Quaestio 4

¶ Distinctionis Decime. Questio Quarta.

QUarto quaero: utrum omnia que insunt vel conueniunt christo in celo: vbi est cicumscriptiue: possint eidem conuenire vel inesse in sacramen to.

¶ Uidetur quod non: quia cor pori christi in celo conuenit et se circumscriptiue per rationon quantitatis: qune est ratio formalis essendi in loco circumscriptiue: sed in sacramento non est in loco circum scriptiue: nec potest esse sub minori quantitate circumscriptiue. ergo etc.

¶ Secundo sic. si omnia conuenirent sibi sub sacramento que in celo: sequeretur quod in sacramento posset sentire quacumque sensatione et in telligere sicut in loco in quo est naturaliter vel circumscriptiue: sed istud est falsum: quia in sacramento non est modo requisito et necessario ad actum aliquem sentiendi. nec per consequens intelligendi aliquid ex sensibilibus: quia non est ibi dimensiue vel circum scriptiue: nec in debita dispositione vel approxima tione ad sensationem: nec per consequens videtur sen tire presentia sibi in sacramento. et multominus alsentia: et inter que et visum suum ponuntur obstacula. Similiter etiam pari ratione non potest sentiri: nec videri. nec naturaliter intelligi sub sacramen to. eo quod non est ibi sensibiliter: nec intelligibiliter modo naturali. sed supernaturaliter tantum et credibiliter: ergo etc.

¶ Tertio sic si omnia conuenirent christo sub sacramento vel possent conuenire: que conueniunt vel possunt conuenire in celo vel in loco cit cumscriptiuo: sequeretur quod sub sacramento posset aliquidimouere vel mutare: et ab alio moueri vel mutari: sed hoc non est verum: quia nec potest mouerevel mutare nec seipsum: nec aliquid aliud. quia noest in loco modo conuenienti ad sic mutari vel moueri. Nec ab aliquo alio naturaliter potest moueri vel mutari pari ratione. ergo etc si aliquid inest christo in celo vel

¶ Contra inesse potest quod non inest velinesse potest sub sacramento: sequitur contradictioquia cum simul possit esse in celo et in sacramentosequitur quod aliquid simul possit inesse et non inessehoc autem est impossibile. ergo etc.

¶ In ista quastione sic procedam.

¶ Primo inquiram vtrum christus potuit prius esse sub eucharistia sacramentaliter: quam in vtero vi ginis secundum suum modum essendi naturalem et localiter.

¶ Secundo inquiram: vtrum omnem pro prietatem naturalem habitualem habeat vel habe re possit sub sacramento et in celo: vel vbi potest et se circunscriptiue.

¶ Tertio vtrum omnem actionem immanen tem possit terminare vel elicere subsacramento quam in celo.

¶ Quarto vtrum omnem ac tionem transeuntem possit terminare vel telicere vtrobique.

¶ Ultimo dato quod sic: respondebo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum articulm videretur alicui: quod christus non potuit esse sub eucharistia sacramentaliter primo: sicut fuit in vterovirginis primo per incarnationem secundum suum modum essendi naturalem.

¶ Ad hoc possunt ad duci alique rationes difficiles. Prima est ista. dosterius essentialiter alio et dependens ab eo non po test esse. nec poni prius quam illud vel non posito ille patet: sed modus essendi sacramentalis presupponit modum essendi naturalem prius enim est aliquid esse naturaliter quam sacramentaliter. christus autem habuit esse modo naturali vel naturaliter in incarnnatione in vtero virginis: ergo etc.

¶ Secunda ratioesse secundum quid vel accidentale presupponit necessario esse substantiale et simpliciter. Quod enim aliquid habeat esse secundum quid vel accidentale: et non habeat esse primum simpliciter et substantiale: contradictioest: sed esse christi sub eucharistia est esse secundum quidet accidentale. patet: ergo etc. sed esse substantiale habuit in incarnatione et vtero virginis: vt patet. ergo etc.

¶ Tertia ratio. impossibile est quod aliquid incipiat esse: postquam fuit vel desinat esse: postquam esse desiit: vt patet: sed hoc sequeretur ad illam positionem. quia si christus fuit sub eucharistia sacramentaliter: sequitur quod potuit incipere esse in vtero virginis per incarnationem verbi et ita incipere esse postquam fuit. Simli ter etiam desinere esse sub modo naturali: postquam de siit sub eucharistia. Et cum vtrobique sit simpliciter et substantialiter: sequuntur contradictoria scilicet quod simul fuit et non fuit. incepit et non incepit. desiit et non desiit.

¶ Quarta ratio. eadem est inceptio reiet sui esse simpliciter. sed res incipit esse sub suo modo essendi naturali. ergo tunc simpliciter incipit. igitur prius corpus christi non potuit habere esse modo sacramentali.

¶ Quinta ratio. impossibile est aliquod corpus prius esse realiter alicubi quam illud de quo formatur tale corpus in rerum natura sit: sed secundum Dama. corpus christi fuit formatumex purissimis sanguinibus virginis: et secundum aliquos virgine ipsa acti ue cooperante: ergo non potuit prius esse reale alicubi nec sacramentaliter nec aliter.

¶ Sexta ratio. pro quocunque instanti aliquid potest esse alicubi sacramentaliter: pro eodem instanti diuisim potest esse naturaliter et sub suo modo naturali: sed corpus christi ante incarnationem verbi non potuit preesse naturaliter vel sub modo suo naturali: quia per incarnationem vel in ipsa incarnatione accepit primo esse naturaliter vel secundum modum naturalem: ergo etc. non obstantibus potest dici: quod

¶ Sed his corpus christi immo totus chri¬ stus primo potuit esse sub sacramento antequam in vtero virginis per incarnationem verbi. Ita quod sicut essentia actualis in re et in effectu sibi conueniebat primo sub modo naturali essendi circumscriptiue invtero virginis: ita prius potuit in virtute diuina sibi conuenire sub modo sacramentali. Et potuit in cipere esse simpliciter in re idem numero existens sulsacramento virtute diuina: sicut incepit esse in vtero verginis sub suo modo natnrali et circumscriptiuo

¶ Hoc probatur primo sic. Illud cuius esse actualis existentie contingenter se habet: et sic est simplici ter indifferens ad duos modos essendi: quorum vnus non dependet ab alio: potest indifferenter primo poni sub quocumque illorum. hoc patet. quia in hoc nulla contradictio includitur. sed corpus christi vel esse actualis existentie christi indifferenter et contingenter se habet ad duos modos essendi scilicet sacrametaliter et naturaliter seu circunscriptiue in aliquo. et vnus eorum non dependet ab alio necessario: nec est alius nec alteri intrinsecus. Sunt enim duo modi et sendi disperati. Unde et supra dicebatur: quod deus posset facere corpus christi existere sub sacramento tantum. ita quod alibi non esset modo suo naturali essendi corpus in loco. ergo etc. Dices: quod licet vnus non sit alius nec sibi intrinsecus: tamen vnus presupponitur alium in eodem corpore. quia modus sacramentalis praesupponit naturalem. Contra aut praesupponit ipsum sicut causam: aut sicut fundamentum: aut sicut rem sacramenti signatam per istud sacramentum. Non potest supponere ipsum sicut causam intrinsecam. patet: quia iam dictum est: quod neuter est alteri intrinsecus. tunc enim manente vno maneret necessario alius: qui esset alteri intrinsecus. Et similiter patet hoc. quia vnus eorum potest conuenire inhabitudine ad aliquem locum: respectu cuius alternon potest conuenire. sicutmodus sacramentalis essendi potest conuenire corpori christi respectu lociminoris quantitatis: et tamen non potest conuenire sibi modus naturalis essendi respectu loci minoris. Si dicatur quod praesupponit ipsam sicut causam extrinsecam tunc cum quicquid deus potest facere mediante causa extrinseca secunda: possit immediate causare si ne illa: sequitur quod talem modum essendi sacramentalem potest facere sine modo naturali essendi. Nec presupponit ipsum tanquam fundamentum: quia sicut corpus christi fundat per suam naturam vel quantita tem modum essendi in loco naturalem: ita et modumessendi sacramentalem. nam quicquid potest esse inloco naturaliter per illud idem fundamentum potest esse alicubi sacramentaliter. Nec presupponit ipsum vt signatum vel terminum seu extremum relationis signi vel sacramenti. quia licet sit eadem exstentia christi sub modo vtroque essendi: non tamen est terminus relationis eucharistie secundum suum modum essendi naturalem patet. quia existentia non continetur hic per se sub modo essendi naturali et ex visacramenti: sed magis sub modo sacramentali. Eo autem modo existentia christi res est et signatum huius sacramenti: quo non per se continetur ab eo. quia in hoc differt sacramentum ab aliis: quod vere realiter continet suum signatum primum. ergo etc.

