QUESTIO VIII.

I. Pars. De episcopis uero uel quibuslibet clericis, quod nec sua auctoritate, nec auctoritate Romani Pontificis armaarripere ualeant, facile probatur. Cum enim Petrus, qui primusapostolorum a Domino fuerat electus, materialem exerceret gladium, ut magistrum a ludeorum iniuria defensaret, audiuit:„ Conuerte gladium tuum in uaginam, omnis enim, qui acceperitgladium, gladio peribit, “ ac si aperte ei diceretur: hactenus tibituisque predecessoribus inimicos Dei corporali gladio licuit persequi; deinceps in exemplum patiendae gladium tuum, id est tibihactenus concessum, in uaginam conuerte, et spiritualem tantumgladium, qui est uerbum Dei, in mactatione ueteris uitaeexerce. Omnis enim preter illum, uel auctoritatem eius, quilegitima potestate utitur, qui, ut Apostolos ait, non sine causagladium portat, cui etiam omnis anima subdita esse debet, omnis, inquam, qui preter huius auctoritatem gladium acceperitgladio peribit. §. i. Item Ambrosius: „Arma episcopi lacrimae sunt et orationes .“ Item illud Apostoli: „Non uosmetipsosdefendentes, Tcarissimi, quamuis omnibus generaliter dicaturspecialiter tamen prelatis dictum intelligitur.

Unde Iohannes Papa VIII. Angebergae Inperatrici, excusans Iohannem episcopum remoueri de milicia, dicit:

Nimium certe ueretur, et iure formidat contra professionem sui ordinis secularem miliciam exercere; terram defendere, de preliis tractare, de armis, terrenae potestatis est.]

Item Innocentius Papa. Cum a Iudeis, inquit, Dominus caperetur, et Petrus cuiusdam inobedientis aurem abscinderet, ferire prohibuit, et forma omnium sacerdotum (quorum prior erat) etiam prose ipso capi arma carnalia prohibuit.]

Item Ambrosius. Non pila querunt ferrea, non arma Christi milites. Coactus repugnare non noui: sed dolor, fletus, orationes, lacrimae fuerunt mihi arma aduersus milites. Talia enimmunimenta sunt sacerdotis. Aliter nec debeo, nec possumresistere; fugere autem, et relinquere ecclesiam non soleo.Seruum Christi non custodia corporalis, sed Domini pro-uidentia sepire consueuit.]

Gratian. Hinc etiam de his, qui in bello aut in rixa moriuntur, in Concilio Triburiensi sic statutum est:

Quicumque clericus aut in bello, aut in rixa, aut gentilium ludis mortuus fuerit, neque in oblatione, neque in oratione pro eo postuletur, sed in manus incidat iudicis;sepultura tamen non priuetur.

Item ex Concilio Tollet ano [IV. c. 44.] de clericis arma ferentibus. Clerici, qui in quacumque factione arma uolentessumpserint, reperti amisso ordinis sui gradu in mona»sterio perhenniter tradantur.

Item ex Concilio Meldensi, [c. 37.] Quicumque ex clero uidentur esse, arma militaria non sumant, nec armati incedant; sed professionis suae uocabu-lum religiosis moribus et religioso habitu prebeant. Quodsi contempserint, tamquam sacrorum canonum contemptoreset ecclesiasticae auctoritatis profanatores proprii gradusamissione mulctentur, quia non possunt simul Deo et seculomilitare.

II. Pars. Gratian. His ita respondetur: Sacerdotes propria manu arma arripere non debent; sed alios ad arripiendum, ad oppressorum defensionem, atque ad inimicorum Dei oppugnationem eis licet hortari.

Unde Leo IV. scribit Ludouico Augusto .

Igitur cum sepe aduersa a Sarracenorum partibus per-ueniant nuntia, quidam in Romanorum portum Sarracenos clam furtiueque uenturos esse dicebant. Pro quo nostrum precipimus congregari populum, maritimumque ad litus descendere decreuimus, et egressi sumus Romam.

Item. Scire uos oportet, quod numquam ab aliquibus nostros homines sinimus opprimi; sed, si necessitas ulla incurrerit, presentialiter uindicamus, quia nostri gregis inomnibus ultores esse debemus et precipui adiutores.

