Quaestio 1

¶ Distinctionis Decimenone. Questio Prima

CIrca distinctione Decimamnonam Quero primo vtrum in diuinis sit equaitas.

¶ Uidetur quod non / vbi non est quantitas non est equalitas: quia ista fundantur super illam quinto metaphisice: sed in dinuinis non est quantitas: ergo etc.

¶ Secundo sic. In diuinis nichil est imperfectionis sed equalitas est imperfectionis: quia secundum Augustinum. lxxxiii. q. q. 83. Si omnia essent equalia omnia non essent omnia: ergo et cetera.

¶ Tertio sic. Si in personis diuinis esset equalitas illa esset perfecta et mutua: sed hoc est falsum: quia secundum Augustinum sexto de trinitate quarto capitulo et vltimo. Imago siperfecta est coequatur ei cum ra ius est iam ergo non econuerso: sed filius est imago patris. Ad hebreos primo: ergo et cetera.

¶ Quarto sic. Illud in quo sunt plures notiones vel pauciores non est equale alteri in quo sunt plures vel pauciores: sed in patre sunt tres notiones In filio due tantum / in spiritus sancto vna tantum / ergo non sunt iste persone equales.

¶ Contra Athanasius in symbolo tres persone coeterne sibi sunt et coequales Et Magister etiam dicit in litera et allegat Augustinum de fide ad petrum capitulo secundo

¶ In ista quaestione sic procedam.

¶ Primo declarabo quod in personis diuinis est equalitas.

¶ Secundo inquiram vtrum ista equalitas sit in magnitudine eternitate / ptante.

¶ Tertio vtrum equalitas / et similitudo / et identitas sunt distincte relationes in diuinis vel non.

¶ Ultimo ad rationes.

¶ Quantum ad primum sic procedo. Primo ostendo in quo conueniunt simul equalitas / identitas / et similitudo. Secundo distinguo funda menta ipsarum. Tertio concludam quod in personis diuinis est equalitas. Ultimo quod illa est mutua.

¶ De primo dico quod sicut apparet. v. metha. Equalitas est relatio fundata super vnam quantitatem numero vel speciesaltem. Equalia enim sunt in quantitate sicut eadem insubstantia et similia in qualitate vt dicitur ibidem ita quod quantitas sit fundamentum ipsius respectus: quia secundum philosophum in predicamentis proprium est qualitati secundum ipsam equale vel inequale dici non autem vnitas cum non dicat formaliter nisi negationem vel priuationem super ipsam quantitatem.

¶ Tamen identitas dispositio est / vel potius conditio necessario requisita ad equalitatem: licet non sit fundamentum nec ratio fundam di.

¶ Similitudo autem est relatio fundata in qualitate vna / et identitas in substantia vna: eodem modo imtelligendo sicut prius dictum est de quantitate et vnitate sua. Dicuntur autem iste tres relationes communes quia sunt vnius rationis et vnius nominis in vtroque extremo. Dicitur enim equale equali / et simile simili / et idem eidem / et econuerso: etiam relationes equiparamtie quia nullum extremum secundum quod huiusmodi alteri super ponitur vel supponitur vt patet.

¶ Secundo distinguefundamenta dico sicut pluries dictum est quod duplex est quantitas. Una molis que dicitur predicamentum quanti tatis. Alia est quantitas perfectionis vel virtutis / que non est determinati predicamenti / sed est transcendens et conuenit enti antequam diuidatur in decem predicamenta saltem conuenit sibi pro aliquo ente: quod non est in predicamento sicuti est deus: qui est prior omni predicamento: sicut necesse esse / et causa est prior possibili.

¶ Similiter etiam dico quod qualitas sumi potest proqualitate que constituit tertium praedicamentum: vel proqualitate transcendente: prout aliquid transcendens deo conueniens habet aliquo modo rationem secundum quod quelibet forma dans esse tale potest dici qualitas eo modo quo dicit Aristoteles. v. metha. quia differentia substantialis dicitur qualitas licet non in praedicamento accidentis. Similiter etiam potest sumi pro primopredicamento vel pro eo quod conuenit alicui ex suo coceptu quidditatiuo / et sic est transcendens: et sumitur pro essentia / et tunc dico quod identitas fundata in substantia. Primo modo est in genere saltem per productionem. Si sit tantum relatio rationis: vel secundum rem et perse si sit relatio realis. Solet etiam identitas fundata super essentiam secundo modo et sic non oportet quod sit in geuere sed transcendit. Similiter etiam de qualitate et si¬ militudine.

¶ Preterea dicit vnus quod quecumque en titas potest este fundamentum predictarum relationum aliquomodo. Nam quodlibet ens in se est quid / et habens in se aliquem gradum vel modum quantitatiuum intrinsece perfectionis / et est forma vel habens formam seu conceptum formalem sicut patet: primo modo vi est vnum quod potest fundare identitatem. Secundo modo vt vnum tantum vel quantum potest fundare equalitatem vel inequalitatem ad aliud ens. Tertio modo similitudinem vel dissimilitudinem non curo de hoc

¶ Tertio probo quod in personis est equalitas transcendens non autem equalitas que sit alicuius generis. Primum probo sic. Ad veram equalitatem requiritur quod ibi sit vna magnitudo perfectionis / et quod equalia sint distincta. Nichil enim proprie dicitur equale sibiipsi sed sic est in diuinis quod in eis est summa vnitas magnitudinis in perfectione vel virtute: et inter se realiter distinguuntur: ergo etc.

