Quaestio 1

¶ Distinctionis. xxv. Questio Unica.

CIrca distinctionem xv. quero vnam questionem. scilicet vtrum pena canonica vel etas puerilis vel sexus muliebris impediat ab executione vel minstratione seu receptione ordinum.

¶ Uidetur quod non de pena canonica. quia aliquis sacerdos excommunicatus vel irregularis vel suspensus si attemptet conficere vere conficit de facto. ergo similiter quacumque pena canonica ligatus vere recipit vel confert de facto ordines ipsos: vt videtur quantumcunque sit episcopus irregularis et suspensus vel excommunicatus vel degradatus vere ordinat: et aliquis etiam vere recipit de facto: sicut etiam irregularis si ordinetur de facto vere ordinatur.

¶ Secundo arguitur de etate puei. quia etas puerilis non prohibet aliorum sacrametorum susceptionem. vt baptismi vel confirmationis et huiusmodi. ergo similiter nec ordinum susceptionem.

¶ Tertio de sexu multebri. quia sicut dicitur ad galatas. 5. in christo Iesu non est seruus neque liber neque masculus neque femina. igitur possunt omnes indifferenter ordines christi Iesu recipere: femina sicut masculus et seruus sicut liber.

¶ Contra omnia ista aliquo modo patet in littera.

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo ostendam quid vocatur pena canonica in proposito: et quot sunt tales in genere: et qualiter in curruntur et remittuntur.

¶ Secundo ostendam quo modo includunt vel impediunt ab ordinum susceptione vel collatione.

¶ Tertio de etate puerili et sexu muliebri.

¶ Ultimo ad rationes.

¶ Quantum ad primum articulum dico: quod pena canonica in proposito vocatur pena inflicta per canones vel secundum canones prohibens vel arcens aliquem ab actu ecclesiastico: qui alias sibi liceret.

¶ Dicitur autem ibi pena inflicta per canones quantum ad penam inflictam a iure. vel secundum canones quantum ad penam inflicam aliudice: quasi rite et iuste infligatur debet infligi secundum canones vel canonicas sanctiones. in quibus continetur modus et processus iudicis infligendo talem penam. Secundo dici tur ibi arcens vel prohibens punitum ab actu ecclesiasti co. quia omnis pena canonica talis vel artat ab actu ecclesiastico: sicut prohibitio illius actus tantum: vel si aliquo alio modo tamen ille modus ad artationem vel ad arcere reducitur. Sed subiungitur quod ab actu qui alias liceret punito vel posset conuenire licite. quia si non liceret nec conueniret sibi alias non esset sibi pena artari tali actu sicut laico non esset pena: quod artaretur ab actu consecrandi vel conficiendi corpus christi.

¶ Dico autem: quod sunt sextales pene canonice in gne. scilicet dispon vel degndatio infamia exconicatio irregularitas suspensio interdictum. De positio est talis amotio a statu clericali et ecclesiastico. Et si degndatio est idem quod depon: tunc etiam est totalis amotio. si autem non sit idem quod depon: tunc non est totalis amotio ab omni grandu ecclesiastico vel statum sed est amotio ab aliquo gradu altero relicto. et tunc depositio vel amotio partialis. et est partialis pena respectu depositionis simpliciter. Dicitur autem aliquis deponi vel degradari ab episcopatu vel sa¬ cerdotio: et amoueri a tali gradu vel statu: non quia aufferatur sibi caracter ordinis: vel ordo suscepti sed quia auffertur sibi licentia exequendi actum cu iuslibet ordinis: si sit depositus simpliciter et omne priuilegium: qui competit ordinatis: et excluditur totaliter a foro ecclesiasticarum personarum et libertate et tutela. vnde et traditur iusticie seculari. Ista pena nunquam infligitur a iure sed a iudice: licet iudicetur: et dictetur infligenda in iure: infligitur autem ppter peccata et crimina enormia et manifesta: vt hec resis extra de hereticis. Ad abolendam vel propter scisma etra de scismaticis. Ad abstinendos in. vi. lib vel propter reuelationem confessionis exr de penitentiis et remissionibus "omnis vtriusque sexus". Et forma secundum quam debet infligi tali pena habetur ex de penis degradatio et est hodie in sexto libro. Remittitur autem talis pena depositionis per restitutionem ab eo qui potest depositum restituere in integrum qui ponitur solus papa: licet non legatur quod legitime depositus postea fuerit restitutus.

