¶ Uidetur quod non. quia math. v. dicitur: non veni souere legem: sed adimplere. sed circuncisio fuit de precepto legis mosa yee. ergo non fuit euacuata per christum: nec per baptismum a christo institutum.

¶ Secundo sic. si circumcisio fuit euacuata per baptiimum: tunc circuncisio nihil valuit post institutionem baptismi. sed hoc est falsum: sicut patebit infra. Et gen. x vii. Data est circuncisio ipsi abrahe in fedus sempiternum ergo etc.

¶ Tertio sic. nullus inferior habet auctoritatem vel potestatem reuocandi legen sui superioris. sed lex de circuncisione fuit lex diuina. erge cum non legatur alicubi in scriptura ab ipso reuoca. ta: sequitur quod a nullo sit reuocata. immo potius peripsum confirmata. Unde et toto tempore vite sue mortalis secundum legem et cerimonias legis vixit. quia patet in cena sua de esu agni paschalis. quare etc Io. IIIi. nisi quis renatus fuerit

¶ Contra ex aqua et spiritu sancto etc. et in pluribus locis de baptismo dicitur hoc. sed hoc noesset: nisi baptismus euacuasset circuncisionem quia alias non esset baptismus necessarius. ergo etc.

¶ Confirmatur per apostolum ad galathas quiam to si circuncidimini: chrisius nihil vobis proderit. ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo supposito quod baptismus sit sacramentum noue legis inquiram de diffinitione vel descriptio. ne eius.

¶ Secundo de materia et forma verborum ipsius.

¶ Tertio de euacuatione circumcisionis et aliorum lega lium per baptismum. et alia quae sunt pertinentia ad legenm nouam. cuius baptismus est primum sactrm.

¶ Ultimo ad rationes

¶ Quantum ad primum articulum magister describit baptismum. quod baptismus et tinctio. id est ablutio corporis exterior facta in adsub forma verborum prescripta.

¶ Ad cuius intel lectum notandum est quod sacramentum baptismi de scribitur hic magis quantum ad suum materiale quam quantum ad suum formale. nam formale in totali sacramento sicut dictum est supra est respectus rationis: qui est respectus signi ad gratiam consequendam. Materiale vero in sacramento baptismi est ipsa ablutie in aqua: et verba determinata que dicentur infrar licet respectu ablutionis verba possint dici forma. quia verba inter signa optinent principatum secundum Aug. II de doctrina christiana. et quia verba etiam determinant et modificant ablutionem ipsam. Materiale igitur baptismi est ablutio in aqua naturali cum forma verborum prescripta et determinata

¶ Secundo notandum est: quod descriptio magistriprecipue sustineri posset: si totum materiale sacramenti baptismi esset ablutio ipsa ita quod verba non essent pars materialis: licet non nisi concurrentibus verbis sacramentum esset perfectum. tunc enim esset vera predicatio: quod baptismus quantum ad suum materiale est ablutio vel tinctio in aqua. predicando inrecto vnum de alio: et ponendo in obliquo verba que concurrunt. cum forma inquit verborum prescripta. Si autem non sit ipsa ablutio totum maieriale baptismi: sed pars tantum et verba sint alia pars materialis. sicut magis videtur probabile: et secundum mentem aug. dicentis super Io. quod accedit verbum ad elementum: et fit sacramentum: tunc non videtur ita faciliter ista predicatio sustineri: quod scilicet baptismus est ablutio. quia pars integralis non predicatur de toto in recto: vt videtur. Et tunc potest dici: quod non est propria predicatio tamen verificari potest aliquo modo. praecipue quia accipitu alia pars licet in obliquo. cum forma inquit verborum praescripta. sicut diceretur et concederetur secundum comem vsum et modum loquendi saltem licet minus proprie: quod domus est fundamentum cum tecto et pariete.

¶ Tertio notandum est: quod materiale sacramenti baptismi proximum et immediatum super quo immediate fundatur respectus signi quod est formale in baptismo: non est aqua ipsa sed magis ablutio in aqua. Et magis ablutio ipsa vt ab aliquo agente cum intentione: quam vt in abluto suscipiente: sicut dicit vnus. tamen videtur posse dici quod bene vt est abluti passiue: licet non nisi ab alio abluete. quia magis significat ablutionem anime: vt est abluti: quam vt al abluente. Ablutio igitur siue actiue siue passiue ac cepta ( non curo ) est materia proxima. non sic autem aqua quia non nisi mediante ablutione. vnde et aqua secundum se non habet rationem baptismi. Ex quo patet dubitatio bernardi asinina: quam mouit quasi asinus bibendo aquam biberet baptismum. Non enim asinus bibit baptismum: licet bibat aquam. sicut patet ex predictis. quare etc. Sic ergo patet de descriptione baptismi quantum ad suum materiale data a magistro.

¶ Si autem velimus describere baptismum quantum ad suum formale concernendo tamen materiale suum: sicut et intentiones secunde in concreto diffiniuntuvel potius describuntur ponendo quod vtrumque tam vet bum quam ablutio pertineat intrinsece ad materiali baptismi tunc potest sic describi. Baptismus est sen sibile signum siue sacramentum ablutionis in aqua facte cum determinata forma verborum ab alio proferente simul verba cum ablutione ex debita inter tione circa hominem aliqualiter consentientem vel saltem non dissentientem: efficaciter significans ex institutione diuina ablutionem anime a peccato per gratiam. Si autem teneatur quod sola ablutio sit meteria le baptismi: adhuc eodem modo potest describi. Non tamen intelligendum est: quod verba intrinsece ad materiale baptismi pertineant. Qualiter autem particule praedicte sint necessarie ad descriptionem baptismi: magis specialiter apparere potest ex multis que stionibus: que possunt fieri de baptismo: sicut quantum ad aliquas inferius apparet. Per hoc enim quod dicitur sacramentum ablutionis in aqua: distinguitur baptismus ab aliis sacramentis. Et debet intelligi de aqua naturali et vsuali: sicut dicetur infra. Cum determinata forma verborum ponitur: quia alioquin non haberet ablutio efficaciam. Et intelligendum est de determinatione necessaria quantum est ex parte sacramenti: non autem ministri. Per hoc quod dicitur facta ab alio: ostenditur quod nullus potest se ipsum baptisare. Per hoc quod dicitur proferente verba simul cum ablutione: ostenditur quod necessarium est ab eodem fieri verba et ablutionem simul: eo modo quo possunt esse simul. Cum debita intentione ponitur quia necessaria est intentio faciendi saltem quod facit ecclesia: actualis vel virtualis: sicut dicetur infram et in ministro. Sed circa haminem debet fieri talis ablutio. quia si tunc aliquid aliud fieret: nihil fieretur in eo. Et aliqualiter consentientem. quia si dissentiret: nihil fieret. vel non dissentientem: sicut in paruulis. Significans efficaciter etc. patet quare ponitur ibi: sicut dictum est supra de sacramento in communi. Quod autem in fine subiungitur. Absolutionem anime a peccato per gratiam: exprimit effectum baptismi. Et debet intelligi principaliter de peccato originali. licet bene etiam deleat baptismus peccata actualia baptisati quia vnum mortale peccatum sine alio non deletur. Hec de primo articulo