¶ Secundo sic. In personis diuinis non potest esse inequalitas: quia tunc aliqua persona necessario imperfecte et diminute haberet magnitudinem perfectionis vt patet: ergo in ipsis est vera equalitas. Hoc patet per Gregorium in praefatione de trinitate vt in personis adequatur equalitas. Exquo patet quod illa equalitas est summa et perfectissima quia ibi est summa et perfectissima vnitas quantitatis perfectionalis cum distinctione personarum quare etc Unde etiam Augustinus. vi. de trini. in pluribus locis habet multa de ista equalitate: et ibidem dicit quod persone sunt equales propter summam simplicitatem / et propter summam vnitatem sue quantitatis perfectionalis vel virtualis.

¶ Sed dico quod non est ibi equalitas que est generis praesentabilis: sicut nec eius funda mentum quod est quantitas molis: nec create perfectionis Quod patet ex superioribus distin. vii. ibi ostendiu quod nichil pertinens ad genus vel speciem vel indiuiduum alicuius predicamenti est in diuinis. Uude vanum est dictum aliquorum quod licet quantitas et qualitas secundum rationes generales non inueniantur in diuinis: tamen secundum rationes aliquarum specierum suarum inuenium: tur ibi: quia impossibile est absoluere speciem a genere: quia genus est de conceptu quidditatiuo specietcuicumque repugnat genus eidem repugnat species: et hoc stricte loquendo de genere et specie.

¶ Quarto ostendo quod equalitas diuinarum personarum est mutua / relatio equiparantie et communis est mutua necessario. Sed equalitas sicut dictum est supra est relatio equiparantie et communis / ergo etc.

¶ Ex hoc comcludo quod equalitas non est vna numero in diuinis / quia nunquam vna relatio numero conuenit distinctis relatis vel extremis: quia tunc eadem relatio opponeretur sibiipsi. Sed equalitas vt dictum est conuenit distinctis personis relatis / ergo etc. hec de primo articulo quod in diuinis personis est equalitas. Ex quo patet quod non solum in diuinis est equalitas verum etiam similitudo et identitas.

¶ Quantum ad secundum articulum dicit iste doctor quem ego sequor quod in pluribus penes ista tria immensitatem / eternitatem / vel potestatem inueniuntur fundari equalitates in diuinis per correspondentiam ad ea que sunt in creaturis: habem enim in creaturis quantitatem permanentem et successiuam et habemus ibi potentiam que dicitur idem quod magnitudo quantitatis virtutis in operando in ordine ad extra vel ad effectum: similiter in deo correspondenter inuenimus aliquid quod dicitur et est quantitas vel infinitas perfectionis in essentia / et illud dicitur magnitudo dei Secundo inuenitur aliquid correspondens successiue quantitati in duratione et illud est eternitas. Similiter inuenitur ibi potentia que correspondet potentie in operando et in ordine ad extra.

¶ Et sic supra ista tria magnitudinem eternitatem et potentiam fundatur equalitas in personis diuinis ( vt dicit ) correspondenter ad illa que inueniuntur in creaturis. Ista autem tria quantum ad illud quod dicit perfectionem inueniuntur in deo ex natura rei. Patet de magnitudine perfectionis et etiam potentie vel virtutis secundum Augustinum. vi. de trini. In his que non sunt mole magna id quod est maius est monlius: sed certum est quod ibi est melioritas vel bonitas exnatura rei ergo ibi est magnitudo vel quantitas ex notura re / et hoc dicit Dionysius de magnitudine veinfinitate. v. ca. de diuinis nominibus in fine vbi dicit de obiecto beatifico quod ipse est terminus omnium et infinitas omnis infinitatis Similiter Damasce mus. III. lib. c. xii. Esse diuinum totum in se continet volut pelagus substantie infinitum et Aristoteles hoc in tendit probare. viii. phisicorum. Similiter etiam ibi eseternitas ex natura rei quia deus est inesse esse ex natura rei / non potens incipere nec desinere esse / et ideo sibi conuenit illa diffinitio Boetii de trinitate quod eternitas est interminabilis vite tota simul et perfecta possessio.

¶ Licet ista sintisubtiliter dicta non videtur michi verum illud dictum quod in creaturis sit aliqui quantitas successiua nisi forte oratio / nec vnquam philosophus distinxit quantitatem in quantitatem permanentem et successiuam / licet bene distingueret eam in com tinuam et discretam.

¶ Nota hic breuiter quod nulla est quantitas successiua: de motu patet per illa que adducuntur in questione: et per consequens de tempore. Deoratione autem dico quod non est quantitas secundum rei veritatem licet videatur hoc ponere Aristoteles sicut de numero et tempore: que etiam non sunt vere quantitates / sicut de numero dicetur infra distinctione. xxiiii. De oratio ne non video quod in oratione sint nisi voces ipse forma te quae sunt vere qualitates de tertia specie vel forma tiones seu prolationes istarum vocum / et iste non sunt qua titas sed potius de genere actionis vel passionis vemensure istorum: et tunc patet quod mensura illius qualitatis et similiter sue prolationis vel est tempus vel instans vel euum quantum ad qualitatem ipsam / et nullum istorum quantitas est / et ideo nichil videtur in oratione vel ad ora tionem concurrere quare oratio sit vere et formaliter seu quidditatiue quantitas: et potest dici ad Aristotelem quod pro tanto posuit numerum tempus orationem quantitates quia famosum erat temporibus suis et voluit loqui vt plures vel si omino sensit hoc ipse dixit fal sum: hoc etiam dicit quod aliquomodo videntur saltem comsiderantibus in superficie habere similitudinem cum quae titate: licet non sint vere quantitates: sed modi quantorum sicut etiam puto dicendum de quarta specie qualitatis quod non sit vere qualitas nec species eius: sed vltra quam titatem non dicet nisi respectum. Unde dico quod nullaest quantitas successiua continua: si enim esset aliqua talis illa esset vel motus vel tempus: sed hoc est falsum quia ista non sunt per se quantitas nec quanta: sicut patet quin to metaphisice: ita quod non sunt quantitates sed sunt alterius generis: ergo etc. licet enim ista non sint permanentia secundum suam essentiam sed successiua non tamen sunt quantitates sicut expresse dicit Commentator de motu quinto phisicorum vbi dicit quod motus est de genere passionis.