¶ Secunda pena est infania: que est status lese dignitatis quantum ad vitam et mores: sicut fama est status illese dignitatis quantum ad vitam et mores. Hec autem lesio dignitatis diuesimode incurritur. Circa quod est aduertendum quod non est idem esse infamen et esse infamatum. Infamatus enim est qui de aliquo crimine in publico est ad cusatus: sed nundum propter hoc est infamis: nec subditur pene infamie: que dicitur pena canonica. sed infamis est vel propter crimen publicum publice conmissum propter quod ius determinat aliquem fore infamem: et infligit penam infamie: vel quia a iudice infligitur talis pena. A iudice ( inquam ) coram quo pro batur tale crimen propter quod infligitur sibi talis pena: et iudicatur a iudice esse infamis puniendo tale crimen pena infamie. Sed quandoque ille qui commisit tale crimen non est conuictus de hoc coram. ludice: et tunc est tantum infamis a iure. Aliquando autem cum hoc a iudice: puta quando est conuictus de hoc coram iudice: et infligitur sibi pena ab eodem iudice: et sic dupliciter est infamis. Cause autem propter quas incurritur a iure vel debet infligi a iudice habentur in generali. vi. q. 1. vbi dicitur omnes infames asse dicimus quos leges seculi infames appellant. ita quod leges seculares punientes crimine infamie canone approbantur et ille leges habentur de his qui notantur per totum. Contra infamiam vero pemam praedictam non est remedium quo tollatur: nisi restitutio in integrum ab eo qui sic potest restituere: ex de testibus testimonium in glosa arcetur. Et ista pena infamie grauior est quantum ad vitam ciuilem quam depositio. Nisi forte depositio includat istam quia talis infamia prohibet ab omni actu legitimo etiam post paractam penitentiam. quia talis persona habetur et reputatur vilis extra de regulis iuris: infamibus porte dignitatis patere non debent.

¶ Tertia pena est excommunicatio maior que ad propositum maxime pritinet. Et debet dici excommunicatio simpliciter. nam excommunicatio minor non est nisi excommunicatio secundum quid puta quantum ad exclusionem communionis fidelium in sacramentis tantum. sed excommunicatio maiorsimpliciter et excludit a communione fidelium et participatione ipsorum. Et ista excommunicatio aliquando infligitur a iure: aliquando a iudice. A iurequidem aliquando erat possibile diceretur numeri casuum in quibus infligebatur sed modo sunt qua¬ si innumerabiles casus: et quotidie variantur vel aus mentatur numerus eorum sicut et motus capitum variatur nec oportet super numero determinato talium casuum implere quaternos. A iudice etiam non possunt casus computari. hoc tamen dico quod nec a iure nec a iudice debet infligi nisi pro pctoto mortali: nec pro quocumque debet infligi: sed pro graui cui etiam annexa est contumacia. quia quandiu aliquis est paratus satisfacere pro culpa et audit ecclesiam: non est excommunicandus nec habendus sicut ethnicus et publicanus. Pena autem ista infligitur illi qui est contumax nec vult audire ecclesiam. Et relaxatur ista pena per abso lutionem eius qui tulit sententiam: vel per superiorem eius: si est excommunicatio a iudice. Si veroa iure: tollitur per absolutionem illius qui ius condidit Nec hoc solum sicut dicunt aliqui: sed secundum eos per absolutionem cuiuscumque sacerdotis quando condens ius non reseruat sibi istam absolutionem quod probant per illud capitulum: extra de sententia excommunicationis nuper. Sed ista probatio parum cogit. quia non sequitur: ille non reseruat absolutionem. ergo concedit: loquendo de forma sententie etiam secundum iura. quia posse absoluere vel non absoluere cadit sub illa regula: quod non est concessum videtur esse prohibitum. Non enim videtur alicui inferiori absoluendum a sententia lata a superiore: nisi sit sibi commissum.

