Quaestio 1

¶ Distinctionis Uigesimequarte. Questio Unica

CIrca distinctionem Uigesimamquartam quero. vtrum fides et scientia possint stare de eodem obiecto in eodem intel lectu. Sed quia de hoc satis ditum est in prima questione primi. Quero vnam aliam questioinem. Utrum scilicet deus sit obie ctum fidei per se principium secundum propriam rationem diuinitatis.

¶ Uidetur quod non. Duorum habitui repugnantium et incompossibilium non est idem obiectum secundum eandem rationem. Sed fides et scientia de deo euidens siue sit viatorum siue beatorum sunt repugnam tes nec possunt simul stare: ergo etc.

¶ Secundo sic. Duarum virtutum specie et genere differentium et ad diuersas potentias pertinentium non est idem obiectum subeadem ratione acceptum. Sed deus secundum propriam rationem deitatis est obiectum caritatis que pertinet ad voluntatem. Non ergo fidei que pertinet ad intel lectum.

¶ Tertio sic. Obiectum intellectus est verum et ratio formalis eius est ratio veritatis vt videtur. Sed fides ad intellectum pertinet: igitur deus et si sit obie¬ ctum fidei per se primum non tamen secundum rationem deitatis sed veritatis Idem est obiectum fidei et do¬

¶ Contra ctrine fidei et sub eadem ratione Sed obiectum doctrine fidei scilicet theologie nostre est deus sub ratione propria deitatis sicut dictum est in primo: ergo etc. In ista questione sic procedam.

¶ Primo inquiram de obiecto fidei per se primoet ratione eius et de obiectis secundariis.

¶ Secundo inquiram. An sit meritorium credere per fidem obiectis talibus excedentibus facultatem nature.

¶ Ultimo ad rationes principales

¶ Quantum ad primum. Supponitur ab omnibus et est verum quod deus est obiectum primarium et per se ipsius fidei. Tum quia fides est virtus theologica et ita respicit deum pro obiecto immediato per se primo et pro fine. Tum quia deus est subiectum articulorum fidei vt patet discurrendo. Tum quia per attributionem ad deum cadunt omnia alia sub fide sicut patet.

¶ Hoc ergo presupposito est vna opinio quod fidei obiectum per se primum est deus sub rationelreuelati. Ita quod ratio reuelati est ratioformalis obiectiua fidei. Nec aliquid creditur per actum fidei. Nec alicui assentitur nisi inquantum reuelatum. Hoc probatur. Tum quia de non reuelatis et dis que naturali ingenio attinguntur etiam de deo secundum quod huiusmodi non est fides. Tum quia fides innititur specialiter divine scripture reuelate et dictis sanctorum quibus reuelauit deus. Tum quia est de non apparentibus que non possunt esse cognita nisi reuelentur quare etc. est opinio quod deus est obiectum fidei¬

¶ Alta sub ratione non apparentis. Ita quod non apparentia vel non euidentia seu obscuritas est ratioformalis in obiecto fidei. Hoc probant. Tum quia hoc dicit apostolus. Fides est argumentum non apparentium ad hebreos II. Et similiter Augustinus in litera. Fides est credere quod non vides. Tum quia per hoc distinguitur fides a scientia et a quacumque noticia clara que est obiecti apparentis et euidenter. Tum quia in idem tendit fides et spes. Spes autem tendit in non visum secundum Apostolum qui dicit quod quis videt quid sperat: ergo etc. Et hec sunt due opiniones de ratione formali obiecti fideipotest addi quod deus est

¶ Tertia opimo subiectum fidei sub ratione credibilis: sicut aliquid est obiectum visus subratione visibilis. Tum quia fides est habitus creditiuus Tum quia etiam scibile secundum quod scibile est obiectum scientie. Sed hoc nichil est: quia ratio credibilis inobiecto non dicit nisi denominationem rationis et repectum. Fides autem est habitus realis. Similiter dico de scibili et visibili. Obiectum ergo scientie est aliquid reale per propriam rationem et obiectum visus sicut color vel lux. primam opinionem arguo. Pri¬

¶ Contra mo sic. habitus realis alicuius eo modo quo distinguitur habitus realis ab habitu rationali oportet ponere rationem formalem obiectiuam realem. Patet: quia habitus talis mensurabilis est per obiectum suum. Sed fides est talis habitus vt patet. Esse autem reuelatum in obiecto non dicit nisi respectum rationis: ergo etc.

