Quaestio 4

¶ Distinctionis Undecime. Questio Quarta

Quarto quaeritur: utrum substantia panis in ista conuersione anichiletur.

¶ Uidetur quod sic. Illud quod aliquando fuit et modo non est aliquid nec in se nec in alio nec aliquid eius est anichili tum. quia est ad nichil reductum. sed panis prius ante istam conuersionem fuiset modo non est aliquid in se. patet. quia desiit esstotale et totaliter: eo ipso quod conuersus est. Nec quam tum ad aliquam partem eius. Patet eodem modo. Nec est aliquid in alio. quia quod nichil est in se: nichil est in alio. ergo etc.

¶ Secundo sic. Forma anichilatur quando in aliquid corrumpitur. quod forma non manet in se et in actu: nec in potentiam materie redigitur. Probatio. quia tunc posset ite rum educi sicut prius per agens naturale eadem ratione qua prius. et sic natura posset idem numero reparare: contra philosophum secundo de generatione. ergo multo fortius panis anichilatur vel forma eius. quia nichil manet nec materia nec forma in se nec in potentia materie. Si dicas: quod forma non anichilatur quia manet in potentia materie quantum ad similem sibi secundum speciem: licet non ad seipsam numero eadem. Contra. istud non habet locum in proposito. similiter illud non tollit anichilationem forme. quia dato quod esset anichilata: adhuc posset vna alia de materia educi. et go etc.

¶ Tertio sic. anichilatio et creatio sunt opposite circa terminos oppositos. scilicet esse et non esse: sicut etiam generatio et corruptio quinto phi¬ sicorum. Nam idem est terminus a quo corruptionis et terminus ad quem generationis. et econuerso. Et sic de creatione et anichilatione. sed quande tota substantia vel totum esse est terminus ad quem productionis secundum totum: non solum secundum vnam partem: sicut in generatione: totum esse vel tota substantia dicitur creari. ergo quando totum et totaliter desinit esse: est anichilatio: et debet dici anichil atum panis conuertitur in corpus chri¬

¶ Contra sti: sicut dictum est in preceden ti questione. sed conuersio non est anichilatio. ergi non anichilatur.

¶ Iterum etiam creatio et anihilatio sunt opposite. sed si panis repararetur de corpore christi: non crearetur quia non fieret de nichilo sed de aliquo. ergo similiter non anichilatur quam do de ipso fit corpus christi v¬

¶ 3n ista quaestione sic procedam.

¶ Primo ponam opiniones aliquas de ista quem stione: et arguam contra eas.

¶ Secundo ponan vnum alium modum dicendi: quem intendo tenere: et instabo contra eum: et soluam.

¶ Tertio inquiram. Utrum panis possit reparari idem numero: qui per conuersionem corporis christi in ipsum vel sine tali conuersione.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum articulum dicunt aliqui quod panis non anichilatur sed post conuersionem est aliquid. Quod autem non anichiletur patet. quia conuertitur in corpus non in nichil. Quod sit aliquid post conuersionem probatuex primo. quia vel est aliquid vel nichil non potesdici nichil. quia tunc esset anichilatus vel conuersus in nichil. ergo aliquid. sed non est illud quod prefuit vel aliquitate eius quod prefuit. quia illud quod prefuit conuersum est. et tunc idem simul esset conuersum et non conuersum. ergo est aliquidm scilicet illud in quod conuersus est: et aliquitate eius in quod conuersus est puta corporis. et potest dici: quod illud quod prefuit: est corpus christi. et ita aliquid et aliquitate corporis. yP non ani¬

¶ Secunda opinio eli. I chilatur. quia in termino in quem conuertitur manet materia. et est de qua quantum est ex se: posset educi forma panis: et ad illam posset transmutari ab aliquo agente corrumpente humanitatem christi: et educente formam panis de materia corporis christivndi est: aod

¶ Tertius modus dici ipanis si est anichilatus. quia de corpore christi in quod conuersus est panis: posset idem panis numero reparari per connersionem vel ab aliquo alio. quare et cetera. modos dicendi arSed contra istos guo. Et primo contra primum quantum ad hoc quod dicit: quod panis posiconuersionem est aliquid alias esset anichilatus: probo: quod panis post conuersionem non est aliquid

¶ Primo sic. Illud quod in conuersione vel perconuersionem desinit esse totale et totaliter: non est aliquid post conuersionem. sed panis vel terminus a quo conuersionis in conuersione desinit esse totale secundum id totum quod est: et includit: et totaliter. ergo nichil est post conuersionem. et ita non est aliquid aliud.

¶ Secundo sic. Si panis post couersionem est aliquid: quero: qua aliquitate forma liter. Non aliquitate sui propria. quia tunc non conuerteretur: sed maneret: et non fieret ex eo corpus christi: nisi per additionem. Et ita corpus christi augeretur. Nec aliquitate corporis christi. quia corpus christi nichil est intrinsecum ipsius panis. Per illud autem quod non est alicui intrinsecum vel aliquitatem extrinseci non potest esse illud ens forma liter et aliquid. ergo et cetera.

