Quaestio 3

¶ Distinctionum quinte et sexteQuestio Tertia

Tertio queritur: vtrum caracter sit forma res lis absoluta vel respectiua

¶ Uidetur quod respectiua caracter est signum quoddam rememoratiuum vel conforma tiuum: sicut dictum est supra. sed signum essentialiter est relatiuum ad signatum. ergo etc.

¶ Secundo sic. caracter non est magis absolutum quam scientia: sed scientia per se et quiditatiue est relatiua et virtus etiam. Primum patet de scientia. v. methoEt secundum. vii. phisicorum. ergo etc.

¶ Tertio sic. si caractet esset forma absoluta: esset de genere qualitatis: et pertineret ad aliquam eius speciem: vt videtur. Non enim est substantia nec quantitas: sicut patet. sed non est in prima sicie. quia non est principium bene vel male operandi moraliter: sicut habitus. Indifferenter enim stat cum bona operatione vel mala. Siliter non est in secunda. quia non est naturalis potentia: sed magis aliquid supernaturale. Nec in tertia. quia non est passio: nec passibilis qualitas: vt sunt qualitatet sensibiles. Nec in quarta. quia non est in quantitate: nec ipsam consequitur vt patet. Est enim forma spiritualis. ergo etc. caracter est dispon ad gratiam. sed re¬

¶ Contra spectus vel aliquid respectiuum non disponit ad gratiam. ergo non est aliquid respectiuum: sed absolutum

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo ponam vnam opinionem cum suis motiuis de ista questione: quod non est rationabile ponere caracterem aliquid absolutum.

¶ Secundo ponam aliam ponendo quod caracter sit forma absoluta. et adducam rationes aliquorum ad hoc. et ostendam quod non concludunt.

¶ Tertio inquiram ad quod genus absolutum caracter pertineat: an ad qualitatem: et ad quam speciem qualitatis.

¶ Ultimo ad rationes. qi est vna opi¬

¶ Quantum ad primum nio quod non est rationabile ponere quod caracter sit forma absoluta: sed debet poni aliquis respecus realis: vt videtur eis.

¶ Ad hoc est ratio prima talis. sicut non sunt plura ponenda sine necessitate rationis vel fidei sequenti fidem vel rationem: ita nec ponendum est aliquid esse perfectius sine necessitate fidei vel rationis sed nulla apparet necessitas nec fidei: nec rationis quare caracter ponatur aliquid absolutum. sed sufficit ipsum essa aliquid respectiuum vel respectum vt videtur. ergo etc.

¶ Secundo sic. si caracter poneretur aliquid absolutum in anima: sequeretur quod esset delebilis. quia posset ab anima separari sicut et quodlibet accidens absolutum a subiecto. sed hoc est falsum: ergo etc.

¶ Tertio sic. illud quod est per se et essentia liter signum: est aliquid respectiuum sicut dictum est supra de sacramento. quia signum per se et essentialiter dicit aliquid respectiuum vel respectum ad significatum: non autem accidentaliter. alioquin posset in telligi signum non intelligendo signatum. sed caracter est essentialiter signum vel sigillum. ergo etc.

¶ Quarto sic. si caracter esset absolutum: aut hoc esset: quia est terminus mutationis in anima: aut quia est principium assimilandi: aut quia est principium distinguendi. aut quia est principium operandi vel aliquid faciendi: aut quia est dispositio ad gratiam: aut quia est principium rememorandi. sed nullum istorum concludit quod caracter sit aliquid absolutum quiditatiuum non quia ad respectum potest mutatio realis terminari: puta saltem ad respectum aliquem extrinsecus aduenien tem. vt ad vbi: qui non necessario sequitur possessionem fundamenti et termini. patet. 9. phisicorum. similiter etiam planum est quod aliqua forma realis respectiua prius naturaliter acquiritur in passo quam forma absoluta. Prius enim adquiritur in passo passio de genere passionis: que est prior natura ipso termino. Similiter etiam. ad propositum magis: oportet agens prius approximari passo et econuerso: qued agens agat. alioquin numquam erit actio: sicut nec prius. sed per istam approximationem nihil absolutum nouum prius ipso respectu adquiritur in aliquo istorum.