¶ Quarta pena est irregulari tas. et ista est inhabilitas ad susceptionem et excutionem quorumcunque ordinum. Ista pena incurritur frequenter a iure. et quasi nunquam vel raro aiudice: licet a iudice posset infligi. A iure autem incut ritur ex aliquibus criminibus: et aliquando ex non criminibus. Crimina specialiter sunt quattuor pertinentia ad ordines vel actus eorum. Unum est symonia. aliud est furtum in ordine suscepto. Tertium ministerium solemne in ordine non suscepto. Quantum contumacia in non seruando penas ecclesiasticas vt cum aliquis ministrat in ordinibus vel suscipit ordines excommunicatus maiori excommunicatione: vel suspensus: vel interdictus: vel huiusmodiEt omnes isti casus indigerent longa declarationem quam pertranseo gratia breuitatis. Similiter ex tribinon criminibus incurritur: puta ex illegitimitate: extra de filiis presbyterorum non ordinandis ex seruitute. dist. liiii. et extra de seruis non ordinandis: per totum. Similiter ex enormi vel turpi mutilatione vel infirmitate: vt habetur extra de corpore vitiatis non ordinandis. Contrahitur etiam aliquando ex aliquibus: que quandoque sunt crimina: quandoque non: sicut ex homicidio et bigamia. Et sub homicidio continetur mutilatio actiua enormis alterius vel suiipsius. Et intellige de homicidio voluntario precipue. Remit titur autem pena talis scilicet irregularitas per dispensatio nem aliquando a solo papa. aliquando ab eiristo secundum quod irregularitates variantur et vbi dispensatio cadit quia sicut dicunt quidam: non in omnibus cadit dispensatio: sed irregularitas ex homicidio voluntario solum remittitur per baptismum. sed de isto dicto non curo. Non video irregularitatem in qua papanon possit ex causa et in casu dispensare. quia ipse est conditor iuris de irregularitate et superior plenarius ad quemlibet alium iudicem qui posset eam infligere. vnde non puto quod sint aliqui irregulares ex natura rei. quia irregularitas pena est canonica non naturalis. Est autem ista hena grauior exconi¬ catione quantum ad hoc quod difficilius tollitur quam excommunicatio. Et hoc est signum quod excommunicatiosimpliciter grauior est. sicut et verum est. quia exconmunicatio excludit ab omni communione alias licita. Sed irregularitas tantum ab his que spectant ad ordines. Similiter iste pene due scilicet excommunicatio et irregularitas possunt esse publice vel priuate. Non sic autem due prime. scilicet dispositioet infamia. semper enim sunt publice sicut patet ex praedictis.

¶ Quinta pena est interdum que est artatio a quibusdam actibus ecclesiasticis exercendis: vel ab assistendo quibusdam talibus actibus: et hoc vel simpliciter vel in aliquo loco. Et ista pena licet quandoque infligatur persone et non loco: quandoque loco non persone quandoque persone et loco: tamen communius infligetur loco et non personis: nisi dum imloco vti scilicet in tali loco non liceat solemniter celebrare diuina nec alios interesse. Et contrahitur hec pena interdicti quandoque a iure: quandoque a iudice. A iure occurrit exemplum de receptantibus vsura rios extraneos. A iudice ex causis innumeris: tanen communius propter inobedientiam interdicitur populus siue locus. Relaxatur autem ista pena per illum qui ponit interdictum. et quandoque a iure excasibus certis extra de sententiis excommunicationis. Alma mater ecclesia.