¶ Tertio sic. Illud cuius esse: vt est terminus ad quem conuersionis: concomitatur negatio esse et aliquitatis panis: sic se habet: quod aliquitate eius non potest panis esse aliquid. Nam tunc sequereur tur quod aliquid necessario secum habere negatio nem alicuius esse. et quod per ipsum simul esset illud cuius non esse simpliciter concomitatur ipsum. et simul aliquid esset aliquid per aliquitatem alicuius quam necessario. vt sic concomitaretur negatio illius esse. sed ipsum corpus christi: vt est terminus in quem transsubstantiationis: necessario concomtatur negatio ipsius esse panis conuersi. vt patet ergo aliquitate corporis post conuersionem non est panis aliquid

¶ Quarto sic. Quacunque aliquitate panis non est aliquid ante conuersionem: nec post conuersio nem. probatio. Nam quacunque aliquitate intrinseca ens est aliquid: eadem semper est aliquid: quandiuest. Et qua non: non sicut aliquitate mea quandiu sumoportet me esse aliquid et non aliquitate tua. sed panis ante conuersionem non est aliquid aliquitate corporis: vt patet. igitur nec post. quia in nulloaliquitas corporis mutata est ante et post. et per con sequens nichil per ipsam est aliquid: nisi quod prius. quare et cetera¬

¶ Quinto sic. Si panis est aliquid aliquitate corporis quero quid est. aut est panis: aut corpus Non potest dici quod sit panis. quia aliquitate corporis non potest aliquid esse panis: sed corpus: sicu nec aliquitate asini potest aliquid esse homo: sed asinus tantum. similiter etiam panis prefuit: et non manet in esse panis. Nec potest dici quod sit corpus quia falsum est dicere: quod panis sit corpus christivel quod illud quod fuit panis et non est panis: et per consequens simpliciter non est: sit corpus christi¬

¶ Sexto sic. Aliquid et res idem sunt secundum Auicennam quinto metaphisice sue. si ergo panis post conuersionem est aliquid: sequitur quod est res. aut ergo res a reor reris. et sic etiam figmenta et im possibilia sunt res et tale aliquid non excludit anichilationem. sed sic res postquam anichilata est: alii quid est. aut res a ratitudine et in actu quod est fal sum. quia nec est panis nec corpus christi. sicut deus ductum est. ergo et cetera¬

¶ Dico igitur quod panis post conuersionem non est aliquid: sed est nichil et tamen non oportet: quod anichiletur: sicut dicam in sequenti articulo.

¶ Contra secundum modum arguitur primo sic. quia si propter hoc corpus christi non anichilatur: quia manet materia in corpore christi: de qua potest educi forma et ita illa materia potest esse pars panis: sequitur quod nullum corpus possit anichilari: manente alio corpore haben te materiam sic transmutabilem pari ratione quia de materia cuiuslibet corporis potest educi forma alterius pari ratione qua de materia corporis christi potest educi forma panis. sed illud est falsum. ex go et cetera.

¶ Secundo sic. Quia licet de alia materia a materia huius panis: puta de materia corporis Christipossit educi forma alia panis et eiusdem rationis: non tamen hec forma panis: sicut probabiliter videretur. et ita non faceret ad propositum illud: quo ipsi assumunt

¶ Tertio sic. Transsubstantiatio ( sicut dictum est supra ) est transitio totalis non requirens subiectum commune. igitur per hoc non excluditur a transsubstantiato anichilatio: quia maneat aliquod subiectum: de quo possit educi forma transsubstantiati. quare et cetera. Confirmatur hoc. quia panis potest conuerti in angelum vel angelus in angelum in quo tamen non manet talis materia

¶ Quarto. quia possibile esset panem simpliciter anichilari et cum hoc corpus christi manere in esse et esse: et materiam eius: de qua ita bene posset educi forma eius: sicut quando conuertitur in ipsum se cundum eos. sed tunc per hoc non excluderetur anichilatio a transsubstantiato vel a pane ipso. igitur nec modo: vt videtur. Similiter etiam quia ita maneret panis in lapide sicut in corpore christi. et ita non anichilaretur ratione lapidis manentis: sicut ratione corporis.

¶ Contra tertium modum dicendi: scilicet quod ideo panis anichilatur: quia manet corpus christi de quo posset reparari idem panis numero. Arguitur primo. quia pari ratione sequeretur: quod nullum ens conuertibile in aliud posset anichilari: manente illo alio. quia qua rationepanis potest reparari idem numero de corpore imquod conuertitur: ita et quodlibet aliud de alio: in quod potest conuerti: vel conuertitur. sed consequenest falsum. ergo et cetera.

¶ Secundo sic. Quia aut excluditur anichilatiorquia panis potest reparari idem numero: aut quia de aliquo potest reparari idem numero: puta de corpore ipso. Non propter primum. quia dato: quod esset anichilatus: adhuc posset reparari idem numeroNec propter secundum quia ita bene posset reparari de alio in quod non est conuersus: sicut de corpore in quod est conuersus: dato quod panis esset anichilatus. ergo et cetera.

