¶¶ Uidetur quod non esset paten Anitas. Primo sic. quia in quocum que esset essentia in eodem esset paternitas vel generatio actiua: sicut quia homo determinat sibi risibile vbicunque inuenitur homo ibi et risibile: sed hoc est falsum: quia in filio et spiritus sancto inuenitur essentia / non tamen paternitas ergo etc.

¶ Secundo sic. quod determinat sibi vnum oppositum non determinat sibi reliquum: sed essentia diuina determinat sibi generationem passiuam non ergo actiuam: hoc patet illud quod eiusdem rationis existens se habet ad plura non determinat se circa multitudinem ipsorum / et per consequens nec primo determ natur ad aliud illorum: sed essentia diuina est eiusdem rationis / ergo non determinat se ad certam multitudinem notionum: nec ad aliquam primo ergo nec ad paternitatem vel generationem actionem primo. quaere etc.

¶ Quarto sic. Unum et idem secundum rem et rationem non potest esse immediatum fundamentum plurium relationum vt videtur / sed essentia diuina est vna et ea dem secundum rem et rationem: ergo determinat sibi plures notiones vt fundamentum / et per consequens nec vnam quia qua ratione vnum et omnes

¶ Contra. Essentia diuina habet primam notionem que est paternitas per seipsam sine aliqua productione vt patet: quia prima notione non est aliqua prior. ergo videtur quod ex se primo sibi determinat eam.

¶ In ista questione sic procedam Primo ( quia fit mentio de notionibus ) ostendam quid vocatur notio in diuinis: et quot sunt notiones.

¶ Secundo ostendam quot essentia diuina determinet sibi notiones diuinas: et quo ordine vel quo modo.

¶ Ultimo ad rationes. primum expedio mon¬

¶ Quantum ad breuiter quod notio est ratio innotescendi personam diuinam pertinens ad originem secundum propriam et specialem rationem. positiue vel negatiue. Ratio dico non per opus intellectus: sed ex natura rei conueniens persone ratio talis peres quam possit innotescere cuiusmodi est illa ratio vel conditio ex natura rei pertinens ad originem. Nichil enim in diuinis potest esse notio quod vt sic ad ori ginem non pertinet nec potest esse ratio innotescendi personam determinate consequentem: quia est commune tribus / sed oportet quod ad originem pertineat secundum rationem specialem originis / et non secundum rationem communem. Unde nec origo incommuni nec relatio vt huiusmodi ponuntur notiones in diuinis. Sed subditur vel positiue vel negatiue / quia non solum rationes in diuinis positiue sunt notiones / sed etiam aliqua conditio vel proprietas negatiua: vt ingenitum de quo dictum est supra. Ex prima conditione puta quod notio est ratiorealis innotescendi diuinam personam. Patet quia nichil essentiale in diuinis vel commune tribus potest dicnotio nec etiam aliquis respectus etc. Ex secunda est pertinens ad originem. Patet: quia nulla negatio extra genus dicta de aliquo diuino supposito potest dici notio: quia illa non pertinet sic ad originem quod veldicat originem vel necessario connotet in eo cui conuenit: sed indifferenter dici potest de ente et non ente. Notio autem dicit aliquid ad originem pertinens quod vel ponit originem de suo formali significato: vel saltim connotat: licet neget originem aliquam sicut patet de in genito. Sed ex tertia conditione quod secundum rationem spi cialem: patet quod nec relatio nec origo nec productionec talia communia possunt dici notiones quare etiam additum est positiue vel priuatiue. Ex quo etiam pa tet quod nunquam in diuinis est eadem notio positiua et priuatiua originis. Unde ingenitum et paternitas necessario distinguuntur etiam secundum Augustinum: quia et si pater non genuisset nichil prohiberet ipsum esse ingenitum. Additur vna conditio communiter quod est per tinens ad dignitatem persone. Sed si dignitas accipiatur pro perfectione simpliciter: credo quod nulla notio vel ratio in diuinis ad dignitatem pertinet / sicut dixi alias de relatione et probaui. Si autem dignitas accipiatur pro modo conuenienti persone vel negatione mod disconuenientis: tunc potest dici quod notio ad dignitatem pertinet isto modo et hoc patet in descriptione notionis.

