Quaestio 1

¶ Distinctionis trigesimeoctaue. Questio Unica.

CIrca distinctionem trigesimamoctauam. Quero Utrum intendere vel intentiosit actus solius voluntatis

¶ Uidetur quod non. Illud quia agit propter finem intendit finem. Sed natura agit proptefinem secundo phisicorum. quia omne agens per se agit propter finem. igitur etc.

¶ Secundo sic. Luce. xi. dicitur. Si oculus tuus fuerit simplex etc. Glosa ibi dicit. Oculus idest intentio. Sed oculus ad voluntatem non pertinet. ergo nec intentio¬

¶ Tertio sic. Intentio si pertinet ad voluntatem tanquam actus eius. Aut est actus eius respectu finis: aut respectu eorum que sunt ad finem. Non respectu finis quia non est velle absolutum eo modo quo Aristoteles dicit tertio ethicorum quod voluntas est finis Nec respectu eius quod est ad finem quia non est eligere. igitur etc.

¶ Quarto sic. Intentio non tantum est in praedicamentis: sed etiam in speculatiuis. Sed voluntas per suum actum non est principium speculatiuum sed practiculatiuum. igitur non pertinet intentio ad solam voluntatem Magister est in littera ca. primo.

¶ Contra Solet autem queri. etc. Ubi dicit quod intentio accipitur interdum pro voluntate: interdum vero pro fine voluntatis. Sed planum est quod vtroque modo ad solam voluntatem pertinet igitur etc.

¶ In ista questione sic procedam Primo inquiram vtrum intentio vel intendere ad solam voluntatem pertineat et per quem modum.

¶ Secundo inquiram supposito quod intendens velit finem et aliquid aliud propter finem scilicet illud quod est ad finem. Utrum eodem actu simplici velit ista ponendo vnam opinionem de hoc cum suis motiuis.

¶ Tertio ponam aliam et respondebo ad motiua alterius.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum dico quod Intendere vno modo potest accipi proprie et coniter vel large. Alio modo proprie et stricte sicut solet accipi in proposito. Primo modo dico quod intendere nichil aliud est quam in aliud tendere et isto modo non conuenit soli voluntati immo etiam multis aliis sicut nature intellectui et aliis potentiis. Tum quia natura in tendit finalem terminum sue operationis vel sui motus mota ab intelligentia. Tum quia intellectus ex principio tendit in conclusionem et ita intendit aliquo modo conclusionem sicut finem sui discursus. Tum quia quelibet potentia tendit in obiectum suum et in actum cica illud tanquam in propriam perfectionem non minus quam voluntas et ita intendit quoquoo sicut voluntas. quaereetc.

¶ Alio modo accipitur intendere in proposito et istud intendere nihil aliud est quam tendere et ferre seipsum libere vt in finem. Et cum hoc circa aliquid ad finem vt in ipsum ordinatur aliquid aliud et tund dico quod intendereadduco aliquas rationes.

¶ Et ad hoc

¶ Primo est ista. Illius sorlius est intendere cuius est libere prosequi vel fugere et ex seipso actiue quia hoc non conuenit alicui nisi propter conueniens quod ipsa voluntas prosequitur vel malum disconueniens quod ipsa fugit. Sed hoc solum conuenit voluntati exequendo prosequutionem vel fuganlicet ad intellectum productum pertineat dictare aliquid prosequendum vel fugiendum. ergo etc.

¶ Secundo sic. Ad illam solam potentiam pertinet intendere proprie cuius actus primo et principaliter est de meritorius vel meritorius quia intentio ipsa primo est laudabilis vel vituperabilis inter actus humanos Sed illa est voluntas ergo. etc.

¶ Tertio sic. Illius solius est intendere cuius est mouere omnes alias potentias ad exercitium actus. Similiter videmus quod principis ad cuius imperium mouetur exercitus est intendere victoriam. Sed hec est voluntas et nullaalia. igitur etc.

¶ Dico igitur quod intendere acceptum proprie proferendo se libere in aliquid absens vel distans quod nunquam vt sic est habitum cum eo quod ordina tur ad ipsum aliquo modo ad solam pertinet voluntatem sicut actus elicitus ipsius. Sed quid est obiectum talis actus. Dicitur quod finis ipse siue sit finis ex natura rei siue finis a voluntate praestitutus non aut id quod est ad finem vt sic.

¶ Primo quia illud quod intenditur habet rationem termini non medii sicut illud quod est ad finem habet rationem medii. Tum quia non est idem obiectum intentionis vel quod intenditur et illud quo intenditur. Ipsum autem quod est ad finem. est id quo intenditur finis et id quod intenditur sicut est id quod attingitur. igitur etc.

