Quaestio 1

¶ Distinctionis secunde. Questio vnica.

Circa distinctionem secundam quero. Utrum sacra menta habeant efficaciam vel virtutem ex passione christi¬

¶ Uidetur quod non. ex eo quod non est. non habet aliquid virlltutem vel efficaciam. sed pasusio christi non est. quia iam preteriit. ergo etc.

¶ Secundo sic: si habent efficaciam ab ipsa: aut vt futura: aut vt exhibita. Non vt futura. quia tunc sacramenta veteris legis eodem modo potuissent habere vel habuissent efficaciam: sicut nostra: vel magis. Non ab ipsa etiam inquantum exhibita. quia tunc baptismus et eucharistia non habuissent efficaciam ante passionem christi exhibitam. quod non est verum. quia ante passionem christi fuerunt ista sacramenta ministrata. vt patet.

¶ Tertio sic. si a passione christi habent sacramen ta efficaciam: hoc maxime videtur ratione illius vulneris lateralis christi: a quo fluxerunt sacramen ta secundum Augusti. sed hoc non est verum. quia in illo vulnere nihil meruit christus. Nam christo iam mortuo vulnus illud fuit inflictum. Ioan. decimo nono. ergo etc. Similiter etiam sequeretur quod gratia sacramentalis iam non esset gratia. quia esset ex merito passionis christi. magister in littera. et Augu. xy.

¶ Contra de ciuitate capi. xxvi. vbi loquitur de archa noe dicens. ostium in latere arche profecto illud est vulnus: quando latus crucifixi perfo ratum est lancea hoc quippe ad illum ingrediuntur viuentes. quia inde sacramenta manauerunt: quia bus credentes innituntur.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo ostendam: an omnia sacramenta noue legis fuerunt instituta ante passionem christi exhibitam.

¶ Secundo an omnia sacramenta habeant efficaciam vel virtutem ex passione christi.

¶ Tertio per quem modum.

¶ Ultimo ad rationes. dico: quod pas¬

¶ Quantum ad primum so christ potest accipi vel pro morte sibi inflicta et doloribus. preuiis et disponentibus ad ipsam sub pontio pylato per procurationem iudeorum: vel pro tota vitasua passibili in qua ab instanti sue conceptionis retepit miserias nostras et cepit pati ex tunc pro nobis. Si accipiatur passio primo modo dico: quod aliqua sacramenta fuerunt instituta ante passionen christi. antequam scilicet christus traderetur iudeis: et occideretur sub pontio pylato vel etiam moreretur. si secundo modo dico: quod non ante passionem christi sed aliqua fuerunt instituta inquantum sacramenta sunt noue legis: dum viueret christus in carne passibili et mortali ab ipso christo passione iam incepta. id est vita passibili et mortali secundum miserias et penalitates nostras: quas assumpsit ipse christus et nullum ante.

¶ Potest ergo dici: quod baptismus fuit institutus a christo viuente. Nam sicut dicitur Ioiii. Discipuli christi baptisabant. Et est planum quod non baptisabant: nisi baptismo christi ab ipso instituto et ex auctoritate eius et precepto non sic tamen quod tunc suerit institutus: sed prius tempore proximo vel si tunc: tamen hoc non habetur ex auctoritate: sed preceptum fuit: vt diuulgaretur math. vlti. docete omnes gentes baptisantes eos in nomine patris et filii et spiritus sancti.

¶ De eucharistia patet eius predicatio diffusa Io. vi. sed institutio patet in cena math. xxvi. et in aliis euangelistis.

¶ Deconfirmatione patet vt videtur quod fuit instituta quando christus imponebat paruulis manus. Unde et dicebat: sinite paruulos venire ad me. talium est enim regnum celorum.

¶ De penitentia dicunt aliquiquod fuit instituta Iac. v. confitemini alterultrum peccata vestra etc. Sed istud non valet quia Iacobus nec aliquis sanctus potuit instituere sacramentum. sed solus deus: vt dictum est supra. patet etiam: quod non est ad intellectum eius. subdit enim. Et orate pro inuicem vt saluemini. Et planum est: quod per illud non intendebat nec instituere: immo nec diuulgare sacramentum. Si dicas quod immo saltem diuulgarem tunc restat querere primum scilicet quando et vbifuit instituta penitentia. et potest dici quod Io. xx. qui dixit christus: accipite spiritum sanctum. quorum remiseritis. peccata remitiuntur eis etc. Et fuit promissum petro: quando dictum est sibi math. xvi. tiobi dabo claues regni celorum. quodcunque ligaueris super terram etc.