¶ Secunda ratio. vbicumque aliquid potest esse vere et realiter: ibi potest recipare esse post non esse vel postquam non fuit. patet. quia nulla contradictio est. Sicut enim sibi non repugnat ibi esse realiter: sibi non repu¬ gnat ibi primo esse aliqua virtute: sed corpori christi vel christo non repugnat esse sub sacramento vel re et realiter. ergo christo non repugnauit primo est se sub sacramento. Ita quod sicut prius fuit in vterovirginis quam sub sacramento: ita prius potuit esse subsacramento quam sub virginis vtero.

¶ Tertia ratio est. posito fundamento completo et termino: potest poni respectus. sed ante modum essendi naturalem corporis christi potuit poni fundamentum huius respectus presentialis ad species sacramentales et terminus. patet quod terminus. quia species ipse. Patet etiam quod fundamentum. scilicet corpus christi. Nam omne absolutum prius naturaliter et distinctum ab alio deus potest ponere in re et in effectu sine illo. sed corpus christi est aliquod absolutum essentialiter distinctum a suo. esse modo naturali in locosicut et a loco. Posset eim fieri quod esset extra celum. et ita non esset in loco. ergo potuit facere corpus christi sine modo naturali essendiin loco. et tunc potuit facere ipsum esse modo sacramentali. ergo etc.

¶ Quarta ratio. Si hoc repugnaret: hoc videretur. quia corpus christi accipit esse simpliciter per generationem temporalem de purissimis sanguinibus virginis. et ita prius non potuit esse realiter in effectu et in re: nec alicubi per conns sacramentaliter. quia tunc prius fuisset quam generatum fuisset. Et ita noua generatio non habuis set nouum esse pro termino: nec per conns fuisset mutatio a non esse in esse. et corpus christi fuisset ante materiam suam.

¶ Sed istud non tollit nec impedit. quia corpus christi primo potuit formari a deo ante generationem temporalem ex virgine preueniendo ipsam immediate producendo ipsum. Sicut posset producre vnum hominem antequam naturaliter generaretur praeueniendo generationem eius: et ipsum producendo de eadem materia. quia materia non fit de nouo in generatione. Materia enim sangui nis vel menstrui: vel seminis non est noua. sed tota materia a principio creata est. Similiter etiam deus corpus christi potuit formare de eadem materia san guinum virginis: que praefuit antequam esset virgo ipsa. sub aliis formis. et per consequens no oportuit quod primum esse substantiale haberet corpus christi per generationem: sicut patet. Et potuit prius esse sacramentaliter alicubi quam naturaliter.

¶ Si dicas. datoquod potuerit sic formari corpus christi a deo preuemiendo generationem: tamen non propter hoc minus potuisset postea corpus christi formari per generationem temporalem ex matre sicut et formatum fuit de facto: et accepit eum.

¶ Et tunc remanet difficul tas quomodo illa generatio habuisset nouum esse pro termino: et quomodo fuisset a non esse in esse. quia corpus christi potuit praefuisse illi generationi secundum te. Dico ad hoc quod isto supposito scilicet quod corpus christi prius fuisset formatum a deo imediate: sicut possibile fuit quod vel ipso durante non potuisset haberi postea per nouam generationem temporalem: vel illa generatio non fuisset nisi generatio secundum quid: et habuisset corpus christi per illam esse non simpliciter post: nec per illam simpliciter incepisset: sed secundum quidSicut dicitur quod corpus christi ad desitionem panis conuersi in ipsum accipit esse de nouo: non simpliciter. quia preexistebat: sed secundum quid tantum: quia accipit esse terminum illius conuersionis vel transubstantiationis. de quo tamen videbitur infra. Primum magis placet. vnde licet absolute loquendo: corpus christi fuerit habitum et potuerit haberi pergenerationem temporalem primo: tamen facta illa sui positione quod corpus christi primo fuisset habitum a deo immediate: et non desiisset esse. videretur dicendum quod non potuisset postea haberi per generationem notuam: quae terminaretur ad esse simpliciter nouum. Sicut si aliquis produceretur modo a deo immediate: non posset generari nisi prius desineret esse. sed si tali generatione potuisset haberi postea et ex purissimis sanguinibus: oportuisset quod desinisset esse. et materia eius fuisset deducta ad formam. sanguins vel sanguinum

¶ Et tunc non video quare non potuis: et generari: et forma corporis de illa materia educi cooperam te spiritu sancto virgini. et sic corpus christi de nouo per generationem haberi: licet aliquando fuisset: et sub euuharistia fuisset. et praecipue si virgo beata poneretur se habuisse passiue pure respectu talis generationis: quod videretur tunc probabiliter posse poni. quia alias creatura posset cooperari actiue ad noc vt rediret idem numero: vt sequi videtur ex predictis. vnde tunc vel virgo non fuisset cooperata acti ue: vel fuisset cooperata ad reparandum idem numero corpus christi quod prius extitisset. quod satis videtur dubium: et appar ebit de hoc infra in matoria de resurrectione: vtrum possit idem numero reparari per naturam: quare etc.

¶ Quantum igitur adistum articulum videtur michi quod corpus christi inmo totus christus absolute loquendo virtute diuima potuit idem numero: qui est modo fuisse sub et charistia a principio mundi: etiam ab eterno si midus potuit esse ab eterno. et sic quod non fuisset alibi: sed in eucharistia tantum: et tamen postea potuisset forma ri de purissimis sanguinibus virginis tempore illo quo fuit formatum modo praedicto. et tunc habuisset suum modum essendi naturalem in vtero virginis.

¶ Secundo dico quod sicut potuit esse sub sacramento ante incarnationem: ita potuit esse in celo vel vbicunque alibi.

¶ Tertio dico quod potuisset fuisse: et non fuisset alicubi. quia fieri extra celum.

¶ Quarto dico quod de facto corpus christi prius habuit modum est sendi naturalem in loco circumscriptiue et dimensiuequam habuit esse sub sacramento. Nam eucharistia fuisinstituta post incarnationem in cena christi: sicut patet Mathei. xx vi. et Luce. xxii. aliorum qui probant quod chri¬

¶ Ad prium eu stus non potuit prius esst sub eucharistia vel sacramento: dico quod modus essendi corpus christi naturaliter in loco I circumscript ne secundum modum naturalem aliorum corporum: non prior est essentialiter modo sacramentali: nec ille de pendet ab ipso: sed vterque indifferenter potest poni primo. vel vterque simul. vnde simul potuit christus incipere esse in vtero virginis et in eucharistia Quando dicis quod prius habet aliquid esse natura liter quam sacramentaliter: dico quod accipiendo esse naturaliter pro esse nature et actuali existentia eius prinatura saltem habet aliquid esse naturaliter in se quam in sacramento. sed accipiendo esse naturaliter pro est se naturali et circunscriptiuo corporis in loco non aportet.

