Quaestio 1

¶ Distinctionis tertie. ¶ Questio prima.

CIrca distinctionem tertiam quero. Utrum in eadem specie possint esse plures angeli numeraliter distincti.

¶ Uidetur quod non. Omnis substantia separata a materia habet perfectionem totam sue specieiAsicut albedo separata et subsistens habet in se totam perfectionem speciei sue et si esset separata non esset nisi vna. Sed angelus est substantia separata a materia ergo etc. igitur in vnaspecie non potest esse nisi vnus angelus.

¶ Secundo sic. Aristoteles probat. 12. metha. quod primum mouens est vnum et non plura: quia si esset plura haberet materiam. igitur species aliqua substantie non est plurificabilis nisi per materiam. Sed in angelis non est materia. ergo etc.

¶ Tertio sic. In specie non est ne¬ cessaria pluralitas indiuiduorum nisi quia natura non potest in vnico indiuiduo conseruari sicut apparet in istis corruptibilibus. Ita quod alias pluralitas indiuiduorum est frustra. Sed natura angelica potest conseruari in vnico indiuiduo vt patet ergo etc.

¶ Quarto sic. In illis in quibus idem est quod quidest et cuius est quod quid est impossibile est indiuidua multiplicari nisi et quod quid multiplicetur. Sed in separatis a materia puta in angelis idem est quod quid est vel quidditas et illud cuius est sicut dicitur 7. metha. et tertio de anima. igitur impossibile est in ipsis multiplicari indiuiduum sicut et speciem. Species est que predicatur vel

¶ Contra. est predicabilis numero in eo quod quid. Sed angelica est species aliqua substantie ergo est predicabilis de pluribus indiuiduis inquid ergo sub eadem specie possunt esse plura indiuidua.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo ponam opinionem quorundam de ista questione.

¶ Secundo arguam contra eam ponendo aliam.

¶ Tertio respondebo ad motiua alio rum vel eorum.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum articulum. Est vna opinio quod in vna specie specialissima angelica non possunt esse plura indiuidua vel plures angeli indiuidualiter distincti. Hoc autem probant multipliciter.

¶ Primo sic. Impossibile est indiuidualiter multiplicari sine materia diuisibili et partibili. Sed in angelis non est materia tais. ergo etc. Maior est manifesta: quia materia est principium multiplicationis aliquorum sub eadem specie. Non enim multiplicantur nisi per materiam diuisibilem sub quantitate. Quantitas enim est illud cui primo conuenit diuidi in partes eiusdem rationis: vt videtur. ergo cuilibet alteri conuenit per ipsam. Mulciplicatio autem indiuiduorum sub eadem specie non est nisi quedam diuisio speciei in partes eiusdem rationis. Minor patet de se. ergo etc.

¶ Secundo sic. Si due intelligentie vel duo angeli distinguantur sub eadem specie: quero quo distinguantur vel qui bus. Aut enim sua natura differrent et distinguerentur. Aut suis accidentibus non potest dici quod sua natura specifica et substantiali angelica quilibet distinguatur ab alio: quia in illa natura conueniunt. Nec quod suis accidentibus: quia illa presupponunt distincta ipsa quorum sunt ergo nullo modo.

¶ Ter tio sic. Pluralitas numeralis sub eadem specie est pluralitas infinita secundum se et indeterminata et perconsequens non est per se intenta a natura. Sed in angelis et intelligentiis non est ponendum aliquid quod non est per se intentum a natura.

¶ Quarto sic. Perfectior est angelus in vnico indiuiduo quam caelum Sed celum est ita perfectum quod sufficit vnicum indiuiduum sue speciei ad perfectionem vniuersi: nec possunt esse plures celi eiusdem speciei. ergo etc. Sic ergo dicunt isti quod non solum non sunt plures angeliin eadem specie specialissima: sed nec possunt esse plures virtute quacumquam. hoc de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum arguo. Primo contra istam opinionem per rati nes. Secundo per auctoritates. Tertio per articulos pa risiensis.