¶ Secundo sic ab aliquibus. Si obiectiua ratio formalis fidet est esse reuelatum. Sequitur quod nullus assentit alicui credibili nisi inquantum reuelatum. Unde non creditur in deum nisi inquantum reuelatus. Nec creditur alicui articulo vel aliquem articulum seu aliquis articulus nisi inquantum reuelatus: et tunc hic articulus. Deus est trinus et vnus non creditur nisi inquantum renelatus. Querunt ergo per quid nouit hoc esse reuelatum et non potest dici nisi per fidem. Et tunc etiam oportet quod credat hoc esse reuelatum: et tunc non credet hoc nisi quia est reuelatum: et tunc queritur per quid sciet hoc esse reuelatum et sic in infinitum: quare etc.

¶ Tertio sic. Obiectum visionis non est deus inquam tum visus: quia ratio visi in deo non ponit nisi respectum rationis ad videntem: ergo similiter obiectum fidei non est deus inquantum reuelatus: immo quod fortius est nec inquantum creditus: quare etc. secundam opinionem. Primo sic.

¶ Contra Obiectum per se primum habitus positiui et realis non potest poni nisi secundum rationem formalem positiuam. Sed ratio non apparentis vel non visi non est positiua sed negatiua: ergo etc.

¶ Secundo sic. Si deus sub ratione non apparentie vel non visi esset obiectum formale fidei pari ratione apparentis vel visi esset obiectum alicuius noticie euidentis de ipso vel visionis. Sedhoc est falsum: quia illud vel nichil dicit ex parte ipsius dei vel solum. dicit respectum rationis qui beatificare non potest.

¶ Tertio quia habitus habet reduci ad suum obiectum secundum rationem eius formalem. Sed affirmatio non reducitur ad negationem nec positiuum ad uegatiuum: ergo etc. quantum ad istum articulum

¶ Dico ergo Primo quia obiectum per se principium fidei est aliquid incomplexum puta deus et secundum formalem rationem proprie deitatis et non secundum aliquam aliam rationem sicut obiectum per se simpliciter primum scientie fidei que est theologia nostra est deus secundum propriam rationem deitatis: vt dictum est in primo et quasi per easdem rationes posset proba ri de fide.

¶ Secundo dico quod alia sunt obiecta secundaria ad illud per primum reducta et precipue obiecta complexa cuiusmodi sunt articli fidei formati de deo sicut de obiecto primario sicut suo modo conclusiones scite in quibus concluduntur passiones de subiecto et praedicantur de eo sunt obiecta complexa scientie eo modo quo dicitur obiectum scientie non solum illud de quo aliquid scitur sed etiam conclusio que scitur et in qua concluditur passio que etiam scitur de subiecto. Sic etiam articuli creduntur que sunt pro positiones complexe quibus assentitur credendo sicut et proprie est assensus respectu talis veritatis complexe magis quam respectu termini simplicis vt videtur. Et in hoc etiam puta in credendo istas veritates complexas multum euidenter distinguitur fidelis ab in fideli. Multi enum sunt infideles qui credunt deum esse: tamen non credunt articulos fidei formatos de ipso sicut patet tamen etiam isti non credunt in deum proprie sicut patet in litera Magistri distin. 24. Ubi ponit differentiam inter credere deo et deum et in deum. hec de isto articulo. aliorum. Ad primam de

¶ Ad rationes ratione reuelati dico et immiliter ad secundum et ad tertium quod licet fides sit de reuelatis et forte non solum de reuelatis sed etiam. de demon stratis et similiter licet innitatur scriptus re reuelate et dictis sanctorum quibus reuelauit deus precipue fides adquisita que innititur et testimoniis aliorum et miraculis resoluende ad ista ex quibus rationabiliter etiam mouetur ad credendum secundum dictamen recte rationis vt videtur: quia fides infusa soli deo innititur immediate: tamen non sequitur ex hoc quod ratio reuelati sit ratio formalis obiectiua sicut nec ratio crediti vel scripti vel testificati licet non sit nisi de creditis et innitatur scripture testificanti sicut nec ratio sciti est ratio formalis obiectiua scientiem licet scientia sit de scito.