¶ Tunc dices quod motus non est per essentiam successiuus: sed successio est passio motus. Motus autem est idem cum suo termino vel forma terminante: et ideo non est per essentiam successiuus

¶ Contra istud implicat contradicitionem. Arguo sic nullius entis permanentis est successio proprie tas vel passio: quia omne illud cuius successio est proprietas non est permanens sed successiuum: sed motus per te idem est cum forma terminante que est permanens: ergo motus non est successio sicut proprietas vel passio.

¶ Secundo sic arguo econuerso. Nichicuius propria passio est successio est idem cum aliquo permanente non successiuo: quia tunc idem esset successiuum et non successiuum sed successio est propria passio motus: ergo non est idem motus cum forma permanente quod est contra te.

¶ Tertio sic. Si successio est accidens motus sicut propria passio eius quero a te in quo genere est successio vel est qualitas vel quantitas vel relatio etc. Non potest dici quamtitas quia tunc cum motus ad quantitatem sit quantitas sicut dicit tunc quantitatis esset quantitas et quantitas. esset subiectum quantitatis quod est falsum saltem de quantitate continua et continua. Preterea etiam quia si motus ad qualitatem sit qualitas ( sicut dicis ) qualitas esset subiectum quantitatis quod est falsum: sed magis est econuerso. Similiter etiam cum motus ad vbi sit sine vbi / vbi esset subiectum quantitatis quod est falsum: cum vbi non sit nisi respectus: nec potest dici quod sit qualitas: quia tunc qualitatis esset qualitas. Similiter etiam in qua specie esset illa qualitas non inuenitur locus eius. Similiter etiam vbi esset subiectum qualitatis et ita respectus esset maioris entitatis quam qualitas. Patet igitur quod nec est quantitas nec qualitas: hoc etiam patet quia tunc successio posset esse sine motu: sicut quantitas sine substantia corporea. cuiusmodi est propria passio. Nec potest dici quod sit relatio patet in ducendo per omnes modos relatio nis. Si enim successio esset relatio videretur esse maxime quidam ordo partium motus succedentium secundum talem relationem et ita secundum istam succetsionem pars referretur ad partem: sed hoc est falsum quia pars motus non est simul realiter cum alia sicut etiam tu dicis / ergo vna non refertur realiter ad aliam / ergo talis respectus non est realis pertinens ad aliquod predicamentum. Dices quod immo per tinet ad tertium modum relationis / quia ista successio est mensura ipsius motus qua per se mensuratur ipse motus: ergo ista successio est tempus / ergo non est est relatio: quia tempus est quantitas: sicut tu dicis quam titas successiua: similiter etiam passio magis refertur ad subiectum quam econuerso: sed mensura de tertio modo relationis non refertur ad mensuratum: ergo etc. Preterea etiam patet quod non est talis mensura respectu motus qualis est obiectum respectu scientie. Preterea etiam dicere quod sit mensura / est dicere quod sit aliquid absolutum multofortius quam motus qui est suum mensuratum: ergo non est relatio nec aliquod aliorum respectiuorum generum: quia hoc videretur de quando: sed hoc est impossibile: quia quando est quod derelinquitur ex adiacentia temporis ad rem temporalem. Sed successio non dereliquitur in motu: sed vel est ipsum tempus vel aliquid prius tempore sicut motus qui est propria passio motus etc. ergo successio est nichil et per consequens non est propria passio realis alicuius. Hoc etiam patet quia omne subiectum essentialiter distinctum a propria passione cum sit prius natura potest esse sine ipsa / ergo motus posset esse sine successione: quia ita in instanti: et tunc destruis philosophiam tuam / quia nichil concludit per hoc creatio Aristotelis octauo phisicorum vbi dicit quod si esset dare virtutem infinitam in magnitudine ipsa moueret et non in tempore quod ipse reputat pro impossibili: ergo etc. Item omne ens permanens per suam essentiam est permanens: da oppositum sed quod per aliquid additum queritur de illo addito. Aut est permanens aut non. Non potest dici quod non permanens quia non permanens nichil est permanens ergo permanens. Aut per essentiam suam / et sic standum fuit in primo: aut per aliquid additum: et sic est processus in infinitum: ergo etc.