¶ Et confirmatur hoc. quia agente existente in dispositione proxima et passo etiam si interponatur impedimentum: non erit actio si amoueatur: erit actio de nouo in agente. et tamen nihil nouum absolutum fit in agente. nec in passo. dico inquantum est terminus huius relationis istius: que est actio: licet bene inquantum recipit formam. que causatur ab agente. ergo similiter ad praedicta: licet de nouo acquiratur caracter in anima: etiam per mutationem aliquam: non tamen oportet quod sit aliquid absolutum: vt videtur. sed sufficit quod dicat aliquem respectum realem extrinsecus aduenien tem.

¶ Confirmatur hot per philososophum. v. phisicorum qui licet neget motum vel mutationem in ad aliquid: quod est quartum genus: ad quod pertiinent respectus accidentales intrinsecus addenientes: non tamen negat motum vel mutationem in vbi: qui est respectus extrinsecus. Similiter secundum non arguit scilicet quod caracter sit assimilatiuum habentis ad habentem alium caracterem: et perconsequens fundamentum relationis realis quia respectus potest esse fundamentum relationis realis sicut patet per euclidem. 9. geometrie: vbi dicit proportionalitas est habitudo duarum proportionum. et ita in proportione que est relatio fundatur proportionalitas que est alia relatio. Super vnam relationem etiam fundatur si militudo ad aliam eiusdem speciei: vnde non solum funlatur similitudo super qualitates de predicamento qualitatis: sed etiam super alia habentia rationem et modum qualis. Et hec in aliis generibus inueniuntur: sicut et differentia substantialis dicitur qualitas. 7. metha. Et identitas bene inuenitur etiam in accidenti bus. ita enim vnum accidens est idem sibiipsi: sicut vnasubstantia. Nec oportet procedere in infinitum: sicut nec in accidentibus absolutis: licet vnum bene sit subiectum alterius: sicut quantitas est subiectum qualitatis. Similiter etiam ita bene habens vnam relationem distinguitur a non habente consimilem: et assimilatur habent consimilem: sicut per aliquam formam absolutam.

¶ Similiter quartum non cogit quod sit forma absolnta scilicet quod sit principium operandi et potestas quedam agendi vel patiendi seu recipiendi. non enim caracter est talis potestas: sicut imaginatur. quia sine caractere absolute loquendo habens caracterem posset agere vel recipere quicquid agit vel recipit. non est enim potestas actiua vel passiua proprie loquendo et ex natura rei: sed pro tanto dicitur potestas actiua vel passiua. quia habens ipsum ex ordinatione diuina est idoneus ad ministrandum aliquid vel suscipiendum. Et de talipotestate non oportet quod sit forma absoluta: sicut patet etiam in rebus humanis illam quando aliquis prepositus vel balliuus vel officialis et prelatus et huiusmodi habet potestatem exequendi officium suum iudicando et sententiando: et excommunicando et huiusmodi. et tamen nullanformam absolutam ex hoc recipit: sicut patet. immonec aliquam formam realem: sed solum est voluntas instituentis: vt iste faciat sic: et instituens ratificat factum huius et non alterius. Et ideo nec valet factum alterius. Similiter etiam nec quando aliquis de nouo fit miles vel de familia alicuius principis quare etc.

¶ Sic in proposito de habentibus caracterem potest dici quod non oportet ipsum esse formam absolutam. Similiter etiam nec aliud arguit. scilicet quod sit dispositio ad gratiam. Non est enim dispositioex natura rei: sed solum ex voluntate dei sic instituentis quod sit aliquid preuium gratie in anima suscipientis tale sacramentum imprimens caracterem. Et similiter non oportet quod omnis dispositio ad absolutum precipue quando non est ratio recipiendi: sit absolutum: licet bene quando est ratio recipiendi. quia ratio recipiendi aliquid absolutum non potest esse respectus.

