Quaestio 2

¶ Distinctionis Octaue. Questio Secunda

¶ SEcundo quaero utrum ista oratio hoc est corpus meum in consecrando vel conficiende corpuis christi sit vera vel falsarm.

¶ Uidetur quod sit falsa. quia li hoc non demonstrat: nisi pro instanti pro quo profertur: et aliquid presens quando coniungitur verbopraesentis tperis. sed pro illo non est presens corpus christi: vt patet. ergo ortio est falsa.

¶ Item aut li hoc demonstrat corpus christi: aut demonstrat substantiam panis: aut acci¬ dentia vel species. sed non demonstrat corpus quia tunc nichil aliud esset dictu. hoc est corpus meum: quam corpus meum vel christi est corpus meum vel christi: et hoc est nihil dictum ergo demonstrat substantiam vel accidentia. sed vtroque modo est falsa. ergo etc.

¶ Tertio sic oratio non est vera significans aliquam rem esse antequam illa res sit. sed ista ormo significat corpus christi esse presens: antequam corpus christi sit presens: quia ista est forma sacramenti. oportet quod sit effectiua presentie corporis christi: sicut effectus sacramenti. sed prius saltem natura significatiua est quam causet vel efficiat. vt patet. ergo etc in sacramento veraciter oratio fal

¶ Contra sa non potest esse forma. sed ista potest esse forma consecrationis in euncharistia: vt dictum est supra. ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo recitabo aliquas opiniones de ipsa. et arguam contra eas.

¶ Secundo ponam vnam aliam: quam magis intelligo.

¶ Tertio instabo contra eam: et soluam.

¶ Ultimo ad rationes principales. articu¬

¶ Quantum ad primum lum est vna opinio dicentium: quod hec oratio. scilicet hoc est corpus meum dicitur a sacerdote consecrante materialiter recitan do dictum christi. et non dicit eam formaliter et significa tiue. Hoc videntur pretendere verba. que precedunt in canone. et ideo non oportet quod sit oratio vera vel falsa: quando profertur. quia signisicatiue non profertur: sed magis recitatiue et materialiter.

¶ Secundo dicunt quod christus per hec verba. seu per hac orationem non consecrauit: vel confecit. sed tunc confecit: quando ante pro lationem istorum verborum panem benedixit. sicut etiam icitur in canone: et facta bendictione panis et confectione corperis: tunc dixit discipulis: accipite: hoc est corpus meum et vera fuit oratio tunc formaliter. et significati ue dicta a christo. quia tunc veraciter sub illis spciebus erat corpus christi. Sed sic non dicitur a sacerdote per ipsam consecrante. sicut patet ideo etc. Et hanc opinionem videtur tenere innocentius de officio misse parte. iii. ca. vi. et. xiiii. istam opinionem arguitur primo quia non

¶ Contra est verisimile: quod christus non confeceritper ista verba. quia ipse constituit esse conficiendum ab aliis ministris per ista verba. et non est verisimile: quod aliam formam ipse obseruauerit. vel quod consecratio corperis christi habuerit duas formas: vnam quam christus consecrauit: et aliam qua modo alii consecrant. Nec reperitur hoc in aliis sacramentis: nec ad hoc habetur alia auctoritas cogens: nec etiam verba aliqua in quibus consecrauerit.

¶ Secundo. quia si christus in his verbis consecrauit: sicut potuit facere: et probabile est quod fecerit: restat difficultas quaestionis an ni in ore christi fuit oratio vera vel falsa. quia dici non potest: quod ipsam dixerit materialiter vel recitatiue: sicut dicunt de quolibet alio sacerdote: sed dicit eam significatiue per hoc volens aliquid significare et exprimere apostolis: sicut patet ex verbis et intentione euangelii. Et similiter christus si esset modo viator: eisdem verbis posset conficere. et remanet ea dem difficultas questionis insoluta.