¶ Ad secundum dico quod esse christi sub sacramento vel sacramentaliter presupponit suum esse substantiale simpliciter. Ad minorem dico quod licet de facto corpus christi habuerit esse primo simpliciter in incarnatione. et cum hoc esse modo naturali in loco. potuit tamen habere esse simpliciter substan¬ tiale preueniendo incarnationem. et ita licet secundum potentiam ordinatam: et de facto non potuerit prius esse sub sacramento quam in vtero. tamen absolute loquendo potuit.

¶ Ad tertium dico quod possibile est aliquid incipere vel recipere esse postquam incepit: si desiit interim esse: sicut etiam aliquid potest desinere esse posquam desiit si interim incepit esse vel fuit. Primum patet in resurrectione. Secundum patet si aliquid corrumperetur vel anichilaretur et postea repararetur: et iterato corrumperetur vel anichilaretur. Sic dico quod possibile fuit corpus christi incipere esse simpliciter per generationem teporalem ex virgine postquam incepisset esse per productionem immediatam a deo: si interim desiisset esse: sicut fuit possibile. Uel si non desiisset esse secundum alios. saltem incepisset non esse simpliciter: sed secundum quid modo supradicto. Similiter de desinere esse. Et ita pater quod nulla cortradictioest. Similiter etiam propter aliud. quia non oportuit absolute christum incipere esse simpliciter vel etiam corpus christi per generationem temporalem vt dictum est supra. Aliter dicitur quod esse sacramentalite vel naturaliter modo naturali corporum non est esse nisi accidentale et secundum quid. et ita potest idem manens substantialiter secundum esse variari: desinere vel incipere esse secundum talia: nec ad variationem. desitionem vel inceptionem talium esse: sequitur desitio vel inceptio esse simpliciter. et corpus simpliciter et substantialiter posset esse sine quolibet tali modo essendialicubi. Unde arguere ex desitione vel inceptione ipsorum inceptionem vel desitionem esse simpliciter est fallacia secundum quid et simpliciter.

¶ Ad quartum dico quod non oportet quod res incipiat esse simpliciter et substantialiter dato quod incipiat esse naturaliter in loco I modo naturali corporum: sed potest preexistere tali modo sub alio modo essendi sacramentaliter.

¶ Ad quintum dico quod impossibile est corpus christi fuisse alicubi realiter antequam sua materia ( ex qua cum sua forma intrinsece consistit ) esset. sed bene antequam aliquod corpus cuius fuit illamateria: vel futura erat: esset. et ita antequam essent purissimi sanguines virginis: nec etiam ipsa virgo potuit esse corpus christi: licet non antequam esset materia illo rum sanguinum. quia sanguines non pertinent ad substantiam corporis christi: sed materia ipsorum que praefuit sub aliis formis antequam sanguines essent. Similiter etiam dico vltra: dato quod sanguines ipsi intrarent substantiam corporis et non solum materia eorum: vel siue sint siue non: deus potuit facere et producereillos sanguines eosdem numero: antequam esset beatavirgo: et ita adhuc de illis potuisset formasse immediate corpus christi: et ipsum posuisse sub sacramente priusquam sub mo naturali. Tertio dico vltra quod etiam. potuit deus formare corpus christi de purissimis sanguinibus existentibus in virgine. et non fecisset corpus christi esse in virgine modo naturali: sed in eucharistia tantum si voluisset. Nam ( sicut dixi supra ) licet generati et corruptisit vna materia. tamen non est nec cessarium absolute quod vbi corruptum praefuit: ponatur generatum. quare etc.

¶ Ad sextum dico quod deus potuit facere corpus christi ante incarnationem verbi esse naturaliter vel modo naturali in aliquo loco de potentia absoluta dico. Nec oportuit quod corpus christi incipret esse simpliciter vel localiter alicubi imilla incarnatione: vel per illam generationem tem poralem: sed alio modo et prius: sicut dictum est su¬ pra. Nec cogit quod beata virgo cooperata fuit actiuquia quicquid deus potest facere mediante causa actiua secunda potest immediate sine ipsa: vt actius dico pro tanto quia generationem actionum vel actionem de genere actionis potest facere mediante agente creato. et tamen secundum me non potest ipsam facere sine agente creato vt subiecto. quia pono quod actio est in agente: et quod accidens respectiuum cuiusmodi est ipsa. non potest fieri sine subiecto. potest tamen deus racere actionem sine agente creato concurrente: vt causa actiua. Et tunc si deus sic faceret immediate actionem in agente: agens ita bene diceretur agens per eam. sicut quando elicit ipsam. Impossibile est enim quod aliqua forma sit in subiecto aliquo: et non denominet ipsum. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum expedio me et dico breuiter quod omnis proprietas habitualis que inest christo in celo vel in esse potest: inest sibi vel inesse potest sub sacramen to. sicut quantitas siue respectus aliquis quicumque realis. ita quod de omni tali proprietate dico quod ita est: siue sit absoluta siue respectiua.

¶ Hoc probo per aliquas vias. Prima est ista. Si aliquid inest vel inesse potest christo in celo quod non sacramento: sequitur contradictoria simul esse vera: vel posse verificari. sed hoc est impossibile. ergo etc. Probatio consequentie. ponatur quod aliquid conueniat christo in celo: puta quantitas vel qualitas insit sibi vel filiatio vel quicquid vis: et non insit vel conueniat sibi in sacramento. sequitur affirmatio et negatio eiusdem de eodem et simul. Ita quod simul eidem inest talis proprietas: et non inest. hoc autem impossibile est scilicet quod idem simul quantum et non quantum. album et non albifilius et non filius. hic et non hic: vel in celo et non in celo. ergo etc.

¶ Secunda ratio. Si aliqua talis proprietas non inest in sacramento que inest in celovel econuerso. hoc videretur quia in sacramento est modo incompossibili ad aliquid quod conuenit sibi incelo vel econuerso. sed esse in sacramento non est incompossibile alicui compossibili cum esse in celo: nec econuerso. quia nec ista sunt sibi inuicem incompossi bilia. simul enim christus est in celo et in sacramento ergo etc.

¶ Tertia ratio. Si aliqua proprietas que inest christo in celo: non inest sibi nec inesse potest in sacramento. hoc maxime videretur inter absoluta de quantitate sua: de qua aliquibus videtur quod sit ratioformalis incompossibilitatis cum alia quantitate in eodem loco. sicut albedo cum nigredine in eodem subiecto sed de quantitate probatum est supra quod inest corporiin sacramento. Nec obstat illud quod adducitur: quia non est ratio formalis incompossibilitatis cum alia quamtitate. nec enim est vna formaliter incompossibilis alteri in eodem. Nam sicut dicetur infra et iam supradictum est: duo corpora possunt simul stare in eodem loco. Nec in hoc est aliqua formalis repugnantia licet agens naturale non possit hoc facere. vnde noest simile de duabus quantitatibus in eodem loco: et de duobus contrariis in eodem subiecto: si tamen contra ria habent formalem repugnantiam: sicut communiter ponitur quod tamen negaui in tertio. quare etc.

¶ Quarta ratio. Si aliquid non inesset christo insacramento quod in celo et econuerso. hoc maxime videretur inter respectus de vbi circunscriptiuo quod habet in celo: et situ quia non videntur sibi conue¬ nire in sacramento vel econuerso. de vbi praesentiali non circumscriptiuo quod habet in sacramento et non in celo: vt videretur. quia nec in sacramento est localiter vel circumscriptiue: nec in celo sacramentaliter non circumscriptiue: sicut videtur fuisse dictum supra quod cor pus christi non est in sacramento circumscriptiue: nec partes eius situaliter. Sed hec non obstant. Dico enim quod idem vbi circumscriptiuum quod habet in celo ad ipsum celum circumscribens: et eundem situm pastium ad partes celi habet in et sub sacramento. non quod illud vbi sit habitudo ad sacramentum vel ad speciem sacramentalem: sed ad celum. Sicut etiam sublsacramento habet equalitatem ad aliquod corpus sibi equale non ad speciem sacramentalem que est minor: sed habet inequalitatem ad ipsam. Ita enim existensin sacramento est equalis quantitati celi circumscribentis ipsum: sicut quantitati speciei sacramentalis est inequalis. Ita quod vtrobique omnia sibi insunt. Alio quin enim sequitur contradictio sibi apta. si enim in celo eircumscribitur a celo existens et in sacramento exi stens non circumscribitur a celo: nec inestsibi circum scriptio sequitur affirmatio et negatio eiusdem respectus ab eodem subiecto secundum idem fundamentum et respectu eiusdem extremi.

