Quaestio 1

¶ Distinctionis. xxiiii. Questio Unica.

CIrca distinctionem vigesimamquartam quero vtruscilicet vnitas et termini nunc rales dicant aliquid positiuum in deo.

¶ Uidetur quod vnitas non dicat ibi positiuum quia vnitas que ponit aliquid vel dicit accidens / est de genere quantitatis vt videtur sed in deo non est accidens: nec per consequens quantitas: est enim sine quantitate magnus. ergo etc.

¶ Secundo sic. vnum opponitur multitudini sicut priuatio habitui ( vt dicitur decimo methaphisice ) sed priuatio non dicit aliquid positiuum. ergo etc.

¶ Tertio sic. De termino numerali / quia numerus vel multitudo non est nisi plures vnitates: sic enim se habent vnum et multasicut album et alba quarto methaphisice. sed vnitas non dicit aliquid positiuum ergo nec terminus numeralis in diuinis.

¶ Quarto sic quod non est in diuinis non dicit ibi aliquid positiuum: sed numerus non est ibi: quia numerus est quantitas discreta. ergo et ceteraNumerus est multitudo mensu

¶ Contra rata vno / vt probatur quarto me chaphisice. Sed in diuinis est talis multitudo. Nan in diuinis est trinitas / que secundum Isydorum septimo Ethimologiorum est trina voluntas: cum ergomensura et mensuratum vtrumque dicat aliquid positi uum. Uidetur quod tam vnitas quam termini numerales dicant aliquid positiuum in diuinis. In ista questione sic procedam

¶ Primo ad euidentiam questionis inquiram vtrum voluntas transcendens vel vnum addat aliquid positiuum super ens cuius est / et cum quo consequenter.

¶ Secundo vtrum vnum vel vnitas dicat in deo aliquid positiuum.

¶ Tertio de numero vel termine numerali inquiram vtrum numerus de genere quam titatis posset inueniri in diuinis / et in separatis a quanto.

¶ Et vltimo quo modo se habent termini numerales in diuinis.

¶ Quantum ad primum articulum fuit opinio Auicenne quod vnitas transcendens vel vnum quod conuertitur cum ente predicamenta li esset accidens / et res addita enti cuius est / et esset principium numeri quod est discreta quantitas. Tum quia tale vnum est denominatiuum ergo est accidens. Tum quia est principium numeri quod est accidens Tum quia si nichil adderet positiuum reale / esset nulgatio dicendo ens vnum / quia repetitur idem. ergo et cetera. quod licet vnum non dicat ali¬

¶ Alii dicunt quid positiuum cum ente essentialiter distinctum sicut accidens a subiecto Tamen secundum rationem suam formalem que distinstinguitur ab ente. dicit aliquid positiuum et non meram negationem. Hoc probant primo. Tum quia vnum inquantum secundum quod vnum est principium numeri et precedit multitudinem que est aliquid positiuum ergo similiter de vno quod conuertitur cum ente quod est principium numeri transcendentis. Tum quia est mensura vt patet quarto methaphisice. Tum quia vnitas dicit perfectionem simpliciter: quanto enim aliquid est perfectius / tanto magis est vnum vt patet. Tum quia vnum secundum suam formalem rationem est passio entis scibilis de ente et pertinet ad methaphisicum / ergo dicit aliquid positiuum / quia de non ente non est scientia. Dicunt tamen isti quod vnum significat principium priuationis vel negationis / licet sit et dicat aliquid positiuum primo contra Auicennam

¶ Contra ilia arguit Commentator quanto Methaphisice per auctoritatem Aristotelis ibidem ex intentione ibi quod ad methaphisicum pertinet considerare de vno sicut et de ente / quia vnum et ens realiter non distinguuntur. Unde idem est ditere homo et vnus / sicut etiam probat ibi / quia eadem generatione generantur / et eadem corruptione corrumpuntur / ergo etc.