¶ Primo per rationem istam. Ominis naturaquae non potest habere nisi vnicum indiuiduum quacumque virtute et qumocumque est ex se hec et sibi repugnat vniuersalitas quacumque quia omne vniuersale est indifferens ad pluraet ex se non est hoc vel illud sicut dictum est in primo. Et patet per descriptionem vniuersalis quia vniuersale est quod est aptum natum esse in pluribus sicut predicabile quod natum est esse in pluribus. Hoc patet discurrendo per quinque vniuersalia. Sed nature angeli non repugnat vniuersalitas speciei specialissime sicut patet et omnes concedunt: et per consequens non est de se. hec igitur non est natura que non possit habere nisi vnicum indiuiduum vel singulare: sed potest habere multam.

¶ Secundo sic. Et probatur quod nature spirituali non repugnat multiplicari sub eadem specie specialissima sine materia planum est quod idem angelus in eodem intellectu suo saltem successiue potest habere plures intellectiones numero eiusdem ob iecti: et secundum eandem rationem et eiusdem modi et per consequens eiusdem speciei specialissime secundum principia eorum alibi et sunt diuerse numero nisi dicatuquod idem numero reparatur per naturam quod non dicerent. Tunc quero de istis duabus vel pluribus in tellectionibus quae sunt eiusdem rationis quibus distinguntur non per materiam: quia materiam non habent nec per quantitatem. Similiter nec per subiectum quia idem est subiectum. igitur per nichil tale distinguntur sed magis per seipsas vel aliqua secundum quae non sunt materia nec partes materie. ergo similiter sub specie vna angelica poterit esse distinctio angelorum si ne omni materia vel quantitate.

¶ Tertio sic. Impossible est quod genus immediate descendat in aliquod induiduum: sed necessario mediante specie descendit in indiuiduum: quia hic est ordo essentialis predicam ti. Sed si species angeli exse est hec et sibi repugnat multitudo indiuiduorum siue simul siue successiui sequitur quod genus immediate descendat in indiuiduum sicut et in speciem ergo etc.

¶ Quarto sic. Anime separate sunt plures eiusdem rationis non per materiam nec per quantitatem vt patet: quia nec habent materiam partem sui et ex qua nec habent materiam in qua quia separate sunt nec habent quantitatem aliquam. ergo similiter possibile est esse plures angelos eiusdem rationis sine omni materia vel quantitate dicitur quod anime plurificantur per plures habitudines ad plura corpora que nate sunt informa re.

¶ Contra quia sicut habitudo ista cum sit relatio est posterior suo fundamento ita hec aptitudo hoc fundamento. igitur hec habitudo presupponit hancanimam. ergo per habitudinem talem anima non et hec.

¶ Preterea etiam illa habitudo nichil est extriintellectum quia est ad non ens in actu quia corruptum est et non ens. Ad non ens autem in actu nulla est relatio actualis in actu. ergo per ipsam potest anim esse hec in actu reali.

¶ Quinto sic. Sicut impossi bile est quod genus artetur et determinetur ad vnam speciem sic quod repugnet sibi habere plures species sicut repugnat speciei cuiuscumque specialissime artari ad vnicum indiuiduum sic quod sibi repugnet pluralitas indiuiduorum. Nam sicut genus est quod potest predicari de pluribus differentibus specie inquid. Ita etiam species. Sed generi repugnat illud simpliciter. ergo speciei cuicumque repugnat. Ita quod est contra dictio plana et ignorantia nature speciei ponere aliquam naturam specificam cui repugnet pluralitas indiuiduorum.

¶ Sexto sic. et est contra hominem deus potest adnichilare vnum angelum: et potest speciem eius in aliquo eiusdem speciei reparare: quia sicut primo potuit producere speciem cum non esse in aliquo indiuiduo suo. Ita nunc potest eam reparare in aliquo indiuiduo suo: sed secundum istum in quarto suo deus non potest idem numero reparare quoc totaliter corruptum est. Unde dicit quod homo propter hoc potest idem numero reparari: quia manent materia eius et formam sicut incorruptibilia scilicet materia et anima rationalis et si esset in homine aliqua forma que corrumperetur et cederet in potentiam materie non posset idem homo numero reparari: quia nec illa forma posset eadem reparari. ergo ista species repararetur in alio indiuiduo. ergo tali speciei non repugnat habere plura indiuidua: saltem successiue. Sic per rationes

¶ Per auctoritates vel auctoritatem arguo illa est Damasceni in suo elementario ca. 3. quod secundum vnamquam quod speciem angelicarum virtuti deus differentes ypostases condidit: et est expressaauctoritas quod cuiuslibet speciei angelice non solum possunt esse plura supposita: sed etiam sunt in actu et de facto.

