Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Praefatio
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctiones 4-5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctiones 21-22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctiones 26-28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctiones 40-41
Distinctio 42
Distinctiones 43-44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctiones 28-30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctiones 5-6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctiones 18-19
Distinctiones 20-21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27-29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctiones 33
Distinctiones 34-36
Distinctiones 37-39
Distinctiones 40-42
Distinctiones 43
Distinctiones 44
Distinctiones 45
Distinctiones 46
Distinctiones 47
Distinctiones 48
Distinctiones 49
Distinctiones 50
Quaestio 4
¶ Uidetur quod sic prime ad Chorin. xy. in momento in ictu oculi in nouissima tuba. Et sequitur: mortui resurgent incorrupti. erge etc.
¶ Secundo sic generationaturaliter fit in instanti. ergo similiter. resurrectio erit in instanti. probatur consequentia. quia terminus resurrectionis est substantia: sicut et generatio nis.
¶ Tertio quia resurrectio fiet virtute diuinam que est infinita. sed talis virtus agit in instanti. quia si tanta virtus in tanto tempore maior virtus in minori tempore et infinita in instanti. ergo etc. 3 pulueres non congregabuntur in
¶ Contra instanti. quia per motum localem et ministerio angelorum. Similiter etiam pulueres corrumpentur et abiicietur forma substantialis ipsorum. nam materia que debet poni sub noua forma: praefuit subalia: que erat forma corrumpendi. Tunc sic illud cor rumpendum habebit esse finitum vndique. et per consequens ad minus habebit duos terminos positiuos sui esse. et per consequens erit dare vltimum instans ipsius esse talis pulueris corrumpendi ergo si resurrectio erit immediate post instans esse illius: erit instans immediatum instanti. hoc est contra philosophunsexto phisicorum. ergo etc.
¶ Et confirmatur. quia res permanens non habet esse. in ipare: nisi quia est in instanti. Non enim mensuratur tpare sed instanti magis. igitur si resurrectio fiat in instanti: et ipsam resurrectionem. immediate precedat esse pulueris corrumpendi sequitur instantia consequenter se habere sicut prius: vel sequitur quod in eodem instanti vltimo esse pulueris erit resurrectio: quod est impossibile. quia tunc materia in eodem instanti esset sub pluribus formis simul.
¶ Quantum ad primum arti. premitto aliqua: et postea ad propositum. Primum est quod in resurrectione futura large accipiendo resurrectionem possunt attendi tria. Primum erit recollectio puluerum ministerio angelico. Secundum erit reformatio corporum et corruptio puluerum. Tertium erit animatio corporum vel reunitio animarum ad corpora.
¶ Secundo premitto quod naturale dicitur et accipitur multipliciter. vno modo accipitur naturale prout opponitur libero. et isto modo dicimus naturale esse vel naturaliter fieri: quod fit a principio non libero. Et naturale isto modo accipitur in habitudine principii actiui ad aliud actiuum. Et principium non liberum dicimus naturaliter agere: sicut ignis dicitur naturaliter calefa cere. quomodo autem principium naturale et liberum distinguantur in genere principii: satis dictum est in primo. Et de distinctione istorum loquitur philosophus secundo phisicorum: quando distinguit naturam ab arte vel ab agente per intellectum. Alio modo dici tur naturale prout opponitur violento: vel neutri. et istud accipitur ex inclinatione passiui vel receptiui Et illud dicitur naturale vel naturaliter fieri in quocumque passo quod fit in tali passo secundum inclinationem eius naturalem ad ipsum quod fit. Illud vero dicitur violentum quod fit in passo ab extrinseco contra naturalem eius inclinationem. Et illud dicitur neutraliter fieri quod nec secundum inclinationem uaturalem: vel nec contra ipsam sed secundum potentiam neutram. ita quod passum de se neutrum vel indifferens ad hoc vel ad illud fieri: puta oppositum eius quod fit. et habet hoc locum in multis. Tertio modo dicitur vel accipitur prout distingitur contra supernaturale. et isto modo accipitur naturale communiter in habitudine ad agens creatum vel naturale. Et dicitur naturaliter fieri quod fit ab agente ereato vel naturali. Illud vero supernaturaliter quod immediate fit a principio supernaturali: puta ab agente diuino. extra se dico. quia deus ad intra nihil producit supernaturaliter: sed naturaliter vel libere. quare etc.
