Quaestio 1

¶ Distinctionis Trigesimeprime. Questio Unica.

CIrca distinctionem Trigesimamprimam quero. vnam questionem. Utrum scilicet sola caritas inter virtutes infusas maneat in patria et non euacuetur.

¶ Uidetur quod non maneat sicut nec alie quia I ad Corin. 13. Cum venerit quod perfectum est euacuabitur quod ex parte est et imperfectum. Sed caritas vie est im perfecta respectu caritatis patrie: ergo illa adueniente euacuabitur ista.

¶ Secundo sic videtur quod si caritas maneat oportet fidem manere et spem: quia fides spes et caritas sunt idem habitus essentialiter vt videtur: licet distinguantur formaliter sicut etiam et subiecta ipsarum. Puta intellectus et voluntas. Nec est necessitas aliqua ponendi quod sint plures habitus vt videtur: ergo si vna manet puta caritas videtur quod alia maneant puta fides et spes.

¶ Item si fides et spesnon manerent hoc esset propter incompossibilitatem ad statum vel actum patrie: sed isti habitus nullam habent incompossibilitatem ad statum vel actum patrie quicquid sit de actibus earum vel eorum sicut dicetur infra: ergo etc. prima ad Corinthi. 13. dicitur

¶ Contra quod sola caritas nunquam excidit et de aliis dicitur quod cessabunt et euacuabuntur.

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo inquiram de habitu fidei et spei an possint manere in patria.

¶ Secundo de actibus earumdem

¶ Tertio concludam an sola caritas maneat de facto et quo et ad quid.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum articulum. Est vna opinio quod habitus fidei et spei non possunt manere in patria cum visione et fruitione bes ta. Hoc probatur. Primo de fide. Secundo de spe¬

¶ De fide arguitur sic. Habitus inclinans in actu incompossibilem primo est incompossibilis statui potrie / et per consequens non manet. Sed fides est huiusmodi quod inclinat in actum respectu obiecti non visi nec euidentis: quia fides est non apparentium et ea que viden tur non habent fidem sed agnitionem secundum Gregorium. S cut igitur actus fidei est incompossibilis visioni quia sequeretur idem obiectum simul esse visum et non visum ita et habitus inclinans ad talem quia inconueniens est habitum posse manere pro aliquo statu pro quo non possit habere actum suum.

¶ Secundo sic. Ad ueniente perfectiori lumine cessat necessario imperfectius lumen vel cedit in vnum cum ipso vt videtur. igi tur adueniente lumine glorie habituali necessario cedit lumen fidei imperfectum vel fit vnum cum ipso. Si non potest fieri vnum cum ipso quia sunt alterius et alterius speciei et rationis. ergo cedit lumen habituale fidei nec manet fides quantum ad habitum.

¶ Tertio sic. Actui alicui perfecto in aliqua potentia non solum est incompossibilis actus oppositus: sed etiam habitus sicut actui perfecto temperantie non solum est incompossibilis actus intemperantie sed etiam habitus. Sed actus visionis perfectus est. igitur non solum sibi repugnat actus sibi oppositus puta act imperfectus fidei et enigmaticus sed etiam habit fidei vt videtur.

¶ De spe arguitur. Primo sicut arguitur de fide quia inclinat ad actum incompossibilem patrie quia actus sperandi est respectu obiecti absentis. Non autem visi vel presentis. Unde et apostolus dicit quod spes que videtur non est spes et quod quis videt quid sperat. ergo etc.

¶ Secundo sic. Illud non manet in patria quo posito in aliquo non est beatus. Si spe posita in aliquo sequitur ipsum non esse beatum Probatio quia spes est habitus credendi in terminum non autem quiescendi in termino ergo etc.

¶ Tertio sic quia magis est compossibilis spes statui damnatorum quam beatorum: quia magis distant a fine et termino et obiecto separato et non habent ipsum praesens et visum sicut beati. Sed spes non est nec esse potest in damnatis. ergo nec in beatis.

¶ Dicunt igitur isti quod impossibile est absolute habitum fidei et spei manere patria et per consequens oret tales habitus euacuari et non manere Isitionem non intelligo¬

¶ Sed istam poesse veram. Uidetur enim mihi quod absolute loquendo habitus fidei et spei possunt manere in patria: ita quod nullam incompossibilitatem habent nec repugnantiam formalem ad actum alquem vel habitum glorie vel patrie.