¶ Quantum ad secundum articulum dico primo de materia in qua debet fieri ablutio baptismalis: quod debet esse aqua vera naturalis et vsualis. Unde nullus alius liquor est materia baptismi. Et ratio precisa est. quia sic est dictum et ordinatum a christo nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu sancto etc. Ad hoc autem congruentie ad ducuntur. Tum quia aqua talis est naturaliter frgida. lucida vel limpida. fluida. et communis. baptis mus enim reprimit ardorem concupiscentie: et immittit fulgorem intelligentie vel fidei. similiter deducit ad patriam similiter etiam est de precepto communi omnibus. Et ita oportet: quod fiat in materia communi. Et similiter purgat et abluit a peccato: sicut aqua a sorde corporali.

¶ Ex predictis patet. qu nec aqua artificialis aliqua: nec aliquis liquor que est alterius rationis ab aqua naturali et elementa ri: est materia baptismi. Unde nec vrina: nec spu¬ tum: nec quicunque humor mixtus: prout mixtum distinguitur contra elementum: nec etiam grando: vel nix: quandiu manent in forma propia: nec vinum: nec oleum: nec purea si perdat formam aque: sunt materia baptismi. Quod autem aqua artificialis non sit materia baptismi. patet. Tum quia est alterius rationis simpliciter ab aqua naturali. Tum quia habet semper alias et alias proprietates naturales consequentes. Tum quia non fit secundum processum nature determinatum ad gene tationem aque vere naturalis. sed magis per artificium ex quocumque non seruato processu nature. impossibile est autem quod ab agente creato fiat aqua vere naturalis: nisi secundum processum nature. patet octauo metha. Tum quia aqua artificialis fit virtute ignis decoquentis et resoluentis humorem a corporibus mixtis: sicut a rosis vel huiusmodi. Ignis autem non videtur esse causa sufficiens ad generandum sic immediate de corporibus mixtis aquam elementarem. Et hoc com firmatur per philosophum. 4. metheororum. sciant

¶ inquit ) artifices alchimie speciem rei mutare non posse. Unde et videtur posse dici: quod aurum artificialiter factum non est verum aurum naturale: licet multas conditiones habeat auro similes.

¶ Dico igitur quod talis aqua artificialis puta rosacea vel huiusmodi non est aqua elementaris nec corpus simplex: sed potius corpus mixtum: nec eiusdem speciei per consequens cum aqua naturali. Si dicas: quod per artem potest fieri vera aqua naturalis: et etiam verum aurum applicando actiua passiuis: sicut incantatores pharaonis fecerunt veras ranas naturales applicando actiua ad passiua. Similiter miscibilia possunt resolui a mixto et separari: primo de generatione. ergo a corpore mixto potest resol ui per artificium vera aqua naturalis. Similiter etiam quia sicut patet secundo metheo. aqua artificialis subtilior est quam naturalis. ergo non est corpus mixtum. sed potius simplex elementum. ergo naturalis.

¶ Dico ad primum quod bene possibile est: quod demon vel angelus bonus applicet conuenientia acti ua passiuis. et sic generetur aqua naturalis. Et ita aliquo modo per artem applicando conuenientia actiua: que nouerunt: conuenientibus passiuis: possunt haberi aliqua entia vere naturalia. non sic quod ars attingat terminum producendum sed quia sic applicat actiua passiuis. et hoc modo a magis pharaonis immo potius a demonibus vocatis per incantationes magorum fuerunt facte vere rane: se uato tamen ordine et processu nature. quia alias esset impossibile cuicunque virtuti create: licet accelerato propter actiua conuenientia perfecte et proportionaliter passiuis approximata. Sed in proposito de aqua artificiali que fit communiter et habet tur per artem humanam: non videtur quod sit natura lis. resoluitur enim immediate a corpore mixto non seruato ordine et processu nature ad generationem. aque naturalis. Et probabile est hoc. quia homo non nouit vias nec omnia media nature determinata: vt videtur. sed demon vel angelus bene nouit ea quantum ad multa.

¶ Ad secundum dico de philomopho eodem modo: quod bene seruato modo et ordine et processu nature. potest resolui elementum ex mixto: non sic quod elementum maneat in mixto: nisi sicut dictum est in secundo. sed sic quod ex mixto generetur elementum.

¶ Ad tertium dico. quod loquendo de subtilitate praesentiatiua et actiua. a qua artificialis est subtilior aqua naturali: sicut etiam vinum: quod tamen non est aqua. sed non loquendo de subtilitate simplicitatis elementaris. quare etc. Sic ergo aqua naturalis est materia baptismi. Si dicas: quod non. quia humor ille qui fluxit cum sangvine de latere christi per quemfigurata est materia baptismi: non fuit aqua simplex naturalis vel elementaris. sed fuit humor mixtus prius in corpore christi existens. Respondet quod ille humor qui fluxit de latere christi: non fuit flegma vel humor mixtus: sed fuit aqua vera naturalis. et simplex. quod probat. quia absolute dicit Io. euangelista: quod exi uit sanguis et aqua. et qui vidit testimonium perhibuit. hoc autem non dixisset: nisi vera aqua ruislet. Secundo probat hoc. quia alias non fuisset verasimilitudo aque baptismalis. Non enim sacramen tum baptismi confertur in flegmate: sed in aqua Similiter tertio per hoc quod in signum huius admiscetur vino vera aqua conficiendo eucharistiam. Quarto per hoc quod illud fuit figuratum sub moyse per aquan que exiit de silice percussa a moyse sic humor ille de latere saluatoris. Unde sicut alius humorfuit verus sanguis: sic iste ( de quo est sermo ) fuit vera aquaEt de illa aqua dicit quod vel illa aqua fuit in corpore christi miraculose creata: vel de aliquo alio virtute diuina resoluta et facta.