Idem exercitui Francorum Omni timore ac terrore deposito, contra inimicos fidei sanctae et aduersarios omnium religionum uiriliter agerestudete. Nouit enim omnipotens, si quilibet uestro-rum morietur, quod pro ueritate fidei, et saluatione patriae, ac defensione Christianorum mortuus est, ideo abeo celeste premium consequetur.

Item Alcuinus. Hortatu et precibus Adriani Romanae urbis episcopi exoratus Karolus rex bellum contra Longobardos suscepit, quod prius quidem et a patre eius Papa supplicante, cum magna difficultate susceptum est.

Item Alexander Papa [II.] omnibus Episcopis Hispaniae Dispar nimirum est Iudeorum et Sarracenorum causa. In illos enim, qui Christianos persecuntur, et ex urbibuset propriis .sedibus pellunt, iuste pugnatur; hii ubiqueseruire parati sunt.

Item Iohannes VIII. Demago Duci glorioso. Preterea deuotionis tuae studium exhortamur, ut contra marinos latrunculos, qui sub pretextu tui nominis in Christi-colas debachantur, tanto uehementius accendaris, quantoillorum prauitate famam tui nominis obfuscatam fuisse cognoscis; quoniam, licet credi possit, quod te nolente illinauigantibus insidientur, tamen, quia a te conprimi possedicuntur, nisi eos conpescueris, innoxius non habeberis. Scriptum quippe est: „Qui crimina, que potest emendare, non corrigit, ipse conmittit.

Item Ieronimus ad Riparium [contra Vigilantium]. Legi syromasten Finees, auctoritatem Helyae, et zelum Simonis Chananei, Petri seueritatem Ananiam et Saphiram trucidantem, Pauli constantiam, qui Helimam magum uiis Domini resistentem eterna seueritate dampnauit. Non est crudelitas pro Deo crimina punire, sed pietas. Unde et in lege dicitur:, , Si fratertuus, et amicus tuuss, et uxor, que in sinu tuo dormit, deprauare uoluerit ueritatem, sit manus tua super eos, et effundes sanguinem ipsorum.“

Item Iohannes Crisostomus super Mattheum omelia XVII. [ad c. 5.] Occidit Finees hominem, et reputatum est illi ad iusticiam. Abraham uero, non solum homicida, uerumetiam patricida (quod certe est grauius) effectus Deo magis placuit. Petrus [uero geminum fecit homicidium: fuit tamen opus spirituale, quod factum est. Nonsolum igitur respiciamus ad opera, sed ad s tempus, etad causam, et ad uoluntatem, personarum quoque differentiam, et quantacumque alia ipsis operibusacciderunt, diligentissime requiramus. Non enimpossumus aliter ad ueritatem peruenire.

Item Nycolaus ad consulta Bulgarorum, [c. 46.] Si nulla urget necessitas, non solum quadragesi-mali tempore, sed etiam omni tempore est a preliis abstinendum. Si autem ineuitabilis urget inportunitas, nec quadragesimali tempore pro defensione tam sua quampatriae, seu legum paternarum, est bellorum proculdubiopreparationi parcendum, ne uidelicet Deum uideatur homotemptare, si habet quod faciat, et suae ac illorum saluticonsulere non procurat, et sanctae religionis detrimenta nonprecauet.

Item Gregorius in Dialog. [lib. II. c. 30.] Petrus, qui Tabitam mortuam orando suscitauit, Ananiam et Saphiram mentientes morti increpando tradidit. Neque enim orasse in eorum extinctione legitur, sed solummodo culpam, quam perpetrauerant, increpasse. Constatg°, quia aliquando talia ex potestate exhibentur, aliquando ex postulatione, dum et istis increpandouitam abstulit, et illi reddidit orando.