¶ Hoc premisso dicitur communiter de primo articulo quod in diuinis personis sunt quinque notiones tantum: scilicet innascibilitas vel ingenitum paternitas filiatio: communis spiratio actiua / et processio vel spiratio passiua. Adducitur ad hoc vna inductio quia notio est ratio innotescendi personam: persona autem cum sit in diuinis secundum originem potest duplicite innotescere secundum originem. Uno modo priuatiue vel negatiue. Alio modo positiue. Priuatiue vel negatiue innotescit nobis prima persona per ingenitum / negat enim ab ipsa productionem quamlibet passiuam / et est notio prime persone: positiue autem innotescit persona vel sicut a qua est alia vel sicut que est ab alia. Primo modo accipiuntur due notiones: quod persona potest esse a qua alia per modum nature et per generationem / et sic accipitur paternitas vel per modum voluntatis: et sic accipitur spiratio actiua quae est communis patri et filio: quia habent principium spirat di communem: quod communicat filio a patre nondum secundum originem habens terminum productionis adequatum Si autem accipiatur persona vt que ab alia sic sunt etiam due scilicet filiatio: et passiua spiratio: quia per sona vel est ab alia per modum nature vel per modivoluntatis. Primo modo est filiatio. Secundo modo est spiratio passiua vel processio. sic ergo habemus ingenitum quod est ratio innotescendi patrem negatiue: et tamen proprie quia nulli conuenit nisi patri. Secundo habemus paternitatem que est ratio innotescedi patrem et proprie secundum quod ab ipso est alius per modum nature / et per primam productionem que est generatio. Tertio habemus filiationem que est ratio innotescendi filium vt qui ab alio per modum nature Quarto spirationem actiuam que est ratio innotescendi patrem et filium pro quanto conueniunt: vt a quibusest alius per modum voluntatis. Ultimo spirationem passiuam vel processionem que est ratio innotescendi spiritum sanctum: vt qui ab aliis vel ab alio per moduvoluntatis.

¶ Sed tunc oritur dubium quare negatio producendi actiue secundum quamncunque productionem non est notio spiritus sancti. sicut negatio cuius cunque productionis passiue est notio patris: sicut enim pater non producitur / et ideo est ingenitus: et habet illam notionem: ita spiritus sanctus non producit aliquam personam: et ex hoc videtur habere aliquam notionem.

¶ Secundum dubium est quare inspirabilitas ro non dicitur notio ipsius patris et filii / sicut innascibilitas ipsius patris: ita enim sunt ipsi scilicet pater et filius inspirabiles / sicut pater est innascibilis. Si dicatur quod inspirabilitas includitur in innascibilitate / vel est idem cum ipsa. Contra: quia inspirabilitas est in filio non autem innascibilitas. Dicas ergo quare saltem inspirabilitas non est notio filii / sicut innascibilitas patri. Similiter etiam quare ingenerabilitas non est notio spiritus sancti: licet enim sit producibilis non tamen est generabiiis et similia.

¶ Ad primum dum. dicitur ( et rationabiliter ) quod negatio omnis productio linis actiue non potest esse notio spiritus sancti: quia negatio illa est negatio extra genus: et non determinat sibi ens: nec pro significato: nec pro connotato: sed equaliter conuenit essentie et chimere etiam spiritut sancto. Non sic autem de ingenito quod negat omnem. productionem passiuam connotando patrem et spiritum sanctum. Aliter dicitur quod non pertinet ad dignitatem quod spiritus sanctus aliud non producat. Unde non producere ad dignitatem non pertinet siue in ente siue in non ente. Sed non produci et esse a se ad dignitatem pertinet. Ista responsio non videtur michi bonapatet ex supradictis ideo dimitto eam.