¶ Et nota quod motus per suam essentiam est successiuus et non per aliquid superadditum. Tum quia permanens per suam essentiam est permanens / et non per aliquid additum: quia tunc illud esset accidens / et tunc substantia esset permanens per suum accidens ergo successiuum vt motus per suam essen tiam est successiuum. Tum quia suceessio est duratio reitsuccessiue: sicut permanentis duratio est permanentia sed duratio rei est idem essentialiter rei. Alioquinalterum posset esse sine alio. Tum quia motus est successiuus per suam essentiam aut per aliquid additum. Si per aliquid additum quero de illo et erit processus in infinitum. Tum quia per suam essentiam immediate mensurabi lis per tempus sicut mutatum esse per instans: ergo essentia liter successiuus non per aliquid additum. Tum quia per suam essentiam habet partes que non possunt simuesse sicut nec tempus per Augustinum. xi. de trini. ca. viDicit enim ibi quod motionis vel mutationis quam sequitur tempus aliud cedit aliud succedit quae simul esse non possunt: Similiter omne instantaneum per suam essentiam est instantaneum et omne eternum per suam substantiam est eternum / et euiternum per suam substantiam euiternum: quia impossibile est duratio rei differat essentialiter a re / tunc enim res posset esse sine sua duratione et ita duraret sine duratione: ergo similiter omne successiuum per suam essentiam est successiuum: sed motus est huiusmodi: ergo etc. Ultimo quia quod per suam essentiam est flurus in recto per suam essentiam est successio vel successiuum: sed motus est huiusmodi secundum commentatorem. 7. phisicorum ergo etc.

¶ Dico ergo quod impossibile est dicere quod motus non sit per suam essentiam successiuus immo successio quedam. Secundo dico quod ponere motum esse idem cum forma permanente est ponere motum de numero permanentium. Tertio dico quod ponere cum hoc quod successio est propria passio motus est ponere quod motus sit successiuus / et ita non de genere. permanentium. Contra quia motus celi est propria passio eius et tamen celum est quid permanens: licet motus sit successio vel ens successiuum / diceretur quod non est propria passio licet accidens eius. Unde nullius subiecti permanentis est talis propria passio. Aliter diceretur sed non cu ro solutio prima patet: quia aliquando cessabit motus celi non violenter. Nota etiam quod motus grauis deorsum non est propria passio eius: licet accidat sibi quia naturalius statim quiete opposita vel non minus naturaliter. Et vltimoconcludo quod ista implicant manifestam contradictionem quaere etc. ergo aliter quod equalitas fundatur super

¶ Dico magnitudiuen eternitatem et potentiam in diuinis: dico enim quod in deo est quantitas virtutis nomolis: virtus autem vltimum non quod quis potest velest secundum quod potest: essentia ergo diuina potest comparari ad intrinseca vel ad extriuseca. Si ad intrinseca hoc vel in essendo et sic vltimum in quod po¬ test sua diuersitas: vel magnitudo seu infinitas: vel in durando / et sic vltimum in quod potest est sua eternitas. Sed ad extra vltimum in quod potest est omnipotentia: qua potest in omne illud quod non includit contradictionem: et ita quantitas diuina diuiditur in tria magnitudinem eternitatem et potentiam: et super ista tria bene fundatur et attenditur equalitas in personis diuinis secundum Augustinum de fide ad petrum capitulo. secundo.

¶ Nota quod infinitas non videtur distingui quantum ad suum positiuum a perfectione cuius est infinitas nec sicut alia formalitas nec quomodocumque et hoc loquendo de distinctione vel non identitate ex natura rei.

¶ Primo si diuinitas distinguitur a sua infinitate ipsa infinitas non est de conceptu eius primario: et ita deitas ex suo conceptu primario non est formaliter infinitas / nec in infinitum excedens quod libet infinitum / nec obiectum primarium secundarie obiecti prae mia beatifica: nec continet omnia alia et omnem aliam rationem intelligibiliter hec sunt falsa.

¶ Secundo quod si distinguuntur deitas et infinitas et similiter sapientia et sua infinitas / sequitur quod deitas precise acceptavt diuinitas non possit in abstracto predicari de sapientia vel econuerso quod talis predicatio non est nisi ratione infinitatis vtriusque extremi vel alterius.

¶ Tertio quia diuinitas secundum propriam rationem formalem et quidditatiue est perfectio simplicirer melior ipsa quam non ipsa: ergo ex seipsa formaliter et quidditatiue est infinita.

¶ Quarto quia ens vel habet vnum conceptum contrahibilem ad deum et creaturam vel non: sed diuiditur per ista non sicut aliquod vnum commune vniuocum sed sicut vnum analogum. Sed neutro modo dici potest quod infinitas sit extra conceptum diuinitatis sicut patet / nec quod infinitas sit extra conceptum creature quia vtrumque quantum ad suum positiuum semper dicit quid ditatem eius cuius est / et non modum extrinsecum.

¶ Quin to quia si diuina relatio esset infinita formaliter sua imfinitas non distingueretur a sua quantitate: quia nec sicut aliquod absolutum patet: nec sicut aliquod respectiuum quia non est dare terminum talis respectus: ergo et est sio in proposito.

¶ Sexto quia vnumquodque sua quantitate et nullo alio positiuo distincto ab eo vel ea ex natura rei est finita / vel limitata / vel finitum seu limitatum / quia in certo genere vel specie et excessum ab alia specie: vel ab hoc quod est infinitum. Unde et secundum quantitates attenditur ordo specierum. Non secundum modum superadditum ergo similtter vnumquodque in infinitum nullo positiuo alio sed seipso infinitum et excedens quodlibet genus et quodlibet finitum: quare etc.

¶ Septimo potest ad hoc adduci ratio commentatoris de ente et vnosed non curo.

¶ Dico igitur quod infinitas quantum ad totum id quod dicit positiuum non distinguitur omnino s perfectione cuius est. Sed aliquomodo distinguitur hoc est per negationem vel carentiam finis quam videtur infinitum importare. Et similiter etiam potest de perfectione demonstrari et denominatiue praedicari vel quantum ad respectum excedentie respectu aliorum finitorum quae est extra conceptum perfectionis / et est respectus rationis in deo et concomitatur ipsum quod est infitu. Sic suo modo corresponderent de limitatione vel finito et limitato quod non distinguitur ab eo cuius est limitatio per aliquid positiuum sed per negationem vel carentiam infinite perfectionis vel tante quanta est infinita / vel ratione respectus concomitantis puta excessi / vel quanti in eo quod est infinitum quae concomitatur nec est de quidditate finiti.