¶ Sed videtur mihi:¬ quod veritas sacramenti baptismi non cogit ad dicendum quod fuerit vera aqua illa. Nam sicut dictum est supra posset dici: quod similitudinarie fluxerunt sacramentade latere christi quantum ad duo principia: saltem propter maiorem similitudinem illorum duorum humorum qui fluerunt cum aliquibus pertinentibus ad ba ptismum et eucharistiam: quam cum pertinentibus ad alia sacramenta. Unde licet humor ille non fuerit veraaqua: tamen potuit habere similitudinem cum aqua velra: in qua ministratur baptismus. Puto tamen magis quod fuerit vera aqua et corpus simplex non mixtum: sicut probabiliter dicit innocentius: et sicut exprimit euangelista. Hec de materia.

¶ De forma verporum necessaria dico: quod necessitas verborum potest attendi vel ex parte ministri vel ex parte sacramenti. Primo modo omnia verba illa sunt necessario de forma de quibus oportet: quod minister dicat ea sine quibus dictis minister non potest vit are peccatum. Secundo modo illa sunt de forma vel borum: sine quibus sacramentum non habet suam efficaciam: sed aliquo eorum omisso nichil fit. Primo modo dico: quod hec est forma verborum necessaria in ecclesia romana et latina ministrando solen niter sacramentum baptismi. Ego baptimo te innomine patris et filii et spiritus sancti. Et hoc habetur extra de baptismo et eius effectu. si quis etc. vbi dicitur sic: si quis puerum ter in aquam merserit in nomine patris et filii et spiritus sancti: et non dixerit: ego bapiimo te in nomine patris et filii et spiritus sancti non est puer baptimatus. vt patet. quod ista forma imposita est ministris romane vel latine ecclesie. qui habent ex officio et solenniter baptimare.

¶ Apud grecos autem est alia forma quantum ad aliqua verba exprimentia ministrum et actum et recipientem. cuius causa accepta est ex dictis apostoli prime ad chorinth. primo. hoc autem dico: quod vnus quisque vestrum dicit: ego quidem sum paulus. egevero cephe etc. gloriabantur enim de ministris bapti mantibus. et redarguit eos apostolus dicens: diuisus est christus etc. propter quod ordinatum fuit in ter grecos ad scisma tollendum: ne minister exprimeretur: nec actus in indicatiuo modo poneretur: sed in optatiuo quia tunc minister non significatur esse actor baptismi: sed tantum minister desiderans et orans effectum baptismi conferendum a deo. Et similiter quod baptimatus non exprimeretur per pronomen secunde persone: cui ipse minister sermonem dirigeret quasi baptimatus ab ipso effectum baptismireciperet: sed in tertia persona. Et ideo ordinauerunt: quod diceretur baptimetur seruus christi. licet muto melius: vt videtur: fuisset ordinatum: quod per proprium nomen vocaretur. quia nondum est seruus christi: quando vocatur seruus christi. loquendo de seruitute spirituali: eo modo quo christiani dicuntur serui christi.

¶ De ista autem forma verborum apud ion grecos baptimetur seruus christi. in nomine patris et filui et spiritus sancti potest dici: quod quandiu fuit tol e lerata ab ecclesia romana licita fuit grecis: et pro tempore pro quo instituta fuit durante illa causa diuisionis vel scismatis ad quod vitandum fuit instituta. sed cessante illo scismate potuit iam forma conmunis ecclesie eis fuisse imposita. vel ergo ecclesia romana prohibuit postea illam formam apud eos: quod non inuenitur in aliquo consilio de hoc faciente expressam mentionem. et tunc non est eis licita. vel si permisit siue concessit: licitum videtur eis illam formam continuare et stante tali permissione vel licentia si in consiliis suis particularibus ordinaue runt inter se talem formam esse. seruandam ministrieorum tenentur eam seruare: sicut ministri ecclesie romane formam latinam predictam. Similiter stante permissione romane ecclesie: quod alicubi fiat trina immersio alicubi vna. In illa ecclesia: que determinauit trinam immersionem: fieri minister debet esm facere secundum modum et preceptum prioris ecclesie. In illa que determinauit vnam fieri: miniter tenetur vnam facere. Et est hoc de necessitate ministri.

¶ De forma vero necessaria ex parte sacramenti dico: quod non est eadem quantum ad omnia verba cum forma predicta. Ego baptimo te in nomine patris etc. quod patet. quia greci sub alia forma verborum baptim ani: et tamen baptismus apud eos habet efficaciam: sicut apud nos. Dico ergo: quod minister vel nomen seu vocabulum exprimens ministrum non est de necessitate verborum sacramentiUnde li ego in forma predicta non est de forma nocessaria ex parte sacramenti. sed dico: quod verbum si gnificans actum et recipientem et trinitatem distincte sunt de necessitate sacramenti: siue sic exprimantur sicut exprimunt greci: siue sicut latini. quia non est necessaria talis vel talis expressio determinata. sed sic vel sic possunt exprimi. Et quod non sit necessarium verbum vel nomen ministri: nec determinata expressio actus baptim andi in prima persona: vel recipientis in secunda. sed aliter possunt exprimi: patet ex verbis christi: baptimantes eos in nomi ne patris et filii et spiritus sacti. sed vtrum necessarium sit trinitatem sic exprimi per ista nomina precise: videtur dubium. Tum quia videretur sufficere nomen trinitatis: dicendo in nomine trinitatis. Tum quia aliquando suffecit exprimere nomen christi inquo intelligitur vnguens pater: et vnctus filius: et vnctio spiritus sanctus. patet actuum. II. et in pluribus lo¬ tis alibi. Similiter etiam videtur quod sufficeret: et tantum valeret dicere in nomine genitoris et geniti et spirati. quia ista omnino idem significant.

¶ Dicitur tamen quod protempore moderno necessarium est sic personas exprimere per nomina patris et filii et spiritus sancti in quocumque ydiomate. quia sic est a christo institutum. Ad illud vero de nomine trinitatis dicitur quod non sufficit. quia non significat personas nisi implicite. christus autem voluit eas explicari. Ad aliud de nomine christi dici tur quod in principio surgentis ecclesie dispensatiue fuit factum a deo: vt baptimaretur in nomine christi ad celebrationem et diuulgationem nominis christi sed quia satis diuulgatum est: non oportet modo. nec durat illa dispensatio. Unde nihil fieret modo.