¶ Secundo arguit Commentator contra Auicennam ratione sic. Unum secundum te dicit dispositionem accidentalem additanenti. ergo de illa dispositione aut est vna / aut non vna. Non potest dicere quin sit vna. Tum quero per quid aut per seipsam / aut per aliquidadditum. Si per seipsam / eadem ratione et ens est vnum non per aliquid additum. Si per aliquid additum: tunc est processus in infinitum / et habemus in eodem vnesignificato infinitas deputationes in actu. Istam rationem aliqui impediunt quod non valet dicentes vel illa dispositio non est dicenda vna: sed magis vnitas ipsa / vel si est dicenda vna hoc est seipsa / nec standum fuit in ente pari ratione: ponunt exemplum corpus est album albedine / albedo autem vel non est alba / vel si aliquo modo est alba seipsa est alba nec propter hoc sequitur quod corpus seipso sit album. Dico quod istud impedimentum non valet ad propositum. Unitas enim transcendens est et potest verificari de quolibet ente per se non autem albedo: sed est quedam perfectio et est possibile quod aliquid sit album per dispositionem additam nec sit processus in infinitum: sed cum vnitas sit passio transcendens et equaliter per se respiciat quodlibet ens eadem ratione qua aliquod ens est vnum per seipsum et aliud ens / et qua ratione aliquod est vnum per aliquid additum / eadem ratione et quodlibet / et ideo dico quod ratio Commentatoris tenet contra Auicennam.

¶ Tamen aliter arguo contra ipsum. Omne prius essentialiter distinctum a suo posteriori et absolutum potest esse sine illo sicut pluries dictum est supra. Si ergo ens est prius vno / sicut prius est subiectum accidente et per consequens essentialiter distinctum: sequitur quod ens posset esse in re et in effectu sine vnitate / ita quod erit ens et non erit vnum hoc est falsum. Confirmatur per Aristotelem septimo Methaphisice quia dicit quod substantia prior et est accidente non solum natura sed tempore: quia quantum est ex se potest esse sine accidente. Et similiter etiam quantum est ex parte accidentis / quia accidens est quod adest vel abest. et cetera. Et quod comtingit eidem in esse et non inesse primo thopicorum.

¶ Secundo sic. quia Auicenna ponit quod vnum est accidens quia est principium numeri quod est accidens. Contra impossibile est idem esse per se et per essentiam in diuersis predicamentis secundum Boetium capitulo de qualitate: licet idem subiectum posset esse in pluribus predicamentis. Hoc patet etiam quod diuersorum generum et non subalternatim positorum diuet se sunt species et differentie / vt patet in praedicamentis Similiter etiam essentie praedicamentorum sunt impermixte vt probatur primo posteriorum: sed vnum quod conuertitur cum ente inuenitur in quolibet genere sicut ens / ergo impossibile est quod sit determinati generis: alias necessario idem esset in pluribus generibus / et per consequens tale vnum non est principium numeri: et istud etiam concludit de ente quod non dicit aliquid vnum in se positiuum vt videtur

¶ Ultimo sic quia relatio per se est ens / et per consequens subiectum vnitatis sue: sed relatio non est subiectum quantitatis sicut nec respectus absoluti ergo sua vnitas non est quantitas. quare etc. fq¬ alios qui dicunt quod vnum secundum

¶ Com i si suam formalem rationem quae distinguitur ab ente dicit aliquid positiuum / licet non essentialiter distinctum ab ente. Arguo sic. sicut al guit Commentator / quia illud positiuum formale est vnum seipso / et pari ratione ens / aut aliquo alio formali postiuo / et sic est processus in infinitum.

¶ Secundo sic Ens secundum suam rationem formalem positiuam qua distinguitur ab vno aut est vnum / aut non. Non potest dici quin sit vnum / quia tunc non distingueretur ab aliquo vel non esset in se indistinctum / aut igitur seipso et proprio positiuo aut addito: si seipso habeopropositum: si aliquo alio positiuo sic est processus ininfinitum.

¶ Tertio sic. Cuius ratio est indiuisio sicut patet quinto et quarto methaphisice. ergo etc.

