¶ Uidetur quod non quelibet talis creatura appetat beatitudinem. quia ignotum non potest appeti. sed apudmulias creatumrans prauta apud multos homines beatitudo est ignota puta apud omnes infideles. Simi liter etiam apud fideles de ipsa sunt opiniones. ergo etc. Et confirmatur. quia damnati non appetunt beatitudinem sciunt enim eam sibi esse possibilem.

¶ Secundo videtur quod non summe appetat beati tudinem. quia summe appetitum est propter quod omnia alia appetuntur. summe enim calidum est per quod omnia alia sunt. calida. 2. Meiha. sed creatura rationalis quaelibet non omnia appetit propter beatitudinem. sed aliqua que abducunt a beatuiudine. sicut patet in peccatoribus: qui adueriuntur a bea titudine ergo. etc.

¶ Tertio videtur quod non de necessitate appetatur beatitudo: quia creatura meretur appetendo beatiludinem: sicut etiam appetendo ea que sunt ad finem: quorum volitio est bona ex volitione finis. sed hoc esset impossibile: si creatur a necessario appeteret beatitudinem. quia nullus meretur in eo quod vitare non potest. ergo etc. Et confirma tur quia quod libere appetit. non appetit necessario nec naturaliter. sed voluntas creata libere appetit quia se tota libera est. ergo etc. Augustinus. xiii de Trinitate.

¶ Contra vii. dicit: quod beati omnes esse volunt: vt veritas clamat. Et in eodem libro dicit quod omnes hoc ardentissime appetunt. igitur creatura rationalis appetit beatitudinem et summe appetit. sed videtur quod naturaliter et necessario. quia secundum philosophum. 2. phisicorum sic se habet finis ad voluntatem in agibilibus: sicut principium ad intellectum in speculabilibus. sed intellectus naturaliter fertur piprincipium. igitur voluntas in finem: cuiusmodi est peatitudo. Et Anselmus de concordia praedestinat onis et gratie cum libero arbitrio dicit: quod voluntas non potest non velle summum commodum: et ita necessario vult summum commodum. sed beatitudoest summum commodum. ergo. etc.

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo premittam aliqua necessaria ad prosequendum questionem.

¶ Secundo ostendai quomodo voluntas creata vel creatura rationalis necessario et naturaliter et summe appetit beatuudinem: et quomodo non.

¶ Tertio quomodo appetit omnia propter beatuiudinem: et quomodo non.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum artidistinguitur Primo de beatiiudine. Secundo de appetitu vel appetere. Beatitudo igitur vnomode accipitur obiectiue pro obiecto ipso beatitudinis. Et istomodo deus dicitur beatitudo nostra. Secundomodo accipitur formaliter scilicet pro formali perfectione beati: cuiusmodi est actus ipse beatificus fornaliter perficiens beatum.

¶ Secundo distingui tur de beatitudine quia beatitudo siue formalis siue obiectiua potest accipi dupliciter: sicut et finis quo vel cuius. vnomodo in particulari in tali ente vel tali: sicut accipitur beatitudo obiectiua a fidelibus iessentia diuina et beatitudo formalis in actu vel oper tione intellectus seu voluntatis supradicto. Aliomodo ccipitur beat itudo vel finis in communi et in vniuersali non determinando ad hoc ens vel illud ad hanc naturam vel illam: sed stando in ratione summiooni vel finis in communi siue vt obiecti siue vt forne et actus perficientis: eomodo quo beatitudo formalis dicitur bene viucre: et beatitudo obiectiua dicitur summum bonum non determinando in qua natura vel in quo ente consistat tale summum bonum.