¶ Tertio sic quia intendere est termini ad quem vt obiecti vt patet de sagittante ad signum. Non est autem termini a quo cuius est ipsum quod est ad finem. Ab eo autem quod est ad finem deuenit mus ad id quod est intentum et finis. quare etc. Quicquid sit de hoc vtrum scilicet ad obiectum intentionis pertineat illud quod est ad finem cum ipso fine vel tan tum ipse finis quia magis apparebit de hoc in sequenti articulo quia de fine non est dubium sed de eo quod est ad finem. Tamen rationes praecedentes cogere non videm tur. Prima non quia non concludit nisi de obiecto primario intentionis et illud est finis non illud quod est ad finem. Secunda minus quia licet illud quod est ad finem sit illud quo attingatur ad finem in re tamen finis est ratio intendendi illud quod est ad finem. Ita quod non est sic in intentione sicut in executione. Ad tertiam per idem vel dic quod non excluditur ratio obiecti secunda rii ipsius intentionis ab eo quod est ad finem ideo. etc.

¶ Quantum ad secundum articulum Est vna opinio que dicit quod impossibile est quod idem sit actus volendi finem et id quod est ad finem et ita impossibile est quod intendens velit finem et id quod est ad finem vnico actu indistincto sed oporquod sint distincti actus quorum vnus est ipsa intentio essentialiter et est respectu finis et alius est connotatus ab intentione et est respectu eius quod est ad finem. ducuntur rationes. Tum quia

¶ Ad hoc ad volitio finis est ratio et causa volendi id quod est ad finem et ita prior natura quam volitio eius quod est ad finem. Tum quia intellectio principii et conclusionis non sunt eadem sicut nec habitus principii et conclusionis immo frequenter et in omni intelectu discursus prius tempore intelligitur principium quam conclusio quia intelligit conclusionem per principium et similiter in proposito. Tum quia impossibile est quod idem actus simul sit intensus et remissus. Contingit autem aliquando quod aliquis intense vult finem remisse tamen id quod est ad finem. ergo etc.

¶ Tum quia frequenter volitio finis est sine volitione eius quod est ad finem ergo non sunt idem actus. Tum quia impossibile est quod idem actus simul sit dependens vel relatus et non de pendens nec relatus. Sed volitio finis est actus absolutus independens ex alio actu quia est primus actus. Uolitio autem eius quod est ad finem est dependens ex alio actu priori. ergo non sunt idem actus vel idem dependebit a seipso.

¶ Tum quia finis et id quod est ad finem sunt diuersa obiecta formalia. Actus autem distinguntur per obiecta secundo de anima. Tum quia actus volendi id quod est ad finem est bonus aliquando et tamen actus respectu finis est malus. Sicut quando aliquis vult dare elemosinam quod est bonum Tamen propter vanam gloriam quod est malum. ergo etc. Hec est positio cum suis motiuis.

¶ Quantum ad tertium articulum videtur mihi aliter posse dici scilicet quod finis et id quod est bonum quod est ad finem dupliciter possunt accipi. Uno modo quodlibet secundum propriam bo nitatem in se et absolute. Alio modo secundum quod benitas eius quod est ad finem ordinatur ad finem et finis est propter quem respectur eius. Primo dico quod non sunt volita eodem actu simplici: sed sunt plures actus voiendi finem et illud quod est ad finem. Et hoc patet. Tum quia vnus potest esse sine alio. Tum quia vnus potest esse indifferenter prior vel posterior alio etiam secundum durationem. Tum quia vnus potest esse malus alius malus Tum quia habent diuersa obiecta formalia et primaria. ideo etc. Secundo tamen dico quod accepta secundus modo possunt esse volita vnico actu nec oportet quod multipliciter talis actus.

¶ Hoc autem ego probo primo sic. Potentia collatiua aliquorum potest ipsa conferre vno actu: quia actus collatiuus est in sevnus actus. Unde et de actu intellectus quo comparat predicatum subiecto praedicando ipsum de subiecto et formando propositionem. Dico quod est vnus actus pertinens ad secundam operationem intellectus licet bene presupponat simplices intelligentias terminorum Sed voluntas est talis potentia collatiua suorum obiectorum adinuicem voleudo vnum propter alterum eoipso quod est immaterialis potentia. Et patet etiam de actu vtendi quo vult aliquid propter alterum referendo in ipsum quo fruendum est. ergo etc.

¶ Secunda ratio est ista. Eodem actu indistincto quo vnum relatiuorum vt relatiuum est distincte cognoscitur oportet quod alterum cognoscatur quia ipsum relatiuum essentialiter est ad alterum et pari ratione eodem actu possunt esse volita sicut et cognita. Sed finis et id quod est ad finem accepta secundo modo sunt relatiue accepta: quia id quod est ad finem non accipitur precise secundum voluntatem propriam absolute: sed vt ad finem et in ordine ad ipsum. igitur etc.

