Rubrica 3

¶ De principibus: ducibus. et regibus. Rubrica. 3

IN exodo c. 22. "Principi populi tui non maledices."

¶ Salomon in prouerb. c. 11. "Ubi non est gubernator: populus corruet."

/ 104 c. "In multitudine populi dignitas regis et in paucitate plebis ignominia principis."

/ 16. c. "Indiguatio regis nuncii mortis: et vir sapiens placabit eum. In hylaritate vultus regis vita. Clementia regis quasi hymber seroti nus. Non decet principem labium mendax."

/ c. 20. "Sicut rugitus leonis: ita et terror regis. qui prouocat eum: peccat in animam suam."

/ 20. c. "Dissipat impios rex sapiens. Misericordia et veritas custodiunt regem: et roboratur clementia thronus eius."

/ 22 ca: "Qui diligit cordis mundiciam propter gratiam labio rum suorum: habebit amicum regem."

/ 24. c. "Timete dominum et regem."

/ 29. c. "Cum impii sumpserunt principatum gemet populus. Rex iustus eri git terram."

/ Idem in ecc. c. 30. "Uhe tibi terra vbi rex puer est: et cuius principes mane comedunt. Beata terra cuius rex nobilis est: et cuius principes vescuntur in tempore suo: ad reficien dum et non ad luxuriam."

¶ Cronica de nugis philosophurum. c. 3 scilicet de solone. "Solon qui fuit vnus de. vii. sapiententibus dice bat regem fortissimum vi."

/ Idem dicebat "principare prius edoctus subesse principi."

/ 5. c scilicet d pictaco. "Pictacus mitilineus qui vnus de vii. sapieinentibus ait: principatus virum ostendit."

¶ Isocrates in exhortationibus. c. 2. prope finem "Sicut conuersantem in democratia oportet demulcere populum: sic et conuersantem in monarchia decet mirari regem."

¶ Aristoteles politicorum lib. i. c. i. "Principatus et subiectum natura propter salutem sunt."

/ 3. c. "Semper melior est principatus qui meliorum subiectorum."

/ 8. c. et fi. "Masculus natura femella principalior est. Si principatus non erit sobrius et iustus: quodo principabitur bene: Si vero subiectus quodo subiicietur bene: Principem quidem perfectam habere oportet moralem virtutem."

/ Li. 2 c. 6. "Principari quidem non facile valde pauperibus."

/ 8. c. "Prauum vtique videbitur esse pistles principatum eundem principari."

/ Li. 3. c. 2. "Non est bene principari eum qui non sub principe fuit."

/ 6. c. "Honores dicimus esse principatus."

/ 9. c. et pe. "Qui intellectum iubet principari: videtur iubere principari deum et leges: qui autem hominem iubet apponit et bestiam. Qui concupiscentia et furore principatum habuerit: iandem et optimos viros interiment."

/ Libro. 4. c. 3. "Sine principibus impossibile est esse ciuitatem."

/ Li. 5. c. 6. "Non similiter facile est malignari pauco tempore principantes et multo. Tria quedam oportet habere futuros principari: principales: principatus. Primo quidem amorem ad consistentem pollitiam: deinde potentiam maximorum operum principatus. Tertio autem virtutem et iustitiam."

/ Idem rethor. li. i. c. 20. "Principari delectabilissimum est. Principes oportet sapere."

/ Idem ethincorum libro 5. c. i. "Principatus virum ostendit."

/ Idem topicorum lib. 3. "Nemo iuuenes elegit duces: eo quod non constat prudentes esse."

¶ Iesus filius sirach in ecc. c. 10. "Principatus sensati stabilis erit. Qualis est rector ciuitatis tales et inhabitantes in ea. Rex insipiens perdet populum suum. Regnum a gente in gentem tranfferetur propter iniustitias et iniurias et contumelias et diuersos dolos."

/ 19 c. "Qui potestatem sibi assumit iniuste: odietur."

/ 32. c. "Rectorem te posuerunt: noli extolli: esto in illis quasi vnus ex ipsis."

¶ Salustius in iugurtino: "Natura mortalium auida est imperii."

¶ Tullius philippicorum li. 2. "Charitate et beniuolentia ciuium sceptrum oportet esse: non armis."

¶ Philon in li. sapientie. c. 6. "Rex sapiens populi stabilimentum est."