¶ Alie rationes adducuntur contra predictam opinionem: de quibus non video quod concludant. ideo dimittantur. opinio est: quod hec oratio profertur

¶ Secundam materialiter et significatiue. et est vera per hunc modum. Nam istud pronomen hoc ( quia pronomen ponitur loco nomins: et significat meram substantiam )o potest demonstrare aliquid pro quacumque differentia temporis non solum pro parte presenti. nec ad hoc etiam determinari potest vel restringi per verbum praesentis tparis oppisitum cum dicitur est. quia verbum significat per modum distantis. non autem per modum adiacentis: sen cut adiectiuum nomen: vel participium. vnde et adiectiuum vel participium bene restringitur et determinat illud nomen cui additur. Sicut dicendo homo albus. tenetur homo tantum pro homine albo: et dicendo hoc mo legens vel presens et huiusmodi. Sed quando dicitur homo est albus: non restringitur ibi homo aliquo modo per aliquid ex parte verbi vel appositi. quia quodlibet istorum distat ab ipso in oratione.

¶ Secundo dicunt isti: quod istud pronomen hoc potest demonstrare et demonstrat aliquid ad sensum: et aliquid ad intellectum. Aliquid ad intellectum in recto. alio quid ad sensum in obliquo. Et tunc est sensus orationis: hoc id est. aliquid presens vel de proximo futurum sub his speciebus est corpus meum. et est disiunctiua vera pro altera parte tantum. quia scilicet aliquid de proximo futurum sub speciebus quando proferuntur verba est corpus christi. Hec est opinio. istam opinionem etiam ar¬

¶ Sed contra guo primo. quia secunduo istum poctorem licet tota oratio non significet vsquequo perfecta sit prolatio eius: tamen quelibet pars significat: quando profertur. ergo istud pronomen hoc tunc significat et per consequens demonstrat aliquid quando profertur. sed quando profertur non potest demonstrare corpus christi. ia nondum est presens. ergo non demonstrat ipsum et per comsuens aliquid aliud: quod non est corpus christi. et sic pratio est falsa.

¶ Et confirmatur. quia si dicitur quod immo li hoc demonstrat corpus christi futurum: non presens adhuc: et hoc est possibile: quia statim et des proximo futurum: pari ratione potest dici vel posset de aqua statim corrumpenda et conuertenda in ignem: hoc est ignis. hoc autem est falsum. ergo etc.

¶ Tertio quia propositio disiunctiua non ponit alteram partem determinate. sed procedere ex ipsa ad alteram partem determinate est fallacia consequentis. igitur si hec est oratio disiunctiua de praesenti sub spierebus vel de proximo futuro non ponit determinate vnam partem subiecti respectu ipsius predicati: sed indifferenter vtrumque. ergo cum per istam orationem nihil efficiatur: nisi vt significatiua est: etiam secundum ipsos: nihil determinate ponitur sub speciebus. Nec plus illud quod futurum est statim subpeciebus: est corpus christi: quam illud quod nunc est.

¶ Quarto. quia sicut argutum est de pronomine: ita pot argui de copula vel de verbo presentis: quod tund significat quando profertur: et ponit significatum suum presentialiter copulando predicatum circa subiectum vel quamlibet partem subiecti. igitur subiectum non supponit pro aliquo futuro: sed tantum pro presenti. vel si pro futuro: oratio necessario est falsa vt videtur. Nec videtur conueniens: quod verba sacramentalia que sunt signa certa et efficacia: sint verba sic dubia sub tali disiunctione exponenda.

¶ Quintoquia li hoc vel supponit in ista oratione disunctiua pro re presenti: et est falsa vel pro futura: et tunc cum res illa non sit presens cum prolatione orationis: ex illa ortio de presenti non potest dici vera.

¶ Sexto. quia ista opino est contra artem de suppositionibus. in qua dicitur quod nomen quantumcunque significet sine tpare: tamen per verbum presentis tparis bene restringitur ad supponendum pro presentibus: nisi illud verbum ex se vel ex aliquo adiuncto habeat virtutem ampliandi. vnde cum dico ho currit ho solum tenetur pro suppositis presentibus Sed cum dico homo potest currere: non oportet: quod pro pre sentibus tantum. Non solum enim homo qui est: potest currere: sed etiam homo qui potest esse. quare etc. est opinio: que dicit: quod li hoc de¬

¶ Terti al monstrat substantiam panis sub ad cidentibus et quod propositio est vera: quando profertur subhoc sensu: hoc est corpus meum: verum est figuraliter vel significatiue. quia est signum corporis mei. quod est vere cibus: et per panem designatur. positio non tenetur. quia ita posset

¶ Sed ista dici semper de quolibet panequod esset corpus chisti. nec isto modo significaretur nesse corpus christi verum: nec poni: nec aliud in ipsum transsubstantiari. et ita non essent verba ista sacramentalia nec efficacia sed figuralia vel methafo rica. sicut etiam istud verbum christi. Ego sum vitis vera vel huiusmodi.

