ecclesiae consuetudine ei, qui sibi prepositus fuerit, esse subiectos, ita episcopi nouerint, se magis consuetudine quam dispensationis dominicae ueritate presbiteris esse maiores, et in communi debere ecclesiam regere.
C. VI
. Coram episcopis presbiteris docere licet:Ecce ego dico, presentibus episcopis suis atque astantibus in altario presbiteros posse sacramenta conficere. §. i. Sed quia scriptum est: „Presbiteri duplici honorehonorentur, maxime qui laborant in uerbo Dei,“ predicareeos decet, utile est benedicere, congruum est confirmare, conuenit reddere communionem, necesse est uisitareinfirmos, orare pro inualidis, atque omnia Dei sacramentaconplere. §. 2. Nemo hinc episcoporum inuidia diabolicae temptationis infletur, irascatur sis plebeminterdum presbiteri exhortentur, si in ecclesiis predicent, siplebi, ut dictumi est, benedicant. Etenim abnuentimihi ista sic dicam: qui non uult presbiteros facere queiubentur a Deo, dicat, quid maior est Christo? aut quidpoterit corpori aut sanguini eius anteponi? Si presbiterChristum consecrat, cum in altario Dei sacramenta benedicit, benedicere populum non debet, qui Christumconsecrare non metuit? §. 3. Circa laicos ac mulieresiubentibus uobis, iniustissimiP sacerdotes, presbiter Deibenedictionis perdit offitia q amittit linguae opus, non habetconfidentiam predicandi, truncatus est omni parte uirtutum,solum presbiteri nomen habet, plenitudinem atque perfectionem, que consecrationi eius conpetit, non retentat. §. 4.Quis hic, rogo, sacerdotes, honor uester est, utdampnum gibbi inferatis? Quoniam cum pastoribus perpotentiam aufertur Deo digna diligentia, contagiumquoddam et calamitas crescit in gregibus, ac dominicipatrimonii dampna conquiritis, dum soli uultis in ecclesia po-tentari. §. 5. Presbiteri negotiorum ab initio, iudicesesse mandati sunt, presbiteri sacerdotum interesse debentconcilio, quoniam et ipsi presbiteri, ut legimus, episcopinominantur, secundum quod dictum est ad episcopum^ ,,Noli negligere gratiam, que tibi data est perinpositionem manuum presbiteri “ y et alibi ad maioresnatu: „Qui uos posuit episcopos regere ecclesiam suam“§. 6. Sed oderunt hoc superbi sacerdotes in presbiteri!nomine, qui nolunt hoc esse, quod Christus, qui discipulorum pedes lauit, qui baptizatus a Iohanne est licetbaptizandum se esse a Domino proclamaret. Quodpropterea scribo, ut, si preteriti temporis error iam nonpotest reuocari, uel jad presens in ecclesiis faciant,quod Romae fit, quod in Affrica fitss, quod in orientefit 111 hh quod in Ispania, quod in Britannia, quod inGallia quod in omnibus locis, ubi humilitas perseuerat,quod in celis (quod maius est), ubi sedes eorumlegitur esse disposita.
C. VII
. Episcopi et clerici inuicem sibi honorem exhibeant.Idem ad Nepotianum, [epist. II.]Esto subiectus pontifici tuo, et quasi animae parentem ama. §. i. Sed et episcopi sacerdotes seesse sciant, non dominos, honorent clericos quasi clericos,ut ipsis episcopiss honor deferatur a clericis.§. 2. Scitum est illud oratoris Domicii: „Cur ego, inquit,te habeam ut principem, cum tu me non habeas ut sena-torem?“ §. 3. Quod Aaron et filios, hoc esse episcopum et presbiteros nouerimus. §. 4. Unus Dominus,unum templum, unum sit ministerium. §. 5. Recordemur semper, quod beatus Petrus apostolus precepit sacerdotibus: ,, Pascite eum, qui in uobis est, gregemDomini, prouidentes non coacte, sed spontanee, secundum Deum, neque turpis °p lucri gratia, sed uoluntarie,neque ut dominantes in clero 51, sed forma facti gregiex animo, ut cum apparuerit princeps pastorum, percipiatisinmarcescibilem gloriae coronam.“ §. 6. Pessimae consuetudinis est in quibusdam ecclesiis, tacere presbiteros etpresentibus episcopis non loqui quasi eis inuideant, auteos dedignentur audire. „ Et si alii,“ ut inquitapostolus Paulus, ,,fuerit reuelatum sedenti, prior taceat.“,, Gloria patris est filius sapiens.“ Gaudeat episcopusj 149v iudicio suo, cum tales elegerit sacerdotes.