¶ Si dicatur quod et finitas et finitas vniuscuiusque perfectionis positine distinguuntur quantum ex distinctione sapientie et sue infinitatis: tanquam proximorum fundamentorum accipitur distinctio similitudinis ab equalitate / que sunt relationes reales et distincte in diuinis: quia non aliunde potest ad cipi distinctio ipsarum / et si non in diuinis / saltem in creaturis distinguuntur tales relationes: vt pote similitudo albedinis ad albedinem / et equalitas ad ipsam quae fundatur in ea ratione sui gradus / quo tanta est sialia sit eque perfecta: vel inequaliter si sit minus per fecta. Similiter etiam quia finitum et infinitum dicunt gradus vel differentias vel passiones entis / et ita necessario distinguuntur ab entitate vniuscuiusque / et ita potest concipi entitas vniuscuiusque non concipiendo finitatem vel infinitatem eius. Similiter etiam quid in diuinis conuenit aliquid infinitati quod non diuinitati / quia ratione infinitatis est sibi transitus vnius perfectionis ad aliam. Non autem ratione diuinitatis: quia illa posita et circumscripta diuinitate adhuc ponitur predicatio identica non econuerso. Similiter etiam quia infinitas requiritur et demonstratur de diuinitate: ita quod non statim habita diuinitate concipitur infinitas: sed dubitatur de ea sicut patet de facto per multos qui ponunt deum non esse infinitum nec hec possunt de monstrari. Similiter etiam infinitas concretiue predicatur de diuinitate / non sic deitas de seipsa / beneenim dicitur deitas est infinita / sed non dicitur deitas est dea. Et similiter de finitate in creatura. Similiter etiam quantitas vel finitas seu gradus creature quantitatiuus variatur manente essentia eadem / sicut idem numero et essentialiter intenditur et remittitur ergo non sunt idem. Similiter quia quantitas dimensiua est extra conceptum eius quod quantum per eam / ergo finitas et infinitas que dicunt modos quantitatiuos. Similiter quia finitum et infinitum que quantitati molis conueniunt sunt extra conceptum ipsius et distinguuntur ab ea / ergo fortius et ab eis que non dicunt quantitatem. Ad omnia potest breuiter responderi quod quantum ad positiua sua predicta sunt idem penitus nec aliquid conuenit vni vt sic quod non alteri. Unde vide omnia predicta quod omnia positiua et alia quecumque vniconueniunt et alteri: et si aliquid vni conueniat quod non alteri: hoc est quia aliquid conuenit infinitati quantum ad negationem vel priuationem quam dicit vel dat intelligere super illud positiuum: vel quantum ad respectum sicut dictum est supra / et tale inquam non conuenit positiuo absoluto infiniti uel substracto finiti / dimitto autem argumenta soluere per singula quia esset nimis longum: et satis ex precedentibus possunt solui. Hec de secundo articulo

¶ Quantum ad tertium articulum dico primo quod iste relationes identitas similitudo et equalitas non distinguuntur ex natura rei / nec realiter: quia nec sunt relationes reales sicut dicam infra distinctione trigesimaprima.

¶ Secundo dico quod aliquomodo distinguuntur secundum rationem: et hoc patet quia siue fundamenta ipsarum distinguantur ex natura rei / siue non sit essentia quantitas: vel magnitudo seu im finitas et perfectio attributalis: sicut sapientia vel iusticia: tamen iste relationes possunt distingui secundum rationem: quia ad hoc vel sufficit distinctio fundamen torum secundum rationem: vel sufficit distinctio ipsarum in creatura secundum rem a qua potest accipi distinctioipsarum secundum rationem.

¶ Tertio dico quod quicquid sit de essentia attributis vt sapientia vel iusticia et es¬ fentia non distinguitur quidditatiue: nec ex natura rei secundum aliquid positiuum a sua infinitate et magni tudine: quia magnitudo vel infinitas dicit perfectio. nem intrinsecam et eiusdem rationis cum essentia. Unde non credo quod distinguatur infinitas ab essentia nisi per negationem termini vel finis quam negat infinitas / nec per consequens essentia potest intelligi conceptu completo et perfecto: nisi intellecta sua magnitudine vel perfectione seu infinitate quantum ad suum positiuum / si quod dicit: et ita minus viderentur distingui fundamenta identitatis et equalitatis a fundamen tis similitudinis cuiusmodi sunt attributa: si ponatur inter essentiam et attributa illa distinctio forma lis non curo modo. Dico quod quocumque pacto iste relatio nes saltem differunt in deo secundum rationem et sunt alterius rationis vt videtur: Sic autem se habent ad inuicem quod nulla earum comparando personam ad aliam personam perfecte potest haberi sine alia Patet quod identitas perfecta persone ad personam aliam in essentia non potest esse sine perfecta equalitate in gradu essentie habendo ipsam equaliter. Similiter etiam nec potest esse sine similitudine in proprietatibus nature penes quas potest attendi similltudo. Similiter equalitas perfecta vel perfectiua esse non potest sine identitate: sicut nec sine simplicitate: nec etiam sine silitudine. Similiter et similitudo perfecta haberi non potest sine equalitate nature vel forme in qua sunt aliqua similia: vt patet: nec etiam sine identitate quia maior intelligi potest puta illa quae est cum identitate. Sod quid est de equalitate fundata super magnitudinem eternitatem et potentiam: sunt ne vna equalitas vel eiusdem rationis / an alterius et alterius rationis: dico quod potest dici quod sunt plures equalitates secundum rationem / et alterius et alterius rationis: licet non credam quod magnitudo et sua eternitas distinguantur in deo nisi secundum rationem. Similiter etiam nec potentia et sua eternitas. Utrum autem magnitudo diuine essentie et sua eternitas distinguantur a potentia et sua eternitate vel non: dicetur in distinctio. ne. xxii. de attributis Hec de tertio articulo.