¶ Sic ergo in sacramento est circumscriptiue in habitudine ad celum. et ita etiam partes eius sunt situaliter non in habitudine ad partes speciei sacramentalis: sicut dictum / est supra: sed ad partes celi. Et econuerso in celo est sacramentaliter I in celo existens habet habitudinem presentie sacramentalis non ad celum: sed ad speciem sacramentalem: sieut patet. Et ita dico quod omnis proprie tas que inest sibi in sacramento et in celo et econuerse et que potest inesse: potest inesse hic et inde.

¶ Secundo dico quod aliqua accidentia respectiua licet insint si bi in sacramento non tamen vt in sacramento. quia ratio et sendi in sacramento vel in specie non est ratio quaresibi conueniant talia accidentia. Nec tales respectus sunt habitudines ad sacramentum: nec etiam tales habitudines inessent sibi si tantum esset in sacramen to. vnde licet esse circumscriptiue vel vbi circumscript uum respectu celi conueniat christo in sacramento. non tamen vt in sacramento: quia dato quod christus non es se in sacramento sibi conueniret tale vbi. Et similiter de omnibus accidentibus absolutis potest dici. Et posito quod christus solum esset in sacramento: non conueniret sibi tale vbi circumscriptiuum: nec ipsum ha beret in sacramento: licet accidentia absoluta posset habere si solum esset in sacramento. Similiter et tale vbi circumscriptiuum non est habitudo christi ad sacramentum: licet conueniat sibi in sacramento: sed est habitudo ad caelum circumscribens. Sic ergo tale vbi conuenit sibi primo vt in celo. Est enim habitudo sui ad celum. et si non esset in celo. non haberet tale vbi secundario vero sibi conuenit in sacramento. Similiter etiam vbi sacramentalead speciem sacramenti conuenit sibi primo vt in celo: nec vt in sacramento: quia omne accidens absolutum ( de quo est sermo modo posset habere dato quod non esset in sacramento nec in celo. sed extra celum. vel dato quod tantum in sacramento et non in celo: vel tantum in celo et non in sacramen to.

¶ Hec de secundo articulo priacipali: nisi quod expredictis patet quod frustra distingunt aliqui de formis absolutis et respectiuis intrinsecis: et de respectibus dicentes quod omnes forme vel proprietates naturales absolute quae insunt christo in celo: insunt sibi in sacramento: et omnes respectus intrinseci etiam sed non oportet quod omnes extrinseci: sicut vbi vel s tus et si qua sunt consequentia ipsum vbi. Nam deomnibus oportet necessario: vt contradictio euitetr sicut patet ex predictis. addit vnus doctor ad praedicta quod licet

¶ Seud corpus christi sit sub sacramento cum sua quantitate: et sit formaliter quantum per ipsam: et vtrumque scilicet tam corpus christi quam sua quantitas sit substantialiter et realiter presens: posset tamen deus facem re quod corpus christi esset quantum sub sacramento: et sua quantitas non esset praesens: licet substantia corporis est set praesens: ita quod esset quantum formaliter quantitate nopresente sacramento: sed celo. Et possibile est secundum ipsum quod subiectum informatum ab aliquo accidente sit praesens: et tamen accidens quam tumcumque informans non sit pre sens. vnde licet quatitas informaret corpus et in celo et in sacramento: et daret sibi esse quantum: non tamen et set praesens sacramento sed tantum celo.

¶ Quod autem sit probabile videtur persuaderi. Primo sic. Que cumque contingenter coniunguntur inter se et respectutertii: vnum illorum potest conuenire illi tertio vel stare cum illo non obstante altero vel non posito: quia non est ratio inseparabilitatis eorum nec ex ipsis inter se. nec ex tertio. sed praesentia substantie hic et pre sentia quantitatis eius sunt due praesentie contingente se habentes inter se et respectu tertii: quod est corpus christi esse quantum. Patet quod sint due praesentie: quarum neutra includit alia et essentialiter distincte: quia deus potest facere quamlibet sine alia et econuerso. Et sic etiam patet quod contingenter se habent inter se: et vnanon necessario presupponit aliam nec econuerso. Nec est etiam causa alterius per se. Quod etiam respectu tertii se habeant contingenter et separabiliter: patet. quia corpus christi potest esse quantum sine qua libet istarum. Si enim corpus christi esset extra celumtantum: adhuc esset quantum: et neutrum esset hic presens. quia nec substantia nec quantitas. Similiter etiam vtrumque potest esse presens hic: dato quod corpchristi non sit quantum. Si enim separaret deus accidens a subiecto manente presentia eius ad speciem: patet quod et substantia et quantitas essent praesentia. et tamen corpus christi non esset quantum. Igitur sequitur conclusio quod corpus christi quantum existens potest poni praesens sub eucharistia: et tamen sua quantitas non erit praesens eucharistie sed celo tantum. Non enim quantitas per hoc dat esse quantum. quia est praesens: sed per hoc quod informat vel inheret. Sicut anima non datcorpori esse viuum per hoc quod est praesens: sed per hoc quod informat. vnde posset deus facere animam praesentem corpori vel loco corporis: sicut etiam angelum dato quod non informaret. sic etiam quantitatem praesentem corpori vel loco eius: dato quod non informaret. Et si militer pari ratione econuerso quod informaret et non esset praesens.

¶ Et confirmatur ista ratio: et simul deus claratur. quia deus potest facere vnum respectum extrinsecum inter aliqua duo: dato quod non faciat aliquem alium: qui non est sibimutuus: et est essentialiter distinctus non praesupponens alium ipsum: nec econuerso: sed sic est de respectu inherente et respectu presentie quantitatis: siue ad corpus: siue ad locum cor poris. ergo potest primum facere sine secundo. Minor patet. quia sicut dictum est in precedentibus: rerespectus inherentie non est respectus praesentie. quia potest esse vnus sine alio: vt dictum est. Nec per con¬ sequens etiam sunt respectus mutui. quia respectuum mutuorum vnus non potest esse sine alio. Similiter etiam vnus non necessario praesupponit alium. Nam indifferenter vnus potest esse sine alio et econuersoergo etc.

¶ Tertia ratio est ista. non est minus possibile esse corpus quantum et quantitatem eius esse sine presentia quantitatis ad locum quam sine praesentia aliqua alicuius istorum ad aliquem locum. sed possibile est esse corpus quantum sine presentia siue corporis siue quantitatis ad aliquem locum: sicut dictum est supra. ergo etc.

¶ Imaginatur ergo sic iste doctor: sicut et imaginor quod licet quantitas corporis christi sibi inhereat: et insit farmaliter in sacramento: et etiam de facto sit ibi praesens secundum aliquem alium respectum extrinsecum praesentie: tamen virtute diuina possibile esset quod quantitas corperis christi inhereret sibi in sacramento et non esset praesens sacramento secundum aliquem respectum presentie extrinsecum fundatum in quantitate ipsa ad ipsum sacramentum vel ad speciem sacramentalem: licet esse praesens in celo et in sacrameto.

¶ Ex quo patet quod licet subiectum habeat accidens: et econuersoaccidens sit in subiecto: non tamen oportet accidens esse presens subiecto secundum aliquem talem respectum praesen tie extrinsecum. Si dicas vel accidens est praesens vel absens. si est absens: non potest informare. ergo oportet quod sit praesens. Dico quod si absentiadicat negationem presentie: que non est nisi respectus extrinsecus prae sentis ad illud cui est praesens quod potest informare: dato quod sit absens. quia sine tali respectu praesentie. Si vero absentia dicat respectum distantie: sic dico quod adhuc absens posset informare. Non enim magis repugnat hoc quam quod posset simul esse praesens et distans quod tamen concessi in praecedenti questione quare etc. hec de secundo articulo principali.

