Quaestio 1

Distinctionis Sexte libri Primisententiarum. Questio Prima

CIrca distinctionem Sextam quero primo. Utrum deus pater genuit filium natura.

¶ Uidetur quod deus non genuit filium natura. Primo sic. Natura et intellectus ssunt principia distincta produuctiua / et habent diuersas rationes principiandi secundo phisicorum. Sed filius pro cedit per modum intellectus sicut dictum est supra ergo etc.

¶ Secundo sic. Illud quod procedit per modum artis non producitur natura. Ars enim et natura sunt distincta principia ( vt artificiatum non est naturale sicut arca vel domus ) sed filius producitur a patre si cut ars secundum Augustinum. 6 de trinitate. Est enim ars omnipotentis dei plena rationibus omnium viuentium vt dicit ibidem.

¶ Tertio sic. 2. phisicorum. Natura est principium motus et quietis in eo in quo est per se et non secundum accidens: sed filius non producitur per motum: nec etiam pater potest cessare vel quiescere a productione eius quia eterna / ergo etc.

¶ Quar to sic quod producitur ab alio per modum nature potest naturaliter cognosci: sed filius dei non potest naturaliter cognosci: ergo etc. quia sicut ipse dicit in Matheo. c. I1. Nemo nouit filium nisi pater / neque patrem nisi filius / et cui voluit filius reuelare: ergo et cetera. Damascenus capitulo quinto ge¬

¶ Contra neratio est opus nature. Et Augustinus in litera. Filius est natura non voluntate Et idem Augustinus decimoquinto de trinitate. Similiter Hylarius de trinitate omnibus creaturis voluntas naturam attulit sed filio naturam dedit distinguam de natura.

¶ Se¬

¶ Hic primo cundo videbo ad questionem

¶ Tertio ad rationes.

¶ Quantum ad primum dicitur quod natura vt ad propositum vno modo dicitur esse essentia rei sicut dicimus communiter quod natura rei est humanitas / Alio modo dicitur natura proprietas naturalis ipsius rei sicut dicitur quod ignis naturaliter est calidus / et est natura sua. Alio modo natura dicitur principium agendi aliquid vnum determinate sicut quod omnibus concurrentibus necessariis ad actionem non potest non agere vel saltem illud agit ex impetu no ex libertate / et isto modo natura distinguitur contra voluntatem vel propositum siue artem seu agens a proposito in ratione principii. 2 phisicorum: et modus agendi talis principii dicitur naturalis sicut dicimus quod ignis naturaliter calefacit lignum sibi presentatum. Et natura etiam isto modo potest dici principium motus et quietis etc. et etiam vis quedam in suis rebus ex similibus similia procreans

¶ Applicando ad diuina dico quod natura primo mondo dicitur essentia eius secundum propriam rationem diuinitatis. Secundo potest dici natura dei quelibet proprietas naturalis essentie divine / et isto modo etiam voluntas potest dici natura non solum in deo sed in nobis. Tertio modo dicitur in deo natura illud solum quod est principium productiuum alicuius vnius productionis determinate et precise principium dico non liberum sed simpliciter primum. Hec de primo principali.

¶ Quantum ad secundum dicunt aliqui quod filius producitur per modum nature vel natura accepta primo modo: quia essentia diuina in ratione essentie est bonum principium immediate productiuum filii sicut dicunt. Pro qua conclusione arguebatur supra quatuor mediis distin. iiii. q. II. adducedo instantias in vltimo articulo quaestionis. Sed quantum ad hoc dico quod est michi dubium: et potest probari modo vnico medio quod patr non producit natura isto modo: quia nullum principium simpliciter perfectum actum eiusdem rationis potest habere nisi vnum productum sibi adequatum simpliciter ( et omne tale potest habere aliquod productum sibi simpliciter adequatum / sed essentia diuina est eiusdem rationis et simpliciter perfecta et seipsa vt est principium ad intra sibi correspondet principiatum simpliciter adequatum. Et per consequens non est principium nisi vnius productionis.

