Quaestio 1

¶ Distinctionis Uigesimetertie. ¶ Questio Unica.

CIrca distinctionem vigesimamtertiam quero vnam questionem scilicet vtrum deus possit creare vel facere aliquam voluntatem impeccabilem per naturam

¶ Uidetur quod sic deus potest facere voluntatem impeccabilem per gloriam additam voluntati si cut patebit in voluntatibus electorum vel beatorum. Sed deus potest alicui voluntati concreare gloriam. sic quod illud quod est modo supernaturale esset generale. Preterea etiam potest creare aliquam voluntatem ex suis naturalibus vnitiue et perfectionaliter continentem hanc voluntatem et gloriam suam qua est impeccabilis: ergo potest facere voluntatem impeccabilem naturaliter.

¶ Secundo sic. Natura spiritualis est nobilior quam corporalis. Sed deus potest facere aliquod corpus non potens deficere in suo motu. Patet de corpore celesti: ergo similiter aliquam voluntatem non potentem peccare vel deficere in suo actu.

¶ Tertio sic. Uoluntas creata est impeccabilis in primo instanti sue creationis: quia pro primo instanti habet rectitudinem naturalem sibi datam a deo. Sed deus non artatur ad tempus vel ad instans: ergo sicut potest facere voluntatem impeccabilem in instanti: ita et per totum tempus.

¶ Quarto sic secundum Anselmum posse peccare nec est libertas nec pars libertatis. Sed deus potest facere vnam voluntatem simpliciter: ergo voluntatem non potentem peccare. Hieronymus in tractatu de fi¬

¶ Contra lio prodigo dicit quod solus deus est in quem peccatum cadere non potest: quare etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo ponam errorem philosophorum circa ipsam.

¶ Secundo ponam opinionem theologorum. Et adducam aliquas rationes que secundum aliquos demonstratiue non concludunt et soluam ad eas.

¶ Tertio adducam alias.

¶ Et vltimo respondebo ad rationes.

¶ Quantum ad primum expedio me breuiter quia de hoc dixi supra quando inquisiui Utrum angelus vel intelligentia alia a deo possit peccare. Dixisset enim Auicen. quod deus creauit primam intelligentiam creatam et illa aliam inferiorem et sic descendo sic quod nulla istarum peccare potest vel deficere in sua actione et hoc idem posuissent Aristoteles et Commentator siue alias intelligentias posuissent a deo effectiue siue non: non curo modo de hoc. Nam supra vbi dictum est adduxi rationes eorum et argui contra eos: et solui ad rationes. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum dicitur communiter a theologis quod deus non po¬ test facere voluntatem naturaliter impeccabilem. Sed aliqui probant hoc.

¶ Primo sic. Uoluntas omnis a deo factibilis est creabilis de nichilo. Sed omne creabile est vertibile in nichil et defectibile et si sic liberum est peccabile vt videtur: ergo etc.

¶ Secundo sic. Uoluntas que non est regula prima sue actionis: sed habet regulam superiorem aliam a se potest peccare: quia sibi dimissa naturaliter potest ab illa discrepare. Sed voluntas creata non potest esse prima regula sue actionis: ergo etc.

¶ Tertio sic Impossibile est quod deus faciat aliquam potentiam que non possit in totum obiectum suum sicut facere visum qui non videret omnem colorem vel videre possit. Sed totum obiectum voluntatis create est bonum in communi ad bonum verum et apparens bonum: ergo potest in vtrumque et sic in apparens bonum et potest peccare.

¶ Ad hoc adducunt auctoritates.

¶ Prima est Augustini contra maximianum libro. 3. vbi dicit sic. Cuicumque nature prestatur vt peccare non possit non est hoc nature: sed dei gratie. Item 12 de ciui. c. 1 dicit quod voluntas de nichilo creata potest peccare et misera esse eo ipso non sit diuina voluntas. Similiter ca. 8. Item. 14. lib. c. 13.

¶ Secunda est Anselmi. Cur deus homo lib. 2. vbi querit discipulus. Quare deus non fecit angelos et duos primos homines tales vt peccare non possent. Et respondet Anselmus quod nec debuit nec potuit fieri: vt vnusquisque illorum esset idem quod deus: igitur secundum ipsum solus deus est qui peccare non potest.

¶ Hoc idem dicit Hieronymus de filio prodigo. Quicquid sit de auctoritatibus: quia media de Anselmo non concludit pro eis Loquitur enim de christo qui erat impeccabilis. Cum ergo querit discipulus quare non fuit primus homo vel primus angelus impeccabilis. Respondet quod non debuit nec potuit supple de potentia ordinata esse idem quod deus vel vniri deo in vnitate suppositi sicut christus fuit deus.

¶ Alie vero auctoritates possunt glosari de facto quod solus deus est impeccabilis.

¶ Tamen rationes non videntur concludere.