¶ Similiter vltimum non cuncludit quod caractet sit absolutum scilicet quia signum rememoratiuum. quia omne ductiuum in notitiam alicuius preteriti potest esse signum rememoratiuum vt patet. hoc autem potest conuenire alicui alteri ab absoluto ita quod super aliuam relationem realem: cuiusmodi poneretur ca racter: potest fundari relatio signi: et precipue in proposito. quia ista relatio hic non est nisi respectus quidam rationis: sicut nec in voce imposita ad significandum. Si dicas quod caracter est aliquid conformatiuum et obligatiuum. dicitur quod ista non concludunt ipsum esse aliquid absolutum manens: sicut patet quod aliquis faciens alteri homagium: obligatur. et aliquis professionem faciens in religione obligatur domino suo vel prelato illius religionis. et illa obligatio non fundatur in aliqua forma noua abso luta et manente. Sic etiam in proposito diceretur

¶ Dicunt ergo isti quod non oportet. nec est rationabile ponere caracterem aliquid absolutum sed potest poni respectus realis extrinsecus adueniens a diuina voluntate qualiscumque sit ille respectus. quo quidem respectu recepto ab anima ipsa est disposita ad agendum vel recipiendum aliquid in ecclesia. et vocant aliqui istum respectum presentie vel coassistentie hominis ad deum: vt potens est secundum ordinationem diuinam ministrare vel suscipere aliquos actus sacramentales. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum videtur mihi dicendum: primo quod caracter est forma absoluta sicut gratia suo modo. et non est respectus seu forma relatiua.

¶ Ad hoc autem adducunt aliqui rationes volentes probare efficaciter quod hoc sit necessarium. Tum quia caracter adquiri tur in anima per aliquam sui mutationem. quia non per mutationem dei. sed mutatio non terminatur nisi ad aliquid absolutum. Nec potest dici quod mutatio ter minetur ad gratiam. quia baptisatur aliquis qui non recipit gratiam: sed tantum caracterem. patet de ficto baptisato.

¶ Tum quia caracter est fundamentum multarum relationum realium: puta assimilationis distinctionis et huiusmodi. sed relatio non est fundamentum relationis. Tunc enim esset processus in infinitum.

¶ Tum quia relatio non est principium agendi vel patiendi aliquid seu recipiendi multominus quam terminandi actionem: sed caracter est potestas et principium agendi vel recipiendi aliquid in ecclesia: puta conuenienter ministrandi vel recipiendi aliqua sacramenta.

¶ Tum quia in quolibet sacramento suscepto habetur aliqua relatio de nouo. si ergo caracter non est nisi relatio sequitur quod quodlibet sacra mentum imprimit caracterem. hoc autem est falsum quare etc.

¶ Iste rationes noncogunt. Ad primam enim diceretur quod ad respectum intrinsecus aduenientem non est mutatio primo: sed solum presuppositamutatione in subiecto vel in extremo penes aliquid absolutum. sicut supra dicebatur loquendo saltem de lege communi et modo vel processu naturali. sed ad respectum extrinsecus aduenientem cuiusmodi poneretur caracter: potest esse mutatio nullo absoluto acquisito de nouo: nec in subiecto illius respectus: nec in extremo: sicut etiam patet de motu ad vbi¬

¶ Ad secundam dici potest quod relatio vna realis bene est fundamentum alterius relationis realis: sicut arguebatur supra pro prima opinione. Nec sequitur ex hoc processus in infinitum. Et multo fortius ipsa potest esse fundamentum respetus vel relatio nis secundum rationem. et potest bene esse processus ininfinitum in respectibus rationis.

¶ Ad tertium dicendum quod caracter proprie loquendo non est potentia actiua vel passiua seu receptiua: sed sicut dicebatur supra: pro tanto dicitur potestas: quia habens ipsum ex ordinatione diuina idoneus est ad miniostrandum sacramenta. non quod sit ratio agendi vel ministrandi seu recipiendi. nam omnem actum quem posset aliquis exercere vel recipere cum caractere: posset absolute oquendo sine caractere: ita quod caracter nihil facit ad hoc in ratione potentie actiue vel passiue hoc statim patet secundum eos de episcopatu: qui secundum ipsos non est ordo: nec in ipso imprimitur aliquis caracter. et tamen planum est quod episcopus aliqua sacramentapotest ministrare: que non posset simplex sacerdos. quare etc. Et preterea non est inconueniens forte quod aliqua potentia actiua sit relatio vel etiam passiua vnde multi ponunt potentias anime esse respectus: sed non curo.