¶ Tertio distinguitur de appetitu creature intel lectualis vel de appetere: quod duplex est: vnum naturale et aliud liberum. Naturale appetere dicitur inclinatio naturalis potentie sic appetentis: quam quidem inclinationem habet ad aliquam sui perfecti onem. Et istomodo etiam dicimus: quod materia naturaliter appetit formam: et sensus naturaliter appetit sentire: et intellectus intelligere et voluntas vel le tanquam propriam perfectionem et tale appetere non est aliquis actus elicitus potentie appetentis nec est aliquid disinctum ab ipsa ex natura rei. sed inquantum dicit aliquid reale: non dicit nisi nudam potentiam quae est apta nata suscipere suam perfectionem: in quam inclinatur et quam dicitur appetere. Quod autem tale appetere non sit actus aliquis elicitus potentie: appetentis differens ab ipsa realiter: hoc patet multipliciter. Tum quia tale appetere conuenit materie respectu forme. Et planum est: quod in materia non est actus elicitus Tum quia tale appetere competit potentiis cognitiuis. tales autem potentie non habent appetere actu elicito: sed sole appetitiue prout distinguntur contra cognitiuas. Tum quia si esset aliquis actus elicitus: possemus talem actum experiri in nobis. Et difficile esset: quod lateret nos. Tum quia si et set aliquis elicitus in voluntate. sequeretur quod possent esse duo actus contrarii vel oppositi simul in voluntate. quia voluntas pro quanto libera potest inoppositum illius actus vel appetere naturalis. ergo etc.

¶ Aliud dicitur appetere liberum. et istud proprie dicitur velle actus elicitus voluntatis soli voluntati conueniens tanquam actus eius liber. sicut intelligere soli intellectui conuenit vt actus eius elicitus et est semper distinctus a voluntate creata realiter et essentialiter: sicut patet. Primum appetere sempermanet necessario natura ipsa vel potentia que appetit manente. secundum vero non: sed aliquando in est aliquando non: sicut patet.

¶ Circa hoc tamen est aduertendum: quod non intelligitur. per predicta distingi voluntas in voluntatem vt natura et voluntatem vt libera quasi in aliqua distincta ex natura reisiue vt vires siue vt potentias: secundum quarum vnam voluntas actu elicito feratur naturaliter et necessario in finem: sicut dicunt aliqui: et secundum aliam feratur libere et contingenter in id quod est ad finem. Hoc enim fictum est et falsum: sicut probaui in primo. x. distinctione in prima questione. sed intelligi debet: quod voluntas naturaliter appetens et libere appetens eo modo quo accipitur in proposito: sit simpliciter et totaliter vna potentia simplex: quae naturaliter appetit suam perfectionem per seipsam totam: sicut et receptiua est eius et libere elicit actum suum: qui est vel le ita quod eodem totaliter in distincto et naturaliter a petit: et libere actum suum elicit sicut intellectus eodem totaliter indistincto et naturaliter appetit suum intelligeret et ipsum elicit supposito quod sit actiuus idem est de recipere sicut de elicere: quia eadem materia appetit: et recipit. et sic de aliis suomodo. quare. etc

¶ Ex quo etiam patet esse minus benedictum: quod dicit vnus doctor subtilis: quod licet eadem potentia voluntatis sit naturalis et libera: sicut eadem est potentia naturalis et non libera in aliis puta in intellectu vel in sensu: tamen aliquid intelligitur positiue addi voluntati: per hoc quod est libera super id quo est naturalis. Et hoc probat. quia tam intellectus quam voluntas et breuiter omnis natura habet naturalem appetitum ad suum actum. sed preter hoc voluntas habet actum suum liberum alium a velle naturali et hoc non nisi per esse liberum superadditum esse naturali.

¶ Dico enim: quod voluntas se tota in raione potentie est potentia libera: cui conuenit naturaliter appetere actum suum: et libere elicere ipsum omnino per idem indistincium. Ita quod imaginari non debet: quod per aliquid in quo conueniat cum aliis poteniiis: appetat naturaliter actum suum: et per aliquid super additum: in quo differat ab aliis eliciat libere actum suum: sicut imaginatur illud argumen¬ tum adductum immediate supra. Non enim appetit velle per aliquid in quo conueniat cum aliis potentiis. quia tunc alie potentie naturaliter appeterent velle. sed appetit velle inquantum voluntas est: et se tota inquantum voluntas est: sicut et ipsum elicit: et sicut intellectus. vnde intellectus appetit intellige re. Est igitur eadem simplex potentia penitus re et ratione reali naturaliter appetens et libere eliciens Nec debet intelligi quod aliquid addatur sibi per hoc quod libere elicit super id quo naturaliter appetit vt viedetur. Hec de primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum artidicitur primo absolute loquendo: quod loquendo siue de appetitu vel appetere naturali siue de appetere: quod est actus voluntatis elicitus: et similiter de bet titudine siue obiectiua siue formali saltem in communi accepta: omnis creatura rationalis vel intellectualis appetit beatitudinem et necessario sic quod non potest non appetere ipsam etiam actu elicito: si sibi per intellectum presentetur sic in communi et absolute. Et ratio est. quia in ipsa beatitudine sic in communi et absolute accepta: nulla apparet ratio mali: qua re possit non appeti. sed in ipsa reseruatur ratio bo ni perfecti nature appetenti siue modo perfectionis intrinsece et formalis: vt est beatitudo formalis siue modo perfectionis extrinsece: vt beatitudo obiecti ua.