¶ His premissis dico primo quod resurrectio quantum ad recollectionem puluerum non erit naturalis primo modo: sed magis erit a principio libero: puta ab angelis mouentibus pulueres sua voluntate ex diuino imperio. vnde dico quod natura non erit principium actiuum: sed magis voluntas talis collectionis.
¶ Se cundo dico quod non erit naturalis vniuersaliter secundo modo: sed quantum ad aliquos pulueres: si sint graues: et moueantur deorsum erit naturalis. si sursum vel aliter erit violenta. si sint leues et moueantur deorsum vel aliter: seu ad alium locum quam sursum: erit violenta. si sursum: naturalis.
¶ Tertio dico quod collectio pul¬ uerum erit naturalis. Tertio modo et non erit super naturals. quia erit ab agente creato: et non immediate ergo deo. quia erit angelis ipsis et ministerio ipsorum secundum sententiam saluatoris. Math. xxiiii. mittet filius homins ingelos suos cum tuba et voce magna: et congregabunt electos eius a quattur ventis a summis celorum vsque ad terminos eorum. quod est dictu. quocumque disperse fuerint partes corporum humanorum siue in elementa vt ignem vel terram: vel corpus aqueum seu aerem siue in quodcunque corpus medium mixtum: congregabuntur: et colligentur ministerio angelorum.
¶ Quantum ad reformationem corporum de pulueribus et eductionem forme substantialis corporis eiusdem que prius educta fuit de materia pulueris. Dico primo quod non erit resurrectio naturalis primo modo: sed erit libera a principio libero scilicet a voluntate diuina. Nec erit ministerio angelorum. quia angeli secundum August. de trinitate: hoc non possunt.
¶ Secundo dico quantum ad materiam pulueris pre existentis ipsa erit naturalis secundo modo. quia materia ipsa est in potentia naturali secundum se ad formam substantialem corporis vel corporeitatis: sicut et ad quamlibet formam substantialem. vnde in ipsa materita non potest aliqua forma substantialis violenter induci: licet totus pul uis secundum rationem totius non ita sit in potentia naturali ad formam corporis sic immediate succedentem.
¶ Teri tio dico quod illa reformatio corporis non erit naturalis. Tertio modo. quia a nullo agente creato fiet: sed immediate a deo. et ita supernaturalis ex agente pre ter modum et cursum nature consuetum et sibi prestitutum. Quod autem non fiet ab agente creato: patet. quia natura numquam reparabit idem numero: sicut dictum est supra. Secundo quia nec ab angelo. eo quod angeli non possunt educere formas substantiales de materia secundum Aus Tertio de trinitate. Nec ab homine patet. quia nullus haoregenerabit alium. Similiter etiam quia agens naturale non potest sic immediate corpus humanum formare de puluere: sed si potest hoc: oportet quod hoc secundum viam et media nature. puta quod materia ducatur ad formam seminis et vlterius ad formam corporis. Hic autem non tenebit iste quod cessus. quare etc.
¶ Quantum ad animationem cor poris vel vnionem anime ad corpus. dico primo quod non erit naturalis primo modo: sed libera a principio livero: puta a diuina voluntate. sicut enim prima vice vniebatur anima corpori ab ipso deo creante liberaliter et naturaliter infundente: ita et secundario a deo reunietur. non autem ab aliquo actiuo principio naturali.
¶ Secundo dico quod resurrectio erit naturalis secundo modo. quia anima est perfectio naturalis corporis dispositi. et corpus reformatum et dispositum est in potentia secundum inclinationem naturalem ad animam: vt perficiatur ipsa. vnde non erit violenta resurrectio nec neutra: sed naturalis isto modo Naturaliter enim sic vt primo anima perficiet corpus et concurret cum eo ad causandum vnum per se compositum quod est ho.