¶ Ad quartum dico quod destruit prinum. nam si in quolibet sacramento imprimitur aliquis respectus: sicut dicis cum in quolibet sacramento non imprimatur caracter secundum te: sequitur quod respectus acquiratur sine aliquo nouo absoluto: nisi fingas quod in sacramentis non imprimentibus caracterem aliquis ornatus spiritualis imprimatur equiualens vel correspondens caracteri: et disponens ad gratiam. et tunc non video cum talis ornatus sit indelebilis: quia non habet causam demeritoriam eo quod potest imprimi et stare cum peccato mortali: quare inquam non debeat dici caracter vel possit: et quare etiam cessante fictione in illis qui ficti recipiunt ipsum ornatum et talia sacramenta: non possit habere effectum gratie consequentem: sicut et caracter. et per consequens talia sacramenta essent initerabilia: sicut et sacramenta caracterem imprimentia: quod non est verum. Diceretur etiam ad rationem dato quod in quolibet sacramento aliquis respectus acquiratur non tamen talis respectus qualis caracter poneretur secundum conditiones caracteris superius numeratas.

¶ Dico ergo quantum ad hunc articulum quod nec efficaci ratione: nec cogente auctoritate habetur quod carecter sit forma absoluta. nam ad omnia que caracteri attribuuntur sufficeret respectus aliquis. vt videtur. sed tamen dico quod conuenientius est ponere quod sit forma absoluta. Tum quia hoc magis est consonum intentioni doctorum et communiter loquentium de caractere et dignitate sacramenti vel caracteris. Tum quia multo facilius et conuenientius et manifestius saluantur ile la que attribuenda sunt caracteri ponendo quod sit aliquid absolutum quam quod sit respectus: vt patet intuenti. ad rationes il¬

¶ Et ideo respondeo lorum de prima opinione. Et dico ad primam quod licet non apparet necessitas simpliciter ad ponendum caracterem esse aliquid absolutum: tamen maior congruentia est ad saluandum: ea que dicuntur de ipso quod ponatur aliquid absolutum. et ideo congrue potest poni.

¶ Ad secundum dico quod licet caracter simpliciter et absolute loquendo de potentis dei sit anihilabilis: et sit etiam separabilis ab anima: et quantum ad hoc non dicitur indelebilis: tamen de potentia dei ordinata et de facto indelebilis est sicut dictum est in questione precedente.

¶ Ad tertium dico quod caracter non est signum quiditatiue loquendo et per se primo modo: nec per consequens aliquid respectiuum vel relatiuum per se primo modo: sicut pater vel sile et huiusmodi: sed tantummodo denominatiue. et isto modo omne ens quantumcumque absolutum potest esse respectiuum. quia potest fundare aliquem respectum.

¶ Ad quartum et omnia que dicuntur in illa deductione: dico quod bene probatur ibidem quod omnia possunt saluari de caractere dato quod non sit aliquid absolutum: sed tamen non ita conuenienter nec euidenter secundum intentionem doctorum et loquentium de caractere. Et ideo probabilius ponendum est quod dicat aliquid absolutum. Hec de secundo articulo principali¬

¶ Quantum ad tertium articulum dico primo quod cum non sint nisi tria predicamen ta absoluta scilicet substantia quantitas et qualitas: et caracter non possit dici substantia sed accidens: nec possit dici quantitas: vt patet. quia forma spiritualis oportet quod si dicit aliquid reale creatum absolutum quod sit qualitas. Est igitur de predicamento qualitatis. Nec obstat quod est forma supernaturalis non educta de potentia materie: nec per consequens proprie corruptibilis. quia corruptibile et incorruptibile licet non sint eiusdem generis phisici. quia vnum non est transmutabile in aliud: benetamen sunt eiusdem generis predicamentalis et methaphi sici. sicut patet de angelo et substantia. corruptibili que pertinent ad idem genus substantie. Similiter etiam virtutes theologice que sunt infuse ad idem genus qualitatis pertinent cum naturalibus acquisitis. qua re etc.

¶ Sed ad quam speciem qualitatis pertineat dubium est. Et dicunt aliqui quod potest poni in quattuor speciebus qualitatis. in prima que est dispositio. quia disponit ad gratiam. vel que est habitus quia inheret immobiliter. quia indelebiliter vel quia est quia dam decor spiritualis delectans intellectum vel aspectum in patria. In secunda specie que est potentia. quia est principium agendi aliquid vel recipiendi. In tertia secundum quod est principium assimulandi. In quarta secundum quod est principium configurandi et figura quedam vel sigillum spirituale. Nec est inconueniens vt dicunt quod eadem res simplex simul sit in diuersis speciebus eiusdem predicamenti: sicut nec est impossibile quod sit eadem res simplex in diuersis predicamentis: sicut patet de scientia que est in predicamento qualitatis. quia in prima specie. vt patet in predicamentis. et tamen est in predicamento relationis: et ponitur inter per se relatiua quinto methaphisice capolo de ad aliquid. qua re etc.