¶ Tertio sic. Dato quod panis esset anichilatus: ad huc posset ita bene reparari de corpore: sicut quando est in ipsum conuersus: vt videtur. ergo hoc non excludit anichilationem. vel quod panis sit anichilatus.

¶ Quarto sic. Quia si panis potest reparari de corpore christi: aut hoc est per creationem: aut per conuersionem corporis Christi imipsum: aut per generationem panis ex ipso: vt videtur. Non per creationem. quia non esse / de nichilo: vel non de aliquo. Nec per conuersionem quia panis non preexistit prius natura. hoc antem oportet de termino ad quem conuersionis. Nec per generationem. quia hoc exclusum est in arguem do contra secundum modum ponendi: scilicet quod propter hoc non excluditur anichilatio a pane conuerso.

¶ Sic igitur non videtur aliquis predictorum modorum sufficiens ad ponendum: quod panis non anichiletur. Hec de primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum videtur michi aliter dicendum: declarando conclusionem communem quam omnes teneniscilicet quod panis non maneat: tamen non anichilatur.

¶ Ad cuius euidentiam notandum est: quod ad hoc quod aliquid anichiletur: requiritur quod nichil per se intrinsecum sibi maneat in reet in esse. Unde simanet in re aliqua pars cuiuscunque: ipsum non anichilatur: licet totum destruatur.

¶ Secundo requiritur quod non maneat in potentia passiua alicuius subiecti: de quo ipsum sit educibile: vel forma eius. Et hec conditio magis proprie habet locum de forma: quam de composito. Unde dico: quod si aliqua forma manet in potentia subiecti: de qua possit educi per transmutationem: illa non anichilatur: praecipue si imilla redigitur per mutationem veram sicut per corruptionem. Et isto modo forma alicuius generabilis vel cor ruptibilis quando redigitur in potentiam materie: non anihilatur: licet desinat esse: et post corruptionem sit nichil.

¶ Tertio requiritur: quod actio per quam aliquid debet anichilari: per se termiuetur sicut ad terminum ad quem ad negationem simpliciter extra genus que vt sic nullo positiuo saluetur vel ipsum necessario concomitetur. Et per hoc etiam patet: quod corruptionon est anichilatio. quia corruptio non terminatur adtalem negationem forme simpliciter extra genus: sed magis ad negationem in genere vel subiecto tanquam ad priuationem forme in materia. Uel si dicas: quod ad non esse forme non terminatur primo corruptio sed ad non esse totius. saltem illud non esse totius concomitatur tale non esse forme. Ex hoc etiam patet: quod nulla conuersio vel actio seu passio vel mutatio seu quasi mutatio cuius per se primus terminus ad quem est aliquid positiuum: cuiusmodi est transsubstantia tio: est anichilatio. Non enim habet tale non esse extragenus pro per se termino. ad quem. ideo etc. Patet etiam quod si relinquatur aliquid positiuum reale. tanquam per se terminus ad quem ipsius actionis vel mutationis licet aliud puta terminus a quo desinat esse: non tamen anichilatur.

¶ Secundum dicta ista probo: quod panis in ista conuersione non anichilatur: licet desinat esse simpliciter et sit nichil. Primo sic. illud non anichilatur quod conuertitur vel transsubstantiatur. hoc patet ex distinctione anichilationis a conuersione vel transsubstantiatione et incompossibilitate ambarum respectu eiusdem termini sed panis in ista conuersione transsubstantiatur. ergo etc.

¶ Secundo sic. illud non anichilatur quod non deducitur ad non esse simpliciter ex tra genus per aliquam mutationem vel quasi mutationem terminatam per se ad tale non esse simpliciter extra genus. quod simpliciter contradicit et incompossibile est suo esse. hoc patet ex praedictis. sed panis licet in ista conuersione deducatur ad tale non esse: non tamen per aliquam mutationem per se terminatam ad tale non esse: sed per conuersionem per se terminatam ad esse corporis christi: sicut ad per se terminum ad quem: licet concomitanter habeatur tale non esse panis. ergo etc.

¶ Tertio sic. Illud non anichilatur cui succedit aliquid positiuum reale per mutationem vel quasi mutationem: cum qua accipit non esse. sed pani succedit aliquod ens positiuum virtute conuersionis: cum qua panis incipit non esse sim pliciter et extra genus. et illud est corpus christi. non quod corpus christi sit presens virtute conuersionist sed quia est terminus conuersionis: sicut magis patebit in sequenti questione. ergo et cetera.