¶ Ad alia secunde opinionis dico quod licet fides sit non apparentium: quia non est noticia ex se euidens nec obiectum fidei euidens est perfidem licet aliunde possit esse euidens sicut dictum est in primo: non tamen euidentia vel non apparentia obie cti est ratioformalis obiectiua: immo forte nec est aliqua ratio se tenens formaliter ex parte obiecti nec apprehensa in obiecto sed est denominatio quedam negatiua ipsius obiecti ab aliquo extrinseco. putaex actu vel habitu fidei qui non est clarus nec euidens circa tale obiectum: et ideo obiectum denominatione extrinseca dicitur non euidens vel non visum Et dato adhuc quod se teneat a parte obiecti: tamen non potest esse ratio formalis sicut ostensum est supra.

¶ Ad secundum dico quod per hoc non distinguitur primo fides a scientia vel noticia euidente de deo: quia ratio formalis obiectiua fidei sit non apparentia vel non visio: sed per hoc magis quia noticia fidei ex se est enigmatica non euidens scientia autem vel visio euidens est: licet eiusdem obiecti et secundum eandem rationem formalem.

¶ Ad tertium dico quod licet spes tendat in non visum sicut fides: non tamen ratio non visi est ratio formalis obiecti: sed magis ratio deitatis.

¶ Quantum ad secundum articulum primo de fide infusa dico quod est idem et vnicus numero habitus in habente ipsam respectu omnium credibilium siue respectu primi credibilis incomplexi quod est deus siue respectu aliorum credibilium complexorum cuiusmodi sunt omnes articuli et que possunt ex ipsis deduci. Non enim video necessitatem ponendi multos habitus respectu omnium predictotum obiectorum. Sicut non video necessitatem ponendi plures habitus caritatis infusos respectu plurium diligibilium ex caritate sed ad omnia diligenda sufficit vnus habitus nuero et vna caritas. Et ratio potest esse ad hoc. Nam sicut predicium est nec habitus caritatis nec fidei ex actibus diuersis circa diuersa credibilia generantur et vnum primum ob iectum simplex respiciunt vt per se primarium et ideo non multiplicantur nec secundum plures actus alterius rationis circa diuersa obiecta credibilia variatur.

¶ Sed de fide adquisita est magis dubium. Et dico de hoc quod fides adquisita non est vnus habitus respectu omnium credibilium sed est multi habitus quorum vnus est circa deum obiectum per se primarium et est vnicus in habente sicut fides infusa suo modo. Alii vero sunt circa articulos singulos et sin guli circa singulos. Et patet quod sunt plures habitus quia generantur per plures actus alterius et alterius sicut et obiecta coplexa puta articuli sunt alte rius et alterius rationis et sunt obiecta primaria talium habituum. Similiter etiam vnus potest haberi et adquiri sine alio vel corrumpi etiam ita quod non simul sed vicissim generantur sicut experimentaliter patet per frequentationes diuersorum actuum alterius et alterius rationis circa diuersos articulos: ita quod fides adquisita non eodem habitu vel actu versatur circa omnia obiecta credibilia sicut fides infusa est idem habitus omnium sed vno habitu primo versatur circa obiectum primarium quod est deus et aliis habitibus et actibus versatur circa obiecta complexa et quasisto modo dictum fuit in primo de vnitate theologienostre quae est doctrina fidei: quare etc. Predicta vero patent: quia planum est quod aliquis potest frequentare actus credendi circa aliquem articulum et aggenerabat sibi habitum respectu illius et non respectu al terius. Similiter etiam aliquis potest errare circa vnum articulum et habere fidem adquisitam rectam de aliis sicut patet de heretico errante in vno articulo tenente tamen firmiter omnes alios ex fide adquisi ta secundum predicta: ergo potest exponi dictum apostoli dicentis vnafides. Uerum est de fide infusa in quo libet vel de fide in communi sicut de baptismate in communi. Et hoc de secundo articulo principali.