¶ Sexta pena est suspensio que est prohibitio ab aliquo alias conueniente. et hoc ad tempus. Et in hoc specialiter distinguitur hec pena contra aliquas alias. Hec autem multiplex est quia quedam est a beneficio. quedam ab officio. quedam ab ingressu ecclesie. Et quandoque incurritur ipso iure: vt patet extra de sententia et re iudicata: et extra de sententia excommunicationis: commedicinalis: et etiam in suscipiendo ordines ab episcopoqui renunciauit loco et dignitati tali. quia talis epscopus executionem non habet: nec confert. et ideo sic suscipiens suspensus est. patet prima. q. vii. dalbertani: et extra. de ordinatis ab episcopo: qui renunciauit. Similiter et de ordinato symoniace: post quam sibi constitit quod symoniace ordinatus est: quando prius dum ordinaretur fuit ignorans simpliciter ignorantia inuincibili: quod symoniace ordinaretur. Tollitur autem ista pena per relaxationem talis suspensionis factam ab eo: qui tulit eam vel a suo superio ri. hec de primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum dico quod omnes pene praedicte arcent et impediunt a susceptione vel executione ordinum quorumcumque de iure. quia omnibus talibus penis amouetur ysus ordinum. et habilitas suscipiendi eos. Et breuiter quilibet recipiens ordinem aliquem vel exequens actum alicuius ordinis cum aliqua predictarum penarum mortaliter peccat: et est inobediens ecclesie.

¶ Sicundo dico quod praedicte pene non impediunt: nec tollunt executionem vel susceptionem orlinum de facto. Si enim cum aliqua praedictarum ponarum aliquis exequitur ordinem quantum ad septenordines saltem circa eucharistiam: vel suscipit ordinem cum intentione faciendi vel suscipiendi: sicut in tendit ecclesia: factum est quod facit: et receptum quod suscipit vel suscipere intendit quantum saltem ad actus principales ordinum. quod dico quia non est hoc verum quantum ad actum absoluendi in ordine sacerdotii. sicut dictum est supra.

¶ Tertio dico quod quam¬ tum ad primam penam que est degradationis vel depositionis dubium est: an talis pena de facto impediat collationem ordinum vel de iure tantum. Et est hoc dubium vtrum scilicet episcopus degrada tus vel depositus vere ordinet de facto: si attemptet ordinare. Et de hoc dicunt aliqui quod non. quia ad hoc non sufficit gradus vel dignitas episcopalis manens indelebilis: sed requiritur cum hoc iurisditio super ordinandos. Sicut in foro penitentie requitur iurisa ditio super absoluendos: et non sufficiunt ad absoluendum etiam de facto claues sacerdotales. quia perprimam penam: puta depositionem vel degradationem tollitur omnis iurisditio a deposito vel degrato. ideo etc.

¶ eandem conclusionem: sed pro

¶ Alii dicut bant eam aliter. quia ecundum eos episcopatus non est ordo: nec est aliquid indelebile / et quod potest aufferri simpliciter loquendo: et auffertur per degradationem vel depositionem. quare. etc. primam vlam videtur esse. quia

¶ Contra ordinatus ab episcopo qui resignauit loco vel dignitati: et per consequens non habet iurisditionem episcopalem: vere est ordinatus licet ab executione ordinis suscepti sit suspensus sicut dictum est in articulo precedenti et probatum per quandam decretalem. igitur ad hoc vt de facto ordinet aliquis episcopus: vel ordines conferat non requiritur episcopalis iurisditio: sed sufficit gradiet dignitas episcopalis: non quidem iurisditionis sed ordinis: que manent in episcopo quantumcunque pegradato vel deposito supposito quod episcopatus sit ordo: sicut probabiliter superius dicebatur. unde non requir itur iurisditio ordinantis super ordinatum ad hoc vt ordinetur de facto ipso: sed magis ad hoc: vt ordinetur de iure. Ex quo patet quod non est simile de absolutione et ordinatione. secundam viam

¶ Similiter contra est istud idemargumentum: et cum hoc vnum aliud. quia sicut dice batur supra episcopatus ordo est aliquid perpetuo manens indelebile: nec est sola iurisditio vltra sacerdotium: que auferri potest. Patet quia aliquis sacerdos existens et electus et confirmatus in episcopum ac si iurisditionem episcopalem habens super eos de diocesi nondum propter hoc est episcopus: nec potest ordinare vel confirmare1 michi dicendum quod