¶ Tertio dico quod resurrectio non erit naturalis tertio modo. quia non fiet talis vnio al aliquo agente creato. Erit ergo supernaturalis ex agente. quia immediate fiet ab ipso: non ab angelo: nec ab anima ipsa. Non enim seipsam reuniet corpori de facto: sicut nec prima vice vniuit se. Si dicas quod omni potentie passiue naturali in receptiuo aliquo vel subiecto correspondet potentia actiua naturalis creata Alioquin esset frustra. Dico quod non oportet de potentis passiua naturali: eo modo quo naturale accipitur ex habitudine passiui ad formam receptam: et vt distinguitur contra violentum: sed magis vt distinguitur contra supernaturale. et ideo non concludit: vt patet dubium est: an posset esse resurrectio
¶ Sed naturalis isto modo. An scilicet anima posset seipsam reunire corpori. et dicunt aiqui quod sic. quia ad hoc vt seipsam faceret presentem corpori vt videtur. sed corpori sic reparato posset anima seipsam face re presentem illi corpori. quia posset mouere seipsam ad tale corpus secundum illam potentiam motiuam non organ cam: qua potest vti separata existens. ergo etc. Secundo etiam: quia nullum videtur inconueniens quod vnum talem respectum vnionis extrinsecum in sua virtute contineat. et per consequens quod possit ipsum causare et seipsam suo corpori reunire.
¶ Sed mihi videtur dicendum cum doctoribus communiter quod anima non potest se ipsam corpori vnire: nec reunire.
¶ Ad hoc adducuntur alique rationes. prima est ista. omne illud quod potest animam corpori vnire: potest totam humanitatem causare: vt videtur. sicut quod potest in formam ignis ipsam vniendo materie: potest in totam substantiam ignis producendo ipsam: sed anima non potest causare effecti ue totam humanitatem: licet possit ipsam causare / sicut forma eius intrinseca probatio. quia causa effectiua totalis equiuoca est est simpliciter nobilior et perfectiorsuo effectu sicut alias probaui. anima autem non potest esse nobilior simpliciter tota humanitate: sicut nec aliqua pars potest esse nobilior suo toto. quare etc.
¶ Secundo quia materia et efficiens compositi substantialis per se vnius non coincidunt: nec etiam forma. vt videtur nam sicut nulla substantia per se vna producit seipsam: ita nec aliquid intrinsecum sibi producit eam. sed si anima seipsam reuniret: efficeret hominem compositum. ergo etc.
¶ Tertio quia anima libere se vniret ex imperio voluntatis. et per consequens pari ratione posset se non vnire vel reunire: quantumcunque presens esset: et qua ratione posset se non vnire: eadem ratione seipsam separare prius vnita: et et iterum reunire quando vellet. quia in potestate liber tatis sue haberet talem respectum vnionis: vt poneretur in re vel non. quod non videtur quod babile. quare etc.
¶ Quarto quia angelus non potest aliquam formam vnire materie. ergo multominus anima seipsam vel aliam. dicas ad primam rationem quod non semper
¶ Si oportet causam totalem equiuocam esse simpliciter nobiliorem effectu totali: sed tantum termino formali: sicut non oportet calefaciens equiuocum esse simpliciter nobilius toto calefacto: sicut licet sol calefaciat hominem: non tamen est nobilior homine et toto composito ex substantia hominis et calore: sed bene est nobilior calore. Sic in proposito anima non esset nobilior tota humanitate vel homine composito: sed tantum esset nobilior ipsa vnione.
¶ Simiter si dicas ad secundum quod forma et efficiens non coincidunt: quando forma compositi de nouo producitur: sicut fit per genenerationem: sed si forma preexistat: sicut in proposito: potest esse efficiens non obstante quod sit intrinseca pars totius: sicut etiam subiectum preexistens potest esse causa effectiua totius compositi ex subiecto et accidente. patet in his que mouent seipsa.
¶ Similiter etiam contra tertiam. quia non oportet quod illud quod potest vnire formam materie: et causare totum compositum ex materia et forma vel ex subiecto et accidente siue naturaliter siue libere vt in agentibus a proposito possit formam a materia separare vel accidens a subiecto vt patet. igitur similiter in proposito.
¶ Similiter quarto. quia natura in principio inducit dispositionem corporis ne cessitantem ad animam. igitur potest: vt videtur animam primo vnire et pari ratione reunire: sed tale principium naturale non potest esse nisi anima. ergo etc. ista dici potest. Ad primum non est simid le de toto composito ex subiecto et accidem te: et de per se vno composito ex materia et forma. Nam sicut probaui in secundo: secundum dicit et addit vltra partes tertiam entitatem compositi per se causabilis a generante. non sic autem oportet de compositoaccidentali.