Idem Veloci, Magistro, [lib. XII. ep. 2i.] Et pridem gloriae uestrae notificauimus quia milites illuc erant parati uenire; sed quoniam inimicos congregatos et huc discurrere epistola uestra significa-uerat, hec eos hic causa retinuit. Nunc uero utile est uisum, ut aliquanti illuc milites transmittantur, quos gloria tua ammonere et hortari, ut parati sint ad laborem, studeat, et occasione inuenta cum gloriosis filiis nostris Marcio et Vitalio loquere, et quecumque uobis Deo adiutore pro utilitate reipublicae persuaserint facite; et si huc uel ad Rauennae partes nec dicendum Arnulfum cognoueritis excurrere, uos a dorso eius ita, sicut uiros fortes condecet, laborate, quatinus opiniouestra ex laboris uestri qualitate amplius in republica Deo auxiliante proficiat. Illud tamen pre omnibus ammonemus, ut familiam Aloyn, et Adobin, Vigildi, atque Grussingi, qui cum glorioso magistro militum Mauricio esse noscuntur, sine aliqua mora uel excusatione relaxes, quatinus uenientes illuc homines predicti uiri sine aliquo inpedimento cum eis debeant ambulare.

Item Eiusdem Mauricio et Vitaliano, [lib. XII. epist. 23.] Suppliciter gloriae uestrae per filium nostrum Vitalia- num, q et tractaueratis, et uerbo et scripto mandauimus. Undecimo autem die mensis Iunii Arnul-fus hanc epistolam, quam uobis direximus, transmisit, et ideo relegentes eam uidete, si in fide Suanenses, quam reipublicae promiserunt, perstiterunt, obsidesquedignos, de quibus possitis confidere, ab eis accipite, etinsuper denuo eos sacramentis astringite, reddenteseis quod loco pignoris sustulistis & sermonibus uestriseos sanantes. Si autem manifestissime cognoueritis, eos cum Arnulfo de sua subiectione locutos fuisse, uel certeobsides ei dedisse, sicut nos Arnulfi epistola, quamuobis direximus, dubios reddidit, salubri consilio pertractantes, ne in aliquo anima uestra uel nostra de sacramentis grauetur, quicquid reipublicae utile iudicaueritis peragite. Sed ita faciat gloria uestra, ut neque sit aliquid, unde possimus ab aduersariis reprehendi, neque utilitas reipublicae (quod Dominus auertat) negligatur.Preterea, gloriosi filii, estote solliciti, quia, quantum conperi, hostis multitudinem habet collectam, et Na-rina+ dicitur residere; ut si huc cursum, Deo sibiirato, mittere uoluerit, uel loca ipsius (quantum uos Dominus adiuuerit) depredamini, aut certe sculcas++, quos mittes, sollicite requirant, ne dolens factum aduos discurrat.

Gratian. In registro P etiam legitur, quod B. Gregorius ciuibus Tusciae, ut contra Longobardos arma pararent, mandauit, et militantibus stipendia decreuit. Hoc igitur q exemplo etpremissis auctoritatibus claret, quod sacerdotes, etsi propria manuarma arripere non debeant, tamen uel his, quibus huiusmodi offitioconmissa sunt, persuadere, uel quibuslibet, ut ea arripiant, suaauctoritate ualeant inperare.

III. Pars. §. 1. Sed obicitur illud Nycolai ad Inpera-torem Karolum™-:

Reprehensibile ualde esse constat quod subintulisti, dicendo, maiorem partem omnium episcoporum die noctu-que cum aliis fidelibus tuis contra piratas maritimos in-uigilare, ob idque episcopi inpediantur uenire, cummilitum Christi sit Christo seruire, milites uero seculiseruiant seculo, sicut scriptum est:, , Nemo militans Deo inplicat se negociis secularibus.^ Quod si seculimilites miliciae student, quid ad episcopos et militesChristi, nisi ut uacent orationibus?

Item Gregorius [lib. VII. epist. I., ad Sabinianum].

Si in morte Longobardorum me miscere uoluissem, hodie Longobardorum gens nec regem, nec ducem, - haberet Sed quia Deum timeo, in mortem cuiuslibet hominis ne miscere formido.