¶ Et ideo videtur prima pena non impedit simpliciter de facto collationem ordinum: sed episcopus quantumcunque depositus vel degradatus et etiam hereticus: dum tamen non sit in hoc hereticus: sed intendat facere quod facit ecclesia: si aliquid facit: dato quod quantumcunque non credat quod ec clesia facit aliquid: vere ordinat et confert ordines de facto: si ordinare attemptet. sicut sacerdos vere consecrat: et conficit quantumcunque depositus vel etiam degradatus: peccat tamen mortaliter ordinando vel ordines conferendo contra prohibitionem ecclesie velsuperioris ipsum degradantis vel etiam deponentis vel prohibentis: ne attemptet. hec de secundo articulo principali articulum di¬

¶ Quantum ad tertium co primo dectate puerili quod etas puerilis non impedit de facto susceptionem alicuius ordinis etiam quantumcumque sacri¬ Si enim puer quocumque ordine ordinetur: factum est de facto nec vnquam est reordinandus. Unde potentia vel potestas ordinis potest precedere actum multa duratione non solum natura.

¶ Secundo dico quod etas puerilis impedit susceptionem ordinis sacri de iure. Et ratio patet. quia in suscipiente talem ordinem annectitur secundum ius ecclesie romane votum continentie perpetue. quod quidem votum requirit etatem discretionis. Et ideo contra preceptum ecclesie ordinaretur puer in ordinibus sacris.

¶ Tertio dico quod etas puerilis non impedide iure susceptionem ordinis non sacri. quia non ipuenitur prohibitio iuris: ne prueri possint ordina ri in minoribus ordinibus. Dico tamen quod non est congruum: quod poueri sic ordinentur. eo quod non possint recipere ordinis sacramentum cumreuerenti et attentione debita seu deuotione. Nec sacramen tum ordinis est sacramentum pruerorum sed adultorum et ad antenos discretionis deductorum.

¶ Quarto dico de sexu muliebri quod simpliciter et absolute et de facto et de iure excludit a susceptione cuiuslibet ordinis. Et dico quod hoc est ex institutione christi. quia non est presumendum: quod ecclesiapriuauerit totum sexum muliebrem a tali dignit te: nisi quia Christus sic instituit viros scilicet tantum modo ordinari etiam de facto. Cuius signum est. quod matrem suam que fuit mulier dignissima nunquam voluit ordinari: nec in ecclesia preferri. Huius autem statuti apostolus fuit promulgator ad Thimoteum scribens. mulierem ( inquit ) docere non permittodoctrina ( inquam ) publica in ecclesia que pertinet ad ordinatos. Et ad hoc est ratio: vt distat mulien subiici iuxta imprecationem dei post lapsum mulieris et viri per ipsam Genesis secundo. sub viri ptestate eris. Ad hoc est auctoritas vicesima tertia dist. Sacratas deo feminas vel monachas sacra vasa vel sacratas pallas contingere incensum circa altare ferre perlatum est ad apostolicam seden que omnia reprehentione et vituperatione plens esse nulli ratione vtenti vel sapienti dubium est. omne ministerium mulieris vituperio plenum est. qua re. etc. hec de tertio articulo principali.

¶ Ad primum principale argumentum patet ex predictis: quo modo pene predicte impediunt et quo modo non.

¶ Ad secundi de etate puerili dico: quod non impedit susceptionem minorum ordinum ex prohibitione iuris: et tamen ex condecentia et reuerentia debita. Nec est simile de aliis sacramentis: que sunt maioris necessitat Nec requiritur attentio nec tanta reuerentia nec votum continentie eis annexum: sicut et ordinibus sacris.

¶ Ad tertium de sexu muliebri dico: quod licet quantum ad gratiam concedendam et gloriam non sit distinctio maris et femine serui et liberi: bene tamem quantum ad alia officia et ecclesiasticas dignitates est distinctio: in tantum quod mulier nec de fact nec de iure ordinari potest. seruus autem manens licet de facto non tamen de iure. quia irregularia est: eo modo quo magis de seruitute inferius apparebit