¶ Quantum ad tertium artiulum videretur alicui non esse meritorium nec raionabile credere omnia obiecta fidei supradicta. Tum quia videtur quod sic credens exponat se periculo: quia credit eis que non potest scire esse vera. Tum quia credit sine ratione et abiicit a se rationem naturalem: quia fides non habet meritum cui ratio humana prebet experimentum. Tum quia aut habet motiuum necessarium aut probabile. Non habet motiuum necessarium: quia tunc necessario crederet. Si autem habet motiuum vel signum probabile tunc non debet credere nisi probabiliter et non assertiue vel firmiter omnino. Tum quia si est aliquid quod inducat rationabiliter ad credendum illud est precipue multitudo miraculorum exhibitorum pro fide christiana. Sed miracula fallunt. Patet de miraculis antichristi: ergo etc. obstantibus dico quod ra¬

¶ Sed his non tionabile est et merito rium potest esse credere his que tenent fideles et ecclesia fidelium et ita credere omnes articulos fidei et ea que possunt deduci ex ipsis non obstante ineuidentia ipsorum. Tum quia ista sunt approbata a tanta multitudine virorum probatorum et concorditerqui in scripturis sacris mendacium damnauerunt et non est probabile quod ipsi fuerint mendaces. Tum quia ipsi qui ista diuulgauerunt viri pauperes et modici et il literati fuerunt et totum mundum isti fidei subiugarunt Et hoc est valde magnum miraculum. Tum quia illi passim et communiter ad ista roboranda vitam huius mundi contempserunt et vitam propriam posuerunt. Tum quia etiam per miracula creberrima insoita et inaudita hanc fidem roborauerunt et firmauerunt.

¶ Si dicas quod sunt fallacia sicut etiam erunt miracula antichristi. Ad hoc respondebo infra et ex predictis dico quod rationabile est etiam secundum rationem naturalem credere his que tenet fides et putoquod si aliquis surgeret modo de terra in puris naturalibus et proponeretur sibi. An aliqua fides vel se cta sit ab antiquo per tantam comitatem hominum immunium a peccatis huius mundi contra rectam rationem et tales quales fuerunt supradicti / et per tot signa et miracula insolita approbata et sic de aliis ipse iudica ret secundum rectam rationem naturalem quod ipsa est tenenda. Unde dico quod rationabile est credere omnibus que sunt fidei et possunt ex ipsis deduci et est actus meritorius de condigno si sit formatus a caritate et debite circumstantionatus. aliorum dico quod non expo¬

¶ Ad primum e nit se periculo credendoaliqua quae non potest euidenter noscere vera esse. Alio quin quilibet credens aliquid factum vel gestum quod ipse non vidisset testimonio aliorum quantumcunque probo rum et bonorum seipsum exponeret periculo quod non est verum. Et dico quod non credens exponit se periculo et contra rationem rectam discredendo sic approbatis.

¶ Ad secundum dico quod licet credat sine ratione faciente sibi euidentiam pro tanto: quia non oportet ipsum habere talem rationem ad hoc quod credat licet etiam talem rationem quasi incompossibilem sue fideinon abiiciat: quia talis ratio bene est compossibilis tum fide aliquorum articulorum quanuis propter talem rationem non credat: quia nichil minus crederet datoquod talem rationem non haberet. Non tamen creditur rationabiliter: ita quod irrationabile sit credere: sed rationabile magis vt dictum est supra.