¶ Secundo dicitur quod loquendo de beatitudine obiectiua vel de fine vltimo in particulari viso vel cognito non clare sicut in via: qui est deus similiter etiam de beatitudine formali que est actus vel operatio anime supradicta: et de appetere quod est actus elicitus in particulari per fidem cognito etiam non quilibet appetit beatitudinem necessario: sed potest non appetere eam vel non velle. Nam in eis vt sic cognitis potest apparere aliqua ratio mali: quare non appetatur.

¶ Tertio dicitur quod loquendo de beati tudine obiectiua seu fine vltimo qui est deus: vise in particulari et clare: sicut videtur in prima: et loquendo de appetere quod est velle et actus elicitus voluntatis: quod voluntas creata stante tali visione et perfecta cognitione appetit et vult finem vltimum necetsario: et non potest ipsum non velle. Et de istis dictis cum motiuis eorum satis dixi in prima distinctione primi libri: quod rationes eorum non concludunt sicut patet ibidem in vltima questione. Et ideo de hoc supersedeo gratia breuitatis.

¶ Et quantum ad presens dico aliqua per ordinem. Primo dico quod loquendo de al petere naturali et de beatitudine obiectiua vel formali siue in communi siue in particulari quaelibet creatura vel natura rationalis vel intellectualis appetit beatitudinem naturaliter necessario et summe. et perconsequens semper quandiu manet talis natura in esse. Et ad hoc nescio ponere meliorem rationem: nisi quod vnumquodque perfectibile naturaliter appetit suam per fectionem formalem intrinsecam: et etiam illud circa quod obiectiue versatur sua perfectio: et etiam illud cuius ratio in sua perfectione siue intrinseca siue extrinseca continetur. sicut patet de graui: quod naturaliter appetitiet esse in centro: et centrum ipsum per consequens Nec intelligo: quando loquohic de beatitudine in communi vel vniuersali accipiendo commune vel vniuersale pro intentione secun¬ da vel aliquo operato per actum rationis. sed pro re subiecta: quae est bonum vel perfectio ipsa quancumque vnitatem habeant res subiecte sub tali intentione

¶ Secundo dico: quod eoipso quod natura sic apperit naturaliter beatitudinem: sequitur quod necessario quandiumanet. quia hec est natura sua sic inclinari ad suan perfectionem. et sicut non potest carere natura sua: iia nec tali appetitu. et ita semper sic appetit: alioquinnon necessario.

¶ Tertio patet ex hoc quod summe alpetit. quia ex quo determinatur Ad hoc naturalite in summo determinatur. ita quod ex toto visu et conatu appetit beatitudinem nec est in potestate plus vel minus appetere sicut nec appetere tale nec natura. sed hoc est sibi inditum ab instituente naturam.

¶ Quarto tamen dicit vnus doctor: quod magis dicendum est naturam appetere beatitudinem in particulari quam in vniuersali. Nam appetit beatitudinem vt suam perfectionem. sua autem perfectio magis consistit in particulari bono quam in vniuersali. Uniuersale enim non perficit sed particulare. Potest tamen dici: quod equali appetitu et eodem appetit vniuersale bonum et particulare: non prout vniuersale vel commune distinguitur a particulari quasi seorsum acceptum sed prout includitur et continetur in particula ri. Et hoc modo intelligendum est illud: quod superi us dicebatur.