¶ Ad secundum dicendum quod siue forma preexistat secundum durationem siue non: dici non potest: quod sit compositi causa effectiua: sicut probatum est in precedenti ratione. Nec est simile de composito vnoper accidens: cuius pars potest esse causa et de composito per se vno propter rationem predictam
¶ Ad tertium dicendum quod si agens liberum esset causa vnionis forme per se subsistentis naturaliter: cuius est anima: sicut posset esse causa vnionis: ita et separationis. sic autem non est de aliqua forma inducta siue per naturam: siue per artem. quia omnis talis vel est forma substantialis: vel est acciden talis: que non potest naturaliter per se subsistere.
¶ Ad quartum dicendum quod natura non inducit aliquam dispositionem simpliciter necessitantem ex natura rei ad animam habendam sed tantum ex pacto diuino: quod pepigitcum natura. Et ideo non oportet quod possit inducere animam vel ipsam vnire corpori: sed deus siue prima vice siue secunda. pretereas etiam quia anima vel natura in resurrectione non inducet illam dispositionem corporis necessitantem ad animam: sicut nec in principio inducebat: sed ipsum generans vel deus etc. Hec de primo articulo principali.
¶ Quantum ad secundum arti. An scilicet resurrectio quantum ad omnia illa tria possit esse in instanti: et primo de recollectione puluerum an posset esse in instanti. Et dicunt aliqui quod sic:m bato quod fieret per motum verum. quia motus diuiona virtute potest esse in instanti: non solum mutatio instantanea vt generatio.
¶ Quod autem motus possit esse in instanti probatur. Tum quia motus est idem essentialiter cum termino quantum ad totum illud quod dicit: vel importat principaliter. Sicut enim esse est idem cum eo quod est: ita et fieri: putanotus est idem cum eo quod fit puta cum forma. Et ideo aristo. 7. phisicorum dicit quod motus est de genere termini ad quem vadit et distinguit ibi species motus secundum terminos. Et commentator tertie phisicorum dicit quod secundum opinionem veriorem motus est forma fluens. terminus autem motus potest esse in instanti. ergo etc.
¶ Tum quia motus essentialiter distinguitur a successione: sicut subiectum a pro pria passione: et est prior naturaliter ipso. et per consequens deus potest ipsum facere sine sua successio ne. et sic in instanti.
¶ Tum quia secundum commentatorem liii phisicorum. successio non est in motu nisi vel propter resistentiam mobilis ad motorem: vel medii id mobile vel ad motorem: que omnes cause finaliter reducuntur ad vnam: puta ad impotentiam mouentis. cui aliquid resistit in mouendo. sed diuina virtus perfecta est et infinita cui nihil resistit: nec resistere potest. ergo etc.
¶ Tum quia per naturam potest fieri vt aliquid accipiat maiorem locum vel minorem quam prius in instauti: puta quando ex aliquo corpore denso generatur rarum: vt quando ex terra generatur ignis vel econuerso: in instanti generationis: materia prior accipit maiorem vel minorem locum. minorem: quando condensatur maiorem quando rarefit vel generatur corpus rarum. Et similiter etiam quando talis materia condensatur vel rarefit. et ita accipit maiorem vel minorem locum et corpus circunstans in instanti concurrit vel expellitur. et sic mouetur in instanti ne sit vacuum in natura per tempus. Similiter etiam corpus quod geneneratur est alterius figure: et ita occupat eius materia alium locum quam prius in instanti: sicut patet deus corpore formato ex semine. Et similiter patet quod aliquid occupat maiorem locum quam prius in instanticonuersionis alimenti in carnem: in quo nutritur simul: et accipit maiorem quantitatem: et per consequens occupat maiorem locum: sed omnia ista non fiunt nisi per motum localem. vt videtur. igitur potest esse in instanti. Dicunt igitur isti quod posito quod recollectio puluerum fieret per motum localem: adhuc posset fieri a deo in instanti: vt videtur t quod nullo modo penitus et Alii dicu est iam a virtute diuina potest fieri talis recollectio puluerum et translatio de loco ad locum in instanti.
¶ Tum quia non potest fieri talis translatio nisi per motum localem et mutationem ad vbi. Aliter enim non est intelligibilis: sed impossibile est quacunque virtute fieri motum localem in instanti secundum philolophum. vi. phisicorum et commentatorem. iiii phisicorum de vacuo. nam alias in vacuo posset esse motus: quod est impossibile simpliciter.