¶ Ex predictis patet quod non valet dictum aliquo rum: quod panis non anichilatur pro tanto: quia negatio sui esse fundatur in aliquo positiuo disparato: quod est corpus christi. Et ita non est negatio simpliciter extra genus. sed in ente puta in corporet quia negatio illa que fundatur in corpore christi: qua dicitur corpus christi non esse panis: eo modo quo homo dicitur non esse asinus: non est negatio. illa ipsius esse panis noua: que habetur in conuersione panis: sed est negatio antiqua: sicut et corpus christi preexistens cum ipso corpore. et sicut disparatio panis a corpore vel econuerso est antiqua: vt patet. Nam sicut ante conuersionem panis corpus non erat panis: sic nec post conuersionem. Et negatio illa non est contradictoria ipsi esse panis simpliciter in re. quia dato quod panis maneret: adhuc conueniret talis negatio ipsi corpori. et conueniebat anteconuersionem panis. sed magis ista negatio est idem titatis panis cum corpore vel corporis: cum pane. et pertinet intrinsece ad vnitatem panis. quia enim panis in se vnus est. et per conquens ab alio putaa corpore distinctus. vel non idem: conuenit sibi talis negatio respectu cuiuscunque alterius: qua nega tur esse aliquid alterum. Et econuerso corpori ipsi conuenit talis negatio: quod non est aliquid aliud siue sit siue non sit. Unde nichil facit ad propositum talis negatio sic saluata in positiuo disparato ad vitandum anichilationem panis. Nam est dare aliam negationem nouam simpliciter et extra genus ipsius esse panis: quam negationem accipit in conuersione: quando conuertitur: ita bene sicut si anichilaretur: que videretur ad anichilationem sufficere: nisi obesset aliud secundum supradicta. Et patet etiam quod nichil facit ad propositum negatio incorpore christi saluata: que non est extra genus. quia dato quod panis esset anichilatus: adhuc posset mane re corpus: et talis negatio in corpore: ergo etc.

¶ Secundo etiam. quia secundum hanc viam nichil posset anichilari vel aliquid non posset anichilari manente aliquo positiuo disparato sibi. quia in quolibet tali positiuo manente manet talis negatio: vt patet. hoc autem falsum est: ergo et cetera.

¶ Tertio etiam quia talis negatio non habetur per conuersionem quia non est noua: vt dictum est supra. et posset stare cum anichilatione panis. ergo nichil facit ad propositum. Quod autem per conuersionem non habeatur patet. quiamegatio esse panis habita per conuersionem non preexistebat cum esse ipsius panis. sed sicut panis vere prefuit ante conuersionem ita vere de nouo incipit non esse imipsa conuersione vel cum ipsa: sicut superius dicebatur. Dico igitur quod panis non anichilatur secundum rationes predictas. predicta sunt alique dif¬

¶ Sed contra ficiles instantie. Primaest ista. respectulquorumcunque duorum terminorum qui non sunt essentialiter idem: sed sunt separabiles oportet dare duas per se mutationes vel quasi mutationes eis correspondentes. patet de generatione: quae correspondet esse generati: et corruptione: quae correspondet non esse corripti. Et similiter patet de creatione et anichilatione: quarum vna correspodet non esse: et altera ipsi esse eiusdem rei. Patet de generatione et alteratione vel loci mutatione et sic de omnibus. sed in proposito sunt duo per se termini habiti non idem essentialiter sed separabiles: scilice non esse panis simpliciter et esse corporis. Et patet o vnum potest esse sine alio. igitur oportet dare duas per se mutationes terminatas ad istos terminos. Accipioergo illam quae terminatur per se ad non: esse panis. illa non potest dici anichilatio: vt patet. igitur panis ita vere anihila tur sicut si alius terminus puta corpus christi per aliam non haberetur. quia alia non variat rationem huius mutationis. vi videtur.

¶ Secundo sic. sicut non esse panis posset haberi dato quod non haberetur esse corperis christi et econuerso corpchristi posset haberi: dato quod non haberetur desitio panis quia nec desitio panis est ratio positionis corperis christi: nec econuerso positio corperis christi est ratio desitionis. Ita ( vt videtur desitio illa panis simpliciter distincta est a positione corperis et alia. et posset esse illa desitio: qua panis desinit esse totaliter sine positione corperis. vt vdetur. et tunc quaero de illa desitione in se et in ratione sua: quae lis mutatio est. Non potest dici creatio nec generatio nec conuersio. quia habet non esse simpliciter pro per se termino. Nec potest dici corruptio quia nichil de pane relinquitur. ita quod non manet panis: nec aliquid eius in potentia materie: nec in seipso in actu. igitur anichilatio de bet dici panis. ergo est anichilatus: vt videtur.

¶ Tertio sic. corruptio non propter hoc non est anichilatio. quia ipsam concomitatur generatio: quae terminatur ad aliquid positiuum reale. Nam et si esset corruptio sine generatione sicut virtute diuina posset esse: adhuc corruptio non esset anihilatio. Siliter quia corruptio non terminatur ad illud esse positiuum ad quod generatio: sed ad non esse terminatur per se. ergo siliter non propter hoc debet negari anihilatio ab illa desitione essendi panem. quia ipsam concomitatur positio corporis christi sed propter aliud negari non potest. ergo etc.