¶ Ouidius epistolarum. 16 epistola. "An nescis longas: regibus esse manus."

/ Idem de arte amandi li. 3. et fi. "Non bene cum sociis: regna venusque manent."

/ Idem de ponto li. 2 epistola. 9. et antepe. "Regia crede mihi res est succurrere lapsis. Conueniens homini est hominem seruare voluptas. Et melius nulla queritur arte fauor."

¶ Petrus apostolus epistola prima: "Regem honorificate."

¶ Paulus apostolus in epistola ad romanos. c. 13. "Omnis anima potestatibus sub limioribus subdita sit."

/ "Principes non sunt timori boni operis: sed mali. Uis non timere potestatem bonum fac: et habebis laudem ex illa: dei enim minister est tibi in bonum. Si autem malum feceris: time: non enim sine causa gladium portat: dei enim minister est iudex in iram ei qui malum agit."

¶ Seneca tragediarum in thieste. c. 3. "Ubi non est pudor Nec cura iuris: sanctitas: pietas fides: Instabile regnum est."

/ In medea. c. 3. "Rex timendus est."

/ Capitulo. 4. "Equum atque iniquum regis imperium feras."

In agamenone. c. 3. "Perlucet omne regie vitium domus."

/ In octauia. c. 10 "Ferrum tuetur principem: Melius fides. Decet timeri cesarem: At plus diligi. Male imperatur cum regit vulgus duces."

/ Cap. 18. "Quis regere dementes valet:"

/ Idem de clementia. "Natura commentata est regem: quod ex aliis animalibus licet cognoscere vt ex apibus."

/ Idem de consolatione ad marciam. "Turpis est nauigii rector cui gubernacula fluctus eripuit: qui fluctuantia vela deseruit permisit tempestati ratem."

/ Idem in prouerbiis "Male imperando summum imperium amittitur."

¶ Lucanus li. 8. "Nil pudet assuetis sceptris mitissima sors est. Regnorum sub rege nouo."

¶ Frontinus li. 4. et fi. ti. 7. "Paulus imperatorem senem moribus dicebat esse oportere: signficans moderatiora sequenda confilia."

¶ Uegetius de re mili. li. i. ti. i. "Non quemquam magis decet vel meliora scire: vel plura quam principem: cuius doctrina omnibus potest prodesse subiectis."

/ Lib. 2. tit. 5. "Maiestas imperatoris secundum deum generi humano diligenda est et colenda: nam imperatori cum augusti nomen accepit: tanquam praesenti et corporali deo fidelis est praestanda deuotio: impendendus peruigil famulatus. deo enim vel priuatus vel militaris seruit cum fidelitur eum diligit qui deo regnat auctore."

/ 9. ti "Ad praefecti laudem redundat virtus subiectorum."

¶ Lex diges. ti. de offi. praesi. li. congruit. "Congruiit bono et graui praesidi curare: vt pacata atque quieta sit prouincia quam regtt."

/ Boetius de consolatione lib. i. c. 8. "Plato ait beatas fore res publicas si eas vel studiosi sapientie regerent: vel si earum rectores studere sapientie contigisset."

¶ Cassiodorus epistolarum li. i. e. 8. "Tuta est conditio subiectorum vbi viuitur sub equitate regnantium."

/ 15 epistola. "Regnantis facultas tunc fit ditior cum remittit: et acquirit nobiles thesauros fame neglecta vilitate pecunie."

/ 18 epistola: "Pernitiosa res est in imperante tenuitas."

/ 22 epistola. "Decet regalis apicis curam generalitatis custodire concordiam. Ad laudem regnantis trahitur si ab omnibus pax ametur."

/ 29 epistola. "Benigni principis est delicta onn tam velle punire quam tollere."

/ Libro. 2 epistola. 2. "Sub imperio boni principis omnium fortune proficiet. In laudem regnantis proficit quod subiectus acquirit"

/ 29 epistola. "Regnantis est gloria subiectorum ociosa tranquillitas."

/ Libro. 3 epistola. 11 "Beneficia siquidem sunt que regna sublimant: et liberalitatis domus iugiter potest crescrere: si sibi subiectos studeat ampliare."

/ 12 epistola. "Facilius est quippe si dicere fas est errare naturam quam dissimilem sui princeps possit formare rem publicam."