¶ Dicit tamen vnus: quod dubium est: si fieret aliquod vel non. et quod talis baptimatus non esset absolute et simpliciter rebaptimandus: sed sub conditione. De alio vel ad aliud de genitore et genito dicitur quod ista nomina magis exprimunt actus vel origines personarum: quam personas per modum ypostasum subsistentium. Et ita non equipollent illis nomibus patris et filii et scilicet se Breuiter tamen dici potest: quod nihil fieret cum illis verbis. quia christus sic instituit. De multis vero aliis circa formam pertinentibus: puta de substractione vel additione vel transpiotnone vel corruptione verbo rum et huiusmodi quomodo impediant effectum sacramenti: et quomodo non require in communibus scriptis. Hec de secundo articulo principali. articu¬

¶ Quantum ad tertium lum ad uertendum est. quod baptismus non fuit institutus quando iesus a Ioanne fuit baptimatus. quia nec Ioannes ba ptigabat baptismo christi: sed baptismo alio: et non in rorma baptismi christi. Unde et baptimati baptismo Ioannis erant simpliciter rebaptimandi. sed tunc bene insinuauit christus: quod aqua esset conueniens materia sacramenti baptismi. Similiter etiam non instituit christus baptismum: quando dixit nichodemo: nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritu sancto etc. quia non est probabile: quod sacramentum ita necessarium et commune fuerit institutum in camera vel conclaui ex verbo cum vno solo homine vel ad ipsum directo. Nec fuit institutum Math. vlti. Ite docete omnes gentes baptimamtes eos etc. sed potius fuit preceptum apostolis di uulgare ipsum. Nec fuit etiam institutum Ioam. III. vbi dicunt discipuli Ioannis ad ipsum. rabi cui tastimonium perhibuisti: ecce ipse baptimat: et omnes veniunt ad eum. quia post. iiii. cap. dicitur quod iesus non bapti rabat: sed discipuli eius. Et ideo dicendum quod non inuenitur expresse tempus precisum et determinatum quo fuit institutum: sed bene tenetur: quod antequam discipuli sic baptimarent: christus ipsum instituit: cuius auctoritate discipuli baptimabant presupposito procedendum est de cessa¬

¶ Hoc tione vel euacuatione circuncisionis aliorum legalium per legen nouam succedentem et per sua acramenta: quo scilicet tpare cessauerunt et euacuata sunt.

¶ Et de hoc est vna communis opinio quod circunci lo habuit tria tempora: quibus fuit licita. Primum tempus fuit illud in quo erat ipsa circuncisio subprecepto. scilicet ab institutione sua vsque ad mortem christi. et toto tempore illo fuit vtilis: et contulit gratiam. Secundum tempus fuit: quo non fuit necessaria nec vtilis. tamen licita. scilicet a morte christi vsque ad diuulgationem euan: gelii: et gratiam pro illo tempore non conferebat. Ter¬ tium tempus habuit: quo fuit licita conuersis ad fidenex iudeis et etiam ex gentibus habitantibus cum conuersis ex iudeis: nec esset scandalum et scisma intereos: tamen illicita erat pro illo tpere aliis quam conuersis ex iudeis et habitantibus cum ipsis. et durauit illud tempus vsque ad subuersionem hierosol yme et dispersio nem iudeorum inter gentes: quando iam nullus de conuersis potuit scandalimari de contrario. et sic per magnum tempus post diuulgationem euangelii. Quartum tempus habuit: quo simpliciter fuit illicita et mortifera omnis bus post illud tempus dispersionis Et sic suo modo de cessatione aliorum legalium vel obseruatione eorum. Et per ista diuersa tempora secundum predicta saluantur omia: que de ista materia contraria adducuntur: sicut dicunt.

¶ Quod autem toto tempore precedente passionem vel mortem christi circuncisio fuerit efficax et sub precepto: patet quia vsque ad illud tempus erat in remedium contra originale peccatum. et gratiam conferebat. et non erat aliud remedium diuulgatum nec preceptum etiam.

¶ Sed quod post mortem christi vsque ad diuulgationem euangelii non fuerit vtilis nec necessaria: patet. quia in morte christi perdidit virtutem suam. Ex tunc enim non potuit conferre gratiam. Et consum mata fuit in morte christi sicut et alia legalia: que cessare debebant. in signum cuius dixit christus Ioannis xix. appropinquante morte: consummatum est. Si autem queratur ab eis: quid erat faciendum pro illo tenpore paruulis iudeorum: quibus non erat diuulgatum euangelium nec baptiimus: nec circuncisio valebat aliquid: Dicitur quod eis valebat fides paren tum: sicut etiam paruulis de lege nature.

¶ Quod autem licita fuerit conuersi ad fidem ex iudeis et similiter habitantibus cum ipsis. de conuersis ad fidem ex genti bus post diuulgationem euangelii apud eos. patet per hoc quod paulus circumcidit thimoiheum: et intrauit purificatus in templum. primum habetur actuum. xvi. et secundum actuum. xxi. quare etc.

¶ De baptismo autem dicitur quod habuit vnum tempus cosilii: et hoc fuit iempsus ab institutione eius vsque ad mortem christi. ita quod pro illo tempore simul currebat apud iudeos circuncisio subprecepto et baptismus sub consilio. secundum tempus hapuit: quo fuit sub precepto a morte christi et deinceps licet non statim obligauerit post mortem christi: sicut nec aliquod preceptum legis positiue obligat donec fuerit diuulgatum sed postquam fuit diuulgatum euangelium: fuit baptismus sub precepto et obligauit. sicut est modo: ita quod secundum istam viam a tpare mortis christi vsque ad diuulgationem euangelii per predicationem aplorum iudei non erant obligati ex preceptoad circuncisionem. quia inutilis erat. nec ad baptismum: quia non erat diuulgatus. Hec est opinio. est opinio: que arguit contra istos. pri¬

¶ Alia mo quod non est verum: quod circuncisio aliquo tempore fuerit sub precepto: et baptismus simul sub consilio: puta sub tempore immediato ante mortem christi ab institutione baptismi. quia cu iuscunque actus preceptum reuocat aliud preceptum eiusdem actus consilium ponit illud aliud preceptum sub consilio: et non relinquit sub precepto: vt patet. quia consilium diuinum de non nubendo vel contrahedo posuit antiquum preceptum de nubendo vel contrahendo sub non precepto ita quod aliquis potest nubere vel non nubere sine transgressione precepti. sed planum est: quod preceptum de baptismo in lege noua reuoca. uit preceptum de circuncisione: vt patet igitur consilium baptismi ab institutione eius vsque ad mortem christi non permisit secum preceptum de circuncisione: sed ambo cucurrerunt tunc tparis sub consilio.

¶ Si dica tur quod paruulo suffecisset baptismus vel circuncisio sed pater peccasset: nisi circumcidisset. ita quod parentes habebant sub precepto circuncisionem paruulorum suo rum. Contra quia parentes ante octauum diem in quo debebat fieri circumcisio: potuerunt suos paruulos baptimare. cum ergo baptismus sit perfectum et sufficiens remedium: sequitur quod ex precepto non tenebam tur eos de die octauo circuncidere.