¶ Et confirmatur. quia illa desitio termine tur ad negationem simpliciter extra genus: sicut etiam anichilatio. non autem ad negationem alicuius in subiecto apto nato: puta ad priuationem forme in materia sicut corruptio quae propter hoc anichilatio dici non potest sed illa ben: vt videtur. licet per accidens concomitetur positiocorperis christi quae non videtur variare rationem per se illius dei tionis. et per consequens non aufert ab ea rationem anichilationis euidentiam solutionis istarum instantiarum no¬

¶ Ad tandum est: quod non sic est de desitione panis et positione corperis in proposito: sicut de generatione et corruptione in materia. Nam generatio et corruptio sunt due mutationes distincte essentialiter simul currentes quarum vna est ab esse corrupti ad non esse eiusdem Alia vero ab non esse generati ad esse eiusdem: vel forme eius. non curo modo. et sunt simul in eodem instant durationis. Et puto quod nature etiam. ita quod simul natura et duratione non esse corrupti et corruptio: et esse generati et generatio. Non sic autem in proposito. Nam ipsa conuersio que est positio corperis christi: est vna simplex mutatiointer duos terminos positiuos scilicet inter esse panis et esse corporis christi. ita quod de pane fit corpus christi et ista conuersio per se primo terminatur ad esse corporis christi: sed verum est: quod ipsam conuersionem concomitatur non esse panis: vel termini a quo. Non per vnam aliam mutationem distinctam terminatam ad non esse panis simpliciter et extra genus. quia tunc non posset vitari anichilatio: vt videtur: sed eadem conuersione et simul omnino panis conuertitur in corpus: et desinit esse. non sic quod non esse sit aliquis de per se terminus conuersionis: sed comcomitatur ipsam conuersionem. Sicut suo modo licet non sit simile omnino: eadem generatione habetur esse asini vel esse asinum per se: et esse vnum: vel ab equodistinctum I non esse equum secundum philosophum. iiii. me tha. non quod non esse equum sit terminus generationis vel pertinens intrinsece ad ipsum: sed concomitatur necessario ipsum: sicut vnum concomitatur ens. ergo instantiam dico: quod

¶ Ad primam non semper oportet dare duas mutationes vel quasi mutationes siue productiones siue destructiones respectu duorum terminorum: qui non sunt essentialiter idem: sed sunt separabiles. praecipue quando alter eorum est negatiuus. licet etiam sit possibile respectu ipsorum esse duas mutationes vel quasi. sed alter eorum concomitatiue potest haberi praecipue negatiuus eadem mutatione vel quasi mutatione: qua habetur per se terminus positiuus. et praecipue si illa mutatio sit conuersiua: quicquid sit de aliis. Nam ipsa sola conuersione vnica simplici mutatione posita necesse est poni terminum ad quem positiuum: et destrui terminum a quo positiuum et implicat aliter contradictionem planam. Ad minorem dico bene quod esse corporis et non esse absolute loquendo non sunt essentialiter idem: sed sunt separabilia. et ideo dico bene quod ad non esse panis posset terminari bene anichilatio: et ad esse corporis christi creatio: que essent mutationes distincte. sed non sic se habet: nec habere potest: quando panis conuertitur in corpus. sed necesse esse ad conuersionem: vt per ipsam eandem mutationem vel quasi mutationem simplicem habeatur esse corporis christi per se et non esse panis conuersi. ita quod respectu conuersionis non esse panis et esse corporis sunt simpliciter inseparabilia quacumque virtute.

¶ Ad secundam instantiam patet per idem: quid dicendum est.

¶ Et ad tertiam etiam quia desitio esse panis et positio corporis non sunt due mutationes: sicut generatio et corruptio: vt patet ex praedictis. nec est sic imaginandum: sicut imagnatur argumentum. Tamen in confirmatione ponituvnum dubium scilicet quod propter hoc negatur corruptio esse anichilatio: quia terminatur ad negationem in subiecto apto nato. Nam anichilatio gratie etiam videtur terminari ad negationem eius in subiecto apto nato: sicut in anima. et tamen non propter hoc debet negarianichilatio. Et similiter creatio gratie fit in subiectoapto nato: et tamen non propter hoc minus est creatio. Et quicquid sit de hoc: planum est quod argumentum non con cludit. Uerumtamen de illo dubio potest dici: quod vel destructio gratiae non terminatur primo ad negationem sui esse in subiecto. vnde et manere posset separata a subiecto. et sic non esset in subiecto. et tamen esset: et non esset destructa vel anichilata: vt patet. sed terminatur destructio gratie ad non esse simpliciter ipsius gratie: quod est negatio extra genus et subiectum: et ita anichilatur. non sic autem forma quando destruitur. sed terminatur eius corruptio per se ad non esse in subiecto. non autem ad non esse simpliciter extra genus: vt patet. et ideo dicitur corrumpi et non anichilari sicut enim prius natura gratia ipsa habet et creari: quam sit vel ponatur in subiecto: sic vt videtur prius natura est nichil extra genus et non ens simpliciter: et anichilatur prius quam sit non ens in subiecto. sed sicut forma vt per generationem acquiritur: non prius in se acquiritur quam in materia. quia non acquiriprimo secundum se sed magis ipsum totum cuius forma est pars intrinseca. et ita simul et non prius natura habetur quam totum. et per consequens quam ipsa in subiecto vel in toto. Sic etiam primo corrumpitur totum et simul forma est non ens et in materia vel subiecto.