¶ Et hoc probo sic primo. Fides et spes non habent maiorem repugnantiam nec incompossibilitatem ad aliquem hab tum vel actum glorie quam duo contraria in suis intel ligentiis circa idem subiectum vt patet. Sed duo contraria possunt simul stare sicut probatum est supra in quadam questione. ergo etc.

¶ Secundo sic. Fidem et scient ia non habent repugnantiam formalem nec incompossibilitatem in eodem intellectu de eodem obiecto sicut ostensum est in prima questione primi. Non obstante quod fides non faciat euidentiam de obiecto et scientia faciat euidentiam. ergo similiter nec isti ha¬ bitus habent repugnantiam ad habitum vel actum glorie non obstante quod per gloriam obiectum sit euidens et praesens non autem per fidem nec per spem. Dices quod euidentia obiecti maior. est et perfectior in patria. Dico quod non est vis de hoc ne facit ad propositum. Nam non plus repugnat fidei maior euidentia quam minor quia si aliquam excludit omnem excludit.

¶ Tertio sic. Scientia et opinio et fides omnia stant simuNon obstante quod opinio non faciat certitudinem et alie faciant. ergo similiter in proposito.

¶ Quarto sic. Paulus in raptu suo vidit diuinam essentiam secundum Augustinum penultima questione ad Orosium Sed non est probabile quia tunc perdiderit habitum fidei: igitur habitus fidei stat cum visione et pari ratione habitus spei.

¶ Hoc potest etiam confirmariper Augustinum. 83. q. q. 48. Ubi dicit quod aliquo rum est fides que possunt intelligi et aliquando intelliguntur. Ex quo videtur dicere quod non repugnafidei quod suum obiectum ipsa manente sciatur vel videatur seu intelligatur. Dico igitur quod nullam vide repugnantiam istorum habituum ad aliquem habitum vel actum glorie et ita possunt absolute loquendo nec oportet eos euacuari in gloria vel etiam non manere. de fide. Dicoqui Ad primum aliorum maior non est vera. Nam habitus quicunque potest stare cum negatio ne vel priuatione actus non obstante quod inclinet ad actum oppositum et incompossibilem illi negationi. Et similiter dico in proposito dato quod fides inclinaret ad actum incompossibilem statui patrie non tamen propter hoc esset incompossibilis actui vel statui patrie Ad maiorem. Dico quod habitus fidei infusus non inclinat ad aliquem actum nec facit aliquid ad aliquem actum sicut dictum est supra. Et dato quod inclinaret ad actum incompossibilem adhuc ratio non concludit

¶ Ad secundum dico quod non oportet maiori lumine adueniente cedere minus lumen vel fieri vnum ex ipsis Nam de luminibus eiusdem rationis dictum est in secundo quod possunt esse duo lumina distincta eiusdem rationis in eadem parte medii illuminabilis nec alte ro adueniente lumine siue sit maius siue minus oportet aliud cedere vel fieri vnum ex ipsis. De luminibus etiam alterius rationis cuiusmodi sunt lumen fidei et glorie. Dico quod nec est necessarium constitui vnum lumen ex ipsis nec oportet quod alterum cedat quia nullam habent incompossibilitatem vel repugnantiam forma lem sicut probatum est supra.

¶ Ad tertium dico primo quod non sic opponuntur habitus fidei et luminis glorie et actus credendi et videndi sicut opponuntutemperantia et intemperantia et actus ipsorum: et ideo non sequitur quod si actus perfectissimus temperantie non potest stare cum intemperantia quod actus visionis non possit stare cum fide. Secundo dico quod non video necessitatem quare actus temperantie perfectus non possit stare cum habitu intemperantie ex quo non habent formalem requgnantiam. Unde et vlterius discendo puto quod habitus temperantie et intemperantie possent simul stare saltem virtute diuina sicut dictim est supra de duobus contrariis in eodem subiecto. quaereetc.

¶ Ad primum de spe. Dico ad maiorem sicut dictum est ad primum de fide. Ad maiorem dico primo sicut dictum est de fide infusa non inclinat ad aliquem actum. Et dato quod inclinaret ad actum incompossibilem non tamen habitus esset incompossibil.

¶ Ad secundum dico quod spes habitu posita in aliquo nihil impedit ipsum esse beatum. Tu dicis spes est habitus credendi non ergo quiescendi. Dico quod bene concluditur quod spe non est aliquis beatus nec sicut actu nec sicut habitu: sed quin possit stare cum actu vel habitu beatifico non concluditur.