¶ Tunc arguo per articulos Parisiensis vnus est articulus octuagesimus primus qui dicit sic quod quia angeli non habent materiam deus non posset facere plures eiusdem specieierror. Sed ad hoc respondetur quod causa damnationis illius articuli soluit articulum.

¶ Dicitur enim quod tunc Parisius fuit opinio aliquorum quod vna anima intellectiua est in omnibus hominibus quia anima cum non habeat materiam partem sui non potest numero plurificari. Contra hoc ergo est articulus quia anima eoipso quod habet materiam in qua plurificari potest licet non habeat materiam ex qua.

¶ Contra istam solutionem argutum est supra quod ipsa est falsa. Preterea etiam non est ad mentem articulim quia ecce statim alius articulus communius qui dicit sic quod forme non recipiunt diuisionem nisi per materiam error nisi intelligatur de formis eductis de potentia materie. Sed angeli non sunt forme educte de potentia materie. ergo etc. Nec etiam anime intellectiue. ergo dicere quod ista non possunt multiplicari nisi per materiam est error.

¶ Nec valet dicere quod error est dicere quod non multiplicentur nisi per materiam partem sui: quia tunc etiam esset damnatum de formis eductis que ita parum habent materiam partem sui sicut angeli vel anime rationales

¶ Tertius articulus est ad idem qui dicit sic simpliciter et absolute error est dicere quod deus non potest multiplicare indiuidua in vna specie sine materia quare etc.

¶ Dico igitur posito quod in angelis non sit materia: quod tamen sub specie possunt multiplica ri et indiuidua et puta quod sunt actu plura in qualibet specie: quia non est verisimile quod species nobilii sima vniuersi cuiusmodi fuit species luciferi: sic teta damnata et carens fine suo quae est beatitudo: multominus quam de infima specie: beatificabili quae est homo: esset tamen tota damnata et non haberet nisi vni cum indiuiduum nec habere posset sicut dictum l isti hoc de secundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum. Soluo ad motiua aliorum. Ad primum nego maiorem. Ad probationem dico quod principium formale nec indiuiduationis nec multiplicationis est materia nec sub quantitate nec cum quantitate nec qumocumque vis plusquam forma quia nec materia nec quantitas plus est de se hoc quam aliquid aliud. Sed illud idem quod est ex se hoc idem substantialiter et essentialiter cum re ipsa. Dico quod est principium indiuiduationis formale. Et dico quod plura talia sunt principia forma lia plurium indiuiduorum cuiusmodi sunt differentie indiuiduales sicut dicam infra: et ita dico quod accipitur falsum. Ad probationem vero cum dicis quod quantitati vel materie sub quantitate. Primo conuenit diudi in plura vel plures partes eiusdem rationis. Dico quod verum est in plures partes quantitatiuas vel integrales que possunt concurrere vel aliquando concurrunt ad constitutionem vnius quanti numero sed non est talis diuisio vniuersalis in partes suas subiect uas qualis est ista: vt patet nec speciei in indiuidua et ideo nichil valet.