¶ Tum quia si talis recollectio fieret in instanti: sequeretur quod simul puluis ille et idem corpus esset in principio spacii in medio et extremovel termino: quod est impossibile: et implicat contra tradictionem.
¶ Tum quia ad hoc sequeretur ime possibile in natura scilicet vacuum esse per tempus llud spacium vel illum locum: a quo transferretut ille puluis in instanti. non enim potest repleri alio cor pore moto ad ipsum in instanti. quia motus non potest fieri in instanti. vacuum autem in natura est simpliciter impossibile. ergo etc istarum opinionum vide¬
¶ Sed neutra tur michi vera. Prima enim fundatur super aliqua falsa: scilicet quod motus sit idem essentialiter cum forma terminante. Nam oppositum huius ego probaui pluries et specialiter in primo distinctione. xiii. in illa questione vtrum generatio et spiratio actiua distinguantur in diuinis. Secundum falsum est: quod successio sit passio motus quasi vel aliquid essentialiter distinctum a motu. Oppositum enim huius probaui in primo distinctione. xix. in illa questione vtrum equalitas sit in diuinis. Tertium falsum est quod motus possit esse in instanti. Nam oppositum huius probaui in secundo distinctione. x. in illa questione vrum angelus posit moueri localiter. Unde dico quod sicut impossibile est a quacunque virtute quod motus cum sit essentialiter et ex se intrinsece successiuus fiat vel sit in insianti: sicut etiam quod generatio vel mutatio instantanea fiat vel sit in tempore: ita impossibile est simpliciter quacunque virtute: quod illa recollectio puluerum fiat in instanti per motum localem: qui vere et proprie dicitur motus prout motus distinguitur contra simplicem mutationem.
¶ Secundo dico contra secundam opinionem quod ipsa supponit vnum. falsum scilicet quod non possit fieri recollectio puluerum nisi per motum localem qui est essentialiter et vere et proprie motus et quid successiuum distinctum a simplici mutatione. Potest enim aliter fieri puta per mutationem instantaneam de loco ad locum: sed illa mutatio non esset vere motus sicut deus in instanti potest causare albedinem imcorpore non per motum: sed per simplicem mutationem corporis in instanti: ita in aliquo corpore potest causare in instanti vnum vbi nouum in alio loco non per motum sed in instanti: nec implicat hoc contradictionem aliquam: quod in toto tempore precedenti illud instans sit corpus in priori loco et in instanti terminato illius temporis fiat et fit in alio leco non manens in priori loco vel etiam manens inipso quia sicut dictum est supra: deus potest facere vnum corpus in pluribus locis simul: et patet in cor pore christi propositum. Sicut enim facit deus quo corpus christi praesens sit in instanti in altari manent cum hoc in celo: ita posset facere quod non manens incelo. et totum in instanti. et talis mutatio instantanea est: quando ponitur terminus in instanti: et si mul cum termino pro illo instanti: quare etc. Ita diceretur quod translatio pulueris de loco ad locum vi tute diuina posset esse in instanti. Nec est imaginam dum sicut vnus imaginatur quod in toto tempore precedenti sit in priori loco: et in tempore sequenti sit: et quiescat in alio loco in instanti vero mediato copulatiuo amborum mutetur ad posteriorem locum sic quod non sit in illo: sed imaginandum est quod in illo instanti mutatur ad vbi in illo loco et est in illo loco. sicut materia in instanti generationis simul mutatur ad formam: et est sub forma: vt patet.
¶ Et ita dico absolute loquendo quod virtute diuina saltem pulueres possent recol ligi in instanti licet non per motum: sed per simplicem mutationem instantaneam. vtriusque opinionis. Ad
¶ Ad motiuum motiua prime dico ad primum quod motus non est idem cum forma terminante nec perfecta nec imperfecta. Et si esset idem cum impefecta eadem ratione cum perfecta. quia perfecta siacquiritur per motum: sicut imperfecta. Quando dicis quod esse est idem cum eo quod est dico quod verum est sed non est simile de fieri et eo quod fit. Nam sicut patet manente eo quod est: oportet quod maneat ipsum esse: et ipsum esse non est via in id quod est. sed manente eo quod fit non manet fieri vniuersaliter loquendo et precipue fieri quod est motus. Patet et in artifi cialibus: vt manente domo non manet propter hoc edificatio. Nec manente albedine manet dealbatio vel dealbari: et ideo non valet. Similiter etiam quoid additur quod motus diuersificatur specie secundum generaterminorum ad hoc alias est responsum. Et patet ex intentione Aristotelis quod nichil valet ad propositum eorum. Non enim Aristoteles posuit motum diuersificari secundum genera generalissima sicut et terminos: sed secundum species infra genus suum. et per consequens non posuit motum esse idem cum termino: qui variatur vel diuersificatur secundum genus suum genera lissimum. Alterius enim generalissimi sunt quanti tas qualitas et vbi: sicut patet. Ad commentatorem dico quod corrigit dictum suum quinto phisicorum vbi dicit quod motus non est nisi transmutatio. et per consequens non est forma ad quam terminatur.