¶ Quantum ad tertium articulum premitto primo aliqua. Primum est quod actiones immanentes sunt omnes operationes sensuum vel potentiarum sensitiuarum seu cognitiuarum in terioruu et exteriorum: et similiter intelligere et velle vel nolle.

¶ Secundo premitto quod omnes iste operationes sunt essentia essentialiter absoluta: et si sunt respectiua ad obiectum: hoc non est nisi per aliquem respectum accidentalem: qui manet manente obiectoet non manet non manente nec existente obiecto.

¶ Tertio praemitto quod aliud est talem operationem terminare: aliud vero eam elicere. aliquid enim potest terminare: quod non potest elicere vel non elicit

¶ His premissis dico primo quantum ad sensitiuas operationes istas quod omnes que insunt sibi in celovel quae possunt inesse et conuenire elicitiue: vbi est vel esse potest localiter: insunt sibi vel inesse possunt subsacramento. Unde quicquid videt in vno loco exomienus videt sub sacramento existens. Et ista conclusio potest recte vniformiter probari: sicut conclusio prima de formis habitualibus: que non consistunt in actu secundo elicito. quia alioquin contradictiosequeretur vel posset sequi: scilicet quod idem simul vi deret et non videret: et sic de aliis suo modo. Tum quia etiam potentie non debent carere sub sacramen to suis perfectionibus actualibus et quasi beatitudinibus: nec carent propter aduentum vnius respectus extrinseci praesentie corporis ad speciem. Tum quia etiam christo infuisset idem dolor in cruce et in pixide et per consequens idem actus sentiendi. quia dolor. se quitur in appetitu sensitiuo sensationem: sicut in appetitu intellectiuo intellectionem. Unde dico breuiter quod talis omnis operatio potentie apprehensiuevel appetitiue tam sensitiue quam intellectiue: quae inestchristo in celo: vel inesse potest in loco vbi est: vel est se potest circunscriptiue: inest vel inesse potest sibiin sacramento.

¶ Secundo dico quod operationes sensitiue sensuum exteriorum particularium non insunt nec possunt sibi inesse primo in sacramento. Ita quod si solum esset in sacramento: non conuenirent sibi tales operationes: sed conueniunt sibi primo vel conueni re possunt: naturaliter dico vbi est circumscriptiue et localiter. Cuius ratio est. quia in sacramento non est modo conuenienti nec requisito necessario ad sensationem secundum dispositionem situs in loco. et ideo ibi non conueniunt sibi primo: nec conuenire possunt naturaliter dico: sed secundario conueniunt sibi pro quanto est idem corpus vel idem christus in sacramento cum se ipso in celo. et ita habet eandem formam necessarimo quamponitur habere primo: vbi est in lonco circumscriptiue. Alioquin contradictio poneretur.

¶ Tertio dico quod operationes potentiarum sensitiuarum interiorum et appetitus sensitiui possunt sibi inesse primo in sacramento. Non enim requirunt tales operationes ad suum inesse vel in fieri nisi sensationes praecedentes in sensibus exterioribus: mediantibus quibus habentur species sensibilium: et hauriuntur. Nec requiritur coextensio vel commensuratio operantis ad locum exteriorem: sicut in sensatione exteriori naturaliter fienda vel habenda. Et ita dico quod quantum est ex parte ipsarum: omnes possent in fieri naturaliter et inesse: dato quod christus non esset nisi sub sacramen to: si tamen ab ipso haberentur sensationes sensuum exteriorum: sicut posset fieri virtute diuina vt puto:¬ licet non naturaliter posset sicut dictum est in conclusione praecedente. Eodem modo potest dici de intellectione et volitione quantumcunque dependente ex imaginatione et fantasia secundum modum intelligendi viato ris.

¶ Quarto dico quod christus posset hic habere natiraliter sub sacramento aliqua intellectionem et volutionem consequentem primo et naturaliter et secunda rio haberet ipsam vt in celo. Nam aliquid in sacra mento vel vt in sacramento est sibi praesens: quod non vt in celo: sicut ipse species sacramentales vel huius modi. Et cum cognitio intuitiua requirat presentiam primi obiecti quando fit naturaliter: posset anima christi intuitiue intelligere aliquid primo hic praesens sibi vt in sacramento non vt in celo. Similiter econuerso in celo: quod non vt in sacramento: sicut angelum in celo. et conueniret sibi hoc secundario vt in sacra mento.

¶ Quinto dico quantum ad terminationem predictarum operationum quod quancunque operationem predictam terminat in celo existens: terminat etiam in sacramento et econuerso. Ita quod si potest videri ocu lo corporali siue glorioso siue no glorioso in celo: potest videri in sacramento et hoc si videri dicat tantum terminare visionem. Alioquin enim sequeretur contradictio sicut supra scilicet quod idem obiectum simul terminaret eandem visionem: et non terminaret vtrobique ergo terminat. et potest videri: sed non vtrobique primo. sed in loco vbi est circumscriptiue: terminat primo. Et quod terminet vtrobique probatur. quia terminare talem actum ex partelobiecti: non dicit nisi vel esse obiectum talis actus: vel respectum rationis ad talem actum. Modo oportet necessario ex quo est idem corpus vtrobique et obiectum: quod vtrobique terminet et habeat predictum respectum. Sicut enim impossibile est quod eidem simul conueniat et non conueniat aliquis respectus realis: ita etiam de respectu rationis. vtrobique igitur existens terminat et videtur sed non primo: nec vt vtrobique: sed vt in loco circumscriptiue. Et similiter de aliis sensationibus et operationibus interioribus tam cognitiuis quam appetitiuis: tam intellectiuis quam appetitiuis.

¶ Tu dicis. si naturaliter potest videri christus sub sacramento sicut in celo: et naturaliter intelligi: sequitur quod quicumque videns potest percipere ipsum esse ibi: sicut sor tem esse in loco suo. Et quod similiter illa que sunt fidei: possunt videri et naturaliter intelligi. hoc autem est falsum. quia talia sunt supernaturalia in essendoet per consequens non possunt nisi supernaturaliter in telligi. Dico quod nullus visus corporalis siue glorificatus: siue non potest naturaliter percipere corpus christi esse hic: sicut nec potest cognoscere ipsum ab esse. Eiusdem enim potentie est cognoscere obiectum aliquod adesse et abesse secundo de anima. visus percipit lucem et tenebram. Sicut enim in celo non percipit visus corporalis corpus christi esse hic sacramentaliter: nec in sacramento: sed sicut in celo corpus christi existens est visum et perceptum esse in celo: ita in sacramento existens potest esse et est visum et perceptum esse in celo. et ita percipitur et in celo existens et in sacramen to: sed non vt in sacramento: sed vt in celo. Ad illud quod dicitur de naturaliter intelligi: dico quod non viydeo quare intellectus angelicus vel intellectus anime separate vel beate non posset naturaliter intelligere corpus christi esse sub sacramento: et intuitiue videre si esset sufficienter approximatus. sicut etiam naturaliter posset cognoscere vnum angelum existentem ibidem vel vnum spiritum: vel aliquod aliud corpus. Nec valet quod modus ille essendi est supernatura is et causatus supernaturaliter. quia etiam substantia angeli causatur supernaturaliter. Et ille modus licet supernaturaliter causetur: non tamen est obiectum excedens facultatem luminis naturalis cuiuscumque intel lectus creati: puta respectu intellectus separati vel beati. quia talis intellectus respicit totum ens proobiecto adequato et proportionato loquendo saltem de ente creato. Similiter etiam non impeditur ex aliquo. Dico tamen bene quod intellectus coniunctus hominis viatoris pro statu vie praesentis non potest intelligere naturaliter et clare et euidenter corpus christi esse ibi: sicut nec sensus percipere. dependet enim sua intellectio ex sensatis et imaginatis: sicut patet. Non sic de intellectum angelico vel separato seu beato etiam coniuncto. vnde et anima christi naturaliter nouit se esse ibi et corpus suum. predicta arguitur: et insta¬

¶ Sed contra tur primo. quia non videuquod christus in sacramento videat corporaliter illud quod videt in celo: quia visio est noticia intuitiua sed noticia intuitiua requirit obiectum presens illud autem quod est praesens christo in celo: non est sibi praesens in sacramento: ergo etc.