Gratian. Ecce quod Nycolaus Papa prohibet episcopos seculari milicia occupari, nec etiam contra maritimos pirataspermittit eos ad pugnam accedere. Quomodo ergo Leo Papaaduersus Sarracenos urbem egreditur, et, ut procul eos a litterearceat, populum undique conuocat, et suorum iniurias presen-tialiter uindicat, atque cum Gregario milites ad arma inuitat fSed notandum est, quosdam episcopos Leuitica tantum portioneesse contentos, qui, sicut in Dei sorte tantum numerantur, sicipsum Deum solummodo in hereditatem accipiunt, dicentes :„ Dominus pars hereditatis meae cs2. His nichil communeest cum principibus seculi, quia temporalia penitus abiciunt, neeorum occasione legibus inperatorum obnoxii teneantur. Talibus nulla occasio relinquitur occupationis secularis miliciae, quia, cum de decimis et primiciis uiuunt tamquam summiregis filii in omni regno a terrenis exactionibus liberi sunt ita, utdicere ualeant: „ Venit princeps mundi huius, et in nobis nonhabet quicquamPorro alii sunt, qui non contenti decimis etprimiciis, predia, uillas, et castella, et duitates possident, ex quibus Cesari debent tributa, nisi inperiali benignitate inmunitatempromeruerint ab huiusmodi. Quibus a Domino dicitur: „ Reddite que sunt Cesaris Cesari; et que sunt Dei Deo .“ Quibusidem Apostolus :, , Reddite omnibus debita, cui tributum, tributum; cui°b uectigal, uectigal.

Unde Ambrosius [ad Marcellinam sororem, epist. XXXIII.] 206

Conuenior ipse a comitibus 208 a t per me basilicae fieret matura traditio, dicentibus, inperatorem iure suoiussisse tradi debere utpote in cuius 210c potestate essentomnia. Respondi, si a me peteret quod meum est, idest fundum meum, argentum jneum, huiusmodimeum, me non refragaturum, quanquam omnia, que mea sunt, sint6f pauperum; uerum ea, que diuina sunt, inperatoriae potestati non esse subiecta. Si patrimoniumpetit s, inuadite; si corpus, occurram. Vultis in uincularapere? uultis in mortem? uoluntatis est michi, non egome uallabo circumfusione populorum, nec altaria tenebouitam obsecrans; sed pro altaribus gratis inmolabor.Horrebam quippe animo, cum armatos ad basilicam ecclesiae occupandam missos cognoscerem, ne, dum populusbasilicam uendicat, aliqua strages fieret, que in perniciem totius ueniret ciuitatis; orabam, ne tantae urbis, uel pocius totius Italiae busto superuiuerem.

Et infra :§. 1. Mandatur, trade basilicam, hoc est: „Dic aliquoduerbum in Deum, et morere, “ nec solum dic aduersus Deum, sed etiam fac aduersus Deum. Mandatur, trade altariaDei. Urgemur igitur regalibus preceptis; sed confirmamurscripturae sermonibus, que respondit: „Tamquam unaex insipientibus locuta es.“

Et infra: §. 2. Quid igitur turbamini? uolens numquam uos° deseram; coactus repugnare non noui; dolere potero, flere potero, gemerepotero; aduersus arma, milites Gothos quoque, lacrimaemeae mea arma sunt. Talia enim munimenta sunt sacerdotis. Aliter nec debeo, nec possum resistere.

§. 3. pUtinam securus essem, quod ecclesia hereticis minime traderetur; ad palatium inperatoris irem libenter, si hoc congrueret sacerdotis offitio, ut in palatio magis certarem, quam in ecclesia. Sed in consistorio solet non Christus reusesse, sed iudex. Causam fidei in ecclesia agendam quisabnuat? Si quis confidit, huc ueniat.

Et infra q §. 4.Allegatur, inperatori licere omnia, ipsius esse uniuersa. Respondeo: Noli te grauare, inperator, ut putes, te in ea, que diuina sunt, inperiale aliquod ius habere; noli te extollere, sed, si uis diutius inperare, esto Deo subditus.Scriptum est: „Que Dei Deo; que Cesaris Cesari. Ad inperatores palatia pertinent, ad sacerdotes ecclesiae. Publicorum menium tibi ius conmissum est, non sacrorum. Iterum dicitur michi, mandasse inperatorem, debeoet ego unam basilicam habere. Respondeo, non licet tibi illam habere. Quid tibi cum adultera? Adulteraest enim, que non est legitimo coniugio Christi copulata.