¶ Prima non concludit quia sequeretur per illam rationem quod intellectus pari ratione cum sit de nichilo posset errare circa principia sicut voluntas potest peccare circa finem: quia ad quodcumque obiectum comparentur sunt vertibiles et de nichilo equaliter. Et ideo maior licet sit vera forte non tamen est necessaria.

¶ Ad secundum diceretur quod non oportet voluntatem esse primam regulam sue actionis: vt non possit peccare: sed sufficit quod necessario illi conformaretur modo non probatur quin sit dare aliquam talem: ideo etc. Et est exemplum. Nam intellectus non est sua prima regula in intelligendo principia: quia secundum se antequam intelligat est sicut tabula rasa et tamen intelligendo principia errare non potest.

¶ Ad tertium dico quod quicquid sit obiectum primum voluntatis diuine quod voluntas diuina ad omnia se extendit ad que voluntas nostra sicut et intellectus suus ad omnia adque intellectus noster: et tamen non sequitur ex hoc quod possit peccare nec etiam voluntas beati secundum eos saltem et ita dico quod licet sub obiecto voluntatis create contineatur bonum apparens. Diceretur tamen quod esset dare aliquam voluntatem que non posset velle illud bonum in esse: sed magis nolet ipsum in esse alicui: et ita non peccaret. Hec de secundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum. Adde cuntur alie rationes. Prima est ista Omnis volunras potens velle commodum dimissa affectione iusti est naturaliter peccabilis. Ista patet Sed omnis voluntas creata et creabilis est huiusmodi. Ista probatur: quia si ista simul comiungerentur it voluntate creata: tunc voluntas eoipso quod appeteret vel vellet recte appeteret et vellet quod est falsum et inpossibile. Solum hoc conuenit divine voluntati quare etc.

¶ Et confirmatur ista ratio: quia omnis voluntas creata sicut potest velle commodum sic potest ipsum velle aliquo modo quo sibi non conuenit secundum ordinationem volunta tis diuine. Sed hoc posito ipsa est naturaliter peccabilis: ergo etc. Dices quod erit dare aliquam voluntatem quo non poterit difformiter velle sibi commodum secundum odinationem diuine voluntatis vt regule sue prime Dico quod immo quia sicut in potestate sua est velle commodum: ita et sic velle commodum. Eo ipso quod creata est et libertatem creatam habet: et sic etiam posset reprobari secunda ratio prius soluta quia voluntas creata nec est regula sua prima nec necessario sibi conformabilis sibirelicta. Sed omnis talis voluntas est naturaliter peccabilis: ergo etc.

¶ Secunda ratio est ista. Omnis voluntas que no est naturaliter quietata et saciata in bono in finito est naturaliter peccabilis: quia talis voluntas si bi relicta potest tendere in aliquid aliud non in ordine ad bonum infinitum. Sed voluntas creata est huiumodi. Si enim esset naturaliter saciata et quietata in bono infinito sibi presente esset naturaliter beata sri etc. Ex hac ratione etiam colorari potest tertia ratio prius soluta: quia enim voluntas creata non est necesario immobilitata nec quietata in bono infinito potest ad aliud bonum diuertere non propter illud sinsit bonum apparens siue verum volendo ipsum.

¶ Tertio sic. Omnis voluntas que circa aliquod obiectum debit amari et odiri potest habere actum volendi vel nolendivel etiam negationem talium actuum potest peccare naturaliter: quia ex quo debet tale obiectum amare vel velle: et potest ipsum non velle et pro quando deberet velle potest peccare. Et similiter de obiecto quod debet nolle vel odire. Sed omnia voluntas creata est huiusmodi. Posito enim secundum aliquos quod necessitetur circa vltimum finem quod tamen reputo saltem oportet dare quod cinca aliquod aliud obiectum possit habere actum nolend vel volendi vel etiam negationem. Modo planum est quod ipsa potest obligare ex ordinatione diuina quod tale obiectum debeat velle. Si ergo possit ipsum nolle vel etiam non velle planum est quod potest peccare.

¶ Quarta ratio Omnis voluntas que non est finis actus sicut est in potentia contradictionis ad actum et negationem actus ita ad debitam circumstantiam in actu vel ad negationem seu priuationem talis circumstantie. Sed omnis volutas creata est huiusmodi quod non est finis actus sicu diuina voluntas est finis actus. Sed in potentia cotradictionis ad ipsum vel negationem eius: ergo omnis talis est naturaliter peccabtlis.

¶ Sic igitur dico secundum istas rationes et auctoritates sanctorum suverius allega tas praecipue Augustini et Hieronymi qui hoc videntur intendere licet non exprimant quod deus non potest facere voluntatem impeccabil est per naturam suam.

¶ Secundo dico quod nec voluntas potest esse impeccabilis omnino per aliquem habitum naturaliter adquisitum sic qi: in saltem potentia remota posiit peccare.