¶ Secundo. quia ista positio vi detur fouere illam: que posuit erronee corpus chriti non conuerti in isto sacramento veraciter et realiter: sed solum sicut in signoopinio fuit: quod istud pronomen

¶ Quarta hoc demonstrat substantiam ponis adhuc sub suis accidentibus existentem. sed demon strat ipsam vt terminum a quo conuersionis sue in corpus christi. li est vero significat conuersionem ipsam instantaneam. in qua simul est fieri et esse. Et corpus meum significat terminum ad quem. conuersionis. et tunc est sensus: hoc est corpus meum panis iste fit corpus meum. et hoc est verum. istam opinionem arguo primo. Sed contra quod ista factio vel conuersio non est: quando proferuntur. ergo oratio sic non potest esse vera. quia demonstrat aliquid presens secundum eos. Similiter si li hoc demonstrat substantiam panis aut demonstrat eam ante conuersionem panis. et sic est falsa quando dicit: quod iam fit vel conuertitur: aut demonstrat post conuersionem: et sic adhuc est falsa. et nihil demonstrat. quia tunc panis non est. aut demonstrat in ipsa conuersione. sed hoc est falsum. quia conuersio nondum est: quando profertur. sed in instanti terminatiuo prolationis verborum. igitur etc opinio est: quod propositio est ve¬

¶ Quinta ra quando sed non pro quando profertur. quia tunc non habet suum significatum secum sub speciebus presens puta corpus christi. sed est vera pro quando profertur scilicet pro instanti terminatiuo prolationis verborum: pro quo non profertur: et pro quo significatum presens est sub speciebus ita quod li hoc demonstrat verum corpus christi: vt terminum habitum per prolationem istorum verborum: quasi per viam vel motum quendam non ex natura rei: sed ex voluntate et ordinatione dei. Ponitur exemplum. quia ista propositio sor tes curret cras vel cucurrit heri vera est: quando profertur: sed non pro quando profertur. quia pro illo tunc in quo profertur non est vnio extremorum in re: sed fuit vel erit. Igitur possibile est etiam quod oratio predicta sit vera non quando profertur vel bro illo tunc quando profertur: sed pro alio pro quo profertur modo predicto. istam opinionem ( licet sit subtilis ) vi¬

¶ Contra detur esie primo: quia nulla propoitio vide tur esse vera de praesenti non habens suum significatum secun. sed ista non habet suum significatum secum ergo etc.

¶ Secundo. quia nulla videtur propositio vera de presenti pro quando non est. licet sic esset de preterito vel futuro vt patet. Nec est simile de presenti sed pro ille instanti non est. igitur pro illo non est vera.

¶ Preterea etiam nec oratio vera est de preterito vel futuro: nisi quando est vel profertur. vnde ipsi assumunet non oportet quod sit vera quando res est nec pro quando in hoc enim differt ab oratione de presenti sicut alicui videretur. tamen oppositum eius dicitur infra in. iii articulo. et ita non concludit hoc multum contreeos.

¶ Preterea ista opinio multum videtur de clinare ad illam: que improbata est supra: que dicit quod li hoc demonstrat aliquid futurum: vt patet intuenti. quia demonstrat aliquid futurum pro illo in stanti futuro: pro quo verificatur.

¶ Preterea etiam potest argui contra eos: sicut arguunt contra alios: quod sic posset quelibet propositio de aliquo futuro vel rificari per verbum presentis temporis: et posset diciquod ignis generandus de aqua est. et sic de consimil bus.