¶ Ad secundum dico quod accipitur falsum. Nam si cut permanens per propriam naturam intrinsecam est permanens et non per aliquid additum: ita suc cessiuum est successiuum. et ita impossibile est quod suc cessio sit passio motus essentialiterdistincta ab ipso sicut ostensum est in primo.
¶ Ad tertium dico quod successio non est in motu ex causa intrinseca nisi exaltera illarum causarum. sed dico quod semper succet sio est in motu ex propria natura intrinseca vndecunque fiat et a quocunque causetur. ita quod successio quam doque est in motu ex causa extrinseca et intrinseca simul. quandoque ex altera tantum: vel ex natura intrinseca. Et dico quod semper in motu est successio ex natura propria intrinseca saltem. et impossibile est esse motum nisi in successione et successiuo: sicut im possibile est esse hominem nisi rationalem.
¶ Ad quartum dico breuiter quod illa sunt possibilia in instanti: sed non per motum proprie accipiendo: sed vel per mutationem simplicem: si presupponatur subiectum secundum durationem vel simplicem causationem seu acceptionem / si non praesupponatur subiectum secundum dura tionem siue a deo: siue a natura: vnde quod accipitur ibi quod illa non sunt possibilia nisi per motum localem proprie accipiendo motum: falsum est. et hoc satis superius in positione huius arti. fuit declaratum. Talia enim non possunt fieri per motum in instanti: nec a natura:m nec a deo. Et si dicas quod deus potest facere vnum corpus in instanti esse in principio medio et termino alicuius spacii. et sic mouere ipsum in instantiDico quod illud non posset facere per motum. et ideo nec motum posset tacere in instantialterius opinionis quae pro¬
¶ Ad primumi bat quod nullo mon possibile est puluerem transferri in instanti dico quod immnec oportet quod sit per motum. immo impossibile est quod per motum. nec omnis mutatio ad vbi est proprie motus: sicut nec omnis mutatio ad qualitatem est proprie motus: qui dicitur alteratio sed est aliquando et potest esse mutatio instantanea sinplex vt dictum est supra.
¶ Ad secundum dico quod non sequitur illud: sed sequitur quod in toto tempore precedenti esset corpus in primo loco: et in illo instanti subitanee mutationis esset in alio loco sibiequali. Dico tamen vltra quod virtute diuina possibile est idem simul esse in pluribus locis. et ita simul esse in principio medio et termino. sed non per motum vnum continuum in instanti: sed per plures simplices mutationes: vt dictum est supra.
¶ Ad tertium dico quod per naturam non est possibile vacuum. quia natura non expellit corpus de vnoloco: nisi inducendo vel introducendo aliud. dico tamen quod per naturam possibile est aliquam mutationem instantaneam: vel acceptionem maioris vel minoris loci fieri in instanti. et ita subintroduci vel expelli virtute nature aliquod corpus in instanti. Sed virtute diuina dico quod possibile est fieri vacuum et ita moueri vnum corpus de vno loco: sic quod non introducatur ad aliud corpus. Et secundum aliquod fuit factum in conceptione christi: quando fuit materia sanguinum virginis condensata ad formatio. nem corporis Christi et sic occupauit minorem locum quam prius. tamen non fuit statim subintroductum illi loco aliud corpus. Non curo de hoc. scioquod possibile est virtute diuina vacuum esse in natura mouendo vnum corpus de loco vel anichilando ipsum vel corrumpendo: et nullum aliud sub introducendo. Si queras an in vacuo possit facere motum de hoc dictum est in secundo distinc. xiii. in illa questione. vtrum angelus possit localiter moueri. Et praeterea ad istud argumentum dico secundo quod non oporteret fieri vacuum. quia posset in instanti aliud corpus a deo introduci: vt dictum est: licet non per motum. sic de recollectione puluerum: an possit esse in instanti.