¶ Primo quod ni:llus talis excedit virtutem voluntat s imob litaerdo ipsam cum non sit ex se immobilitata in bono rec imneccabilis.

¶ Secundo quia habitns talis p et ci mue est quo quis operatur cum vult et cum non vul non operatur sed oppositum potest operari vt videtur.

¶ Tertio quia omnis habitus talis concomitatur naturam et proprietatem sui principii predicamenta voluntatis que est flexibilis ad malum vt dictum est supra. Et ideo dico quod non potest facere voluntatem simpliciter vel naturaliter impeccabilem habet enim inclinare voluntatem si tamen hoc habet: sed non necessitare vel simpliciter immobilitare. Hec de tertio articulo.

¶ Ad primum argumentum principale dico quod si voluntas possit esse impeccabilis per gratiam vel gloriam apparebit in quarto. Non enim credo quod per aliquam formam inherentem voluntas creata possit esse impeccabilis: sed illa impeccabilitas non est nisi manutenentia dei non permittentis animam vel angelum beatum peccare ineternum. Preterea duco quod non est argumentum dato quod voluntas sit impeccabilis per gratiam vel gloriam sicut non potest esse beata per naturam licet per gratiam. Ad probationem dico quod voluntati non potest sic concreari graiia vel gloria vt sit sibi naturalis. Et ratio huius est. Naillud quod de natura sua est susceptiuum alterius numquam sua natura manente potest habere illud generale sibi. Nam omne susceptiuum est alterius rationis a suscepto sicut materia numquam potest habere aliquam formam sibi determinatam et generalem. Anima vero vel voluntas creata ex natura sua susceptiua est gratie: sic etiam quod potest esse sub nomine eius. Et ideo dico quod nunquam potest habere gratiam sibi generalem quam tumcunque crescat imperfectione.

¶ Per idem ad confirmationem quod non potest continere gratiam vnitiuesic quod sit naturaliter impeccabilis sicut nec perfectibile suam perfectionem sicut nec econuerso perfectio suuperfectibile nec forma suam materiam vt dictum est supra Et hoc patet de substantia et accidente quod substantia nunquam potest vnitiue continere suum accidens sic in proposito.

¶ Ad secundum dico quod deus potest facere vnum corpus quod non potest deordinari culpabiliter in suo motu: quia tale corpus non est susceptiuum peccati vel culpe sicut voluntas tamen non potest facere corpus quod non possit moueri difformiter vel cui necessario repugnet difformiter moueri et aliter et aliter. Unde et celum posset moueri ab occidente in oriens. Et sic etiam nulla voluntas potest creari quin ex libertate sua creata possit difformiter velle et peccare vel deficere in suo actu et a principio actiuo intrinseco quia libere non sic autem de celo quia in hoc est dissimile.

¶ Ad tertium dico quod voluntas creata in primo instanti est peccabi lis et peccare potest pro eodem primo instanti sicut dictum fuit supra de voluntate angeli. Nec habet aliquam rectitudinem actualem in primo instanti que sit et compossibilis peccato licet naturam suam habeat a xeo in illo instanti.

¶ Ad quartum dico quod libertas vno modo potest accipi in communi et absolute inisto modo posse peccare nec est libertas nec pars libertatis nec per inens ad libertatem: quia in deo est summa libertas: et tamen non in eo posse / pecca. re. Alio modo libertas accipitur non absolute et in communi: sed particulariter pro libertate ialicrea: a: et lunc dico quod posse peccare vel potentia peccandi. Uno modo dicit respectum ad actum peccat et sic posse peccare nec est libertas nec pars liberta tis concomitatur tamen libertatem necessario eo modo quo respectus habitualis vel respectus rationis concomitatur fundamentum. Alio modo posse vel potentia accipitur proprincipio quo est et pro fundamento talis respectus et sic dico quod potentia peccandi est idem quod libertas voluntatis create que est idem quod voluntas creata defe ctiua et potens peccare: et tunc dico quod omnis voluntas creata et creabilis naturaliter est peccabilis patet ex ista questione quod vo¬

¶ Sic igitue luntas Ade peccabilis erat et similiter voluntas Eue. Et hoc bene nouerat dyabolus. Non enim erant nobiliores creature quam ipsemet dyabolus qui et ipse peccauerat et peccabilis factus fuerat et accessit ad temptandum et temptauit et eos superauit. Deus autem rationabiliter hoc permisit: licet pre sciret casum ipsorum. Nam sic rationabiliter adminstrat: vt eas proprios motus agere sinat quando placet sibi et hoc secundum legen rationem permisit: ergo et iuste hominem temptari et peccare secundum vsum et motum liberi arbitrii licet casum preuideret. Hoc enim est iustum et debitum cim ca creaturam domini permittere quod ipsa diuina voluntas ordinat et statuit permittere: quia ipsa est prima regula et men sura creature quae non potest obligari nec deuiare etc.