¶ Ad primum principale dico quod licet in deo non sit quantitas molis: est tamen in eo quantitas perfectionis vel virtutis.

¶ Ad secundum dico quod equalitas quae est relatio ( quia non potest dicere aliquid absolutum ) non dicit perfectionem simpliciter: sicut nec relationes reales diuine: immo multo minus quia est relatio rationis: dico tamen quod non dicit imperfectionem. Quamdo dicit si omnia essent equalia non essent omnia: verum est quia non essent illa quae modo sunt et destruetur hoc vniuerum quod constat ex inequalibus: sed non sequitur propter hoc quod equalitas sit imperfectionis in quibuscumque vel in quocumque puta in deo.

¶ Ad tertium dico quod equalitas in diuinis est mutua: quando dicis quod imago coequatur eicuius est imago non econuerso: dico quod coequari vnomodo accipitur formaliter: et est idem quod habere equalitatem ad aliquid. Et tunc dico quod isto modo pater et filius non obstante quod sit imago eius coequantur. Alio modo accipitur coequari originaliter et quasi passiue sicut et assimilari: et isto modo imago coequata est ei cuius est imago: non econuerso / quia imago saltem in diuinis exprimitur et origi natur ab illo cuius est imago: puta a patre filius: non econuerso: et sic non est ad propositum.

¶ Ad 4m dico quod penes relationes vel notiones non attenditur equalitas vel inequalitas in vinnis: quia ista non dicunt quantitatem perfectionis vel vertutis Tunc enim perfectior esset illa quae haberet plolpus quam quae pauciores sicut esse simile conuenit albo per albedinem. Tertio dico quod non conuenit sibi per relationem isto modo licet sit aliquid necessario requisitum cum essentia ad hoc vt in essentia fundetur talis respectus et conuenit ipsipersone vel supposito esse in alio.

¶ Primam conclusionem probo / esse in / est relatio communis et eiusdem rationis et conuenit omnibus personis diuinis vt patet / sed hoc esset impossibile si ratio totalis persone esset per se et tota ratio fundumentalis istius relatio nis / quia certum est quod alia ratio est vnius persone et a totali ratione alterius nec sunt eiusdem rationis. ergo etc. Uariatis enim per se fundamentis variantur relationes vt videtur.

¶ Secundo sic. In relatiuis equipa rantie forma vna vel ratio est fundamentalis. Ptet de equalitate vel similitudine in diuinis: sed esse imest relatiuum equiparantie in diuinis: quia secundum idem nomen et eandem rationem conuenit cuilibet persone. Rationes autem totales personarum non sunt eiusdem rationis. ergo non sunt fundamentales.

¶ Secundam conclusionem probo primo sic. Illi cui primo per se ipsum conuenit subsistere incommunicabiliter in diuinis / per seipsum primo conuenit esse in alia persona / vt subsistens in subsistente: sed hoc conuenit persone per seipsam primo vt primo denominato sicut patet ergo etc.

¶ Secundo sic. Persone sic conuenit esse inisto modo quod persona solum denominatur per istde esse inUel si aliquid aliud hoc tamen est per ipsam: quia est pars eius vt subsistentis personaliter / ergo sibi conuenit primo denominatiue per se totam.

¶ Nota quod ad istas rationes forte posset dici quod vel esse in / non est relatio eiusdem rationis in extremis licet eiusdem nomins vnde nomen est equiuocum: vel si eiusdem rationis nichil prohibet vel quod fundetur in fundamentis diuersa rum rationum / quia hoc non est inconueniens de respectibus rationis / sicut intensio secunda speciei vel generis fundatur et est eiusdem rationis in naturis alte rius et alterius et sicut de distinctione inter personas. Similiter etiam ad vnam istarum rationum diceretur quod subsistere incommunicabiliter primo conuenit relatio ni et non persone nisi per ipsam.

¶ Tertiam conclusionem probo primo sic. Essentie secundum quod essentie non conuenit esse in aliqua persona nisi formaliter dando esse deum illi cui inest: similiter etiam relationi non conuenit esse nisi in aliquo fundamentaliter / sicut in essentia vel intrinsece et formaliter dando sibi esse relatum / sed persona existens in alia non dat sibi aliquod esse / quia hoc esse in / non est formaliter sed subsistenter ergo non potest conuenire primo essentie vel relationi.

¶ Secundo sic. Esse in alio per circumincessionem non est esse in alio vt partem primo / sed magis vt totum. Propter. quod dicit Ambrosius quod in patre totus filius et totus in verbo pater / sed essentia vel relatio non est primo in aliquo nisi quasi pars in toto vt patet. ergo etc.

¶ Quartam eonclusionem probo primo quod per essentiam primo conuenit persone esse in / sicut per rationem fundamentalem esse in / non autem per relationem Primo sic esse in / est relatio communis in diuinis et eiusdem rationis in communi / ergo et suum fundamentum sed hoc non est nisi essentia: quia non potest esse nec relatio nec persona. Iste enim non sunt eiusdem rationis vt patet ergo etc.