¶ Tamen contra ist a sunt etiam aliqua dubia. et ideo dicas si vis quod non propter hoc excluditur anichilatio a corruptione: quia terminetur corruptio ad non esse forme in subiecto sic absolute loquendo: sed quia terminatur ad tale non esse tanquam per se mutatio vera: et actus materie vel subiecti. que etiam non primo terminatur ad non esse forme: sed ad non esse totius. cuius tamen manet aliqua pars puta materia: que est subiectum talis mutationis. vel si primo ad formam ipsam vel non esse forme: cuius nichil manet: tamen est mutatio vera: et non est anichilatio et terminatur ad non esse forme manentis in potentia talis materie vel subiecti tanquam aliquid terminate educibile de illo subiecto vel materia ab aliqua vit tute quecumque sit illa siue creata siue increata. non sic autem terminatur destructio gratie ad non esse eius insubiecto sicut patet. Non enim a quacumque virtute educibilis est de potentia subiecti: nec per veram mutationem productiuam potest haberi a quocuque agente: sed solum per creationem. non de potentia subiecti nec naturali nec obedientiali vt videtur: quare etc. hec de secundo articulo principali: nisi quod per multas auctoritates posset probari quod panis non anichilatur: sicut quod conuertitur. Et hoc per Ambro. de sacramentis: et prehugonem et Damas quas dimitto causa breuitatis

¶ Quantum ad tertium articulum est magnum dubium an panis conuersus in cor pus christi possit idem numero reparari nulla facta mutatione vel quasi mutatione circa corpus christi.

¶ Et videtur quod possit reparari idem numero etiam de corpore christi sine quacumque mutatione in corpore christi. Primo sic. sicut panis fuit conuersus in corpchristi: ita quod de pane factum est corpus christi sine mutatione omnimoda corporis christi: ita videtur omnino possibile quod econuerso fiat vel possit fieri panis de corpore christi sine mutatione sui. Minus enim videtur esse mutatio ex parte termini a quo alicuius mutationis quam ex parte termini ad quem. quia mutatio vel quasi per se posita propter terminum ad quem et magis sortitur rationem et speciem extermino ad quem quam quo. sed primum est possibile. et fit de facto in ista conuersione. ergo etc.

¶ Secundo sic. Non minus potest deus reparare panem eundem numero de corpore christi nul la facta mutatione in corpore: quam de nichilo. sed deus potest reparare eundem panem numero de nichilo nul la facta mutatione in corpore christi: vt patet. ergo etc.

¶ Tertio sic. Illud non est deo impossibile quod non implicat contradictionem: sed panem eundem sic reparari nulla mutatione facta in corpore non implicat contradictionem. Illa enim contradictio videretur quod corpuchristi simul maneret etnon maneret: maneret. quia nulla mutatio. Non maneret. quia de ipso repararetur panis. et non nisi per conuersionem: et ita non maneret. sed istud non cogit: quin alio modo sine con¬ uersione possit reparare: immo nec per conuersionem repararetur. quia panis non preexistit reparationi nec duratione: nec natura: vt patet. ergo etc. et ita nichil potest in eum conuerti vt videtur nisi prius reparetur.

¶ Quarto quia qui potest facere quod vnum sit multa: potest facere de corpore christipanem manente corpore: precipue si panis manet aliquo modo in corpore secundum aliquitatem quamcunque secundum aliquos. sed deus potest hoc face re. posset enim simul conuertere vnum ens in multa. et ita de vno facere multa. igitur de corpore christi potest sic facere panem manente corpore. articulum

¶ Sed quantum ad istum ie sit valde difficilis: videntur mihi dicenda aliqua.

¶ Primo quod deus panem prius conuersum in corpus posse reparare eundem numero non de corpore sed de nichilo.

¶ Secundo quod in panem sic prius reparatum posset corpus christi conuertere.

¶ Tertio quod de corpore christi non posset primo panem reparare.

¶ Quarto quod si de corpore repararet eundem panem non primo: sed conuertendo corpus in panem iam reparatum: hoc non passet esse sine mutatione vel quasi mutatione corporis: sed transiret necessario ab esse in non esse.

¶ Primum probo sic. Quic quid vere est nichil simpliciter et prefuit: deus potest ipsum reparare de nichilo vel non de aliquo. patet. sicut antequam esset: potuit ipsum creare de nichilo. Non plus enim implicat vnum contradictio. nem quam reliquum. sed panis post conuersionem est simpliciter nichil et non ens ita bene sicut fuisset anichilatus: vt dictum est supra. ergo etc.