¶ Ad secun praodum de inspirabilitate / dicitur quod pro quato pertinet ad patrem non potest ponere in numerum contra genitum: quia clauditur in ipso: vt quid pars in toto. Ingenitum enim negat spirabilitatem et generabilitatem. Sed pro quanto pertinet ad filium dico adhuc quod non potest dici notio: primo quia eiusdem existens clauditur in ratione patris. Secundo quia non negat nisi vnum modum productionis tantum / nec negat alium quia stat cum eo in filio / et ideo dico quod nullius persone potest esse notio / quia non negat productionem passiuam sicut ingenitum sicut enim persona notio ( cuius est. aliqua productio passiua ) est simpliciter et absolute loquendo producta: ita persona ( cuius aliqua notioest negatio productionis ) debet esse simpliciter et ab solute in producta. Hoc autem esse non potest per inspirabilitatem. Unde filius non potest dici simpliciter et absolute non productus: licet possit dici non spira tus.

¶ Ad illud tertium de ingenerabilitate et similibus: patet per idem. Sic ergo dico quod sunt quinque notiones predicte tantum in diuinis: verum est tamen quod vnus dicit quod possunt esse plures quam quinque sicut etiam modo dicuntur plures quam ante. Crisostomus enim non nominauit nisi tres scilicet paternitatem / filiationem / et spiratio nem passiuam nominando trinitatem / et modo dicuntur quinque sicut patet. Unde dicit quod non valet arguere modo non dicuntur esse plures a doctoribus nec a sanctis dicte sunt plures: ergo non possunt dici et poni plures: quia locus ab auctoritate non tenet negatiue. Non arguo de isto dicto tamen secundum istud dictum soluentur faciliter dubia precedentia: puto tamen quod est contra doctores: quia non solum sunt quinque: sed sunt tantum quinque et non plures. Unde et assignant sufficientiam numeri ipsarum. Locus autem ab auctoritate tenet affirmatiue / tamen ipse non reciperet hoc pro auctoritate: quia nec hoc scriptura nec aliquis sanctus nec affirmat ecclesia quod tantum sunt quinque. Secundo dico quod in diuinis sunt quatuor relationes positiue quae sunt notiones / paternitas / filiatio / spiratio actiua / et pro¬ cessio. Tertio dico quod in diuinis non sunt nisi tres proprietates relatiue et positiue: quia spiratio acti ua non est proprietas alicuius persone: sed communis est duabus. Quarta tamen proprietas est negatiua puta ingenitum. Ultimo dico quod in diuinis sunt tantum tres proprietates personales: quia tantum tres constitutiue personarum. Ex quibus patet quomodo se habent adinuicem notio / relatio / proprietas / et proprietas personalis. Et hec de primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum scilicet quomodo essentia diuina determinat sibi istas nociones et quo ordine. Premitto aliquaet hoc ad propositum. Primo premitto quod duplex est in determinatio scilicet contradictionis et illimitationis. Indeterminatio contradictionis semper est cum continentia et indifferentia ad alteram partem contradictionis in quocumque sit. Et si est indeterminatio contradi ctionis ad aliquid formaliter receptum vel receptibile semper est imperfectionis talis indeterminatio. nec est ponenda in deo. Isto modo dicimus quod materia est indeterminata ex se ad formam vel ad priuationem: et subiectum ad accidens commune saltem in negationem eius.