¶ Secundo sic secundum Augustinum de fide ad petrum propter vnitatem nature / persone divine sunt in seinuicem. ergo etc. Et hoc dicit Damascenus vt allegatum est supra in prima opinione: sed hoc non potest esse sicut propter primo denominatum sicut immediate ostensum est / ergo sicut propter rationem fundamen talem / ergo sicut propter essentiam et non per relationem quia inrelationibus non habent vnitatem.

¶ Dico tamen vltimoquod licet relationes non sint fundamenta istarum relatio num essendi in / personis ipsis sicut probatum est: tamen necessario requiruntur cum essentia ad istas relationes sicut ille que faciunt distinctionem extremorum et personarum / que debent adinuicem referri et mutuo inexistere: quia nihil potest esse in seipsio: sicut videmus ad hoc vt sit similitudo non solum requiritur vnitas albedi nis fundantis / sed etiam distinctio habentium ipsam / nichil enim est simile sibiipsi: nec puto quod requiratur esse distinctio ipsius albedinis. Ita quod albedines sint plures: etiam ad similitudinem realem / puto enim quod si eadem albedo numero esset in duobus subiectis quod essent vere similia ( sicut dicam infra ) et multo minus in proposito requiritur aliqua distinctio ex parte essentie diuine quia isti respectus essendi in / non sunt reales in diuinis / sed tantum rationis sicut alie relationes comnes / sicut dicam infra. sic ergo apparet positio questionis peclaro ipsam aliquo modo in exen¬

¶ Uodo plis qumo potest intelligi quod vna diuinapsona sit in alia et econuerso vniformiter. Ponamus quod potentie anime sint sibi consubstantialiter idem prisicut dictum est supra / et cum hoc quod quelibet sit aliqua t potentia subsistens in ipsa nunc dico quod tota potentia et erit in potentia et econuerso vniformiter / subsistenter tamen et per rationem essentie sicut per fundamentum istarum si relationum essendi in seinuicem / eo modo quo praedictum est in diuinis. Similiter etiam angelus inest corpori: vel corpus gloriosum inexistit non glorioso. Ponamus quod ambo sint eiusdem essentie et ita sicut vnum in existit alteri subsistenter non autem formaliter vel inherenter. Ita econuerso statim habetur exemplum. Similiter deus illabitur creature per essentiam: et est sibipresens et existens: tunc ponamus quod creatura manens suppositum distinctum sit eiusdem nature numero cum deo / statim sicut deus est presens inexistit creature Ita econuerso propter vnitatem numeralem. Non potest autem inueniri perfectum exemplum huius circumincessionis in creaturis / quia nunquam possunt inueniri tria supposita personaliter distincta in aliqua vna natura nunero conuenientia / nisi in illa sola beata trinitate. Et ideo bene dicit Hylarius tertio de trini. ca 1. et est in littera quod ad hoc humana ratio non praestabit exemplum. ad istum articulum pa¬

¶ Tertio quantuu ter quod si secundia opi intelligat quod conueniat persone esse in alia non seipsa tota si cut per rationem fundamentalem nec per relationem sed per essentiam. Uerum dicit et potest sustineri / nec rationes tertie opinionis concludunt contra ipsam vt batet intuenti et est expressa intensio sanctorum. Uide in litera Augustini de fide ad Petrum et Hylarium et Ambrosium / scilicet Hylarium septimo de trinitate et Ambrosium super secundam epistolam ad Corinthios.

¶ Si autem illa opinio intendit quod esse in / conuenit persone per seipsam totam primo sicut per primo de nominatum tali rotione et non per essentiam / et nec per relationem. verum intendit nec rationes alterius opinionis valent contra ipsam: et videtur magis quod intendat. Si autem intendunt expositiones oppositas praedictarum ambe videntur michi false: et ideo dico ad rones earum ostendendo quantum concludunt. secunde opi. Dico quod ma¬

¶ Ad primam ior est falsa quan esse in / est passio etherogenea non enim oportet de de passione etherogenea vel proprietate / quod si ipsa inest alicui toti per se primo vt denominato per ipsam / quod propter hoc per se insicuilibet parti: sicut conuenit triangulo primo habere tres / non autem vni angulo. qui est pars eius / nec per se nec primo / quia talis passio adequate respicit naturam trianguli / que non saluatur in vno angulo: de passio nibus autem homogeneis est aliud sicut de caliditate in igne. Modo dico quia esse in alis subsistenter per circumincessionem est proprietas etherogenea totius persone adequate respiciens totam personam vt quam de nominat / et ideo dico quod non oportet quod persona per se totam modo praedicto sit in persona quod relatio sit in persona: nec quod persona sit persona. Aliter dici potest quod dato quod esset vera illa maior nichil sequeretur / quia non posset dici nec concludi filiatio esse in patre nisi subsi steuter per se licet non primo / eo modo quo filius est in pa tre / et tunc non formaliter dans sibi aliquod esse / et ita nosequeretur quod pater esset filius.