¶ Adhuc sunt multi alii modi dicendi: sed dimitto gratia breuitatis. Ultimus tamen dictus est bene probabilis. vnde et forte aliqua que sunt ad ducta contra ipsum: inferius dissoluentur. Hec deprimo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum est vna alia opinio que est talis. primo premittit aliqua. postea propositum. Premittit primoquod conceptus et sensus totius orationis non habetur ante completionem et terminationem ipsius orationis. hoc patet. quia nec habetur significatio omnium dictionum in ipsa positarum ante talem terminationem vel completionem. et cum sensus orationis non possit haberi ante significata omnium dictionum: patet pro positum. Similiter etiam patet quia nec habetur significatio dictionis in prima syllaba vel in secunda: sed expectatur completio et terminatio dictionis. sic videtur in proposito de tota oratione suo modo.

¶ Sed cundo premittit. quod licet quelibet dictio secundum se ac cepta suum significatum exprimat ante terminationem orationis vel completionem preter vltimam tamn inquantum est pars orationis. non habet suum significatum ante completionem vel terminationem orationis. quia vt sic non habet esse nisi potentiale: vt pars in toto. noautem esse actuale distinctum a tota oratione.

¶ Teratio premittitur quod istud pronomen hoc demonstrat particulare entis: et non aliquod particulare vel singilare alicuius vniuersalioris vel minus vniuersalis sicut etiam rationabiliter queritur de multis quidest hoc: et tamen non dubitatur quin sit ens. et hoc ens puta singulare entis. sed dubitatur quale ens sit quam tum ad genus speciem vel indiuidua ipsorum habet enim quodlibet commune suum particulare vel sin gulare correspondens sibi secundum propriam rationem. sicut enim est dare hunc hominem et singulare vel particulare speciei: ita hoc animal vel particulare vel singulare generis. ita etiam hoc ens et particulare entis. et sicut ens est prius animali et homine: et anima est prius homine: ita suo modo correspondenter in eodem ente prius est particulare entis quam animalis et prius particulare animalis quam homins. prius enim aliquid est hoc ens: quam hoc animal. et prius hoc animal: quam huhomo.

¶ Sed ista suppositio mihi est dubia. quia sicut tenui in primo: ens non est vniuocum nec vnius rationis realis in entibus. Et ita non sic videtur sibi¬ correspondere proprium singulare vel particulare ex natura rei distinctum et prius a particulari generis vel speciei sicut genus a particulari vel singulari specieiEt ideo conuenientius videretur posse dici quod li hoc in ista propositione facit demonstrationem ad intellectum oratione terminata vel completa. et demonstrat perticulare substantie: per reductionem saltem. et tunc est sensus: hoc id est hec substantia vel hoc ens quod est substantia.

¶ His premissis ad propositum dicitur: quod ista propositio vera est pro instanti terminatiuo prolatio. nis sue. Et est sensus eius. hoc est corpus meum id est hoc ens quod est substantia contenta sub his speciebus est corpus meum et pro tunc significatum est in resub speciebus: sicut oratio ipsa significat pro illo instanti terminatiuo prolationis.

¶ Secundo dicitur quod ista oratio causatiua est sui signati suo modo: sicut et quelibet forma sacramentalis debet esse causatiua eomodo quo sacramentis conuenit causare. quia tali ora tione prolata ex ordinatione diuina habetur: quod hoc comtentum sub speciebus est corpus christi: et quod corpus christi continetur sub speciebus. Unde li hoc non demonstrat indiuiduum signatum et certum alicuius speciei: sed magis indiuiduum generis quasi vagum et indeterminatum.

¶ Tertio dicitur: quod ista oratio vt est causatiua talis effectus vel presentie corporis christi sub speciebus est prior naturaliter tali presentia: et per consequens suo significato inesse. quia causa prior est naturaliter suo effectu. licet quandoque simul sit duratione sed in proposito non est etiam simul duratione. nam oratio est dum profertur. profertur autem in tpare precedente illud instans: in quo signatum suum habetur scilicet corpus christi presens. et planum est quod tempus non est simul cum instanti terminante.

¶ Quarto dicitur: quod non est causatiua vt vera nec vt falsa sed non vt neutra. quod non vt falsa: patet: nec vt vera etiam. quia prius natura est causatiua quam sit vera. non enim est vera nisi quia significa tum vel signatum est presens. et planum est quod signatum esse presens presupponit orationem esse causa tiuam: sicut effectus causam. Et quod oratio bene sit prior natura sua veritate: patet. quia fundamentum prius est relatione fundata in ipsa. oratio autem est fundamentum veritatis sue quasi cuiusdam relationis ad obiectum et conformitatis etiam accidentalis. vnde et potest sibi non inesse talis conformitas. Eadem enim oratio potest esse falsa vel vera si conformetur obiecto vel deformetur sibi.