¶ De extrema vnctione dicitur quod fuit instituta Iacobi quinto. Infirmatur quis in vobis etc. Sed falsum est. sicut etiam dictum est supra de penitentia licet bene diuulgauerit ibi¬ apostolus extremam vnctionem. Sed dicitur ab aliis: quod fuit instiluta marci. vi. vbi dicitur quod discipuli vngebant oleo multos infirmos: et sanabantur. sed planum est. quod non nisi aucioritate christi: qui iam instituerat sacramentum. Nec sequitur ex hac auctoritate quod tunc fuerit instituta. Si dicas quod non videtur intentio littere. quia infirmi curabans tur. et istud sacramentum non debet confereri nismorientibus. et exeuntibus non ad curandum corporaliter et superuiuendendum. quere alibi: vbi habens iustitutionem eius. Et dico: quod oportet dicere: quod a christo fuerit istud sacramentum institutum Nec potest dici institutum a iacobo ibi. Infirmatur quis in vobis etc.

¶ De sacramento matrimonii potest dici: quod matrimonium inquantum sacramen tum noue legis iustitutum fuit a christo math. xix. Num legistis ( ait christus ) quia masculum et feminam fecit eos. supple deus. et dixit per os scilicet adam: quam obrem relinquet homo patrem et matrem et cetera que ponuntur ibi: que videntur multum pene pertinere ad institutionem matrimonii.

¶ Desacramento ordinis videtur fuisse institutum mathxx vi. hoc facite in meam commemorationem. et Io. xx. accipite spiritum sanctum: quorum remiseritis peccata. Et hoc congrue. nam ordinati duplicem habent potestatem vnam respectu corporis christi veri. Et ideo dicitur. Hoc facite in meam commemorationem. aliam respectu corporis christi mistici: propter quod dicitur quorum remiseritis pecca. ta etc. hec de primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum dicitur quod sacramenta omnia que contulerunt gratiam: et conferunt: hubuerunt vel habent efficaciam vel virtutem a passione christi. sed differenter. quia sacramentum circuncisionis: quod pre cessit passionem exhibitam habuit virtutem vel efficaciam a passione christi exhibenda: et ideo minorem efficaciam habuit: et minorem gratiam contulit: et non nisi in fide vel ex fide operantis de christo venturo et passuro: sed sacramenta uoue legis efficaciam habent a passione christi iam exhibitavel incepta. et ideo perfectiorem gratiam conferunt et ex opere operato sicut dictum est supra. Hoc autem declaratur sic. quia homini facto dei inimico per culpam disposuit deus non conferre gratiam: nec remedium aliquod ad salutem: nisi propter aliquid sibioblatum: quod esset sibi gratius et magis acceptunsquam offensa illa esset sibi displicens: et ingrata. Nichil autem potest inueniri deo gratius vel magis acceptum: quam offensa totius generis humani sit displicens: nisi aliquod obsequium persone magis dilecte quam communitas offenderit per offensam illam vniuersalem quam debuisset esse chara: si non offendisset deum. Non potuit autem genus humanum ex se habere tale obsequium. quia totum fuit inimicum deu vna massa perditionis acceptum. Et ideo disposuit trinitas personam sic dilectam deo dare generi humano. ac ipsam ad hoc inclinare: vt trinitati offerret obsequium pro toto illo genere. talis autem persona non potest dici nisi christus cui non est ad mensuram datus spiritus Io. 3. et tale obsequium est illud: in quo patet maxima charitas obsequentis: quod est offerre se vsque ad mortem pro iusticia. et hoc nore diuino. Et ideo deus nullum remedium ad sa¬ lutem cuiusmodi est quodlibet sacramentum: disposuit dare homini: nisi in virtute passionis christi.