¶ Alia est indeterminatio illimitatio nis eiusdem vel vertutis et hoc dupliciter. vel ad disparata: sicut sol ad plures effectus disparatos producendos vel ad contraria: et isto modo dicimus quod voluntas causata est indeterminata respectu actus sui vel oppositi saltem respectu eorum que sunt ad finem licet etiam bene sit indeterminata respectu obiectorum et actuum disparatorum. Uoluntas autem diuina non est indeterminata respectu actus sui et negationis eius absolute loquendo: quia tunc esset in potentia ad suum velle / licet aliquomodo indeterminata possit dici pro quanto actus eius transit supra obiectum creatum secundum quod dicimus quod deus vult vol non vult aliquod obiectum causatum. Ista autem indeterminatio illimitationis ad plura vt obiectum vel effectus: non dicit aliquam imperfectionem sed stat cum summa perfectio. ne et libertate in aliquo.

¶ Secundum hoc etiam est duplex determinatio vna que opponitur indeterminationi contradictionis. Et est determinatio qua si est determinatum ad alteram partem contradictionis quod sibi repugnat alia: sicut essentia diuina vel deus sic est determinatus ad esse quod non potest non esse. Et similiter ad quodlibet intrinsecum sibi quod inest sibi vel conuenit sibi ex natura rei: non sicut ad aliud receptumsed etiam idem sibi et est hoc perfectionis: quia ex necessitate essendi habet hoc.

¶ Alia est determinatio limitationis ad vnum effectum vel ad quodcumque / sicut calidum fortiter determinatum est ad calefaciendum tantum vel huiusmodi vniuoce saltim: quia illa possunt in vnum effectum sic quod non in alium / et isto modo non est ponenda determinatio in deo ad aliquem effectum: sicut nec limitatio vel artatio aliqua: quia talis determinatio necessario ponit vel concludit imperfectionem in eo cui conuenit.

¶ Secundo premitto quod est duplex primitas vna est adequationis et alia immediationis. Prima est duplex: quia adequatio vel est intesiua vel extensiua. Primitate adequationis dicitur aliquid adequari alteri quando adequat ipsum secudum totum ambitum suum: sicut ens dicitur primum obiectum adequatum intellectus: quia nichil potest attingi a quocumque intellectu quod non sit ens primo: quia adequatur potentie intellectiue in ratione obiecti: et poten¬ tia intellectiua sibi in ratione potentie.

¶ Primitas immediationis est quando aliquid couenit alicui primo immediate non per aliud medium in rerlicet possit accipi medium sillogisticum aliquod adi probandum hoc de illo: sicut dicimus quod risibile conuenit homini: vel habere tres ipsi triangulo.

¶ Ad propostum ergo dico quod essentia diuina non est indeterminata primo modo ad aliquid quod sit in deo: vel possit esse ex natura rei. Et per consequens nec ad notiones seu ad notionem aliquam: sed ad omnes ipsas / sic quod non potest fundare nec est in potentia ad negationes ipsarum et sic non est indeterminata ad ipsas indeterminatione contradictionis: sed determinatissima determinatione opposita quia est necesse esse et actus purus.

¶ Se cundo dico quod non est indeterminata ad quamlibet ipsa crum indeterminatione illimitationis / sic enim sibi deter minat quamlibet quod cum hoc sibi determinat aliam illimitate se habens ad oppositas relationes originis. Eadem singulariter existens propter sui infinitatem. Sid ergo patet quomodo est determinata ad ipsas: et qualibet determinatione.

¶ Sed quo ordine loquendo modo de primitate / quantum ad hoc dico primo. Quod quo essentia diuina nullam notionem sibi determinat / Primo loquendo de primitate adequationis praecipue ex et tensiue: quia si sibi aliquam hoc modo determinaret tunc nullam aliam haberet vel sibi determinaret: nec ad aliquam aliam sibi extenderet: quod est falsum. Sed dico quod i omnes simul determinat sibi adequate / quia ad plures se non extendit: et similiter ille non possunt in alia natura fundari: nec pauciores in ipsa possunt fundari. Sic ergo adequate loquendo de adequatione extensionis determinat sibi omnes simul. Sed quid loquendo de adequatione intensionis: dico quod essentia diuina adequate intensiue determinat sibi quamlibet proro tanto: quia nec perfectiorem nec minus perfectam notionem potest sibi determinare licet notio non dicat perfectionem nec adequatur essentie in perfectione sicut dictum est supra. Et isto modo intelligendo non adequate determinat sibi quamlibet: sic quod adequatur sibi quelibet in perfectione.