¶ Quin to dicitur consequenter ad ista: quod ista oratio non est causatiua inquantum significatiua et vera illa veritate et significatione. quam nata est habere ex significatis dictionum. quia vt sic posterius vera est ad effectum suum. sed magis est causatiua inquantum est signum sensibile quoddam a deo sic institutum ad hoc efficaciter significandum et causandum modo supra dicto de sacramentis.

¶ Ultimo dicunt aliqui volentes hanc positionem sustinere: quod in illo instanti durationis: pro quo verificatut oratio predicta imaginanda sunt tria signa nature. Primum in quo vel pro quo propositio est neutra: puta nec vera nec falsa. licet enim sit vera: tamen pro tali signo nature non conuenit sibi. Et pro illo signo est prior natura presentia corporis christi sub specie panis: sicut causa prior est effectu. Secundum signum nature est ibi: pro quo est ibi presens corpus christi sub specie tanquam effectus talis propositionis vel orationis. Ultimo est ibi tertium signum. pro quo est ista oratio primo vera. quia sua veritas ex presentia corporis christi dependet et per consequens est posterior natura. Sicut etiam dicunt illi de prima opinione: quod duplex veritas inuenitur in ista pratione. vna que est veritas disiunctiue: que superius exposita est secundum eos. et est prior existentia corporis christi sub specie: sicut causa prior est effectum et oratio causat secundum quod est vera tali veritate. Alia vero inuenitur veritas in ea: que est veritas certio tudinis determinate de corporis christi sub speciebus determinate postquam habitum est. et illa veritas posterior est presentia corporis christi. nec secundum illam veritatem propositio est causatiua.

¶ Sed primi ponentes opinionem huius secundi articuli dicunt: quod ista distinctio non est ad propositum quantum ad aliquid. quod propositio vel oratio non est causati ua: nisi secundum quod est aliquid sensibile sic a deo imstitutum. sed pro quocunque signo nature imaginato in illo instanti durationis terminatio illius prolationis oratio non est aliquid sensibile. Nec est nisi solum in conceptu spirituali: secundum quod non habet esse sacramentale nec sensibile. quare etc.

¶ Sic gitur patet secundum istam viam breuiter recolligendo: quod ista propositio hoc est corpus meum quando profertur: et dum est in proferri: nondum dat intelligenre suum significatum. et ita nec est vera nec falsa. sed in instanti terminatiuo illius prolationis sue est vora. non tamen est causatiua inquantum vera: vt dictum est: sed prius naturaliter et etiam duratione causati ua est quam vera. vel si non duratione saltem natura vt neutra. quemadmodum declaratum est supra. Si placet ista opinio teneatur. Hec de secundo articulo principali. iti articulum sunt

¶ Quantum ad tertium multe instantie difficiles contra istam positionem.

¶ Primo quia significare et verificari presupponunt esse propositionis vt patet. sed pro instanti terminatiuo prolatio nis oratio non est. sicut nec tempus prolationis est cum instanti. ergo tunc non verificatur nec est vera¬

¶ Secundo per idem posset argui contra secundum suppositum de dictione. Et confirmatur. quia idem habet significatum et non aliud ipsa dictio in oratio. ne et per se sed si per se diceretur: statim ipsa prolata haberetur significatum eius. ergo similiter in ora tione quantumcunque alie nondum sint prolate.

¶ Tertio sic contra tertium suppositum. quia illud indiuiduum vel particulare entis vel substantie quod demonstratur priistud pronomen hoc: aut est totaliter idem ex natura cum indiuiduo signato corporis christi. aut aliquid distinctum ab ipso. Si primo modo: tunc idem est dictu: hoc est corpus meum. sicut corpus meum est corpus meum. et tunc licet oratio sit vera: non tamen est forma conueniens alicuius sacramenti. quia nec est effectiua Quia enim homo sit homo: nulla est causa. vii. mitha. Si ad distinctum ex natura rei: tunc habetur primo in sacramento aliquod indiuiduum distinctum a corpere christi. quod est falsum. similiter ibi essent plura indiuidua simul. Et similiter in quolibet indiuiduo. vnde non videtur genus habere aliquod indiuiduum antequae descendat in speciem. et postquam descendit in speciem non videtur habere aliam rationem vel differentiam indiuidualem a differentia indiuiduali constitutiua indiuidui. speciei.