¶ Quarto. Quecumque in creaturis formaliter ex natura rei distinguuntur: realiter etiam distinguuntur sicut dictum est supra / sicut ergo ens et vnum forma liter vt positiua distinguuntur realiter distinguuntur quod est falsum. quare etc. quod vnum transcendens in¬

¶ Dico igitur quocumque ente nullo momodo dicit aliquid positiuum vltra illud ens cui dicitur passio. Sed dico quod vnum formaliter et de principali significato dicit duplicem negationem in entePrima negatio est indiuisio suiipsius a seipso / et est negatio diuersitatis a seipso vel in seipso et distinctionis. Unde et vnum dicitur et est in se indistinctum. Secunda negatio est identitatis cum alio / et est diuisio ab vno quoque alio / quod non est ipsum. Unde et ens secundum vnitatem dicitur ab alio distinctum: et sunt iste negationes in ente reali ex natura rei preter in tellectum / et secunda presupponit primam / quia ipsum est ipsum: et non in se diuisum nec distinctum / ideo non est aliud sed ab alio distinctum Auicenne Dico quod nega¬

¶ Ad primum tiones in ente bene denominant ipsum / et isto modo vnitas denominat ens / sicut etiam cecitas denominat oculum / licet non dicat formaliter aliquid positiuum: quia etiam secundum ipsum Auicennam deus dicitur vnus non per aliquod accidens additum / sed modo negatiuo: sufficit enim ad hoc quod aliquid denominet alterum quod sit extra conceptum eius quidditatiuum.

¶ Ad secundum dico quod vnum quod est transcendens. non est principium numen sicut dictum est supra.

¶ Ad tertium dico quod non est negatio distinguendo ens vnum / quia est alia enti¬ tas entis et vnius licet non distinguantur essentialiter nec realiter: quia ens dicit rationem positiuam / vnum vero rationem negatiuam in genere / vnde sua ratio est ratio indiuisionis. opinionis di¬

¶ Ad primum alterius co sicut dice tur infra / in numero est aliquid positiuum et aliquid negatiuum. Cum enim numerus vel multitudo non sit nisi plura vna secundum Aristotelem / sicut vnum dicit negationem et connotando dicit positiuum vel naturam substractam / ita et numerus / ergo vnum quantum ad suum positiuum connotatum est pars numeri vel principium: sed quantum ad illud non distinguitur ab ente et ideo non valet proportionali ter potest dici de negationibus.

¶ Ad secundun dico quod philosophus quarto Methaphisice dicit / quod vni formaliter accepto non conuenit ratio mensu re: sed magis ei cui conuenit esse vnum / scilicet enti positiuo substracto.

¶ Ad tertium dico quod vnum formaliter acceptum non dicit perfectionem / sed tantum fundamentum vnius / et illud positiuum quod est ens substractum aliquando dicit perfectionem simpliciter.

¶ Ad quartum dico quod vnitas non est passio positiua entis / sed negatiua / licet ex natura rei. et ideo pertinet ad methaphisicum. Cum dicis de non ente non est scientia. Dico quod verum est de non ente extra genus / et quod est impossibile: sed de non ente in ente quod etiam dicitur ens / et est aliquo modo in genere est bean scientia / quare et cetera. Uel etiam potest dici quod de non ente est scientia per rationem alterius scilicet entis.