¶ Tertia ratio est ista. Sicut in tellectus se habet ad principia et conclusiones sic voluntas ad finem et id quod est ad finem secundo phisico rum. Sed intellectus vnico actu simplici potest cognoscere principium et conclusionem quia vnico actu iudicat de consequentia conclusionis ex principio et consequentia potest esse obiectum vnius simplicis actus manifestum est. ergo etc.

¶ Preterea Si aliquid arguit distinctionem actuum praedictorum hoc est distincta et alia et alia boni tas volitorum. Sed istud non arguit primo in inferiori potentia non impeditur hoc quod licet cognita sint distincta tamen est vnicus actus cognoscendi ambo apparet de actu sensus communis respectu actuum sensuum particularium. Similiter etiam quia est darealiquid volibile ad finem et propter finem quod non est in se volibile propter propriam bonitatem secundum se et absolute. Patet de abscisione menbri vel potione amara. ergo etc. 4 sustineri quod voluntas Potest igitua eodem actu velle finensicut obiectum primarium et rationem volendi alterum id quod est ad finem sicut obiectum secundarium et ita conquenter sustineri potest quod intentio sit vnus act tendendi in finem vel volendi alterum et id quod est ad finem per rationem finis. Ita quod finis est obiectum primarium et id quod est ad finem sit obiectum secundarium et sic potest habere duo obiecta IE intelligentiam potest esse

¶ Ad predicto. ie vnum exemplum quod ymago dupliciter potest considerari. Uno modo vt res quedam est in se sicut lapis vel lignum. Alio modo vt ymago est alicuius et isto secundo modo potest ymagoet ymaginatum cognosci per ymaginem ipsam.

¶ Secundo est aduertendum quod licet actus ille voluntatis sit simplex et vnicus quo vult finem et id quod est ad finem compatitur tamen secum duos actus simplices respectu istorum in se et absolute acceptorum secundum bonitates proprias nec tales actus sunt illi in compossibiles vt videtur sicut nec simplices intellectiones terminorum sunt incompossibiles actui componendi vel diuidendi in intellectu sed potius ad ipsum ordinantur et ab ipso presupponuntur vt videtur.

¶ Ad primum aliorum de principio et questione quomodo noticia eorum est eadem vel non eadem: quia in se et absolute acceptorum non est eadem sed amborum in relatione vel habitudine vnius ad alterum est eadem inquantum principium est ratio cognoscendi questionem. Tu dicis quod vna noticia est causa alterius. Dico quod non est verum. Sed vnum cognitum bene est ratio cognoscendi alterum non quod sint duoactus sed duo cognita eodem actu super quorum vnum actus cadat primo et super aliud secundario.

¶ Ad se cundum dico quod eodem actu sicut intense vult vnum: ita vult aliud intense. Uult aliud secundum exigentiam obiect et ita non est idem actus simul intensus et remissus sed vel intensus vel remissus: licet magis denominetur talis in ordine ad obiectum primarium sicut etiam licet deus diligat se et creaturam non tamen summe creaturam: licet summe seipsum. Sic potest dici in proposito de intenso et remisso.

¶ Ad tertium per idem dico quod est idem actus nec vnus dependet ex alio.

¶ Ad quartum dico quod non sunt diuersa obiecta primaria sed vnum primarium et aliud secundarium.

¶ Ad vltimum dico quod actus ille idem finis et eius quod est adfinem non est simul bonus et malus sed alterum. Unde velle dare elemosinam propter vanam gloriam primo volitam dico quod est malus actus et malum velle et finis et eius quod est ad finem. Hec de tertio articulo.

¶ Ad primum principale dico quod natura proprie intendit: quia proprie non tendit in finem: sed magis tenditur vt ita loquar: quia moue tur ab intendente finem ab intelligentia et similiter de appetitu sensitiuo quia non agit sed agitur.

¶ Ad secundum dico quod glosa improprie accipit ibi inten tionem pro oculo: et ita improprie attribuit intentionem intellectui et pro tanto attribuit sibi: quia licet ad intellectum non pertineat intendere pertinet tamen ad ipsum dirigere intentionem sicut et voluntatem comsulendo et dictando sibi quid intendendum.

¶ Ad tertium dico quod intendere est actus voluntatis quae voluntas desiderat finem et aliquid in finem per rationem finis loquendo de actu intentionis perfecto et dico quod differt a velle quod est finis absolute et ab eligere quod est eius quod est ad finem tantum et a precipere quia precipere quasi dicit mouere extrinsecas potentias ad finem assequendum hoc autem non dicit intendere ideo etc.

¶ Ad quartum dico quod voluntas non solum est principium practicabilium sed etiam speculabilium: quia non solum est motiua intellectus ex appetitu finis alicuius extra intellectum sed etiam infra intellectum et primum pertinet ad practicum secundum ad speculatiuum sicut dictum est in primo. etc.