¶ Quarto contra primum dictum ad propositum. quia propositio de presenti vera necessario habet secun¬ suum signatum. Ab eo enim quod res est dicitur oratio vt ra. sed sic non est in proposito. quia oratio illa non est pro illo instanti nec in illo instanti. et sic non habet secumsuum signatum. et est de presenti. ergo etc.

¶ Quinto contra aliud dictum quod scilicet oratio est causatiua. quia aut est causatiua quando est: et profertur: aut quando non est. Non potest dici quando profertur: et est. quia tunc nihil est de effectu. nec pari ratione quando non est. quia non minus requiritur quod causa sit quando causat: quam quod effectus quando causatur.

¶ Sexto contra tertium dictum quia licet causa id quod est sit prior natura effectu: tamen inquantum causa est simul cum effectu. quia causa et effectus sunt simul natura inquantum correlatiua. sicut et qualibet alia relatiua. Non ergo oratio illa inquantum causatiua est priornatura presentia illa corporis christi.

¶ Septimo contra quartum dictum: quod oratio est causatiua vt veranec vt falsa. contra oratio est causatiua vt est signum: sicut et sacramentum. sed vt signum est vera vel falsa. quia ista priuatiue opponuntur circa signum et circa orationem. vt videtur. ita quod non est neutra. Aut enim conformiter enunciat ipsi rei: et sic vera. aut non conformiter: et sic falsa. et inter contradictoria non est me dium pro quocunque signo nature vel durationis. vi videtur ergo etc.

¶ Octauo contra quintum dictum. quia vniformiter est ista oratio causatiua modo: si cut et quando christus eam protulit conficiendo corpus suum. sed tunc naturaliter prius fuit significatiua ex propriis dictionibus quam causatiua talis effecius vel saltem non posterius. et sic etiam vera: vt videtur. et causauit inquantum significatiua. sic alioquinnon asiumpsisset chrisius magis conuenienter hanc orationem quam aliquam vocem non significatiuam. quod non videtur verum ergo sacramentum et consecratio sit eiusdem rationis modo sicut tunc: ita bene est causatiua vt significatiua. et per consequens vera secundum significationem suam ex propriis dictionibus non solum ex institutione christi: licet non nisi concurrente institutione: sicut et tunc. Et sic videtur hec positio dubia in multis. tamen istorum sustinendo eam

¶ Ad primum dici potest quod non cogit nam ita concluderet: quod conceptus formatus per dictionem haberetur ante terminationem dictionis vel prolationem eius. Et tamen non habetur sicut patet. Dicitur ergo quod tunc oratio significat: et verificari potest: vel veriticatur: quando ipsa. non est. scilicet pro illo instanti terminatiuo sue prolationis. licet enim non sit oratio in re vel in prolatione: est tamen in conceptu et in mente intelligentis eam quasi signum rememoratiuum vel representatiuum talis vnionis ex tremorum. vnde orationem esse veram magis est eam esse in mente: quam in rem. Unde et ipsa veritas propositionis non est nisi quidam respectus conformitatis secundum rationem ad ipsam re. Et aliquis potest habere propositionem veram in mente dato quod non proferat eam in re: sicut patet. Si dicas quod oratio vera causat conceptum verum in mente: quando est vera. sed non potest causa re realiter: quando non est. ergo etc. Dico quod oratio in prolatione non causat realiter conceptum de ipsa. quia non est quando causatur concepius de ipsa. Sed dico quod mens cau sat talem conceptum: prius in oratione prolata: quasi aliquo prerequisito ad excitationem sensus per vocem ensibilem et excitationem ipsius. quo facto intellect apprehendens talem propositionem per discursum rememorando: talis oratio significat hoc: comparat ipsam ad vnionem extremorum significamta et si est in re pro quando ipsam significat: iudicat eam veram. si non: iudicat eam falsam.