¶ Ad tertium dico quod non video habitum spei incompossibilem esse statui damnatorum non dico de actu sicut etiam non est incompossibilis statui eorum fides infusa et informis Uel dic quod licet incompossibilis sit statui damnaterum spes quia sunt desperati non tamen beatorum. Tu dicis damnati magis sunt remoti et absentes. Dico quod sic sint remoti a bono diuino quod ei coniungi non possunt: et ita magis repugnat eis habitus spei quam beatis. Hec de primo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum. Est vna opinio quod actus credendi vel sperandi non possunt stare nec manere in patria: sed ore tales actus cessare et euacuari.

¶ Ad hoc adducuntur rationes de actu fidei et quasi tacta est supra de habitu fidei: impossibile est quod idem obiectum respectueiusdem potentie simul sit visum et euidens et non eui dens. Sed obiectum diuinum per visionem in patria est visum et euidens: sed per actum fidei est non euidens vel ineuidens. ergo etc.

¶ Secundo sic. Actus fidei est aliqua noticia de obiecto: aut ergo est noticia euidens: aut ineuidens. Non potest dici quod euidens patet. Si ineuidens ergo idem obiectum simuest euidens et ineuidens.

¶ Tertio sic. Actus fidei est noticia abstractiua / et actus visionis est noticia intuitiua. Sed noticia abstractiua est obiecti absentis. Intuitiua est rei presentis. Impossibile est autem quod idem obiectum sit simul absens et presens. ergo etc.

¶ Quarto sic. Actus fidei est mediante specie. Sed actus visionis est actus immediatus sine specieSed impossibile est quod idem obiectum sit notum simul mediate et immediate. ergo etc.

¶ Quinto sic. Impossibile est quod aliquis totaliter et perfecte adhereat obiecto ex euidentia rei vel obiecti et adhereat simul imperfecte ex aliquo alio. Sed intellectus exvisione totaliter et perfecte adheret ex euidentia reiNon ergo potest adherere ex fide per actum credendi. quare etc. Ponitur exemplum. Si aliquis credaimare esse absens quando est praesens mari et videt ipsum iam non credit.

¶ De actu spei arguitur primo side actu fidei quia actus spei est obiecti non presentis sicut tangebatur supra de habitu.

¶ Secundo sic. Actus spei est desiderare. Sed desiderare non potest esse rei habite sicut motus esse non potest habitotermino.

¶ Tertio sic. Actus spei est expectare secundum alios. Sed res presens et que scitur esse praens non expectatur. ergo etc.

¶ Quarto sic quia idem non est in mul promissum et exhibitum. Sed actus spei est respectu promissi et actus glorie respectu exhibiti. ergo etc stantibus videtur mihi¬

¶ Sed hiis non obpose dici quod tam actus fidei quam spei absolute loquendo possunt manere in patria nec habent aliquam incompossibilitatem actum cuicumque vel habitui patrie vt videtur.

¶ Ad hoc adducuntur rationes. Prima est ista. Illi actus possunt stare simul quorum media vel motiua ad ipsos poassunstare simul. Sed medium fidei puta auctoritas vel testimonium potest manere cum presentia obiecti / vel cum obiecto presente in ratione immediate et clare cognoscibilis vt videtur. igitur actus credendi et actus visionis possunt stare simul. Dices quod non quia plures actus intelligendi non possunt stare simul. Dico quod non est verum. Patet de noticia rei abstractiua et intuitiua que possunt stare simul sicut videretur et dictum est in secundo de cognitione angeli.

¶ Secunda ratio. Si repugnaret actum fidei et visionis et spei et tentionis stare simul hoc videretur propter ineuidentiam actus fidei et absentiam obiecti speiSed hoc non obstat. Accidit enim actui fidei ineuidentia et obiecto spei absentia et quod obiecto vel etiam actui fidei accidat ineuidentia. Probatum est in primo. Et pari ratione dici potest de absentia in obie cto spei. ergo etc.

¶ Tertia ratio. Quencumque actum potest deus facere vel conseruare obiecto absente eun dem actum potest facere vel conseruare obiecto presente. Sed per te deus potest facere vel conseruare actum credendi vel sperandi obiecto absente. ergo et ipso presente. quare etc.

¶ Quarto sic. probat vnus sed non curo. Non magis repugnat idem obiectum simul esse euidens et non euidens secundum diuersos actus fidei et visionis quam idem esse magis euidens et minus euidens vt patet quia non plus illud quod est minus euidens est magis euidens quam illud quod est non euidens est euidens. Sed idem obiectum in patria simul est magis euidens in verbo et minus euidens in proprio genere ergo etc.