¶ Ad tertium dico quod credens non habet medium necessarium faciens euidentiam de credito nec requirit tale medium sed dico quod habet tale medium vt sufficienter inductiuum ad credendum secundum iudicium rationis recte vt certitudinaliter credat non sicut euidenti vero et testi monio proprio: sed sufficienter approbato testimonio alieno per media que possunt haberi de talibus sicut patet decredentibus rationabiliter romam esse: licet nunquam viderint et huiusmodi: quare etc.

¶ Ad quartum dico quod magnum motiuum est credendi his quae sunt fidei de miraculis exhibitis ad testificationem fidei et ad miracula etiam docebat christus iudeos recurrere qui antiquitus Moysi crediderant propter miracula per ipsum exhibita et ipsis diuulgata cum dicebat eis. Et si mihi non vultis credere operibus credite et multa similia. Quando dicis quod erant fallacia miracula: quia antichristus etiam faciet miracula et tamen non erit sibi credendum. Dico quod christus faciens vera miraculadocuit illa miracula antichristi futura esse fallacia: et per consequens quod eis non sit credendum et cum hoc sunt facta miracula aliqua sub legeet fide que nunquam faciet antichristus sicut visio diuine essentie in raptu pauli et reuelatio futurorum contingentium que comperta est esse vera in scripturis que non poterit scire nec sciet antichristus. Si dicas quod paulus fuit deceptus vel quod ipse mentitur. Non videtur verisimile quod mentiatur qui ita menda cium detestatur. Nec quod fuit deceptus. Non enim plus potest aliquis decipi de visione diuine essentie circa se quam de intellectione primi principii: vt videtur. quod cum ad fidei attestatio¬

¶ Dico igitur nem deus qui non potest esse testis falsus operatus fuerit predicta miracula et alia denunciauerit sicut falsa et mendacia quod fideicredendum est pro qua adducta sunt ista. Unde multa sunt que rationabiliter adducuntur contra infideles scilicet auctoritas scribentium et tradentium diligentia recipientium / concordia scripturarum rationabilitas creditorum et contentorum in lege christiirrationabilitas contrariorum errorum ecclesie stabilitas in lege et fide carni et sanguini contraria con¬ tra pronitatem hominum miraculorum varietas sicut predictum est. Non credo tamen quod habeatur demonstratio certa nec propter quid. Nec quia quod Christus fuerit verus deus vel etiam verus homo etiam suppositis factis eius: quia omnia potuerunt fier apparentrr vel etiam realiter saltem a diuina virtu te assistente et non vnita vero hominum sicut vnitaet hoc de tertio articulo principali. Ad primum principale dico quod fides et quecumque noticia euidens de deo etiam noticia patrie non sunt habitus formaliter incompossibiles sicut inferius apparebit. Aliter dici potest quod licet essent habitus incompossibiles: tamen posset esse idem obiectum ipsorum sicut patet de deo quod deus eodem obiecto potest esse scientia et error in intellectu et op. contrarie que non sunt minus incompossibiles per naturam quam scientia et fides.

¶ Ad secundum dico quod illa maior non est vera. Non obstante enim quod fides et caritas sint diuersi habitus specie et genere: tamen possunt habere et habent idem obiectum secundum eandem rationem formalem. Puta deum secundum propriam rationem deitatis: immo quod plus est dico quod intelle ctus et voluntas omnino habent idem obiectum formale.

¶ Ad tertium dico quod non intelligo obiectum formale intellectus esse ens sub ratione veritatis / prout veritas ab entitate vel veritate distinguitur sicut alias dixi. Nam veritas vt sic non dicit nisi vel respectum rationis ad intellectum vel negationem difformitatis ab intellectu: quare etc.

¶ Nota hic secundum alios quod veritas bonitas et deitas sunt penitus idem extra intellectum: ergo si vnum est ratio obiecti ua alicuius habitus vel potentie oportet quod reliquuet patet quod oportet esse idem obiectum formale inter lectus et voluntatis. Alioquin velitum non esset nisi per accidens intellectum et econuerso per rationem annexam quod est falsum.