¶ Deus reformatione vero corporis quantum ad corruptione pul ueris et introductionem forme substantialis pulueris in materia pulueris planum est ex praedictis quod non potest esse in tempre et potest esse in instanti sicut nec generatio vel corruptio substantialis et quecunque mutatio instantanea. Similiter quantum ad dispositiones precedentes dico quod possunt haberi vel in tempore per motum: vel in instanti per mutationem et nullo modo in instanti per motum nec in tempore per simplicem mutationem. Quod autem inductio forme substantialis non possit esse in tempore: sed in instanti patet: quia forma substantialis simplex est: sic quod ad ipsam non potest esse actio vel passio successiua nec motus. Non enim suscipit intensionem et remissionem: nec habet partes secundum quas possit attendi successio in acquirendo sed quicquid habetur de ipsa in instanti habetur. Est tamen dubium vtrum deus posset conseruare per tempus generationem: quam causat in instanti. Et puta quod repugnat non ex impotentia dei: sed ex natura rei: sicut et motum fieri in instanti.
¶ Quam tum vero ad animationem corporis et infusionem anime rationalis: quod est vltimum et perfectissimum in resurrectione: dico quod illa non potest esse in tempore: sed in instanti est vel in mensura indiuisibili multo fortiori ratione: sicut patet. quia simplex est tota liter non habens partem et partem omnino: nec gradum: et gradum secundum que posset attendi aliqua successio iminductione vel infusione ipsius. Hec de secundo articuso principali.
¶ Quantum ad tertium articulum quid erit defacto dico quod recollectio puluerum erit in tempore et fiet. quia per motum fiet et ministerio angelorum secundum auctoritatem christi superius allega tam.
¶ Secundo dico quod reformatio corporis et corruptio pulueris fiet in instanti non precedente alteratione dispositiua: que sit vere motus sed et materia pulueris in instanti disponetur ad formam corporis et in eodem instanti forma pulueris corrumpetur: et forma corporis inducetur vel potius educetur a deo.
¶ Tertio dico quod animatio erit in instanti eodem. Unietur enim anima a deo corpori ipsi in eodem instanti in quo formabitur corpus. Ex quo patet quod illa animatio non erit vere et proprie mutatio. quia cor pus non preexistit sibi secundum durationem: sed tantum secundum naturam. Sed quo tempore vel instanti fient ista: et si resurrectio omnium erit in eodem tempore vel instanti¬
¶ De recollectione puluerum ipsorum mortuorum precedentium dico quod fiet in tempore satis breui precedente instans reformationis et animationis eius. Sed in quo instanti diei naturalis fient ista. Dicitur quod ex scriptura nec ex auctoritatibus sanctorum certitudo habetur de isto: sed secundum dispositionem et situm loci in quo fiet ista resurrectio. puta vallis iosaphat vel quantum ad vallem totam vel quantum ad partem quae sufficiet ad capiendum reprobos. quia electi non erunt in terra: sed ibunt obuiam christo in aera. Po¬ test dici quod vel in hora illa diei seu instanti in quo christus surrexit vel consimili vel quando pylatus adiudicauit eum morti. et tunc iudicabit ipse: vel quamdo expirauit in cruce: vel quando ascendit in caelum: quando dictum est sicut vidistis eum ascendentem imcelum: ita veniet. mortui suscitabuntur. nec est dicendum loquendo probabiliter quod media nocte: sicut aliqui dicunt: accipientes hoc ex illo. Math. xxyMedia nocte clamor factus est. Tunc surrexerunt omnes etc. Et prime ad Thessalo. v. dies domini sicut tur ita veniet. et multis aliis similibus que possunt ad hoc haberi. Sed exponendum est media nocte proincerta hora. Nam probabile est quod et reprobi et electi sint in loco illuminato: et tempore diei artificialis ad confusionem reproborum et gloriam electorum quia reprobi videbuntur et ab electis et ab inuicenet similiter electi. Sed fiet vel erit ne resurrectio omnium in eodem instanti videtur dicere apostolus / prime ad thessalo. 5. et August. etiam tractando verba sua quod non. sed resurrectio eorum qui inuenientur mortui in aduentu iudicis precedet duratione resurrectionem illorum qui inuenientur viui: et illi viui secundum verba apostoli prius rapientur obuiam christo. et ibi vt probabile est secundum Augustinum morientur. et subito postea resurgent. vnde dicit Augu. sic. si sanctos qui rapientur christo veniente: viuentes eique obuiam rapientur: crediderimus in eodem raptu de mortalibus corporibus exituros: et eadem mox in immortalia redituros: nullas in verbis apostoli patiemur angustias. Hoc etiam expresse videtur dicere aposto lus. Mortui inquit qui in christo sunt: resurgent primi. Deinde nos qui viuimus etc. vbi secundum Augu. apostolus in seipso et in illis qui secun viuebant: voluit exprimi: et intelligi illos qui tunc sunt victuri: et in aduentu iudicis inuenientur viui. hec de tertio articulo.