Et infra: §. 5. Nabute, sanctum uirum, possessoremuineae suae scimus interpellatum petitione regia, ut uineainsuam daret, ubi rex succisis uitibus olus uile sereret, eum-que respondisse: „Absit, ut ego Patrum meorum tradamhereditatem.^ Regem contristatum esse, quod sibi essetalienum ius relatione iusta negatum: sed muliebri conciliodeceptum morte in agrum uenisse. Sanctus enim Na-bute uites suas uel proprio cruore defendit. Si ille uineamnon tradidit suam, nos trademus ecclesiam Christi? Quidigitur a me responsum est contumaciter? Dixi enimconuentus, absit a me, ut tradam Christi hereditatem. Nontradidit Nabute suam w, ego tradam Christi hereditatem? sed hoc addidi: absit, ut tradam Dyonisii hereditatem y, qui in exilio causa fidei defunctus est, hereditatem Eustorgii confessoris, hereditatem Myrocletis, atque omnium fidelium retro episcoporum. Respondiego quod sacerdotis est. Quod inperatoris est faciat inperator. Prius est, ut animam michi quam fidem auferat.

Et infra: §.6. Tributum Cesaris est, non negatur. Ecclesia Dei est. Cesari utique non debetur, quia iusCesaris esse non potest Dei templum. Quod cum honorificentia inperatoris dictum nemo potest negare. Quid enimhonorificentius, quam ut inperator ecclesiae filius esse dicatur? Quod enim dicitur, sine peccato dicitur, cumgratia dicitur. Inperator enim intra ecclesiamt 264 dd Bonus enim inperator querit auxilium ecclesiae, non refutat.

Et inra: §. 7. Si de me aliquid compelleretur et posceretur, aut fundus, aut domus, autaurum, aut argentum, id quod mei iuris essetss, libenter oflererem: templo Dei nichil possum nec decerpere, nec tradere illud custodiendum, nontradendum acceperim. Deinde consulere etiam me in-peratoris saluti, quia nec michi expediret tradere, necilli accipere. Accipiat uocem liberi sacerdotis, siuult sibi esse consultum, recedat a Christi iniuria. Hecplena humilitatis sunt, et, ut arbitror, plena affectus eius, quem inperatori debet sacerdos.

Item Urbanus Papa. Tributum in ore piscis piscante Petro inuentum est, quia de exterioribus suis, que palam cunctis apparent, tributum ecclesia reddit. Non autem totum piscem dareiussus est, sed tantum staterem, qui in ore eius inuentusest, quia non ecclesia dari inperatori, non pontificalis apex, qui in ore capitis ecclesiae preminet, subici regibus potest.Sed sane, ut diximus, quod in ore piscis inuenitur pro Petroet Domino dari iubetur, quia de exterioribus ecclesiae, quodconstitutum antiquitus est, pro pace et quiete, qua nos tueriet defensare debent, inperatoribus persoluendum est.

IV. Pars. Gratian. Quamuis etiam huiusmodi non uideantur inperialibus exactionibus subiciendi. Nam, cum tempore famis cunctorum Egiptiorum terram Pharao sibi emeret, atque sub eadem fame suae seruituti ctmctes subiceret, sacerdotibus ita necessaria subministranti, ut nec possessionibus, neclibertate nudarentur, Domino ex tunc pr enuntiante ^, sacerdotes in omni gente liberos esse oportere.

Unde Constantius et Constans hanc inmunitatem dederunt ecclesiae, dicentes:

„ In qualibet ciuitate, in quolibet oppido, uel uico, castello, municipio °, quicumque uoto Christianae religionis meritum eximiae singularisque uirtutis omnibus intimauerit, securitate perpetua potiatur. Gaudere ewm et gloriari c#fide uolumus semper, scientes, magis religionibus, quam offitiis etlabore corporis uel sudore nostram rempublicam contineriValentinianus quoque et Valens decreuerunt, dicentes:

§. i., , Uniuersos, quos constiterit custodes ecclesiarum esseuel sanctorum locorum, ac religiosis obsequiis deseruire, nullius attemptationis molestiam sustinere decreuimus. ln-peraior Iu s tini anu s:

§. 2. „ Sanctimus res ad uenerabilesecclesias, uel xenones, monasteria, weZ ptochotrophia, uel brephotropliia, uel orphanotrophia, uel gerontocomia, uel siquul^f tale aliud consortium descendentes ex qualicumquecuriali®® S liberalitate, szwe inter uiuos, szae mortis causa, stwem ultimis uoluntatibus habita, lucraiiuorum inscriptionibusliberas esse et inmunes; tepe scilicet, que super huiusmodiinscriptionibus posita est, m a/eYs quidem personis suum roburobtinente, m parte autem ecclesiastica, uel aliarum domuum, /as» pas consortiis deputatae sunt, swwra uigorem pietatis intuitu mitigante

itehc etiam m Parisiensi Concilio legitur .