¶ Secundo arguitur. quia in sacramento non potest tangere se.

¶ Tertio quia videtur quod operationes potentiarum sensitiuarum exteriorum possunt sibi conuenire primo in sacramento. quia dato quod christus esset in sacramento solum: adhuc posset deus causare visionem alicuius visibilis in ipso. etiam dato quod illud visibile non esset praesens: vt videtur. quia visio dicit aliquid absolutum: quod posset fieri virtute diuina sine respectu ad obiectum: non obstante illo modo essendi sacramentali ipsius christi vel oculi sui. sed hoc posito: videret et sibi conueniret visio primo subsacramento: ergo etc.

¶ Quarto sic. videtur quod corpus christi possit videri etiam oculo corporali: vt sub sacramento. quia lux punctalis videtur et posset videri. Tum quia lux illa se diffunderet sperice. Tum quia a puncto fit reslexio secundum lineam rectam. et planum est quod illud a quo fit reslexio: potest videri ergo etc. sed corpus christi non est minus visibile sub sacramento: quam lux punctalis. quia non est vbi indiuisibile sed quantum. simi liter non est ibi dimensiue quam punctus: qui est aliquid indiuisibile.

¶ Quinto quod nullus intellectus angelicus naturaliter possit cognoscere euidenter corpus christi esse ibi. quia non est hoc magis cognoscibile quam aliquod futurum contingens dependens ex diuina voluntate. Similiter etiam quia tunc angelus malus posset cognoscere christum esse ibi quod non videtur. 2 tamen istorum aliqui dicunt quod

¶ Ad primii christus videt intuitiue in sacramento illud quod videt in celo. Uande dicitur quod cognitiointuitiua vbicumque est: requirit obiectum praesens. Dicunt verum est quantum ad suum causari: et vbi causaus non autem in terminari. Et quia vt in sacramento non causatumr illa visio: sed in celo: vel vt in celo: non oportet quod visibile sit praesens sacramento vel christo in sacramento: sed in celo sufficit ad hoc vt terminet quod sit praesens.

¶ Sed istud non videtur michi verum. Non enim video quod plus quantum ad vnum requiratur praesentia ob iecti: quam quantum ad aliud eo modo quo dicunt. Nam et si no causaretur visio ab obiecto sed ab ipso deo immediate vel ab oculo: adhuc necessario requireret praesentiam obiecti secundum ipsos. loquendo saltem deus primo obiecto. Secundo quia non video quod corpus christ sit alicui praesens in celo: cui non sit praesens in sacramen to et econuerso. alioquin sequitur contradictio quod idem est praesens simul et non presens eidem. Dicitur aliter quod christus in sacramento habet visionem eius quod videt in celo: non tamen vt intuitiuam noticiam. quia visio vt sic scilicet vt est intuitiua noticia habet respectum ad obiectum: vt praesens ipsi videnti. Unde est ibidem modo quanti tatiuo et dimensiuo. quem quidem respectum non habet ad visibile in sacramento: sed tantum in celo. Nec est inconueniens quod circa visionem varietur talis: respectus. quia sequitur vbi: quod et ipsum variatur in celo et in acramento. Istud etiam non videtur michi bene dictum. quia visio et vnaqueque notitia est essentialiter ex absoluto sibi intrinseco abstractiua vel intuitiua: non ex aliquo respectu accidentali. Ille enim sunt per se differentie ipsius notitie: sicut patet. Si igitur christus in sacramento habet visionem vt absoluta est: habet necessario vt intulitiua est etiam sicut argutum est contra solutionem / corpiis christi in sacramento: licet non viin sacramento presens est obiecto visibili existenti in celo. quia et hoc videtur sufficere ad noticiam intuitiuam quod obiectum sit praesens videnti. Dico igitur aliter quod vtrobique christus nontitiam intuitiuam et vt intuitiua est: et yvtrobique oculus christi praesens est eidem visibili et eadem praesentia. Ideo si ad notitiam intuitiuam requiratur presentia obiecti: siue vt causantis: siue vt terminam tis. siue vtroque modo: adhuc sufficit talis praesentia. Dico tamen talem praesentiam: licet habeat christus sub sacramento: non tamen primo et vt sub sacramento. et ideo non requiritur quod corpus sit sibi praesens vt sic et alia praesen¬ tia quam illa qua est praesens sibi in celo. Puto tamen quod ad notitiam intuitiuam non requiritur actualis et realis praesentia obiecti etiam primi: sicut dixi in primoEt dicam in solutione tertii argumenti.

¶ Ad secundum de tactu dico operatio sensus factus conuenit christo in sacramento sicut in celo recte vniformiter sicut de visione. Nec aliter requiritur praesentia ad istam operationem quam ad visionem. Est enim quedam operatio cognitiua. Aliter dicit vnus quod christus sub sacramento potest tangere seipsum: sed non potest tangere aliud extrinsece cum ratione ponit. quia ad hoc vt possit / aliquis tangere seipsum: non requiritur nisi ordo partium in toto quod pars sit extra partem. Ad tangendum veroaliud requiritur ordo et situs partium in toto et in loco. Modo christus sic est sub sacramento quod partes eius ordinantur in toto. Et ideo potest seipsum tangere et ponere manum ad caput vel ad peden: sed non potest tangere aliud vt sic.

¶ Non videtur hoc michi verum. Nam ita bene ad tangendum seipsum requiritur situs partium in loco: sicut ad tangendum alium. Nec video quare plus ad vnum quam ad aliud. et ita si non ad vnum nec ad aliud. Et ideo dico quod si situs in loco necessario requiritur quod nec seipsum nec aliud potest tan gere vt est in sacramento: licet in sacramento tangat illud idem quod in celo. vnde nec siesset extra celiposset tangere seipsum secundum istum modum nec aliud. Si vero non requiritur situs partium in loco: tunc ex de fectum talis situs sub sacramento non impeditur quinpossit tangere seipsum vel aliud etiam vt in sacra mento.

¶ Ad tertium dicitur et ego dico simpliciter et absolute quod deus posset causare visionem alicuius visibilis siue distantis siue non existentis in re in oculo christi sub sacramento: dato quod tantum esset sub sacra mento. sed dico quod naturaliter est impossibile hoc fieri Et ideo dico vltra quod visio aliqua posset inesse christo sub sacramento primo: et secundario in celo: si fieretur post ea in celo. Et hoc supra non negaui: sed concessiEt dico tunc quod distans ab oculo vel non ens videren tur et intuitiue viderentur et cognoscerentur. Nec hubeo pro inconuenienti. Non enim video quod ad intuiti uam noticiam. vnde talis requiratur entitas obiecti in re: et per consequens nec propinquitas ad videntem. Et non est inconueniens quod non ens sic denominetur visum: vel dicatur visum: sicut nec quod dicatur situm vel intellectum. quia esse visum non plus ponit existentiam realem in obiecto quam esse cognitum. poneretur et go visio et distans videretur vel non ens seu nichivideretur sicut iam patet ex praedictis. Ponitur vnum exemplum ab vno. quia sicut est possibile quod aliquid videatur vbi non est: sic quod aliquid videatur quod non est. Sed aliquid potest videri vbi non est: sicut quamdo rotatur in aere baculus ignitus: in summitate apparet ignis in toto circulo et videtur. et tamen non est in toto circulo: sed tantum in summitate baculi. Non curo de isto exemplo. quia forte totus aer ignitur in circulo ad rotationem et motum impetuosum baculi. et ita est ibi ignis vbi videtur: vel sensus decipitur: sicut etiam in motibus aliis velocibus: vt in trochoquando voluitur vel etiam in remo qui videtur fra ctus in aqua. licet secundum rei veritatem non sit fractus