¶ Ad secundam dico quod maior est vera quando illud est in alio sicut locatum circumscriptiue in loco et sicut contentum in continente sed modus quo vna persona est in alia secundum se totam vt denominata primo non est per modum continentis et contenti / hoc enim est impossibile / quia non est aliquis talis modus in natura diuina secundum doctores et sanctos: sed est per modum qui dictus est. Et dic quod ista ratio apparentiam aliquam habet ad probantum quod non per rotionem totius sicut per rationem fundamenti

¶ Ad tertium quando dicitur quod si aliquod suppositum est in aliquo supposito per se totum est etiam in eo in quo est illud aliud / dico quod verum est si est in eo per loca. lem vel circumscriptiuam continentiam / sicut Aristeteles loquitur quarto phisieorum. Sed sic non est in proposito: et ratio est quia in creaturis si aliquid sit in alio / et illud aliud in aliquo per se primo / oportet necessario quod illud vltimum sit distintum a primo et natura et indiuduo / ideo nchil repugnat primum esse inillo vltimo: sed in diuinis inuenitur mutua inexisti tia sine distinctione nature / licet cum distinctione suppositi que non inuenitur in creaturis / et ideo licet filius sit in patre et pater in filio / non tamen filius in filio: non tenet enim processus talis in relationibus conmunibus mutuis etiam in creaturis reflectendo sed in procedendo / sicut non sequitur / sortes est similis platoni / plato est similis sorti / sed bene procedendo sortes est similis platoni / plato ciceroni / ergo sor tes ciceroni. Sicut etiam arguit Aristoteles procedendo in directum non reflectendo: similiter dico quod non sequitur. Pater est in filio / filius in patre / ergo pater est in patre / sicut nec sequitur Pater est equalis filio / et filius patri / ergo pater patri.

¶ Ad quartum dico quod nullum est simlie de esse ab aliquo per se primo et econuerso / et de esse in alio per se totum primo et econuerso: esse enim ab alio necessario praesupponit ipsum secundum aliquam relationem realem et ordinem originis realem / sicut dictum est supra / non autem de esse inalio etiam secundum eos / quia equaliter filius est in patre / igitur econuerso siue secundum totum siue secundum partem. Modo planum est quod sicut pater totus realiter non presupponit filium / ita nec aliquid patris quare etc.

¶ Ad quintum dico quod tota persona perfecta et suis partibus vel quasi partibus est in alia sicut dictum est supra. Tu dicis ergo sequitur quod quodlibet perfectum sit in alio et sic confusio Anaxagore. Dico quod non sequitur quod vbicumque inuenitur talis perfectior¬ sed quia vere persone divine in eadem natura indistincta sicut tres persone realiter distincte Dico quod vnum sic perfectum est alio et econuerso stante distinctione ipsorum / nec est aliqua confusio / sed non potest inueniri talis perfectio in creaturis. quare etc. Si enim omnia essent in omnibus ibi ( sicut posuit Anaxagoras ) oportet quod omnia essent distincta et sic comfusa sicut bene arguit Aristoteles contra ipsum quia ponebat omnia in omnibus per modum partis in toto et entium imperfectorum / et ita sine distinctione et confusione quia non posuerat distinctionem cum tali post tione rationis que sunt contra relationem concedogratia conclusionis. autem tertie opinionis

¶ Ad primam quando dicitur quod quando aliquid 3 est in alio per partem / eodem modo est in alio sicut i pars. Dico quod verum est siper partem tanquam per primo si denominatum sicut etiam est in exemplo adducto / non autem peroportet quod si aliquid conueniat alicui per partem sicut per rationem fundamentalem / vel sicut per rationem vel principium quo / quod eodem modo conueniat sibi et parti sicut generare non conuenit essentie / licet conueniat persone per ipsam sicut per fundamentum vel principium quo.

¶ Ad secundum dico quod bene concludit quod esse in / conuenit persone primo per se totam / sicut primo denominatam sicut et personaliter subsistere / sed non concludit quin per essentiam sicut per rationem fundamentalem.

¶ Ad tertium dico quod licet sola essentia sufficiat per modum fundamenti ad esse in / tamen necessario requiritur distinctio personarum que non est nisi per relationes / sicut etiam ad relationem equaliter vel similitudinis. Ita quod non oportet quod pater sit in seipso: vel diceretur quod apparentiam habet ad probandum quod non per essentiam inest persone esse insicut primo denominatum.

¶ Ad quartum dico benequod essentia vt dissinguitur a persona conuonit esse inpersonis formaliter et communicabiliter. Et dico quod non conuenit hoc per se aliquo modo. Similiter etiam dico quod esse in / subsistenter et incommunicabiliter perealem et intimam presentiam persone subsistentis ad persnam conuenit persone prout distinguitur ab essentia / et dico quod per essentiam vt per primo denominatam sed magis per se totam: sed dico quod bene per essentiam vt per rationem fundamentalem / sicut etiam esse equale / vel etiam generare vel generari / et sic de aliis. Ideo nota querendo. que adducte funt

¶ Ad auctoritaleo pro rs opi. dico quod sunt intelligende sic / et hoc etiam sonant verba magistri scilicet quod esse in / conuenit personis diuinis per vnitatem essentie vel nature / seu magis per essentiam ipsam es vel naturam / que est vna sicut per rationem funda mentalem / non autem sicut per partem primo denominatam. Sed quantum ad vltimum dictum illius opinio. nis scilicet quod esse in / quo est persona conuenit persone per se totam. Sed esse in / conuenit persone per partem dico quod vniformiter vtrumque conuenit persone et vtrumque per se totam / sicut per primo denominatam sed per essentiam sicut per rationem fundamentalem Unde etiam concedo quod imaginatio eorum per quam moueretur ad illud dictum est falsa / quia vna persona non est in alia sicut contenta / nec vna est in qua alia sicut continens / sed sicut totum in toto primo toto et ideo non oportet quod esse in persona conueniat perso neper partem / plusquam esse in quo persona / esse vero in¬ Unde dico secundum Augustinum. 7. de trini. quod secundum relationes persone nec dicuntur siles nec equales nec etiam. dissimiles nec inequales. Sic de istis.