Secundum canonicam auctoritatem et constitutionem domini inperatoris Lodoici, de agro ecclesiastico, et manso, de mancipiis, que ipse suis capitulis constituit, uel si quilibet, pro loco sepulturae aliquid largitus ecclesiaefuerit, de decimisf et oblationibus fidelium nullusquemquam presbiterorum aliquem censum persoluerecogat, nec quisquam cuiuslibet ordinis aut dignitatisexinde quicquam subtrahat, aut redhibitionem quamcumque exigat temporalem. Quod si fecerit, communioneusque ad satisfactionem priuetur, et regia potestate darecogatur ff.

Item ex Concilio Wormaciensi, c. 50. Sanccitum est, ut unicuique ecclesiae unus mansus integer absque ullo seruitio attribuatur, et presbiteri in eis constituti non de decimis, neque de obligationibus fidelium, non de domibus, neque de atriis, uel de hortisiuxta ecclesiam positis, neque de prescripto manso aliquod seruicium faciant preter ecclesiasticum. Et si aliquidamplius habuerint, inde maioribus suis debitum seruiciuminpendant.]

Gratian. Hinc datur intelligi, quod de his, que inperiali beneficio, uel a quibuslibet pro beneficio sepulturae ecclesia possidet, nullius fare, nisi episcopi, teneatur asstricta. De his uero, que a quibuslibet emerit uel uitiorum donationibus acceperit, principibus consueta debet obsequia, w/ e/ annua eis persoluattributa, e/ conuocaio exercitu cum eis proficiscatur ad castra.Quod tamen hoc ipsum non sine consensu Romani Pontificis fieri debet.

Unde Gelasius Papa Elpidio Episcopo^:

Quo ausu, qua temeritate rescribis, ad Rauennam te parare proficisci, cum canones euidenter precipiant nullum == omnino pontificum, nisi nobis ante uisis atque consultis, ad comitatum debere contendere? Quemadmodumtibi putas licere quod non licet, nisi quod hocoffitio carere festinas, quo his excessibus te ostendisindignum?

Item ex Concilio Antio ceno, [c. i i.] Si quis episcopus, uel presbiter, uel omnis omnino, qui est sub ecclesiastica regula constitutus, preter consilium uel litteras eorum episcoporum, qui intra pro-uinciam sunt, et maxime metropolitani, ad inperatoremperrexerit, hunc abdicari et eici non solum de conmunionedebere, sed etiam propria dignitate priuari tamquammolestum et inportunum inperialibus auribus contra ecclesiastica constituta.

Gratian. Reprehenduntur ergo Gallicani episcopi a Ny-kolao, quoniam auctoritate apostolica contempta potius arma sequi elegerant, quam apostolico conspectui sese representarent.Quamquam proficiscentes ad comitatum possunt intelligi nonsecuti inperatorem, ut armis sibi auxilientur, sed ipsum cumexercitu suo cottidianis orationibus Deo conmendent. In quocasu auctoritas illa Sardicensis Concilii loqui uidetur, incuius octauo capitulo Osius Episcopus dixisse legitur :

Si uobis, fratres karissimi, placet, decernite, ne episcopi ad comitatum accedant, nisi forte hi, qui a religiosis inperatoribus uel inuitati uel uocati fuerint. Sed quoniam sepe contingit, ut ad misericordiamecclesiae confugiant qui iniuriam patiuntur, et qui peccantes in exilium uel in insulas dampnantur, aut certequamcumque sentenciam suscipiunt: ideoque sub-ueniendum his, et sine dubitatione eis est petendaper ecclesiam indulgentia.

Gratian. Licet ergo prelatis ecclesiae exemplo B. Gregorii ab inperatoribus uel quibuslibet ducibus defensionem fidelibus postulare. Licet etiam cum B. Leone quoslibet adsui defensionem contra aduersarios sanctae fidei uiriliter adhortari, atque ad uim infidelium procul arcendam quosque citare. Effusionem uero sanguinis nulli episcoporum sua uel inperatorumauctoritate inperare licet.