¶ Ad quartum dico quod naturaliter nec etiam virtute diuina corpus christi a quocunque oculo corporali non potest videri vt sub sacramento: licet subsacramento videatur vel possit videri. quia modus ille sacramentalis non est visibilis. nec etiam est ibi¬ visibile vt sic: licet quantum et corpus habens vel possibile habere pyramidem basis terminate ad visum secundum angulum suum que non conuenit christo vel corpori christi vt sub sacramento: licet sub sacramente conueniat sicut in celo: quare etc. Quando dicis de luce punctali. dico quod non est dare lucem punctalem loquendo de puncto mathematico et simpliciter indiuisibili. lux enim est forma corporea. et non potest in formare nisi quantum. punctus autem talis non est quam tus. Et ideo dico quod punctus illuminatus natura lis non est indiuisibilis sed est corpus secundum rei veri tatem et visibilis. dicitur tamen punctus: quia non contingit ipsum naturaliter diuidi: nec signare quamtitatem minorem. Corpus autem christi non plus in sacramento: vt sic est dimensiue vel extensiue: nec esse potest quam punctus mathematicus simpliciter et omnino indiuisibilis. quare etc.

¶ Ad quintum dico quod non est simile de futuro et de praesenti: licet enim angelus non possit naturaliter cognoscere certitudina liter futurum contingens: tamen contingens praesens potest cognoscere. Sicut etiam patet de nobis quia cognoscimus multa contingentia presentia: non tamen futura. Et vlterius ad illud quod additur quod angelus malus naturaliter posset cognoscere corpus christi esse sub specie. Et cognoscit etiam intuitiue quando est presens: si permittitur a deo. si autem non permit titur non propter hoc sequitur quin posset natura liter cognoscere quantum est ex facultate sui luminis naturalis. Hec de secundo articulo principali.

¶ Quantum ad quartum articulum an scilicet christus omnem actionem vel passionem transeuntem: quam habet velterminat in celo: possit terminare vel habere in sacramento: dubium est. Et primo discutiendum est si potest moueri vel mutari in sacramento sicut in celo. et postea si possit mouere vel mutare aliquid aliud accipiendo mutationem vel motum quomodocumque accipi potest.

¶ Quant tum igitur ad primum dico aliquas conclusiones. Prima est ista quod quemcunque motum vel mutationem christus potest habere vel elicere in celo vel vbiqui circumscriptiue potest habere vel recipere in sacramento. et quemcunque motum vel mutationem habet in celo: habet etiam in sacramento et econuerso. Hoc pro bo. quia alioquin esset vel posset stare contradictio. sicut probatum est supra. Nam affirmatio et negatio eiusdem de eodem simul et respectus eiusdem scilicet mutantis. Si enim christus mouetur vel mutatur in celo quacumque mutatione vel motu seu etiam mutari vel moueri potest: et non mutatur eadem mutatione vel motu in sacramento: vel mutari potest: sequitur quod idem subiectum simul mutatur vel mouetur et non mutatur vel non mouetur ab eodem mutante: vel quod simul possint sibi ista inesse. hoc autem est contradictio: ergo etc.

¶ Secunda conelusio est quod loquendo de mutationibus transeuntibus et motibus: corpus christi licet in sacramento moueatur iisdem quibus in celo vel possit moueri seu mutari. iste tamen mutationes vel motus conueniunt vel conuenire posunt christo primo in celo: vel vbi est circunscriptiue: secundario autem in sacramento. nam tales mutationes vel motus naturaliter non conueniunt nec conuenire possunt christo ab aliquo: nisi secundum quod est in loco circumscriptiue et dimensiue: quia talis appro cimatio vel presentia in loco requiritur necessario ad mutari vel moueri corporis ab agente naturali et patet quod licet christus in sacramento existens sit dimensiue et circumscriptiue in celo: non tamen vt in sacramento. ideo etc.

¶ Tertia conclusio est quod que cunque mutatio transiens vel motus qui inest vel imesse potest christo in celo: primo et vt in celo: potest inesse sibi vt in sacramento virtute diuina et sic primo in sacramento sola mutatione illa vel motu excepto que terminantur ad esse in loco circunscripti ue et illis aliis que necessario presupponunt istam vel istas. Nisi diceretur etiam quod mutatio potest fieri sine termino. Et tunc non oporteret quod licet christus vt in sacramento et tantum in sacramento haberet vel reciperet mutationem vel motum ad vbi circum scriptiuum in aliquo loco quod haberet terminum illius mutationis vel motus: puta vbi circunscriptinum. nec quod esset alicubi circunscriptiue. Ratio autem huius conclusionis quantum ad alias mutationes vel motus quicquid sit de ista mutatione vel motu est. quia corpus christi vt sub sacramento: dato quod tantum esset sub ipso: habet omnia necessaria ad recipiendum vel terminandum omnem talem mutationem vel motum. Nec etiam respectu virtutis diuine requiritur talis approximatio circumscripti ua in loco et situalis qualis respectu agentis natura lis. Et diceretur vltra quod etiam dee motu vel mutatione illa ad vbi circunscriptiuum: puta quod virtute diuina posset primo conuenire christo vt in sacramento. Et dato quod esset in sacramento tantum: posset sibi conuenire: non tamen terminus eius: putavbi ipsum circunscriptiuum. Deus enim posset facere mutationem sine mutato esse vel termino: sicut dictum est supra. Et illa mutatio vel motus non esset respectus nisi ad deum mutantem vel mouentem

¶ Quarta conclusio est quod illa mutatio vel motus ad vbi circunscriptiuum: secundario conueniret cor pori christi in celo. vel posset conuenire vbi poneretur circunscriptiue: licet terminus puta vbi circunscriptiuum: primo non conueniret nisi vt in loco circunscriptiue. quia est per se habitudo ad locum circunscribentem. Ratio huius secundi lam est posita sicut patet.

¶ Sic igitur patet quod omni mutatione vel motu quo mutatur corpus christi imcelo vel potest mutari siue moueri: mouetur vel mutatur seu mutari vel moueri potest in sacramentoEt ita omnem motum vel mutationem quam potest recipere vel terminare in celo: potest in sacramento. Similiter patet ex predictis quod sacerdos vel aliquid aliud mouendo speciem vel hostiam consecratam: non mouet corpus christi nec per se nec peraccidens. Non plus enim mouet corpus christi sub sacramento quam moueret ipsum: dato quod solum esset subsacramento: vt patet. Sed solum esset sub sacramento. Non moueret ipsum nec per se nec per accidens. Nam sicut dictum est supra: motus talis non potest inesse primo sub sacramento et vt subsacramento ab agente vel virtute naturali: sed tantum a deo. Et ideo dato quod mota specie moueatur corpus christi: et fiat presens alteri loco: cui et ipsa species sit presens: tamen non mouetur a mouente speciem nec per se: nec per accidens. sed a deo tantum: hoc patet. quia mouens aliquid non propter hoc moueret nec per se: nec pec accidens aliud a presens super quo nullam habet potestatem mouendi. quando illud aliud nec est actus moti per se nec pars eius: nec aliquid quod posset mouere per seipsum: dato quod illud aliud solum poneretur. sed est aliud coassistens per se moto non innitens sibi necessitate: sed mera voluntate alicuius alterius. Sicut patet: si angelus esset presens voluntate propria vel voluntate diuina alicui lapidi: mouens lapidem perse non moueret angelum. nec per se nec per accidens sed si angelus moueretur a voluntate facien te angelum presentem lapidi. sed sacerdos nullam accipit potestatem mouendi corpus christi: nec habet ex hoc quod mouet speciem vel quantitatem hostie quia corpus christi non est ibs sicut pars speciei: nec sicut forma vel accidens eius nec sicut aliud innitens necessitate naturali ipsi speciei vel quantitati: quod posset mouens mouere per seipsum: sicut graue est in naui mota: sed tantum ex voluntate diuina ergo non mouetur per se nec per accidens a virtute creata: sed tantum a diuina voluntate.