¶ Ad secundum similiter potest dici de dictione: sicut suo modo dictum est de ora tione. Ad illud quod additur contra secundum: dico: quod dictio secundum se idem habet significatum siue per se siue in oratione. sed tamen aliter habet ipsum in ora tione: et aliter distincte et per se accepta. sicut patet quod licet pars eandem naturam habeat in toto et extra totum: sicut lapis in domo vel extra domum: tamen aliter hinc et inde. sic dictio hinc et inde. quia per se acceptata habet suum significatum actu et distincte habitum in termino sue prolationis. sed inquantum pars orationis habet ipsum in potentia quasi et ordine quodam cum aliis dictionibus ad vltimum instans prolationis totius orationis: sicut et oratio ipsa. quia in hoc sequitur legem sui totius.

¶ Ad tertium de illo indiuiduo generis dico: quod si cut genus species et differentia et indiuiduum sunt essentialiter idem: ita indiuiduum generis et specieisunt essentialiter idem puta hoc animal et hic homo. Et sicut genus et species ex natura rei aliquo modo distinguuntur: sic etiam indiuiduum generis et speciei: hoc animal et hic homo. Et sicut species imcludit genus: sic indiuiduum speciei includit indiuiduum generis. sicut hic homo includit hoc animal vel hanc substantiam.

¶ Ad illud quod subditur dico quod habetur in sacramento substantia quae est in corpore chrisii non alia substantia nec aliud indiuiduum essentialiter distinctum ab eo. Ad argumentum dico: quod genus prius descendit in speciem quam habeat indiuiduum. vnde dico: quod species prior est quam indiuiduum generis. tamen iudiuiduum generis prius est quam indiuiduum speciei: sicut hoc animal quam hic homo. Et quando dicis: quod genus post descensum in speciennon habet indiuiduum nisi indiuiduum speciei et includens speciem dico quod non est verum. licet illud indiuiduum bene sit essentialiter idem cum indiuiduo speciei: sicut et genus cum specie. Uundo dicis vltra: quod tunc in quolibet essent tot indiuidua quot sunt genera subalterna et genus generalissimum et species specialissima. dico quod non habeo pro inconuenienti: quod vnum indiuiduum essentialiter sicut hic homo sit tot indiuidua distincta aliquo modo ex natura rei: sicut suo modo vnum indiuiduum compositum includit plura indiuidua partialia. quia et indiuiduum materie hanc materiam et indiuiduum forme scilicet hanc formam. Aliter dici potest. quod proprie loquendo non sunt plura indiuidua. sicut dato quod sint plures scientie in eodem. non est plures scientes. Aliter diceretur quod licet genus species et differentia differant ex natura reinon tamen indiuidum huius ab indiuiduo illius nisi secundum rationem. et hoc sufficit secundum aliquos ad pro positum. sed de hoc non curo. Quando ergo dicitur hoc est corpus meum non est omnino idem dictum sicut quod corpus meum est corpus meum: sed est dictuhec substantia est corpus meum: nec ista oratio effectiua est huius scilicet quod hec substantia sit corpus christi: sed est effectiua: quod hec substantia que est corpus christim sit hic. vel quod substantia panis conuersa est in corpus christi.

¶ Ad quartum dicitur quod oratio quantumcunque de presenti non habet necessario suum signatum vel suum conceptum secum in suo proferri et esse. sed sufficit quod pro vltimo instanti sue prolationis. Nec est in hoc differentia inter orationem de presenti et de preterito vel futuro: sed in hoc conueniunt. differunt autem bene in veritatibus suis secundum diuersas partes vel instantia temporis. in quibus ponitur vnio extremorum in re significata per tales orationes. quare etc.

¶ Ad quintum potest dici illa oratio causatiua: quando non est quia tunc ponitur signatum eius. Sed non est dicendum: quod proprie et realiter sit causatiua: sicut bene concludit argumentum: et sicut supra dictum est de sacramentis sed est causa vulgariter et minus proprie loquendo pro tanto: quia ipsa prolata ex ordinatione diuina et instanti terminatiuo sue prolationis ponitur talis effectus a deo effectiue. sicut alicui eunti romam confertur prebenda: quam do venerit romam. Et solet dici: quod via illa dedit si di illam prebendam vel fuit causa collationis prebende. licet via iam non sit: sed preterita sit: quando sibiconfertur prebenda.