¶ Aduertendum est circa predicta quia licet ens et vnum realiter non distinguantur nec essentialiter / sicut probatum est supra / et hoc sufficit Aristoteli et Commentatori tamen ens et vnum non sunt realiter idem. quia affirmatio et negatio nunquam sunt realiter idem. Tumc enim idem re affirmatiuum vel positiuum et priuatiuum esset / et tunc negatio per se esset res / quod est falsum. Nec sunt etiam realiter diuersa sicut probatum est supra: et probat philosophus: sed sunt non idem formaliter vel etiam realiter / quia vnum non est de conceptu quidditatiuo alterius: sed extra sicut negatio est extra conceptum affirmationis / nec vnum transit in aliud / et ita nec sunt idem realiter / nec sunt idem formaliter. Si dicatur contra ista quod numet quantitatis vltra continua vel quantitates dicit aliquid positiuum / quia dicit distinctam specienquantitatis a continuo: et ratio eius per se est obie ctiua et prima respectu scientie realis: scilicet arithmetice que est distincta a geometria que est de quantitate continua: ergo similiter vnitas dicit aliquid positiuum super ens vel contiuum: quia ex vnitatibus intrinsece constituitur numerus. Respondeo breuiter quod numerus non est vera species quantitatis alia a contiuo / sicut nec vnitas dicit aliquid positi uum vltra continuum. Unde sicut vnum continuum non constituit plures species quantitatis / ita nec plura. Sic enim se habent vnum quantum et multasicut album et alba: que non variant nec multiplicant species. Aristoteles videtur ponere oppositum vel quia famosum erat tempore suo sicut et animo vel quia fuit illius opinionis false: vel quia vnum et multa circa quantum dicunt modos varios vel plures. et numerus videtur dicere aliam speciem a comtinuo / licet non sit secundum rei veritatem sicut est etiam de quarta specie quantitatis vt patet quia non dicit aliquid absolutum / vnde et angelus posset illam causare. licet nullam formam absolutam possit causare in materia vel corpare. Similiter etiam non potest intelligi qumo in distinctis actu et distinctis et loco et subiectio possit esse vnaforma accidentalis numero et specie / sicut oportet deforma numeri et hoc naturaliter vel per naturam. et quomodo de nouo adueniret vel corrumperetur apposita vel substracta vnitate. Et similiter habetude nouo per diuisionem continui / et si tota forma esset esset in omni parte numeri tota vel pars in parteet infinite quasi difficultates numerus ergo non dicit nisi multas bonitates et vnitates que non dicunt nisi priuationes vltra continua subiecta. quare etc Unde nichil positiuum absolutum acquiritur in partibus continui quando diuiditur. Similiter angel diuidendo continuum potest causare numerum / non tamen formam realem absolutam secundum Augustinum tertio de trinitate: ergo etc.

¶ Ad illud de subiecto scientie arithmetice cui etiam conuenit passio propria realis positiua par vel impar. Et fundatur proportio relatio super ipsum: et posset hoc confirmari quia propter hoc bis tria non sunt sex: sed semel quod non esset verum si numerus non diceret aliquid positiuum per se vnum / et non esset nisi vnitates sicut dictum est supra.

¶ Quantum ad secundum articulum dico breuiter quod vnitas transcendens est in deo quantum ad duo que dicit / quorum vnum dicit principaliter et de formali significato / scilicet indistinctionem entis in se et a se / et distinctionem ab alio vel potius non idemptitatem cum vno: secundum vero connotando quod est ipsum ens substractum et fundamen tale. Ex quo patet qumo dicit ibi aliquid positiuum et aliquid negatiuum. Unde cum dicitur deus vnus notatur diuina essentia: sed significatur indistinctiovel indiuisio eius in seipsa / et non idemptitas cumoalia / et negatur pluralitas deorum. Similiter cum dicitur vnus pater etc. suo modo. Et hoc dicit magister in litera quod vsus istorum nominum magis est in diuinis ad remouendum vel negandum quam ad ponen dum vel affirmandum quia de principali significato dicunt negationes / licet etiam connotando dicant aliquid positiuum: nec hoc negat magister.

¶ Secunde dico quod vnitas que ponitur in deo non potest propedici vnitas numeralis / quia vnitas numeralis ( propriaccipiendo numerum ) siue sit transcendens siue de genere quantitatis quantum ad ens cuius est / immo potius ipsum ens cuius est / illa vnitas necessario saltem habet duas conditiones. Prima est quod distinguitur essentialiter ab alia vnitate numerali. Secunda quod vnitas et vnitas semper faciunt aliquid maius et per fectius quam vnitas tantum. Ex quo patet quod vnitas nume ralis semper habet rationem partis. Propter defectum prime conditionis et etiam secunde dico quod nullaest vnitas numeralis in diuinis inter se: quia omnia sunt essentialiter idem / nec est idem aliquid maius nec aliqua pars. Propter defectum secunde conditionis. Dico quod deus non potest connumerari creature / sicut vnitas numeralis cum vnitate / quia deus creatura non sunt aliquid maius quam deus tantum / nec deus aliquo modo habet rationem partis hec de secundo articulo in quo patet quod vnitas esgo ponitur in diuinis dicit aliquid positiuum vel ne¬ gatiuum / vel quomodo non potest dici proprie numeralis nisi extendendo naturam ad quancumque pluralitatem distinctorum. Sed debet dici vnitas simpliciter transcendens.