¶ Dico igitur quod si corpus christi mota hostia moueatur vel mutetur motu pertinente ad vbi vel terminato ad aliquod vbisicut videtur probabile ( quia de nouo fit praesens loco: cui species ipsa presens est: licet de nouo non fiat presens speciei ) quod nullum creatum mouens hostiam mouet christum nec per se nec per accidens. Nec potest sibi conuenire motus vel mutatio aliqua subsacramento primo vel sub sacramento ab aliquo agente creato: nec a seipso vt homo: nec ab alio quia non est ibi modo quantitatiuo et dimensiuo vel situaliter eomodo quo oportet corpus est in loco: ad hoc vt ab agente creato moueatur et si non oporteat mouens sic esse in loco: vt patet de angelo mouente. Et hoc dicunt aliqui esse intelligendum de motu vel mutatione locali et de omni motu vel mutatione alextra: et presupponente necessario motum localem et situationem partium corporis in loco: sed de aliquibus motibus ab intra seu mutationibus possibile fuit corpus christi mutari primo in sacramento et dato quod tantum esset in sacramento. sicut si christus in stituisset hoc sacramentum. ante mortem suam diu: et ante sumpsisset alimentum: et seipsum fecisset sub sacramento tantum cum illo alimento sumpto: alimen tum fuisset digestum terminus et conuersum et po tuisset sic nutriri vel augmentari. Et hoc bene. quia talis mutatio non requirit nisi in ordinem partium corporis in toto suo non autem in loco. et christus sic est sub sacramento: dato quod tantum esset sub ipso: quod habet ordinem partium sui corporis in toto: sed non in loco secundum situs partiales: vt dictum est supra. Sed loquendo de motu vel mutatione quasi locali ad extra qua mouetur corpus christi mota specie ipsa dico quod moueretur concomitanter per accidens non a mouente speciem: sed a deo immediate: cuius voluntate presens est speciei vt dictum est supra. Nec oportet: quod sit omnino nouum miraculum: quotiens mouetur hostia: et corpus christiconcomitanter. Nam eadem ordinatione disposuit deus vtrumque scilicet corpus christi esse presens speciei et mouere ipsum concomitanter ad motum speciei: licet bene sint effectus distincti miraculosi. Et dico: quod talis motus conuenit primo ipsi christo subsacramento. Unde et sibi conuenire posset: dato quod tantum esset sub sacramento: sicut et terminus talis motus scilicet esse presens sacramentaliter ei¬ dem corpori vel loco cui presens species sit.

¶ Sic ergo patet de terminatione vel receptione actionum vel passionum transeuntium. Modo restat videre: si omnem motum vel mutationem quam potest elicere vel causare in celo possit etiam in sacramento. Et dieo hic: quod sic. cuius ratio est ne conce¬¬ dantur contradictoria. quicquid enim mutat vel potest mutare in celo existens: et in sacramento lo i quendo de mutatione vel motu quocunque: non tamen verum est in hoc: quod omnes possit elicere velcausare: vt in sacramento licet in sacramento inquantum homo est dico.

¶ Circa quod est aduertendum quod christus secundum quod homo habet duplicem potentiam motiuam: vnam organicam et aliam non organicam sed spiritualem: siue ponatur eadem cum voluntate siue non. per primam non potest mouere aliquid nisi organice partem post partem. Per secundam simul totum corpus potest anima mouere: sicut angelus posset suo modo. Et in nobis etiam talis est duplex potentia motiua: licet non habeat vsum suum pro statu vie presentis. Nec ponitur frustra. quia ad perfectionem nature. et in beatis etiam habet actum suum: ita quod non solum mouere possunt corpora sua organice partem post partem sed anima beati licet indistincta subiecto a corpore moto potest mouere corpus suum simul totum ad quem locum voluerit. Unde et christus aliquando vt videtur: ista potentia vtebatur. quando scilicet a precsentia aliquorum dilabebatur subito vel quasi Deista ergo potentia motiua duplici dicitur breuiter quod christus vt in sacramento existens seipsum non potest mouere: sed tantum vt in celo vel in loco circonscriptiue. Ita quod si tantum esset in sacramento non posset mouere seipsum. Nec talis mutatio vel motus possunt sibi conuenire vt in sacramento et primo a seipso in quantum homo licet inquantum deus bene.

¶ Similiter etiam secundum potentiam motiuam organicam non potest aliud extrinsecum mouere vt in sacramento: sicut potest vt in celo. quia non est ibi situaliter et circunscriptiue: sicut oportet de corpare mouente aliud organice aliquid aliud. sed secundum potentiam motiuam non organicam potest aliud primo mouere vt in sacramento: sicut hostiam ipsam vel aliud sibi presens vel huiusmodi. et aliquando mouit sicut dictum est seipsum aut non propter rationem predictam. Nisi diceretur quod immo. quia non oportet mouens secundum istam potentiam non organicam nec etiam motum esse in loco situaliter vel circunscriptiue nisi motum subiecto distinguatur a mouente. Anima autem christi subiecto non distinguitur a suo corpere. Et sic etiam vt in sacramento posset immediate anima christi suum corpus mouere: et primo in sacramento posset sibi ista operatio conuenire et non solum vt in celor sed non de mutatione ad vbi: vel motu secundum potentiam organicam. illam enim non potest elicere velcausare. nec sibi potest primo conuenire naturaliter: nisi vt in celo vel in loco: vbi est circunscriptiue siue respectu sui: siue respectu alterius.

¶ De aliis autem motibus vel mutationibus puta alteratione nutritione augmentatione generatione vel corruptione dico quod quecunque conueniunt sibi vel conuenire possunt elicitiue in celo: vel vbi potest esse circunscriptiue conueniunt etiam sibi vel conuenire possunt in sacramento: sed non primo in sacramento nec vt in sacramento quantum ad omnes sed bene quantum ad nutritionem vel augmentationem sui vel alterationem etiam partis a parte sicut dictum est supra. non autem quantum ad generationem vel corruptionem: nec alterationem alicuius extrinseci. Iste enim non possunt conuenire alicui creato primo nisi existenti in loco circumscriptiue et situaliter vt videtur et vt habens ordinem partium in loco vel circa locum. Et ideo christo non possunt conuenire primo vt in sacramento sed sipossunt conuenire hoc est secundario. De aliis autem puta de nutritione vel augmentatione vel alteratione ab intrinseco et corruptione ab intrinseco videtur probabile quod possent conuenire christo vt in sacramento primo. Et dato quod tantum esset in satramento.

¶ Ex quo patet: quod dato quod tantum fuisset christus in sacramento ante mortem suam non propter hoc fuisset omnino impassibilis et immortalis sicut modo sed potuisset nutriri et augmentari exalimento sibi incorporato: et alterari ab intrinseto et tandem indisponi et mori. licet aliqui contra rium dicere videantur. licet non potuisset respirase se vel expirasse aerem extrinsecum nisi secundum illam potentiam motiuam non organicam. et hoc suffecisset. hec de tertio articulo principaliprincipale patet ex preAd primum dictis: quod quantitas non est ratio formalis essendi in loco vel in celo circumscriptiue sed est ratio fundamentalis. Et vlterius patet quod christus vtrobique existens in loco circumscriptiue sed vbi circumscriptiuum non est habitudo ad sacramentum sed est habitudo ad celum.

¶ Ad se cundum de sensatione quacumque et intellectione siue habendo ipsam siue terminando patet quid sit dicendum ex predictis.

¶ Ad tertium de mouere aliquid vel mutare seu mutari vel moueri patet etiam quid dicendum ex vltimo articulo presentis quetionis.