¶ Exquo etiam apparet: quod sacramenta precedentia passio nem christi minorem habebant efficaciam: quam sacramenta noue legis: que fuerunt instituta passioe iam exhibita vel saltem incepta. Maius enim bonum conferri solet propter obsequium iam exhibitum: quam propter obsequium exhibendum. sicut in nobis etiam est manifestum.

¶ Ex predictis secundo apparet secundum istos: quare circuncisio non apperiebat ianuam: et baptismus aperit. quia baptismus habet efficaciam ex passione iam exhibita: in qua fuit solutum precium emende. non sic autem circumcisio. sed habuit effica ciam ex passione futura: et nondum erat solutum precium.

¶ Similiter ex predictis patet: quomodo in opere reparationis humane per passionem christi fuit mina summa dei dando talem ac tantam personam sic dilectam ipsi generi humano: vt pro ipso tale obsequium offerret. Similiter etiam fuit ibi summa iusticia. quia iustissimum fuit tale obsequium ac ceptari a deo ad salutem hominis: vel ad id ad quod dispositum et ordinatum fuerat: cum persona offe rens esset deo ita chara et dilecta.

¶ Sic igitur dicitur et pulchre: quod sacramenta omnia tanquam remediapomini collata ad salutem efficaciam habent et virtutem a passione christi. Hoc autem probatur. Tum quia sacramenta non ordinantur ad salutem hominis: vel ad gratiam consequendam: nisi a christo passo vel passuro pro salute homins. ergo nec ad gratiam vel salutem hominis pastesnt attingere: nisi ex ordine ad passionem christi. Tum quia deus non determinauit se infallibiliter cooperaturum sacramento: nisi mediante passione chriiti preuisa vel exhibita et preacceptata. sacramenta autem non habent efficaciam: nisi ex determinatione diuine voluntatis. quare etc.

¶ Quantum ad tertium articulum dicitur quod sacramenta habent efficaciam a pasione christi tanquam a causa meritoria. Christus enim in sua passione vel per suam passionem vt acceptatam ab ipso voluntarie ad salutem generis humani secundum beneplacitum diuine voluntatis. et ex maxima charitate meruit: vt sacramenta haberent efficaciam et virtutem ad salutem hominis. Et isti variantur de illa virtute vel efficacia: sicut dictum est in prima questione: nec est modo repetendum.

¶ Ad hoc adducuntur due rationes. quia primum in vnoquoque genere est causa aliorum. Primum autem opus satisfactorium ad salutem hominis fuit passio christi. ergo ipsa est causa meritoria aliorum ad salutem hominis ordinatorum: et precipue sacramentorum.

¶ Secunda est. quia per passionem. suam meruit christus: quod sacramentum haberet efficaciam. vt patet. ergo passio est causa meritoria efficacie sacramentorum. Et addunt aliqui: quod diuersi mode sacramenta noue legis ab aliis. quia sacramenta noue legis per modum meriti de condignohabent efficaciam. quia ex passione iam exhibitavel incepta. sed circuncisio habuit efficaciam per modum meriti de congruo et ex passione futura vel ex hibenda ad materiam istorum

¶ Sed quantumt duorum articulorum simul dico: quod sacramenta habent efficaciam vel vir tutem sane intelligendo: licut dictum est in prima¬ questione tam de sacramentis antiquis quam de sacramentis noue legis.

¶ Secundo dico: quod a passione christi siue premissa siue exhibita vel incepta non habent efficaciam vel virrutem tanquam ab aliqua per ne causa ipsorum: nec effectus qui dicitur esse sacra menti: licet sacramentum etiam non sit per se causa vere et realis illius effectus: sicut dictum est supra. quia sacramenta nihil minus habent efficaciam que sit passio christi: siue non sit. Et planum est: qui ipsa non est modo. nec erat tempore sacramentorum antiquorum: quod autem non est: nullius est causa vel re et realiter loquendo de causa: sicut dictum est supra.