¶ Quantum ad tertium dicunt aliqui / quod in separatis a quanto et breuiter in omnibus creatis inuenitur et est numerus de genere quam titatis quod probant. Tum quia omni tali numere conuenit par et impar: patet in omnibus creatis Parautem et impar sunt passiones distincte quam titatis. Tum quia omnis talis multitudo creatorum est multitudo mensurabilis vere et mensurata Numerus autem quantitas nichil aliud est quam multitudo profusa vno vt patet quinto Metaphisice et quanto. Et per Boetium primo arithmetice. Tum quia sicut punctus ad lineam sic vnitas ad numerum: ergo sicut punctus semper ad genus quantitatis per tinet et econuerso / sic vnitas in creatis ad genus quam titatis vel numeri et econuerso. Tum quia arithumetica est certior geometria / quia est ex paucioribus primo posteriorum / quia numerus abstrahit a quanto et a situ / sicut vnitas: non autem punctus sicut dicitur ibiSed si numerus et quantitas de qua arithmetica com siderat non esset ex vnitatibus aliorum creatorum a quantis / non abstraheret a continuo et situ. ergo etc.

¶ Ultimo addunt aliqui et variantur a primis quod oportet quod vnitates omnis numeri sint homogenee et eiusdem rationis et sint nate facere vnum alioqui non constituunt numerum de genere quantitatis vt dicunt. Sed in aliis a quantitate est dare tales partes homogeneas: vt in aqua vel igne: et pluribus aliis substantiis. Et ideo dicunt quod tales partes substantiarum si sunt distincte faciunt numerum de genere quantitatis alium etiam a numero ex vnitatibus quantitatiuis ipsorum constitutis vtramque opinionem arguo quod null

¶ Contra numerus est de genere quantitatis nisi solum numerus continuorum et vt continua sunt Et primo contra primos: quod est in quolibet genere. non est in determinato genere: sed numerus transciedens naturam vel suppositorum est in quolibet genere / sicut et vnitas ibi correspondens. ergo etc.

¶ Secundo sic ( et est contra secundos) in eodem genere est vnitas substantie homogenee et numerus talium substantiarum / et similiter de aliis. Proba tio quia vnum et multa non distinguntur nisi sicut alba et alba / sed vnitas substantie homogenee secundum quod huiusmodi est in. predicamento substantie vel pertinet ad ipsum / quia nichil positiuum addit super substantiam talem vt dictum est supra. ergo et cetera.

¶ Tertio sic. sexto Methaphisice ponit Aristoteles differentiam inter methaphisicam phisicam et mathematicam / et dicit quod forma vt concernit materiam sensibilem secundum diffinitionem pertinet ad mathematicam / et vocat ibi materiam intelligibilem quantum / vt autem abstrahit a materia vtraque / ergo non spectat ad mathematicam et consequens non est de genere quantitatis.

¶ Dico igitur quod solus numerus quantitatis est in genere quantitatis: nec per consequens numerus aliquis aliorum entium ad genus quantitatis pertinet: sed ad genus ipsorum. Quod patet etiam quia numerus quantitatis est per se sensibilis saltem secundum Aristotelem / saltem est a sensu perceptibilis aliquo modo / non tamen primo sed secundo. Ex quo patet quoi in separatis a materia / et in non quantis non potest inueniri. Et de isto loquitur Aristoteles tertio phisico rum quod numerus causatur ex diuisione continui tii dico quod par et impar non

¶ Ad primum. de solum conueniunt numero que est quantitas / sed numero transcendenti.