¶ Contra illud quod dicitur inter passionem christi et diuulgationem euangelii baptismus fuisse sub precepto. quia nullus aliter se habet ad aliquam legen: nisi quia sibi aliter est permulgata. sed post passionem christi ante diuulgatio nem euangelii lex de baptismo non erat aliter diuulgata quam ante. ergo non plus fuit sub precepto legis tunc temporis: quam ante.

¶ Tertio contra illud quod dici tur circuncisio fuisse inutilis tpare illo scilicet a tpare mortis christi vsque ad diuulgationem euangelii. quia vniformi ter habuit circuncisio vim obligandi et medendi vel curandi. quia non obligabat: nisi quia curabat. sed ipsa habuit vim obligandi vsque ad publicationem alterius precepti de baptismo. quia vsquequo autentice reuocaretur. quod fuit factum per publicationem precepti de baptismo. ergo similiter habuit vim curandi et me dendi. et per consequens illo tempore non fuit inutilis. Item ad idem. Nullus obligatur ad habendum falsam opinionem de aliquo. sed iudei tenebantur pre tempore illo suos paruulos circumcidere: et spem incircuncisione ponere. quia nihil poterat eis constarede euacuatione circuncisionis: nec de precepto baptismi. ergo circuncisio ipsa erat vtilis: vt videtur et licita: immo iudeis necessaria. Tertio quia nunquam fuit homo relictus post peccatum sine certo remedio contra originale: de quo sibi constaret: quod esset certum remedium. sed de alio remedio ante publicationem euamgelii non poterat constare iudeis. ergo constabat eis adhuc de circuncisione: quod esset remedium certum contra originale. et per consequens erat remedium saluti ferum et vtile vt videtur.

¶ Contra dictum vero aliquorum qui dicunt. quod legalia statim a publicatione tuangelii fuerunt mortifera: arguunt. quia actuum. xxi. legitur de paulo: qui ascendit hierosolymam et ibi de consilio Iacobi et aliorum fratrum post quartam synodum factam in hierosolymis purificatus secundum legen ascendit templum. et obtulit pro se sacrificium: et patet quod solemniter in hierosolymis tunc fuerat publicatum euamgelium et preceptum de baptismo quod patet per dictum Iacobi ibidem. vide ( inquit ) quot milia hominum in iudea crediderunt. et omnes emulatores sunt legis. cum ergo paulus euangelio sic publicato in iudea et inter iudeos obseruauerit legalia: videtur quod non fuerunt mortalia statim post publicationem euangelii. et hoc etiam bene dictum est in prima opinione. quare etc.

¶ Dicunt igitur isti aliter. primo quod circumcisio et alia legalia suo modo habuerunt quattuor tempora. vnum quo circuncisio fuit licita necessaria et vtilis. et illud tempus fuit tempus circuncisionis toto tempore legis vsque ad ips institutionis baptismi.

¶ Secundum tempus habuit: quo fuit licita et vtilis: non tamen necessaria nec sub precepto: sed sub consilio currens cum baptismo sub consilio. et illud fuit ab institutione baptismi vsque ad diuulgationem solemnem euangelii. et hoc citius vel tardius factam apud diuersos. Pri¬ ma vero solemnis publicatio fuit die penthecostes post missionem spiritus sancti quando predicatus est baptismus solemniter et apposite sunt in illo die circiter tria milia. Unde pro tempore illo ab institutione baptismi vsque ad diuulgationem euangelii licebat iudeo baptimare paruulum vel circuncidere: licet me lius esset simpliciter baptimare. et vtrumque diuisim poterat valere: vnde siue per circuncisionem siue per baptismum poterat paruulus saluari seu etiam adultus.

¶ Tertium tempus habuit circuncisio: quo fuit licita conuersis ex iudeis et gentibus habitantibus cum iudeis conuersis in iudea. non tamen fuit necessaria nec vtilis et illud tempus durauit in iudea post diuulgationem euangelii per aliquod tempus. licet non sit expressum inscriptura: quando cessauerit illud tempus. Et in fluxu illius temporis paulus circuncidit thimotheum: et intrauit purificatus in templum. et obtulit pro se sacrificium. Non quod poneret specie in istis sed propter morem ecclesie conuersorum. Et vt ostenderetur lex non fuisse mala sicut statim et subito repudiata: sed cum hono re ad sepulchrum deferretur. vnde et conuersis ex gentibus tamen conuersantibus cum iudeis tunc temporis erant licita legalia. saltem aliqua etiam post quatuordecim annos a passione domini vel circiter: quin paulus ascendit hierosolymam super illa questione de qua habetur actuum. xy. vbi primo petrus allegat factum tornelii: de quo habetur actuum. x. et postea Iacobus tamquam episcopus loci illius profert sententiam dicens. ego iudico non inquietare eos qui ex gentibus conuertuntur ad deum. et scribere ad eos: vt abstineant a contaminationibus ydolorum: et a fornicatione: et a sangvine: et suffocato. vbi fuit determinatum conuersos ex gentibus non obseruare legalia: sed abstinere ab ydoloticis et fornicatione. quod erat necessarium. erat congruum quantum ad cohabitantes iudeis: ne redderentur abhominabiles conuersis ex iuleis: et ad cedandum scandalum ipsorum. sicut aliquis in societate abstinet ab illis: que displicent sociis. Aliis autem non cohabitantibus conuersis ex iudeis non fuit licitum legalia vel circuncisionem obseruare.

¶ Quartum tempus habuit circuncisio quo fuit omnibus simpliciter illicita et mortifera: et per consequens nec vtilis nec necessaria: sicut nec modo. sed quando inceperit llud tempus: non habetur ex scriptura prefixum et peterminatum. Nam hystoria scripture non producit yystoriam: nisi vsque ad quintum neronis annum. scilicet annum trigesimum a passione domini. et in tototo illo tempore conuersi ex iudeis et iudei seruauerunt legalia: et fuit eis licitum. dicunt autem quod putant tempus illud intepisse in reuersione hierusalem et dispertione iudeo rum et sic secundum morem gentium vel conuersorum exgentibus legalia omiserunt.

¶ Posset tamen aliter diti quod etiam deus per apostolos suos vel successores eorum aliquo tpere determinato simpliciter prohibuit legalia obseruari a quocunque. et ex tuncilla prohibitione publicata fuerunt omnibus illicita simpliciter et mortifera: sicut et modo: vt habetur extra de baptismo et eius effectu. Maiores: vbi dicit dominus Innocentius sic / absit: vt in illam damnatam heresim incidamus: que perperam affirmabat legem cum euangelio et circucitionem cum baptismo esse seruandam. Nec videtur quod hoc iudicaret ecclesia pro heresi ex solaomissione iudeorum quasi necessitate sue dispersio nis non seruantium legen. sed videtur quod hoc fuerit propter aliquam reuocationem factam a deo super hoc et ecclesie publicatam: sic de circuncisione et aliis legalibus dicunt.