¶ Ad sextum dico. quod licet causa quantum ad respectum sit simul cum effectu etiam quantum ad respectum: tamen quantum ad fundamentum est prior natura quam effectus. Et sic in proposito potest dici. Tamen dico: quod oratio illa signum sensibile non est vere et realiter causa. nec habet realem aliquem respectum ad effectum sacramenti. sed si habet aliquem respectum ille est rationis ideo etc.

¶ Ad septimum dico: quod oratio causatiua est inquam tum sensibile signum a deo instituium ad hoc non ex sua sensibilitate sed ex institutione. Quando dicis: aut vt vera: aut vt falsa. dico quod nec vt vera nec vt falsa. Tu dicis non vt neutra. quia non potest esse neutra. dico quod in sua prolatione est neutra et in suo esse sensibili. quia cum profertur: significationem suam. vel conceptum suum non habet. sicut dictum est sura. Non tamen est causatiua vt neutra. quia hoc non est sibi ratio causandi licet neutra existat. Tu dicis: quod non potest esse neutra. dico quod immo. Ad probationem dico: quod licet res sit vel non sit: quando pratio profertur: nec sit dare medium: tamen non oportet ipsam esse veram tunc vel falsam. ita quod verum et falsum non opponuntur priuatiue circa ora tionem pro omni tempore scilicet pro tempore sue prolationis: sed magis pro instanti sue terminationis secundum habitudinem conformitatis vel priuationem seu difformitatem ad rem quo significatur perorationem sicut videns et cecum circa canem non pro quocumque tempore. sed pro determinato.

¶ Ad octa uum dico quod vniformiter ista oratio est causatiua: modo sicut et fuit quando christus eam protulit conficiendo corpus suum. Est enim consecratio eiusdem rationis: sicut tunc fuit. licet modo dicatur recitatiue a sacerdote. quod patet per verba precedentia. si enim non dicerentur recitatiue: sequeretur quod in verbis sequentibus consecrationem sanguinis diceretur falsum: cum dicitur: qui pro vobis et pro multis effundetur in remissionem peccatorum. planum est enim: quod hoc amodo in futurum non fiet: quod sanguis chriti effundetur. Quando dicis vltra quod prius natura quam teriinetur prolatio eius: et esset causatiua effectus sacramenti: habuit suum significatum ex dictionibus propriis et suam veritatem: dico quod non Quando dicis quod tunc frustra christus accepisset talem orationem: sed debuisset assumpsisse vocem aliquam non significatiuam: dico quod ita bene assumpsisset si voluisset aliquam vocem non significatiuam: et in ipsa confecisset et conficiendum esset: si voluisset. sed hoc non fecit: sed orationem et vocem significatiuam assumpsit quasi magis congruam ad operandum et cogitandum et deuotionem ministri et aliorum inflammandum. hec de tertio articulo principali. Uide tamen quod secundum ista dicta in tertio articulo possent solui aliqua argumenta prius facta contra primas opiniones margumentum principali Ad priimum t patet quid dicendum et predictis scilicet quod li hoc inquantum sit dictio per se accepta demonstret aliquid presens in termino sue prolationis. Aliter tamen demonstrat: vt est pars orationis quantumcumque coniunctum cum verbo presentis temporis sicut dictum est. tunc enim demonstrat in instanti terminatiuo prolationis totius oratio nis et cum est presens illud quod demonstrat: et oratio est vera.

¶ Ad secundum dico: quod li hoc demonstrat particulare entis: quod est substantia. vel particulare substantie scilicet hanc substantiam. Et licet illa substantia sit corpus christi: non tamen est idem dictum hoc est corpus meum: sicut corpus meum est corpus meum sicut patuit ex predictis.

¶ Ad tertium dico: quod licet ista oratio sit causatiua per modum qui dictus est supra: non tamen prius significat corpus christi esse presens: quam sit presens: sed simul hoc significat: et corpchristi est presens. et ideo non est falsa.