¶ Secundo sic. Si panis conuersus non posset reparari de nichilo: hoc videretur quia non posset reparari nisi de corpore in quod est conuersus. sed istud non. est verum. nam pane conuerso potest deus anichilare corpus in quod conuersus est: et tamen raparare panem de nichilo. patet. ergo etiam stante corpore et non anichilato quia panis ita est nichil stante corpore in quod conuersus est: sicut corpore anichilato. et sic ita potuit de nichilo reparari sicut corpore anichilato. ergo etc.

¶ Ter: io sic. Habitis per se teminis alicuius quasi mutationis que subiectum non requirit: et agente sufficientis virtutis: potest haberi illa mutatio vt videtur quocunque alio posito: vel etiam circunscripto. sed termini reparationis panis sunt non esse simpliciter ipsius panis et esse simpliciter. nec ista reparatio requirit subiectum et deus est virtutis sufficientis et perfecte. igitur posito vel circunscripto quocunque alio: potest haberi talis reparatio. igitur stante pane qui est aliquid aliud potest corpus christi de nichilo reparari: vel etiam ipso circunscripto non obstante quod panis fuerit in ipsum conuersus.

¶ Secundam conclusionem probo. et non oportet hic insistere. quia vniformiter potest probari quod corpus christi possit conuerti in panem sic iam reparatum de nichilo: sicut panis prius connertebatur vel poterat conuerti in ipsum.

¶ Tertiam conclusionem probo sic. Primo suppono quod postquam panis conuersus est ante primam reparationem est nichil: sicut dictum est prius et probatum. Tunc arguo. Si panis reparatur primo de corpore Christi: aut hoc est per creationem / aut per couersionem / aut per generationem. Non per generationem patet. quia non preexistit materia panis illi reparationi. nec per creationem. quia creatio est non de aliquo. Hic autem ponitur quod panis de corpare reparetur. et sic de aliquo. igitur non per creationem. Nec per conuersionem. patet. quia sicut nichil non potest conuerti in aliquid vel transsubstantiari: sed oportet quod transsubstantiatum vel conuersum prius fuerit ens etiam duratione quam conuertatur: et in conuersione desi nat esse. ita oportet quod illud in quod aliquid conuertitur sit preexistens saltem ordine nature illi conuersioni. quia aliquid non trassubstantiatur in nihil: sed in ens. cum ergo panis ante illam reparationem sit non ens simpliciter: sua reparatio prima non potest esse conuersio.

¶ Dices quod non oportet terminum in quem conuersionis prius existere nec duratione nec natura sed sufficit quod sit simul et simul terminet conuersionem et duratione et natura. Secundo dices quod illa conuersio non est sufficiens. quia poterit reparari nec per creationem: nec per generationem nec per conuersionem: sed per alium modum. sicut etiam de facto non reparamtur entia a deo: que praefuerunt per aliquem istorum modorum. sed reparatio est aliquid aliud ab omnibus istis tribus.

¶ Contra primum. quia aut ipsa conuersio est actio productiua termini ad quem aut non. Non potest dici quod sit actio productiua termini. quia accidit conuersioni. vnde conuersio est quod terminus ad quem de nouo producatur. potest enim preexistere conuersioni vt dictum est supra. Et oportet te concedere velis nolis de corpore christi si non est actio produetiua termini ad quem. quero quomodo se habet ad actionem productiuam termini. quia aut secundum naturam presupponit ipsam. et tunc habeo propositum quod terminus ad quem prius natura habet esse quam in ipsum aliquid conuertatur. Aut est prior natura ipsa conuersione illa actio productiua: et tunc aliquid potest conuerti in nichil: loquendo de conuersione que est transsubstantiatio quod est falsum. Similiter etiam cum ipsa conuersio et productio sint essentialiter distincte sicut probatum est: et prior natura per teipsum sit conuersio: deus posset facere in re conuersionem non praecedente productione termini ad quem conuersionis: nec concomitante nec sequente. Et ita posset facere quod aliquid conuerteretur in aliud quod semper et set nihil. Aut iste due sunt simul natura et duratio ne: sicut diceres. Contra primo. quia sicut prius est ef se terminum alicuius conuersionis: ita videtur quod prius sit actio productiua alicuius quam conuersiua alterius in ipsum saltem natura: licet enim non sit simpliciter prius esse quam esse terminum productionis: tamen respectu cuiuscumque alterius actionis prius est esse simpliciter quam esse terminum illius et alterius actionis. Secundo etiam quia non videntur esse due actiones disparate circa idem et alterius rationis quae non habeant aliquem ordinem circa illum terminum durationis vel saltem nature. sed conuersio non potest esst prior. igitur oportet quod productio sit prior. Preterea si haberetur corpus christi per vnam productionem que non est conuersio: siue sit simul cum ea. siue non iam non reparatur per conuersionem: et sic sequitur propositum.