¶ Sed si species qualitatis ille quattuor sint vere species ipsius qualitatis: siue sint subalterne: siue specialissime videtur mihi impossibile caracte rem per se reponi in illis quattuor speciebus. Et probo hoc sic. impossibile est aliquam formam simplicem et vnam essentialiter per se reponi in aliquibus pluribus speciebus essentialiter distinctis. patet. quia tunc illa forma esset vna essentialiter et non vna. sed caracter est vna forma simplex indistincta essentialiter vt patet. Si autem ille sunt vere species qualitatis: patet quod essentialiter distinguntur et sunt essentie distincte. nam differentia specifica vnius speciei essentialiter distinguitur a differentia alterius sicut a differentia sibi opposita et incompossibili in eodem ergo etc. vnde puto quod sicut est impossibile quod idem sit homo et asinus simul: ita quod sit per se in diuersis speciebus cuiuscunque generis.

¶ Similiter etiam nulla ratio adducta cogit de aliqua illarum specierum. puta non de dispositione. quia caractre non est dispositio ex natura rei ad gratiam vt ad habitum. Tunc enim caracter posset fieri gratia: sicut illa dispositio sit habitus. Et pari ratione patet quod non est habitus.

¶ Similiter etiam non sequitur quod si habitus est de difficili mobilis: quod omne illud quod est de difficili mobile sit habitus. sed est fallatia consequentis. patet enim quod nigredo corui est qualitas de difficili mobilis: et tamen non est habitus de prima spe¬ cie: vt patet.

¶ Similiter etiam de secunda ratione. prosecunda specie patet quod non concludit. nam sicut dictum est supra: caracter non est vere et proprie principium agendi aliquid vel recipiendi.

¶ Similiter de tertia non oportet quod sit de tertia specie: dato quod sit ratio al similandi. quia hoc conuenit etiam omni forme quod ipsa est ratio assimilandi habentem alteri habenti consimilem formam.

¶ De quarta etiam patet quod non concludit. quia caracter non est proprie loquendo sigillum vel figura circa quantitatem: sed hoc methaphorice dictum / est per quandam similitudinem. non oportet autem ponere res in genere vel in specie ex methaphoris. Tunc enim christus qui methaphorice dicitur leo. petra. vitis. agnus et huiusmodi: poneretur in speciebus omnium istorum. Et in specie lucis: quia dixit. Ego sum lux mundi Io. viii. quare etc. videtur mihi quod melius potest poni in prima specie quam in alia sicut dispositio formalis et perfectio ipsius anime non tamen talis dispositioque fiat habitus sed habens aliquam similitudinem cum habitu. quia permanet et indelebilis est eo modo quo dictum est supra. Et licet istud non possit effica citer probari: non tamen potest efficaciter improbari Nec ad ista habentur cogentes immo nec multum probabiles rationes. Et ideo dimitto multa que de hoc possent dici gratia breuitatis / vero ponunt quod caracter est in secunda

¶ Alii specie qualitatis: et habet similitudinem cum potentia passiuam. quia est aliquo modo principium agendi aliquid vel recipiendi. et reducitur ad modum potentie naturalis: licet sit potentia supernaturalis de qua aristoteles nihil sciuit: nec de ipsa. exemplificauit: nec intendit. Non curo de isto modo dicendi. teneo me cum primo. principale patet quomodo

¶ Ad primume caracter peor se primo modo et essentialiter non est signum: sed denominatiue tantum

¶ Ad secundum de scientia et virtute alia dictum est quod scientia est aliquid absolutum: et quomodo est relatiuum. nec est modo repetendum.

¶ Ad tertium dico quod caracter pertinet ad genus et primam speciem qualitatis. Ad illud: quod non est principium bene vel male operandi. dicitur quod bene concludit quod non est hapitus naturaliter acquisitus. Aliter dicitur quod nec aliquis habitus est principium operandi: sicut dictum est in quarto. dicitur tamen acquisitus habitus principium faciliter operandi. quia ipso habitooperans agit faciliter. non sic autem de infuso potest dici.