¶ Et de tali appetere naturali dico quod possunt multe auctoritates intelligi: que videntur tonare: quod creatura rationalis vel intellectualis necessario appetit beatitudinem. et refugit miseriam: sic quod beatitudinem non potest non appetere vel non velle large accipiendo velle nec miseriam ipsam potest velle vel non nolle: sicut ponit Augustinus in En cheridion et in. xiii. de Trinitate secundum illas auctorita tes allegatas ad oppositam partem in principio eso stionis: in quibus dicitur quod omnes ardentissime volunt: vel apetunt esse beati. Et sicut etiam Boetius dicit tertio de consolatione et Anselmusde concor dia predestinatorum sicut superius est allegatum. Sic dictum sit de appetitu naturali.

¶ De actu elicito qui dicitur velle: et est actus liber: dico aliqua dicta. Primo: quod non experior quin voluntas creata possit non velle beatitudinem siue in particulari siue in vniuersali ab intellectu presentatam pro statu vie. sicut et de fine siue quo siue cuius potest dicit ita et de beatitudine siue formali siue obiectiua. sed magis mihi videor expiri: quod beatitudinem quoncund acceptam siue formalem siue obiectiuamssue in vniuersali siue in particulari presentatam per intellectum voluntas creata possit non velle non eliciendo aliquiactum volendi circa ipsam vel cessando etiam a tai actu: si habuit ipsum prius.

¶ Igitur de beatiti dine in particulari ostensa conuenio cum aliis quia et alii hoc ponunt. De beatitudine etiam vel fine in communi videtur hoc probabiliter posse dici. Tum quia in ea vt per fidem cognita etiam vel per naturam seu ex naturalibus non apparet magis ratio boni quam inbeatitudine in particulari cognita per fidem. In ipse enim nulla apparet ratio mali. sicut nec in beatitudine in vniuersali. et tamen voluntas potest eam non velle in particulari et in via. ergo etiam in vniuersa li. Secundo quia nihil est perfectionis in vniuersali: quod non sit in particulari et amplius. et per consequens si beatitudo in particulari potest non appeti et in vniuersali. Tertio quia secundum appe titum naturalem non minus appetitur. beatitudo in par¬ ticulari quam in vniuersali: et tamen appetitu libero potest beatitudo in particulari non appeti. ergo et in vniuersali. Alique istarum rationum sunt ad hominem contra ponentes: quod potest non appeti in particulari non in vniuersali. Sed ratio videtur ad hoc praecipua liberias ingenita voluntatis. quae potest non elt cere acium suum circa quodcunque obiecium suum: et est libera libertate cotradictionis saltem pro statuvie peccabili: vt videretur. et etiam pro statu prime si esset elicitiua vel effectiua actus quem habet in patria quod tamen non est verum: sicut paiuit in quastio ne precedenti. Nec videtur mihi demonstrabile op positum: immo magis hoc videtur esse verum: licet non sit vsquequaque cerium.

¶ Secundo dico: quod non ob stat dicium Augu. 3. de libero arbitrio dicentis: quod de necessitate nolumus miseriam: nec possumus eam velle. igitur pari ratione de necessitate volumus beatiiudinem: et non possumus eam nolle vel non velle Dico enim: quod dictum Augustiui verum est et de nolle miseriam et a simili de velle beatuiudinem pro tanto quia loquendo de actu libero vniformiter se habente ad necessitatem appetitus naiuralis: planum est quod quilibet habet nolle respectu miserie: nec potest eam velle. et habet velle respectu beatitudinis: et non potest eam nolle. vnde vt in pluribus ita est: quando eis miseria vel beatitudo per intellectum praesen latur: immo forte bene ponitur ibi forte. quia sic vt deretur alicui respectu boni potest esse nolle: et respectu mali potest esse velle. nec apparet demonstratio quare non. nec vllomodo absolute potest haberi velle respeciu miserie: nec nolle respectu beatitudinis. quia velle non est per se visi respectu boni. et nolle nisi respectu mali. Sed non intelligit Augustinus quin voluntas possit absolute loquendo vtendo liberia te sua et experiendo eam non velle miseriam vel non velle beatitudinem cessando ab omni actu elicito circa ista.