Unde in Tolletano Concilio IV. [c. 30.] legitur™:

Sepe principes contra quoslibet maiestatis obnoxios sacerdotibus negocia sua conmittunt. Quia uero sacerdotes a Christo ad ministerium salutis electi sunt, ibi consentiant regibus fieri iudices, ubi iureiurando suppliciiindulgentia promittitur, non ubi discriminis sentencia pre-paratur. Si quis ergo sacerdotum contra hoc conmuneconsultum discussor in alienis periculis extiterit, sitreus effusi sanguinis apud Christum, et apud ecclesiamperdat proprium gradum.

Item ex Concilio Tolletano XI., [c. 6.] His a quibus Domini sacramenta tractanda sunt, iudicium sanguinis agitare non licet. Et ideo magnoperetalibus excessibus prohibendum est, ne indiscretae presumptionis motibus agitati aut quod morte plectendumest sentencia propria iudicare presumant, aut per se inferant truncationes quibuslibet personis aut inferendasprecipiant. Quod si quisquam horum inmemor precepto-rum aut in ecclesiae suae famulis, aut in quibuslibet personis tale aliquid fecerit, concessi ordinis priueturhonore et loco; sub perpetuo quoque dampnationisteneatur ergastulo religatus. Cui tamen conmunioexeunti ex hac uita non est neganda propter Dominimisericordiam, qui non uult peccatoris mortem, sed ut conuertatur et uiuat.

Gratian. Ceteri etiam absque iudiciali auctoritate membrorum truncationes et domorum incendia facere prohibentur.

Unde in Decretis Euticiani Papae:

Si quis membrorum truncationes, domorum incendia fecerit, siue facere iusserit aut facienti consenserit, quousque de his unicuique legaliter uel amicabilitercoram episcopo ciuitatis aliisque ciuibus non emendaue-rit, tamquam ethnicus et publicanus ab omni Christianorum collegio separetur.

VI. Pars. Gratian. De incendiariis quoque Innocentius II. in uniuersali Concilio [c. 18.] generaliter constituit, dicens:

„ Pessimam quidem^ et depopulatricem, et horrendam^ incendiariorum maliciam auctoritate Dei, et beatorum apostolorum Petri et Pauli omnino detestamur et interdicimus §. i.Si quis igiturpost huius nostrae prohibitionis promulgationem malo studio, siue pro odio, siue pro uindicta ignem apposuerit, uel apponi fecerit, aut appositoribus consilium aut^ auxilium scienter tribuerit, excommunicetur, et si mortuus fuerit incendiarius, Christianorum careat sepultura, nec absoluatur, nisi prius, dampno cui intulit secundum facultatem suam resarcito, iuret, se ulterius ignem non appositurum. Penitencia autemei detur, ut Iherosolimis aut in Hispania in seruicio Dei per annum integrum permaneat. Si quis autem archiepiscopus ueD episcopus hoc relaxauerit, dampnum restituat, et per annum aboffitio episcopali abstineat. Sane regibus et principibus faciendaeiusticiae facultatem consultis arcliiepiscopis et episcopis nonnegamus.

Item Augustinus in libro de ciuitate Dei. Qui percutit malos in eo, quod mali sunt, et habet causam interfectionis, minister Dei est. Qui uero sine aliqua publica amministratione maleficum, furem, sacrilegum, adulterum et periurum, uel quemlibet criminosum interfecerit, aut trucidauerit, uel membris debilitauerit, uelut homicida iudicabitur, et tanto acrius, quanto non sibi a Deo concessam potestatem abusiue usurpare non timuit.

VII. Pars. Gratian. De his autem, qui simul hominem uulnerant, queritur, si ille mortuus fuerit, quis eorum homicidiireatum incurrat f

De his ita statutum est in Concilio apud Vermerias:

Si quatuor aut quinque homines, seu etiam plures, contra unum hominem rixati fuerint, et ab his uulneratus mortuus fuerit, quicumque eorum plagam inposuit, secundum statuta canonum ut homicida iudicetur; reliqui autem, qui eum inpugnabant, uolentes eum interficere, similiter peniteant. Qui nec eum impugnabant, nec uulnerabant, nec consilio nec auxilio cooperatores fuerunt, sed tantum affuerunt, extra noxam sint.