¶ De baptismo vero dicunt quod ba ptismus habuit duo tpara vnum consilii scilicet ab institutione eius vsque ad diuulgationem euangelii. que primo fuit in hierusalem in die penthecostes. postea apud alios. Et secundum hoc plus vel minus duraut illud tempus. Ex quo patet quod mors christi non immutauit istud tempus baptismi: sicut dicunt illi de prima opinione.

¶ Secundum tempus habuit baptismus: quo fuit et manet adhuc sub precepto. et hoc ad diuulgatione euangelii incepit: et durabit vsque in finem.

¶ Et potest apparere ex predictis: quomodo circum cisio cucurrit cum baptismo: et quomodo est diuera simode secundum diuersa tpara et personas se habuit ad baptismum. nam totum tempus primum circuncisionis preccessit primum tempus baptismi. et per consequens secundum tempus baptismi. Primum tempus baptismi cucurrit cum secundo tempore circuncisionis. quia ambo simul cucurrerunt sub consilio. Tertium tempus circuncisionis cum currit cum secundo tempore baptismi apud conuersos ex iudeis et gentibus habitantibus cum ipsis. sed quantum ad alios non. quia apud alios a diuulgatione euangelii incepit quarium tempus circuncisionis cum secundo tpare baptismi. et modo apund omnes durat. Quartum tempus circuncisionis cucurrit cum secundo tempore baptismi: sicut apparet ex predictis: et ex tpare dispersionis iudeorum et subuersionis hierusalem: quando nullus recte potuis scandalimari de omissione legalium: vel a tpere diuine prohibitionis et reuocationis legalium promulgate.

¶ Si autem obiiciatur eis: quod paulus reprehenditpetrum super obseruatione legalium in anthiochiasicut dicit ipse ad Galathas. II. cap. Cum venisset finquit )cephas anthiochiam: in faciem ei restiti: quia reprehensibilis erat. Et reddit causam. prius enim quam venissent quidam a iacobo: edebat cum gentibus. cum autem venissent: subtrahebat et segregabat se ab illis timens eos qui ex circuncisione venerant. et simulationi eius consenserunt ceteri iudei. Et sequitur ibi dem reprehensio. si tu cum iudeus sis: gentiliter et non ludaice viuis: quomodo gentes cogis iudaimarem et istud fuit post illud consilium tertium factum in hierosolimis. de quo dictum est supra. vt patet secundum magistrum hystoriarum. quia quarto claudii anno venit petrus romam. et in illa via versus romam cum transiret: facta sunt ista. hoc autem fuit satis citopost consilium supradictum. quod fuit celebratum decimoquarto anno a passione domini. ergo illo tpere non licebat obseruari legalia conuersis ex iudeis: sed erat reprehensibile. nec erat ad veritatem euangelii vt viletur: et dicit apostolus: cum viderem ( inquit / quod non recte ambularent: ad veritatem euangelii.

¶ Respondent et bene ad hoc: quod cunmde facto isto petri fuerit controuersia inter duos egregios apostolos scilipetrum et paulum: et postea iuter duos doctores famosos scilibet augustinum et hieronymum sine preiudicio alicuius partis et cum reuerentia aliorum oportet tenere: quod petrus reprehensibilis fuit in hoc facto. alioquin scriptura canonica quantum ad illam partem epistole pauli esset falsa: et paulus falsum dixisset scribendo illam epistolam. quod nullo modo tenendum est. Nam licet apostoli et scriptores sacri canonis in verbis aliis que dixerunt vt homines: deuiare et errare potuerunt a veritate: non tamen in verbis sacre scripiure. tunc enim pari ratione posset dici: si cut dicitur de vno verbo quod tota scriptura esset fal¬ sa. et auctoritas scripture simpliciter et totaliter ex piraret secundum augustinum in epistola ad hieronynum. Et ponitur in canone de consecratione. Si ad scripturas ( inquit) diuinas aliquod admissum fue rit mendacium quantumcumque paruum seu officiosum: nihil remanet in ea solide veritatis: qua conuincatur aduersarius. quicquid enim contra ipsum allegatum fuerit: respondebit illud mendaciter esse dictum iocose vel officiose: vt est illud aliud quod conceditur ita ctum. Unde idem augustinus. his solis libris et viris qui canonici nominantur: hanc didici deferre reuerentiam: quod nullum eorum in scribendo errasse firmisime credam. oportet ergo dicere quod petrus fuit reprushensibilis et quod in illo facto peccauit. Sed non quia tunc seruabat legen absolute loquendo. nam post illud factum etiam paulus circuncidit thimotheum. Istud enim fuit factum satis cito post tertium conilium supradictum: barnaba adhuc existente cum paulo in anthiochia scilicet post reuersionem eorum de pierusalem: quando scilibet petrus pergens romam transiuit per anthiochiam. vt narrat magister hystoriarum paulus autem circuncidit thimotheum post separationem eius a barnaba: quando assumpto syla prexit ad visitandum fratres: quibus predicanerat: vt patet actuum. x vi. post illud etiam tempus bene ad quettuor vel quinque annos paulus purificatus est secundum legen: vbi tota multitudo conuersa in iudes sbseruabat legem: actuum. xxi. vnde nec petrus erat reprehensilis: quia sic obseruabat legem in discernendo cibos. quia hoc non magis fuit mortiferum quam alia egalia que paulus obseruabat. scilibet circumcino purificato et huiusmodi. fuit ergo reprehensibilis petrus: vel quia in actu illo substrahebat se a gentibus in cibo et potu. et tamen sibi satis innuebatur et dictum fuerat actuum decimo quod hoc non erat faciendum vel quia prius non obseruans legen coram gentibus: posti ea venientibus iudeis in hoc obseruabat.

¶ Et vtrumque istorum duorum sub disiunctione positorum poten intelligi multipliciter. Primum enim poterat dici reprehensibile. quia ad quamncunque ecclesiam te transtuleris vel veneris: illi ie conformes: ait ambrosius augusti. ergo reprehensibile fuit in petro cum esset in ecclesia gentium: non conformare se modo viuendi eorum. Uel poterat primum iudicari reprehensibile quia petrus in hoc dabat occanonem gentibus seruam di legem: vel quasi ostendens facto illud esie necesarium simpliciter: vel saltem necessarium ad hoc vtconuersi ex iudeis cohabitarent cum eis: vel saliem quod hoc esset eis laudab. lius: quam oppositum imitando exempla maiorum. Et ad hoc videntur verba pauli posse verti: quando dicit gentes cogis iudamare.