¶ Quinto arguit etiam sic. Actus fidei et visio nis sunt actus alterius rationis quorum vnus est perfectus et alius imperfectus et tale perfectum et imperfectum possunt stare simul. ergo etc.

¶ Ultimo potest sic. Argui sicut argutum est supra de contrariis quae poasunsstare simul. ergo etc. Et potest adduci auctoritas Augustini superius adducta de habitibus que magis videtur esse propria de actibus.

¶ Dico igitur quod ab solute loquendo de possibili non est repugnantia aliqua quare non possint simul stare actus fidei et visio / et actus spei et tentio. actu fidei. Dico quod obie

¶ Ad primum de ctum fidei non est necessario non euidens vel non apparens licet ita sit communiter. Quando dicis quod actus fidei est non apparentium. Dico quod verum est pro tanto quia obiectum licet possit esse euidens aliunde non tamen ex fide vel actu fidei est euidens. quare etc.

¶ Ad secundum quod videtur confirmatio. Dico quod actus fidei est aliqua noticia non euidens nec faciens euidentiam nec etiam ineuidentiam sicut dixi in primo. ita quod neutrum facit Et tunc dico vltra quod obiectum non est euidens per fidem id est ex fide vel actu fidei non habet euidentiam licet aliunde possit habere. Puta ex visione et planum est quod hic nulla est repugnantia.

¶ Ad tertium dico quod noticia abstractiua et intuitiua possunt simul stare. Quando dicis quod non quia tunc idem obiectum ab eodem cognosceretur mediate et immediate. Dico quod non est inconueniens secundum diuersos actus. quaereetc. Non enim repugnat idem esse praesens in seipso immediate et in representatiuo mediante specie vt videtur. Dicis obiectum noticie abstractiue est praesens: sed obie ctum intuitiue est absens. Dico quod accidit obiecto abstractiue vel intuitiue absolute loquendo esse absens vel presens sicut dictum est in prima questione primi. Et dico quod noticia abstractiua ita potest esse absentis sicut presentis et econuerso: vnde nihil ad pro positum.

¶ Ad quartum dico quod possibile est aliquem perfecte adherere ex euidentia rei et minus perfecte ex testimonio alterius vel auctoritate. Nec totali¬ ter adequatur virtus adhesiua per primam adhesionem saltem extensiue quin possit se extendere ad aliam adhesionem. Ad exemplum de mari dico idem

¶ Ad primum de actu spei dico quod accidit obiecto actus spei absolute loquendo esse presens vel absens sicut probatum est supra. Precipue quia nec presentia nec absentia sunt per se rationes obiecti. Nec ad per se rationem intrinsece pertinentes: licet de legecommuni obiectum sit absens quoquoo. Nota hic quod actus sperandi et desiderandi abstrahunt ab absentia vel praesentia obiecti et sunt vterque compossibiles sicut noticia abstractiua suo modo.

¶ Ad secundum dico quod desiderare non est actus spei sicut dictum est supra. Et dato quod esset adhuc contentione. Unde et beati fruuntur et frui magis sitiunt et in deum desiderant angeli prospicere saltem non videtur hoc impossibile.

¶ Ad tertium de expectare dico quod proprie loquedo et vniuersaliter non est actus spei nisi spei puri viatoris cui obiectum est absens vel non presens beati fice sed sperare magis. Et dico quod sperare quantum ad substantiam actus potest esse rei presentis.

¶ Et per idem quartum de sperare quod est respectu promissIdem enim simul potest: esse et exhibitum et promissum vel actus spei non est necessario respectu promissi sed tantum in puro viatore. Hec de secundo articulo principali.

¶ Nota hic quod non speratur futuritio vel absentia vt patet: sed speratur quod creditur et amatur. Unde ista accidunt per se obiecto spei. quare etc.