¶ Potest igitur dici probabiliter: licet non sit efficaciter probatum: quod voluntas non naturaliter nec necessario nec summe nec semper appetit beati tudinem vel vult beatitudinem quancumque et quoncumque per intellecium presentatam loquendo de appetere libero vel de velle cuius est causa effectiua. et potest eam absolute loquendo non velle vel magis vel minus intense velle: sicut placet sibi Nam in cuius otestate est actus et motus etiam acius: vt videtur. hec de secundo articulo principali.

¶ Quantum ad tertium artidico primo de appettere naturali: quod eomodo quo notura creata appetit naturaliter beatitudinem siue vt finem quo siue vt finem cuius: eomodo appetit omni per se ordinabilia in talem finem propter ipsum. f nem. Eomodo enim quo in re sunt appetibilia: eo modo et ordine ab appetitu naturali appetuntur vt videtur.

¶ Sed loquendo de appetere libero non oportet. quod omnia appetat voluntas propter beatiludinem actu elicito. Tum quia voluntas potest aliquid appetere: quod non ordinatur ad beatuudinem immo aduertit a beatitudine. Tum quia potest stanuere finem suum in aliquo alio a beatitudine fruen do vtendis. Tum quia potest aliquid appeti actu elt ciio non cogitando de beatitudine: et ita non propter beatitudinem. Tum quia etiam intellectu et ratione dictante aliquid appetendum propter beatitudinem voluntas potest contrarium velle sicut ostansum est in secundo. et ita non oportet: quod omnia que appetit: appetat propter beatitudinem referendo inbeatitudinem. verum est tamen: quod loquendo de ar petere libero non absolute. sed inquantum est rectum. Dico quod omnia alia appetitu recio appetit propter beatitudinem vel formalem vel saltem obiectiuam: secundum quod quelibet habet rationem finis suo modo.

¶ Quod autem dicit Augustinus decimotertie de trinitate: quod quicquid aliud a beatitudine appetitur vel latenter vult aliquis: non recedit ab appetitu beatitudinis. Dico quod verum est loquendede appetitu naturali vel de appetitu libero rectosibi conformi. quare etc. hec de tertio articulo principali.

¶ Ad primum principale argumentum dico: quod ignotum penitus potest appet appetitu naturali: sicut materia suo modo appetit formam. Et sic beatitudo dato quod esset totaliter ignota posset tamen naturaliter appeti talis enim appetitus precedit quamlibet actualem notician in appetente. Similiter etiam de appetitu vel velle elicito loquendo dico: quod potest aliquid quod non est certitudinaliter cognitum sed tantum opinatum appeti. Secundo dico: quod apud fideles aliquo modo quantum sufficit ad salutem notum est per fidem in quo consistat beatitudo obiectiue: et ita potest appeti: et in quo consistat beatitudo forma lis: licet non sit determinate et ita etiam potest appeti suo modo.

¶ Ad secundum dico: quod beatitudo appetitu naturali summe appetitur quelibet secundum modum suum quia beatitudo que est deus summe loquendo simpliciter: sed beatitudo formalis in genere perfectionum formalium. Et dico etiam: quod sic suo modo omnia alia propter beatiiudinem naturaliter appetuntur sed non oportet quod sic appetitu libero abiolute loquendo: nisi loquendo de appetitu recto. licet enim beatitudo sit primum et summum appetibile quantum est ex se: ex libertate tamen potentie potest non appeti aliquid propter beatitudinem. et potest voluntas sibi staiuere finem alium vel non ordinare in beatitudinem. sicut sibiplacet.

¶ Ad tertium dico breuiter: quod in actu necessario nichil meremur. Appetimus autem necessario beatitudinem loquendo de appetitu naturali: et ideo appetitu illo nichil meremur. sed appetere libero quod est in potestate nostra: meremur et illo appectimus vel appetere possumus beatitudinem. et sic mereri. Ad confirmationem dico quod voluntas quicquid actu elicito appetit: libere appetit: si tamen sit primum effectiuum talis actus. Et de tali actu dicium est supra: quod voluntas non necessario appetubeatitudinem. sed non oportet quod appetat libere illud: quod naturaliter appetit: prout libertas opponitur necessitati. beatitudinem vero appetit naturaliter. quare etc.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 6