¶ Preterea dico de primitate immediationis quatum ad ordinem quod non primo determinat sibi quamlibet: sed vnam tantum. puta illam que est prima: et determinat sibi istas notiones quodam ordine reducibili ad ordinem originis aliquomodo sicut statim dicetur. Ad cuius ordinis euidentiam notandum est quod essentia diuina sibi relationes vel notiones determinat hoc ordine: quando enim plura sunt in aliquo vno que se habent quodam ordine inter se et in comparatione ad illud. Illud determinat sibi ea quodam ordine. Sed notiones sunt huiusmodi in essentia: ergo essentia determinat sibi eas quodam ordine. Est autem ordo talis quod essentia diuina vt intel lectus determinat sibi primo et immediate primam notionem: que est paternitas vel generatio actiua Secundo determinat sibi innascibilitatem intellectosupposito mediante paternitate vel generatione acti ua que presupponitur ab innascibilitate / vel sicut fundamentum: vel sicut conditio fundamenti necessario pre requisita: vt fundetur et inueniatur in aliquo suppositoTertio determinat sibi filiationem vel generationem passiuam vt est intellectio actualis: quia vt sic est terminus formalis productionis filii sicut ipsa vt intel lectus est principium productiuum eius. Actus enim intelligibilis videtur esse terminus formalis productionis que est vi memorie vt patet secundum Augustinum sicut etiam actus voluntatis qui est amor videtur terminus formalis productionis que est vi voluntatis Et si dicas quod generatio est via in naturam et perfectionem non in operationem vel attributum. Dico quod istud verificatur precipue in creaturis de quibus loquitur Aristoteles in secundo phisicorum / quod scilicet generatio est via in naturam que dicit actum primum vel formam sicut in terminum formalem / et non in operationem quia omnis operatio est ibi accidens: et ita non potesesse terminus generationis substantialis in deo autem ipsa operatio est substantia distinguendo substantiam contra accidens. Similiter et contra relationem licet non sit substantia formaliter accipiendo pro primaperfectione. Similiter in diuinis est generatio substantialis vi memorie et ita nichil prohiberet quin intellectio que est operatio sit ibi terminus formalis generationis: licet non sit producta sicut nec essentia etiam siponatur terminus formalis et in hoc etiam est dissimile in creaturis.

¶ Quarto ipsa vt voluntas determinat sibi spirationem actiuam quia voluntas et principium formale productiuum spiritus sancti vel spirandi. Quinto ipsa inquantum amor vel velle de terminat sibi spirationem passiuam / ipsa enim vt sic est terminus formalis productionis spiritus sancti.

¶ Exquo statim patet quod essentia diuina eiusdem rationis existens omnino non determinat sibi istas productiones vel relationes originis: licet ordine quodam si cut dicunt aliqui. Sed inquantum intellectus et intellectio et voluntas et volitio / que distinguuntur in deo exnatura rei aliquo modo vt dictum est supra distinctione. xxii. de distinctione attributorum duas primas scilicet paternitatem et innascibilitatem determinat sibiintellecto supposito per intellectum vel vt intellect licet primo et immediate paternitatem in isto secunda rio vero innascibilitatem. Tertio determinat sibi filiationem vt est intellectio in vnico supposito filiiQuarto vt voluntas spirationem passiuam in suppositis duobus: videlicet patris et filii. Ultimo processionem: vt est amor in vnico supposito spiritus sa ncti¬