¶ Quantum ad tertium articulum Uideretur quod caritas vie non maneat in paeria. Tum quia actus vie diligendi non manet in patria tunc enim vel essent simul duo actus fruendi in voluntate beata quod non videtur vel actus vie esset beatificus et eiusdem rationis immo idem cum actu patrie et tunc viator esset beatus. Tum quia caritas nihil faceret ad actum beatificum quia respectu illius voluntas ex se est summe disposita et se habet pure passiue ad ipsum nec facit actum patrie esse meritorium vepatet ergo frustra. Tum quia scientia vie euacuatur in patria non obstante euidentia ipsius scientie secundum Apostolum prima ad Corinthios. 13. ergo similiter et caritas vel dicatur quare non ergo etc. dico cum apostolo de habitu carita¬

¶ Seb tis quod maneret in patria non quia sit necessitas absolute ad actum beatifice fruitionis sicut dicunt aliqui quia sicut ostensum est supra in quada questione. Nullus habitus est absolute necessarius ad actum beatificum. Sed ex ordinatione diuina qua deus sic ordinauit vt caritas quae est nobilissima et suprema virtutum infusarum et donum dei excellentissimum distinguens inter filios regni et perditionis maneret in filiis regni. Quod autem caritas sit talis patet per Augustinum. 1. de trinitate.

¶ Secundo dico quod actus caritatis vie non manet quia actus fruitionis beate est actus perfectior alterius rationis. Nec oprquod maneat prior actus licet forte absolute loquendo et sine forte posset manere.

¶ Tertio dico quod habitus fidei et spei non manent in patria secundum apostolum et doctores. Non propter incompossibilitatem vel repugnantiam formalem ad statum vel actum patrie sicut dictum est supra: sed ex ordinatione diuina qua sicdisposuit quod non maneant licet possent manere. Sunt enim habitus imperfecti de quibus non est ita decens quod maneant sicut de caritate. Non enim distingunt inter filios regni et perditionis. Possunt enim stare in filiis perditionis sicut patet.

¶ Quarto dico de actibus fidei et spei vel potius de actibus credendi et sperandi qui non manent in patria ex eadem ordinatione sicut dictum est de habitibus fidei et sperinfusarum Et vlterius idem dici potest de habitibus adquisitis fidei et spei quod non manent in patria. Et similiter de habitu amoris adquisiti.

¶ Ultimo dico quod cum christus ab instanti sue conceptionis fuit beatus et comprehensor quod in ipso fuit fides nec spes nec actus ipsarum seu actus credendi vel sperandi deum sic / sicut ponitur esse in aliis ex ordinatione diuina quae communis est et generalis de beatis: licet magis fuisset decens quod in christo fuissent ipsa quam in aliis pure beatis quia cum hoc quod erat beatus simul etiam erat viator. Sed in ipso fuit caritas perfecta vie et quantum ad habitum et quantum ad actum diligendi meritorium qui simul stetit cum actu fruitionis patrie et: cum actu visionis etiam sicut dictum est supra. Et hoc fuit inchristo singulare et in hoc ab aliis beatis differebat si cut etiam viator erat et non pure comprehensor. Sic de isto. vti contra hoc Dico quod licet

¶ Ad primuim. actus diligendi vie non maneat in patria tamen habitus vie manet ibi habitus dico caritatis infusus sicut etiam suo modo manet ibi potentia generandi et non manet ibi actus eius.

¶ Ad secundum dico quod caritas nihil facit ad actum beatificum et tamen manet ibi ratione supradicta.

¶ Ad tertium de scientia magis apparebit n quarto quando agetur de noticia anime separate. Forte enim scientia manebit in patria secundum aliquos: licet non maneat quantum ad modum cognoscendi ex fantasmatibus necessario recurrendo ad psa quem habet modo intellectus pro statu vie huius et ita saluatur apostolus. Uel dato quod non maneat non oportet propter hoc quod caritas non maneat. Non est enim eadem congruentia de scientia et caritate.

¶ Ad primum principale patet quod siue caritas vie sit imperfecta siue non sed sit equalis in habitu caritati patrie: licet actus non sit ita perfectus quod apostolus loquitur ex intentione loquitur non de caritate de qua caritate dicit postea quod ipsa manebit.

¶ Ad secundum dico quod fides spes et caritas quicquid dicatur ab aliquibus non sunt idem habitus essentialiter. Non oportet quod tanta sit vnitas in habitibus quanta in potentiis nec in posteriori sicut in priori. Patet manifeste. Nam in eadem potentia simplici oportet ponere pluros habitus sicut patet. Tu dicis non apparet necessitas ponendi quod sint plures habitus. Dico quod immo ex dictis sanctorum et doctorum: quia fides et spes infuse manent informes et manere possunt sine caritate.

¶ Ad tertium dico quod fides et spes non manerent de facto: licet possent manere. Et hoc non est propter aliquam incompossibilitatem ad actum vel statum patrie sicut dictum est supra. etc.