/ 13 epistola. "Is potest bene regere qui se studet sub decore tractare."

/ 29 epistola: "Hec sunt regia dona quod semina: sparsa in segetem coalescunt: et in vnum coacta depereunt."

/ 38 epistola: "Principis opinionem longe lateque disseminat subiectorum custodia securitas."

/ 44 epistola. "Theodoricus rex gottorum ait: Nobis propositum est deo iuuante sic vincere vt subiecti se doleant nostrum dominium tardius acquisisse."

/ 50. epistola: "Felicitas regnantis est famulantes amare."

/ Libro. 4. epistola. 12 "Semper auget principes obseruata iustitia"

/ Libro. 5. epistola. 2. "Semper prodest diuitum regum acquisita concordia: qui dum paruo munere liniuntur maiore semper compensatione prospiciunt."

/ 39 epistola. "Quies suauissima populi: et dispositio tranquilla regionum preconium probatur esse regnantium."

/ 44. e. et fi. "Sic est in principibus humilitas gloriosa: quemadmodum in mediocribus odiosa potest esse iactantia"

/ Li. 6. e. 16 "Regis confilium solos decet scire guissimos."

/ Li. 6. e. 16 "Omnia sine principe confusa sunt: et dum vnusquisque iuxta voluntatem suam cogitat viue: reregulam cognoscitur amittere discipline."

/ 27. e. "Utile est semper eligere: cui reliqui debeant obedire: quia si voluntas diuersorum vaga relinquitur confusio culparum amica generatur."

/ Li. 8. e. 2. "Magnum profecto felicitatis genus est obtinere sine contentionibus principatum."

/ 10 c. "Arduum nimis est principis meruisse secretum."

/ Li. 9. e. 9. "Disciplina imperandi est amare quod multis expedit."

/ 13 e. "Dona regalia quamuis parua sublimant: quia simul et meritorum gratiam recepisse creditur: qui principali munere subleuatur."

/ Li. 10. e. 3. "Tollitur necessitas principibus excedendi quotiens assueuerit propria moderari."

/ 11. e. "Quicquid a subiectis proficitur: regnantium laudibus applicatur."

/ Li. 11. e. 2. "Hoc est profecto difficillimum regnandi genus exercere iuuenem in suis sensibus principatum."

/ Li. 12. et fi. e. 2. "Omnes qui gremiorum celsa petimus: vitiorum humilia deseramus: sit in nobis frons libera: vt aliorum possimus emendare peccata."

/ "Equat crimen omnes quos inquinat: et ideo dissimilis ab accusato debet esse qui iudicat."

/ 3 epi "Uarium poscit remedium diuersa qualitas passionum. Sic qui populis pesse cognoscitur non vno consilio praedicturus inuenitur feroces districtione premendi sunt: mansueti ciuiliter admonendi: dolosi caute: simplices sub leuitate tractandi sunt. Sub continentia irascere: sub maturitate distringe."

/ 13 e. "Pietas si quidem principum totum custodit imperium: et dum illis vicissitudo digna redditur incolumia rei publicem menbra seruantur."

/ 19. e. "Rex letus optatur ab omnibus."

¶ Gregorius in pastorali. ca. 18. "Sit rector bene agentibus per humilitatem socius: contra delinquentium vitia per zelum iustitie erectus Tunc necesse est vt rectores a subditis timeantur quoniam ab eis deum timeri minime depraehendunt: vt humana saltem formidine peccare metuant: qui diuina iudicia non formidant Summus locus est: bene regitur cum his qui praeest vitiis potius quam fratribus dominatur."

¶ Ioannes solobriensis anglicus in policratone li. 5. "Traianus optimus imperator arguentibus eum amicis quod in omnes et vltra quam imperatorem deceat communis esset: respondit se talem velle imperatorem esse priuatis quales imperatores sibi esse priuatos optasset."

¶ Gualterius de castellione li. i. "Parce humili: facilis oranti: frange superbum. Non murus non arma ducem tutantur auarum. Instabile est regnum: quod non clementia firmat"

/ Li. 9. et pe. "Testantur eorum Finis amicitias regum non esse perennes."

¶ Prouerb. metrice extraor. l. vag. "Sit rector terre: nolens obprobria ferre. Prudens legalis: audax nulli specialis."

¶ Prouerb. vulgar. "Lo tutu eguale deo vuol male."