¶ Contra secundam solutionem arguo. quia non intelligo alium modum. quia reparatio aut est de non aliquo vel non de aliquo et sic est creatio. aut de aliquo. et hoc dupliciter. aut sicut de subiecto: et sic est generatio. aut sicut de termino toto: qui transit totus in id quod reparatur. et sic est conuersio. vnide dico quod resurrectio vel reparatio si sit de aliquo sicut de subiecto: est generatio passio quam potest facere deus sine generante creato et immediate vel mutatio est vera aliqua praesupponens subiectum. et hoc sufficit michi. nec potest dici in proposito. et potest dici generatio aliquo modo. Aut est non de aliquo: et sic est ereatio. Uerum est tamen quod non dicit tur creatio absolute: sicut quando res primo product tur inesse: ita quod ante nunquam sit ens: sed dicitur reiteratio. quia iterata creatio non obstante quod sit vera creatio. nec est differentia nisi secundum nomen. Et ex hoc patet quod conuersio non potest dici reparatio alicuius proprie: sicut nec creatio vel recreatio. quia antere creationem vel reparationem recreatum vel terminus ad quem est non ens. Si tamen dicatur aliquo modo reparatio panis conuersio corporis in ipsum: vel actio quecumque per quam habetur esse eius: vel ponitur licet non de nouo: tunc habet locum quarta conclusio scilicet quod panis non potest reparari de corpore christi sine mutatione vel quasi mutatione corporis cxhristio Et patet ista conclusio. quia conuersio corporis in panem non potest esse nisi corpus desinat esse. patet ex ratione conuersionis. sed hoc non potest esse sine mutatione et transitu ab esse in non esse: sicut dictum est supra de pane quando conuertitur in corpus christi ergo etc. Sic dictum sit quantum ad istas. Iiii. conclusiones Q aliorum dico. Ad pri¬

¶ Ad rationes mam quod non est simile de termino ad quem conuersionis et de termino a quo quia terminum ad quem non oportet mutari: vel quasi transeundo a non esse ad esse: sicut oportet terminum a quo transeundo ab esse in non esse. panis autem idem numero non potest fieri de corpore christi nisi per conuersionem. vt dictum est supra. et patet quod in conuersione panis in corpus: corpus habet rationem termini ad quem. et ita non oportet ipsum mutari. sed si corpus conuerteretur in panem: corpus haberet rationem termini a quo. et ita necessario mutaretur et transiret ab esse in non esse. Quando dicis quod mutatio respicit magis terminum ad quem quama quo verum est. quia respicit terminum ad quem per se intendendo ipsum vel tendendo in ipsum. sed non sic in conuersione quod terminus ad quem magis mutetur.

¶ Ad secundum dico quod deus potest reparare panem eundem. numero de nichilo nulla facta mutatione in corpere christi. sed non de copore christi ratione dicta in precedenti solutione.

¶ Ad tertium dico quod panis non posset reparari de corpore christi nisi per conuersionem et patet quod per conuersionem ipsum reparari implicat contradictionem: siue ex parte termini ad quem: si poneretur quod prima reparatione que proprie dicenda est reparatio: repararetur siue ex parte termini a quo: si per conuersionem in panem iam prius reparatum.

¶ Ad quartum dico quod licet possit conuertere vnum in multa: non potest tamen facere quod vnum sit muta. nec potest facere quod aliquid conuertatur in aliud sine mutatione. Hec de quarto articulo principali.

¶ Ad primum principale argumentum dico quod panis non anichilatur: licet aliquam do fuerit: et post conuersionem nichil sit aliquo modo: vt dictum est supra.

¶ Ad secundum dico quod forma non anichilatur per corruptionem sicut visum est supra. Quando dicis quod immo. quia alioquin posset reparari idem numero per agens naturale: dico quod ex nanrei non video rationem cogentem: quaere per naturam non possit eadem numero forma educi de materia: et idem numero reparari: sicut dicetur infra de resurrectione. Tu dicis contra philosophum est. dico quod non video necesitatem dicti sui. nec ipse adducit ad hoc rationem cogentem. et ideo non oportet quod necessario credam sibi. Tamen aliter potest dici quod non oportet idem numeroposse redire per naturam. nam licet virtute agentis increati et infiniti possit redire idem numero et eadem nume ro forma educi pluries et totiens quotiens. agens tamen creatum et limitatum non potest ex limitatione sua educere vnam formam plusquam semel licet forma in eandem potentiam materie redigatur et eadem numero iterato sit educibilis ex materia absolute loquendo saltem virtute diuina supernaturalis agentis.

¶ Ad tertium dico quod licet totum esse panis desinat: non tamen per anihilationem sicut dictum est supra: licet quando totum esse producitur de nouo incipiat esse per creationem. Non enim panis desinit esse: vel incipit non esse per mutationem vel quasi mutationem propriam terminatam per se ad non esse: sed per conuersione per se terminatam ad esse corporis: concomitanter vero ad non esse panis. igitur etc.