¶ Ad primum principale argumentum patet quomodo resurrectio erit in instanti in momento vel ictu oculi: si accipiatur vel pro instanti proprio vel tempore valdebreui.
¶ Ad secundum generatio quantum ad id quod est in instanti est: sicut et inductio forme substantialis Ita dico de resurrectione. sed quantum ad motum praeuium non est in instanti: sic nec resurrectio quantum ad collectionem puluerum.
¶ Ad tertium dico quod collectio puluerum non fiet immediate a virtute diuina: nec in instanti: sed fiet ministerio angelorum. Sed plus petit argumentum. quia videtur probare quod collectio puluerum etiam per motum posset esse in instanti. quia si tanta virtus in tanto tem pore et cetera.
¶ Dico quod aristo. vel non accipit ibiproprie motum vel mouere: vt motus distinguitur contra mutationem. sed vt dicit aliquid communead motum et mutationem. et tunc verum est quod virtus infinita dei potest mutare in instanti ad illud: ad quod natura non posset nisi in tempore. vel si ac cipit proprie motum sua regula non cogit: nisi faciendo vnam ypothesim falsam: scilicet quod motut ex parte sua non repugnet fieri in instanti. Et tunc verum esset quod a virtute infinita posset fieri in instanti: Et tunc non plus habetur ex regula Aristo. nisi quod ex parte virtutis infinite: vel ex aliqua impotentia dei non repugnat motum fieri vel esse in instanti: licet hoc repugnet ex parte ipsius motus / et nature motus: quare etc. in oppositum quod probat re¬
¶ Ad primum surrectionem quantum ad reformationem corporis et animationem non posse esse in instanti. dico quod in eodem instanti puluis corrumpetur et corpus reformabitur et animabitur et in toto tenpore precedenti puluis habebit suum esse: sicut determinatur in generatione et corruptione. viii. phisicorum a philosopho. Quando dicis quod esse pulue ris est finitum et determinatum: et ita habet vltimum instans sibi correspondens: sicut et primum. Dico quod euum mensurans vel quasi mensurans esse rei permanentis simplex est et indiuisibile: et idem cum re ipsa. et ita coexistit et in instanti temporis et tempori et ipsi in stanti: in quo producitur illa res vel cui coexistit resin suo produci: et tempori postea in quo durat: et est. Et sicut res finita est et suum esse: ita et euum: et cessat cum re ipsa in instanti terminatiuo illius temporis: cui coexistebat quando erat Et ita licet tempus illud sit finitum et esse rei permanentis: non tamen ips esse correspondet vltimum instans illud terminatiui predicti temporis: sed magis correspondet suo non est se post esse: in quo simul instanti id quod generatur accipit esse et sibi attribuitur illud instans: non autem ipsi non esse corrupti. Unde et philosophus. viii phisicorum dicit: quod instans est posterioris passionis Nam licet in eodem instanti corruptum non sit: et generatum sit: tamen dicitur posterioris passionis. quia noesse proprie non mensuratur sed esse magis. Ex qui bus patet quod non oportet instans esse immediatum instanti sed tepori. Ad confirmationem dico quod maiorest falsa. Ita enim permanens potest coexistere tem pori: sicut instanti nec est verum quod non habeat coexistere tempori: nisi quia instanti. et ita non oportet quod suo esse vltimo correspondeat instans sicut magis est declaratum in solutione precedenti: nec quod instans sit immediatum instanti
On this page