¶ Ad secundum dico quod illa descriptio est communis omni numero / et ideo non est propria numero quantitatis.

¶ Ad tertium dico quod similitudo tenet de vnitate tantum que est principium numeri quantitatis / non autem de omni vnitate et numero.

¶ Ad quartum dico quod situs accipitur vno modo pro quodam predicame to quod aliter dicitur positio. Alio modo pro differentia quantitatis / sicut etiam et positio eo modo quo dicitur aliqua quantitas habere positionem in partibus / et talis quantitas habet terminum communem suarim partium ad quem copulatur.

¶ Dico igitur quod nunerus de quo est arithumetica non abstrahit a situ seu positione partium que sunt nate facere vnum quantum sed a totali copula ad terminum communem / quem non habet in partibus / et ita est ex paucioribus arithumetica quam geometria / quia partes continui de quibus est geometria cum hoc quod habent situm / habent etiam copulam ad terminum communem / non autem partes numeri / quia sunt actu distincte et diuise / et ita non sequi tur quod numerus quantitas sit in non quantis. Hec de tertio articulo.

¶ Quantum ad quartum articulum dico primo quod numerus proprie non est in deo sicut nec vnitas numeralis. Quod aut ibi non sit numerus quantitas patet quia ibi nullum est accidens. Quod non numerus transcendens patet / quia ibi non est totum nec aliquid maius / sicut nec sunt ibi virtutes essen tialiter distincte.

¶ Secundo dico quod extendendo numerum et quamcunque multitudinem vel pluralitatem est numerus / quia pluralitas personarum et attributorum vel perfectionum simpliciter sicut dictum est supra. vna tamen earum est realis et alia formalis.

¶ Ten tio dico quod termini numerales eodem modo dicunt aliquid positiuum et aliquid negatiuum sicut vnitates vel vnitas / et hoc declaratum est supra quod nunerus non est nisi plures vnitates.

¶ Quarto dico quod termini numerales in personis diuinis ponuntur ad excluden dum confusionem personarum contra sabellium / ad ex cludendum solitudinem contra fortunium / et ponitur alquid personas distinctas.

¶ Ultimo dico quod termi ni numerales cum sint adiectiua dicunt rem suam circa substantiuum. Et ideo dico quod si addantur substantiuis essentialibus faciunt propoationem falsam / sicut discendo tres dii / vel tres sapientie. Si autem addantur personis vt indeterminate significantur per hoc nomen persona / sic est locutio vera quia tunc significant distinctionem personarum per modum qui conuenit putaper relationem / et ideo in diuinis significant vel dicunt vel saltem connotant relationem indeterminate sicut etiam relatio vel persona. Sed nunquam substantiam Dico quod non comnotant secundam substantiam sed primam / quae est persona / indeterminate tamen sicut hypostasis Ad primum principale concedo quod in diuinis non est numerus quantitas / quia ibinon est accidens nec vnitas que est principium nuneri illius primo nec alicuius numeri proprie accipien¬ do numerum: vel etiam dici potest quod non omnis vnitas que est principium cuiuscumque numeri non oportet quod sit accidens puta numeri transcendentis / sicut dictum est supra.

¶ Ad secundum dico quod non opponitur multis / sicut vna negatio multis / vel vnum pluribus. Et dico quod principaliter importat negationem / et non aliquid positiuum / vt dictum est supra.

¶ Ad tertium de numero dico quod numerus in diuinis vel termini numerales ( accipiendo numerum laige ) principaliter siguificant negationes sicut et vni tas / sed tamen connotant positiua.

¶ Ad quartum concedo quod in diuinis numerus non dicit aliquid positiuum sicut mensura et mensuratum. Patet qumo vniconuenit ratio mensure quantum ad suum positiuum / et similiter numerus. Et ideo dico quod et si concedatur mensura et mensuratum in vnitate et multitudine vel pluralitate que est in diuinis ad modum vnitatis et numeri / non tamen sequitur quod aliquod ipsorum dicat aliquid positiuum formaliter sed tantum fundamentaliter et connotando. Sic ad istud.