¶ Tertio dico: quod extendendo nomen cause ad me ritum: sic quod meritum dicatur causa premii magis communiter et vulgariter loquendo quam veraciter quod sacramenta habent vel habuerunt virtutem et efficaciam a passione christi sicut a causa. Nam passio chriti fuit causa meritoria ipsorum. meruit enim christus per suam passionem vel in sua passione acceptata ab ipso ex charitate ad redemptionem humani generis propter honorem diuinum et secundum benelacitum divine voluntatis: vt talia sacra menta qua lia fuerunt antiqua: ipsam precederent: et talia qua lia sunt sacramenta noue legis ipsam concomitarentur: vel etiam sequerentur et diuersimode haberent efficaciam vel virtutem quia aliqua ex opere operantis. alia vero respectu maioris et perfectioris gratie: et magis ex opere operato. Nec oportet: quod talis causa sit: quando ponitur effectus. quia nec est vere causa: sicut dictum est supra. nec aliud possunt argumenta concludere: que pro aliis sunt adducta. Si dicas: quod passio christi licet non sit in se: est tamen in acceptatione diuina: qua deus ipsam acceptat ad efficaciam talium sacramentorum. et ita potest esse causa: dato quod non sit in se. Dico sicut dixi supra quod istud non concludit passionem esse causam: sed magis diuinam volitionem passionem christiad hoc acceptantem siue futuram siue exhibitam. Et hec de secundo et tertio articulo principaliir principale dico: quod bene¬

¶ Ad primum in concludit: quod a passione christi: sicut a vere causa et proprie non habeat sacramentum efficaciam vel virtutem. quia sicut bene arguitur passio christi non est: vel accidit: quod sit: sacramento habente suam virtutem et efficaciam et effectum. Oportet autem sicut dicitur quinto metha. causam vere realiter esse: quando effectus ponitur inesse sed non concludit: quin sicut a causa me ritoria que non est dicenda vere: causa: sed vulgari ter tantum: sicut dictum est de merito respectu premii.

¶ Ad secundum dico: quod a passione christi me ritorie habent suam efficaciam: non vt preterita velexhibita vel vt futura: sed magis vt a deo acceptata in ordine ad hoc quod sacramenta omnia tam vetera quam noua in quibas confertur gratia habeant effi caciam ad salutem hominis: pro qua passus est christus. Et differenter sicut dictum est de sacramentis antiquis et nouis. Tu dicis: quod non inquantum futura vel exhibita. concedo. sed quia dicitur vltra: quod si haberent efficaciam a passione christi exhibita: tunc baptismus et eucharistia que fuerunt instituta ante passionem christi. Qui vellet dicere: quod sacramenta noua habent efficaciam a passione christi exhibita vel vt exhibita: diceret: quod passio christi licet non fuerit consummata et completa ante insti¬ tutionem istorum sacramentorum: quod saltem fuit inchoata et incepta et hoc ab instanti sue conceptionis: in quo assumpsit miserias et penalitates nostras. et hoc sufficit.

¶ Ad tertium de vulnere laterali dicipotest: si christus meruit aliquid in ipso non ipso vulnere existente: sed per modum obiecti voliti et preacceptati a christo dum viueret. quia bene sciuit ipsum esse sibi infligendum. et hoc ex charitate secundum diuinum beneplacitum acceptauit. et ita a passione ratione illius vulneris possunt sacramenta habere efficaciam: sicut a causa meritoria. Si autem dicatur quod christus in illo vulnere nihil meruit. quia christus mortuus erat: quando fuit sibi inflictum: tunc non currit argumentum: quia a passione quam substinuit christus: dum viueret: habent sacramenta efficaciam et non ab illo vulnere. Et tunc respondendum est ad auctoritatem Au8. adductam ad opposita quod a latere christi similitudinarie secundum quandam expressam si militudinem fluxerunt sacramenta quantum ad principa lia sacramentorum: puta quantum ad baptismum. cuius similitudo fluxit aqua. Et eucharistia cuius similitudo vel contentum potius fluxit sanguis. quia in illo sacramento continetur vere sanguis christi sicut inferiapparebit.

¶ Ad illud quod ponitur vltimo dico quod licet gratia sacramentalis detur nobis ex merito christi: tamen bene est gratia. Non enim datur ex merito de condigno illius cui datur. Aliter dicitur quod gratia sacramentalis nec aliquid quod nobis me ruit christus est ita pure gratuita: sicut incarnatio christi et passio pro nobis: quam non precessit aliquod meritum respectu eius de condigno. quare etc.