¶ Hoc est contra alios qui habent ponere quod essentia est immediatum principium spiritus sancti sicuc et filii igitur etc. Hoc enim est propter imperfectionem princibii vel principiati / quia vnum principium potest habere plura principiata / quia neutrum eorum adequat vertutem principii et per consequens est imperfectum. Et ideo probabiliter videtur dicendum quod licet filio conicetur natura diuina primo modo dicta non tamen pater generat ipsum natura vel essentia tanquam principio productimo. Et contirmatur quia nam non est principium productiuum verbi sed intellectus vel memoria. Accipiendo autem naturam secundo modo scilicet pro proprietate naturali: sic dico quod accipitur communiter ad intellectum et voluntatem vel ad memoriam et voluntatem quod pene idem est. Et isto modo dico quod filius non producitur natura vt sic communiter accepta: quia non qua cumque proprietate naturali producitur sicut dicetur infra in tertia questione vbi dicetur quod non producetur voluntate. Sed vtrum aliqua naturali proprieta te producatur vt principio statim dicetur.

¶ Dico dum est igitur quod accipiendo naturam tertio modo proprincipio productiuo vt distinguitur contra principium liberum quod est voluntas quod pater producit filium natura: quod probatur sic. Memoria vel intellectus respectu suorum actuum quos elicit habet rationem principii naturalis et non liberi sicut dictum est supra: quia prima libertas stat in voluntate / et ideo in intellectu nec secundum se nec secundum actus suos est aliqua libertas antecedens actum voluntatis ita quod non est principium liberum respectu suorum actuum quos producit: sed solum inquantum concurrit cum voluntate ad principiandum aliquod artificiatum vel huius modi: et respectu actuum quos dirigit: sed filius indiuinis sicut dictum est supra probabiliter product tur per memoriam vel intellectum: ergo natura pro ducitur filius: ergo isto tertio modo producitur natura sicut principium: et per consequens naturaliter quantum ad modum: quia principium naturale habet modum principiandi naturalem.

¶ Ex his patet quod super flue ponunt aliqui quod ad hoc quod aliquod. principium producat modo naturali requiruntur tria. Primum est quod sit determinatum ad vnum. Secundo quod sit assimilatiuum. Tertio quod non exigat directiuum. Tertium enim superfluit eo ipso enim quod est determinatum ad vnum: non indiget directiuo: quia deuiare non potest ab illo vno / secundum etiam commune est omni agenti scilicet quod sit assimilatiuum secundum Dionysium de diuinis nominibus. Omnis effectus gerit similitudinem sue cause siue sit vniuocus siue equiuocus: et planum est quod inueniuntur agentia naturalia vniuoca sicut ignis gnerat ignem equiuoca sicut sol generat substantiam mixtam vel ignem: et ideo dico quod filius producitur natura quantum ad primum et per consequens quantum ad modum non requiritur nisi quod principium sit mere naturale distinctum contra principium liberum quod est voluntas. Ad hoc est auctoritas Augustini inquinto de trinitate secundo ca. vbi dicit. Uerbum deis er quod omnia facta sunt esse filium dei natura. Et Hylarius quinto de trinitate loquens de filio dicens quod est deus de deo non per protensionem sicut ramis ab arbore in identitatem suppositi: aut diriuationem scilicet cum participatione nature / sed ex virtute nature et ex principio naturaliter productiuo in eandem naturam scilicet in eandem naturam cum generante natiuitate subsistit I filiatione vel passiue generatione quod idem est / et ita non est suppositum absolutum.

¶ Ad primum principale dico quod intellectus respectu suorum actuum quos elcit habet modum principiandi nature vt dictum est supra. Uerbum autem diuinum est quasi intellectiosubsistentis producta et elicita per memoriam vel intellectum.

¶ Ad secundum dico quod verbum non est artificiatum sed ars sicut etiam pater est ars et spiri¬ tus sanctus: tamen istud appropriatur filio ratione sui proprii: quia verbum: sicut etiam est sapientia: et ita non potest ex hoc concludi quod procedat sicut artificia tum sed naturaliter sicut verbum a memoria.

¶ Ad tertium dico quod extendendo descriptionem nature ad diuina ibi debet accipi motus pro productione seu operatione vel actione. Non autem proprie loquendo de motu. Similiter etiam extenditur ad diuina quantum ad productionem non quantum ad quietem prout quies dicit priuationem: quia in deo non est priuatio nec cefsatio ab operatione vel productione natura in esse quia nulla est ibi imperfectio. Aliter dicitur quod natura est principium motus et quietis: non quod semper sit principium vtriusque in eodem. Nam secundum Aristote lem. Celum naturaliter mouetur et tamen naturaliter quic scere non potest. similiter non oportet si pater generat filium natura quod quiescat et non generet aliquando vel posset cessare vel non generare.

¶ Ad quartum dico quod non omne quod producitur naturaliter potest cognosci a nobis naturaliter nisi posset deduci ex effectibus. hic autem ex eis deduci non potest. Igitur etc.