¶ Secundum vero potest intelligi duplicitrr velquia simulabat non reputans hoc corde esse faciendum quod fecit in opere. Ex primo enim facto quod fecit in absentia nunciorum iacobi: apparuit quod non sensit in corde fore abstinendum agentibus conuerns ad fidem. et in secundo facto ostendit quasi hoc esset faciendum: et ad hunc intellectum potest referri illud verbum pauli: quod simulationi eius consenserunt plurimi vel ceteri iudei. vel quia petrus in illo facto non vtebatur auctoritate prelati. cum enim esset superiorillis nunciis iacobi: magis debuisset ipse veritatem constanter tenuisse in opere: et eos adducere ad rectitudinem suam: quam propter timorem fiecti ad illud quod erat eis placitum vel magis acceptum. Et ta¬ lis remissio seu. tepiditas prelati est pro tempore vt tuperabilis et reprehensibilis. Et ad hunc intellectum potest referri verbum pauli: segregabat se ab aliis timens eos qui ex circuncisione venerant. Non enim erat ibi bonus timor. quia simpliciter licitum erat iudeis non obseruare legen: et precipue inter gentes. Et hoc debuit petrus nuntiis iacobi suo exemploostendere tanquam prelatus suis inferioribus. petrus igitur peccauit in facto illo: vt dicunt. Et multo me lius est dicere quod peccauit venialiter quam quod mortaliter. Non potest autem omnino excusari de scandalo nuntiorum iacobi: quod alias fuissent scandalimati. nam ilud fuisset scandalum pharim eorum: de quo non est curamdum sicut ostendit christus Math. x vi. Et extra de regulis iuris dicitur quod vtilius scandalum nasci permittitur quam veritas relinquatur. quare etc. istam tamen opinionem posset argui

¶ Conti to sustinendo: primam: primo quod letalia et circuncisio fuerunt necessaria et vtilia ad ob seruandum ante passionem christi. secundo quod immediate post passionem christi nec fuerunt vtilia nec necessaria obseruari.

¶ Pro primo sic. lex scripta veteris testamenti durauit vsque ad mortem christi. durauit enim in robore suo vsque ad confirmationem noui testam en ti. quod quidem in morte christi fuit confirmatum: sicut peducit apostolus ad hebreos. testamentum ( inquit pro in mortuis confirmatum est. alioquin non viuit. dum valet: quo testatus est. sed manente lege manet preceptum legis. cum esset ergo preceptum legis de obseruationibus legalium et precipue de circunci sione: videtur quod circuncisio vsque ad mortem christi saltem fuerit sub precepto: et per consequens vtilis et necessaria.

¶ Secundo sic. translato sacerdotio necesse est: vt legis translatio fiat: secundum apostolum ad hebre. sed in morte christi fuit translatum sacerdotium antique legis: et non ante: quando christus assistens pontifex futurorum bonorum per proprium sangvinem introiuit semel in sancta. et ad destitutionem peccati per hostiam suam semel apparuit. ergo tunc et non ante lex vetus translata est. et per consequens ante manebat preceptum legis de circuncisione. et ita ante mortem christi fuit circuncisio et alia legalia sub precepto pari ratione.

¶ Ter tio sic. ex dictis alterius opinionis. non aliter se habet quis ad legem aliquam: quam ante. donec sibi aliter fuerit promulgata siue quantum ad institutionem siue quantum ad reuocationem. sed ante mortem christi non fuit promulgata reuocatio legis de circuncisione: sicut nec institutio legis baptismi: ergo vniformiter tenebantur ad circuncisionem sicut ante: et per consequens sub precepto.

¶ Pro secundo arguitur sic quia soluto et reuocato testamento et consuminato vel mortuo: soluitur et expiratur sacramenium testamenti vel legis quantum ad virtutem vel vtilitatem seu efficaciam eius. Non plus enim durat efficacia vel vtilitas sacramenti: quam lex ipsa vel testamentum cuius est sacramentum sed testamentum vetus in morte christi expirauit. quia nouum testamentum tunc confirmauit. et per consequens primum infirmauit. ergo etc Circuncisio igitur vtilitatem et efficaciam extunc amisit. hoc viletur confirmari per illud Io. xix. consummatum est: dixit christus. Non solum sicut exprimunt alii: quantum ad lla que debebat pati christus: et que scripta erant de flio hominis: iuxta illud Luce. xviii. consummabuntur omnia que dicta vel scripta sunt per propheias de filio homins. etiam quantum ad vetus testamentum et sua cerimonialia pura. Sic enim videtur congruum exponi secundum sanctos et doctores.

¶ Sic ergo secundum istam viam diceretur quod circuncisio habuit vnum cirispus precepti: quo fuit iudeis necessaria et vtilis vsque ad mortem christi. Secundum habuit tempus quo nec fuit necessaria nec vtilis tamen licita conuersis ex iudeis et gentibus conuersis cohabitantibus cum ipsis a morte christi vsque ad tempus euersionis hierusalem et dispersionis ludeorum in gentes sicut videtur probabiliter posse dici. Tertium tempus habuit. quod adhuc durat: quo fuit et est omnibus simpliciter illicita et mortifera

¶ Baptismus vero habuit duo tpara: vnum consiliim ante mortem christi. vnde tpare illo currebat sub consiliocum circuncitione sub precepto. aliud tempus preceptistatim post mortem christi. ita quod statim fuit sub precepto. quia stat in precepta noue legis fuerunt confirma ta: sicut et lex ipsa vel nouum testamentum. Et istud preceptum stat in obligauit maiores iudeorum: quia nouerant scripturas prophetarum: quos non latuerat istud. et debuerunt diuulgare synagoge. et synagoga debuit eis credere: vt videtur. ita quod nullus ex tunc debuit ponere spem in circuncisione. quia simpliciter circumcisio: ipsa et alia cerimonialia legis erant inutilia.

¶ Si dicas: quod tunc deus reliquit populum suum sine certo remedio contra originale. quia tunc circunci sio inutilis erat: et de baptismo non constabat: quod esset certum remedium quia non erat hoc diuulgatum. Ad istud respondebit infra respondendo ad rationes aliorum ergo diceretur: quod non oportet

¶ Ad primuit maiorem esse veram vniueraliter. nam si actus sint disparati tantum: et non sint repugnantes: non oportet quod actus cuius preceptum reuocat preceptum alterius actus: quod eiusdem actus comilium ponat alium sub non precepto. sed potest ipsum relinquere sub precepto. sicut est de actu baptismi et circuncisionis. Non sicut de continendo et nubendo. quia isti sunt repugnantes. et ideo beue consilium de continende posuit actum nubendi sub non precepto. quare etc.