¶ Ad secundum dico quod due intelligentie eiusdem rationis distinguntur per suas differentias indiuiduales que sunt essentialiter eedem cum substantiis earum et non per aliqua accidentia: sicut tu diceres de duabus partibus quantitatis vel materie quod non distincte per aliqua extrinseca. Quando dicis quod in natura vel substantia conueniunt. Dico quod verum est secundum rationem specificam: sed non secundum differentias indiuiduales quia ille se totis primo distinguntur. Dices quod ille differentie indiuiduales sunt forme vel formales. Sed differentia formalis est differentia specifica. ergo differunt specifice. Dico quod differentia formalis vel aliquid vel aliqua que sunt de conceptu quidditatiuo rei sicut est differentia specifica rei vel etiam per formas alterius et alterius rationis est differentia specifica. Sed differentia formalis per aliqua que licet sint essentialiter idem cum forma vel formis. non tamen pertinent ad conceptum quidditatiuum sed tenent se infra conceptum speciei non oportet quod sit differentia specifica. Modo dico quod iste differentie indiuiduales non pertinent ad conceptum quidditatiuum et ideo dicuntur differentie materiales vel quasi materiales contrahentes naturam ad indiuidum quod frequenter ab Aristotele dicitur materia sicut dixiin primo. Aliter dicitur quod differentia formalis licet sit differentia specifica quia est per differentiam forma lem in conceptu quidditatiuo rei eo modo quo philosophus comparat species numeris. 8. meta. tamen non oportet quod differentia formarum sit specifica. Refert enim dicere differentiam formalem et formarum sed non est vis. Ad tertium dico quod pluralitas numeralis aliquorum sub eadem specie est pluralitas in finita saltem in potentia. Tu dicis talis non inten ditur a natura. Dico quod falsum est sicut secundum te etiam pluralitas numerorum est infinita saltem in potentia et tamen intenditur a natura sicut et species quia distincti numeri sunt distincti species secundum se. Unde non viydeo quare natura per se non intendat indiuiduum sicut et species quia per se et primo agit et operatur circa indiuidua. Unde prima substantia non minus est de intentione nature quam secunda. Si dicas quod indiuidua sunt infinita. Dico quod verum est in potentia non in actu sed sunt finita.

¶ Ad quartum dico quod absolute loquendo possunt esse plures celi eiusdem ratio¬ nis. Dices quod non quia celum est ex tota materia sua sicut dicitur primo de celo. Dico quod si in celo intelligatur materia: vt pars ista propositio est falsa: quia in ipso vt puto non est materia. Si accipiatur materia pro differentia indiuiduali. Dico quod habet suam differentiam indiuidualem per quam. est hoc: et tunc ipsum vt sic non potest esse plures: sed quin possit esse vnum aliud non probat. Dico tamen quod forte in actu non est nisi vnum celum. eiusdem rationis: non quia hoc sit impossibile: sed quia deus noluit et sufficit ad perfectionem quam deus noluit conferre vniuerso. hec de tertio articulo. Ad primum principale dico quod non est vera maior nisi sub isto sensu quod scilicet separatum a materia habet totam perfectionem nature sue Dico quod verum est quantum ad perfectionem quidditatiuam. Includit em in se conceptuum quidditatiuum nature sue: sed dico quod plus de perfectione est in pluribus quam in vno. Nec oportet quod isto modo intensiuevel extensiue totam perfectionem nature sue contineat nec de albedine nec de alio separato. Et dico quod si albedo esset separata vel etiam subsistens ita posset plurificari sicut modo supposito quod sit creatura et est set nec in deo. Unde habeant probabilitatem talia dicta nullam nisi ex consuetudine loquendi hominum qui vt in paucioribus intelligunt.

¶ Ad secundum dico quod si Aristoteles intellexit quod oportet ad hoc quod aliqua natura sit multiplicabilis quod habeat materiam partem sui falsum intellexit et est negandus: quia tunc materia non esset multiplicabilis nec aliqua forma breuiter. Sed nescio si fuerit ita rudis et ita materialis homo et ideo expono ipsum sicut alias exposui quod si primum mouens multiplicaretur haberet materiam I naturam potentialem et contrahibilem per differentiam indiuidualem et non esset purus: et tun dico de angelo quod isto modo habet materiam.

¶ Ad tertium dico quod licet absolute loquendo non sit necessitas plurium indiuiduorum sub eadem specie. immo etiam nec vnici sicut etiam nec indiuiduorum cor ruptibilium nec propter conseruationem speciei quin naturaliter posset conseruari natura in vnico indiuiduo incorruptibili. Tamen possunt esse plura et pro babile est quod sint propter causas predictas.

¶ Ad quartum dico quod in separatis a materia I in illis quo non habent naturam potentialem et contrahibilem per differentiam indiuidualem idem est quod quid est et id cuius puta in omnibus diuinis et talia non possunt multiplicari eiusdem rationis existentia sicut dictum est in primo. Sed nulla creatura est talis.