¶ Ex quo statim patet vltra quod determinat sibi trisupposita quorum vnum determinat sibi vt omnino improductum et producens aliam. Secundum determinat sibi hoc productum a primo: et productiuum tertum et tertium vt productum ab ambobus. Ex quibus etipatet quod essentia diuina non determinat sibi istas relationes vel notiones vt materia vel quasi in materia: nec quasi subiectum sicut probatum est distinctione quinta: nec etiam vt suppositum effectiue vel causeffectiue eliciens ipsas: quia rationem suppositi non habet. Sed determinat sibi omnes in rationem fundamenti infiniti et principium formale elicitiue: vel termini formalis respectu aliquarum vt dictum est

¶ Nota etiam hic quod determinat sibi paternitatem vel spirationem actiuam: sicut veras origines actiuas vel quasi: et filiationem et spirationem passiuam / sicut voras origines actiuas vel quasi: et filiationem et spirationem passiuam sicut veras origines vel productiones passiuas / non tantum vt meras relationes: ita quod comparatur ad istas non solum sicut fundamentum sed sicut principium tanquam ad origines actiuas vel passiuas: ad personas vero sicut ad originantes vel originatas pro ducentes vel productas. Si enim essent mere relatio. nes et non vere origines: tunc non possent poni persone vere producentes vel producte plusquam intellect vel voluntas in diuinis que ita fundantur in essentia sicut iste quod est falsum. Quia igitur omne producens vel productum aliqua productione producit vel producitur oportet necessario quod praedicte relationes sint vere origines: nec oportet quod distinguantur ex natura reiinquantum origines et relationes sicut in creaturis distinguitur generatio actiua a paternitate / et filiatio a generatione passiua / nec enim sunt eiusdem rationis cum illis: nec apparet aliqua necessitas hoc ponendiSed solum ratione distinguuntur in diuinis generatio actiua et paternitas: sicut dictum est supra. Unde et bene dicitur quod illa generatio non est de genere actionis nec quasi: quia illa semper distinguitur a paternitate etiam ex natura rei ex re.

¶ Nota quod secundum aliquos productiones actiue in patre non comparantur ad principia productiua nisi vt ad fundamentum tantum. In quibus non vel a quibus etiam vt vie: licet bene productiones passiue in productis: quia aliter vt videtur eis pater necessario est productus / quod est falsum. sunt igitur in patre non a principiis productiuis: sed in eis sicut intellectus et voluntas in essentia. Nota hic etiam quod licet comparentur iste origines ad aliquid sicut ad principium productiuum: non tamen sunt productio: quia et pater in diuinis esset productus. Sunt enim a tali principio non sicut ter minus productionis: sed sicut origines tantum / et ita nulloo producuntur: licet sint productiones. Hec de 2o articulo.

¶ Ad primum principale dico quod essentia diuina non determinat sibi paternitatem adequate / sed inadequate: et tantum in vnico suppositovt dictum est / et ideo non oportet quod inueniatur paternit tas formaliter in quocunque inuenitur essentia.

¶ Ad secundum dico quod illud quod determinat sibi vnum suppositum non determinat sibi oppositum illius contradictorie in eodem supposito et dico propter innascibilitatem. Sed be ne potest determinare sibi aliud oppositum relatiue etiam loquendo de relatiuis originis non tamen in eodem fundamento si sit illimitatum et infinitum fundamentum sicut essentia diuina.

¶ Ad tertium dico quod essentia eiusdem rationis existens non determinat sibi predictas relationes vt patet. Dices saltim determinat sibi imtellectum et voluntatem et intellectionem vt volitionem eiusdem rationis existens: ergo similiter potest dici de illrelationibus. Dico quod non est simile de productionibus vel productis / et de illis quae nec sunt productiones nec producta / cuiusmodi sunt ista attributa sicut diri supra distin. xxii.

¶ Ad quartum dico quod vnum et idem secundum rem et rationem potest esse fundamentum plurium relationum realium etiam in creaturis et de relationibus originis / cuiusmodi sunt relationes producentis et pro ducti impossibile est nisi illud sit illimitatum et infinitum cuiusmodi est essentia secundum eandem rationem quod non puto verum

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 2