¶ Ad secundum contra vnum dictum quod parentes ante mortem christi tenebantur suos paruuios circuncidere: dico. quod hoc dictum est veru licet paruulis forte suffecisset baptismus. Quando dicitur quod habito sufficienti remedio baptismi ante octauum diem circuncisionis non tenetur quis aliud remedium exhibereputa circuncisionem dico quod immo bene secundum preceptum divine ordinationis. patet de Ioanne baptistam qui habuit sufficiens remedium contra originale ex vtero matris: et bene sciuerunt parentes eius: et tamen tenebantur ipsum circuncidere ex lege: et fuit circum cisus. Uel dicendum: sicut dicit vnus alius: quod numquam aliquis debuit baptimare paruulum suum pro illo tenpore omittendo circuncisionem. quod si omisisiet circuntisionem ex concilio alicuius apostoli: et baptimasset paruulum: et ipse deus cum tali paruulo de lege et pre cepto circuncisionis dispensasset: quantumcunque apud alios in suo robore permansisset sub precepto vsque ad mortem christi.

¶ Ad tertium quando dicitur quod lex de baptismo non fuit aliter promulgata post mortem christi ante diuulgationem euangelii: quam ante mortem christi ergo non fuit aliter baptismus subprecepto tunc: quam ante diceretur primo sicut aliqui: quod istud argumentum bene concludit: quod ad legem baptismi non obligabantur ante diuulgationem euangelui: sed non concludit quin baptismus fuerit sub precepto licet enim aliquid ponatur vel instituatur sub precepto: non tamen obligat donec sit conuenienter diuulgatum. Aliter diceretur quod aliter se habuerunt homies ad legen baptismi post mortem christi: quam ante: et fuit eis aliter promulgata: aliter quam ante saltem facto consummationis christi. quia in morte christi fuit consummatum vetus testamentum et nouum confirmatum et precepta eius. et de hoc fuerunt edocti sancti apostoli et propheteEt forte non solum facto verum et verbo pronuntiati uo. Nam vt putatur per prophetas et aliquo modo peripsum christum fuit hoc dictum et nuntiatum ante mortem christi.

¶ Ad quartum quod probat circuncisionem non fuisse inutilem statim post mortem christi. Dicitur quod circuncisio post mortem christi non habuit vim meden di. quia euacuata fuit in morte christi. et per consequens non habuit vim obligandi.

¶ Ad quintum dicitur quod ludei non tenebantur ponere spem in circuncisione a tpre mortis christi. nec tenebantur ex precepto circunci dere: tamen licitum erat eis pro tpare illo.

¶ Ad sextum quod est difficilius: dicitur quod deus no reliquit illo tpare populum suum sine certo remedio contra originale: vel quia paruulis sufficiebat fides parentum: sicut in lege nature sine circuncisione quam solutio nem non teneo. quia puto: quod in qualibet lege fuerit aliquod signum sensibile et non sufficeret sola fides interior. vel quia deus sufficienter ostenderat et per miracula christi et per doctrinam prophetarum: quod a tempore mortis christi: qui erat verus deus et testator: testamen tum nouum christi et doctrina sua erat confirmata. et per consequens baptismus erat certum remedium contra originale et sub precepto. et non reliquit quantum ad omnes: quin debuisiet esse certum. et putatur quod hoc fuiscertum apostolis qui statim poterant vel potuerunt diuulgare aliis. Et eruditis etiam iudeis debuit esse certum: qui debuerunt de hoc synagogam informare. Teneatur quecumque via videtur magis sana. Hec de tertio articulo principali. argumentum principale

¶ Ad primum dico: quod in lege erant pre cepta moralia iudicialia et cerimonialia. Iudicialia vero non erant nisi determinationes obseruandi moralia ad proximum. Cerimonialia vero erant determinationes obseruandi moralia quo ad deum. modo dico: quod omnia moralia remanserunt sub lege noua Et multo perfectius obseruantur in lege euangelica quam in illa. Iudicialia vero non manent necessario. Nec ligant nisi de nouo ab aliquo superiori rationabiliter statuantur. sicut est possibile et rationabile aliquando de aliquibus. Cerimonialia vero non manent in se sed in suis signatis vt in pluribus. quod dico: quia manent aliqua: vt thurificatio: vel huiusmodi que conueniunt cultui diuino pro omni statu. Et tunc potest dici: quod quantum ad moralia christus non venit soluere legensed adimplere. quia manent: et perfecta fuerunt per christum: licet non obligent modo ex vi illius legis: sed exvi legis euangelice. Quantum vero ad iudicialia et cerimonialia potest magis dici lex esse soluta vel eua cuata. licet etiam possit dici quod etiam quantum ad ista lexsit impleta: non quia in se maneant: sed in aliquibus vti lioribus ipsis. Mores enim legis euangelice et in iudiciis et in cerimoniis multomagis expedint: quam facerent illa: vt patet.

¶ Ad secundum dicitur quod non statim baptismus institutus euacuauit circuncisionem: si cut patuit ex predictis. nam baptismo instituto ad huc circuncisio valuit saltem vsque ad mortem christi: vel plus secundum opiniones diuersorum. Si dicas: quod fuit data circuncisio in fedus sempiternum ipsi abra de. dico: quod verum est: non in se: sed in equipollenti et magis valenti puta in baptismo. Uel magis ad propositum littere quod hoc verum est pro tanto quia non fuit datum aliud signum speciale et appropriatum semini abrahe post circuncisionem: et propter hoc dicitur pactum sempiternum inter deum et abraham et semen eius: quia non successit aliud propprium semini abrahe: sed commune toti generi humano: ad quod debuit transire semen abrahe sicut ad melius et perfectius fedus. et hoc est fedus et pactum baptismi seu legis noue.

¶ Ad tertium dicitur quod lex antiqua fuit etiam reuocata de facto in morte christi: sicut exprimit apostolus ad hebreos. vel saltem in diuulgatione euangelii. Quod autem christus obseruauit eam vel in circuncisione vel in esu agni paschalis: hoc potuit facere: licet non fuerit subiectus legi. Lex enim illa nondum erat reuocata: nec noua lex confirmata. Et dato quod fuisset reuocata: adhuc potuisset eam obseruasse multofortius quam apostoli et alii: qui obseruauerunt eam ex causa etiam per magnum tempus post mortem christi et publica. tionem euangelii: sicut dictum est supra. licet inuti is esset postquam fuisset reuocata.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1