Quaestio 2

¶ Distinctionis Duodecime. Questio Secunda.

¶ SEcundo quaero circa istam distinctionem. Utrum accidentia manentia in hoc sacranento possint habere omnem actionem sicut prius quando erant coniuncta substantie panis.

¶ Uidetur quod non. Agere per se est suppositi secundum phunm primo metha. sed accidentia manentia separata non habent rationem suppositi: sicut dictum est in tertio. nec sunt in aliquo supposito subiectiue. ergo etc.

¶ Secundo sic. Si accidentia separata agerent: sequeretur quod idem esset in creatura quod ageret: et quo. sed hoc est impossibile secundum boetium de ebdomadibus dicentem quod in omni eo quod est citra primum: differunt quod est et quo est. Et patet in exemplo. Anima enim est quo homo est ho. et planum est quod non potest esse homo.

¶ Et confirmatur in proposito. quia quantitas separata est quantitas mathematica. in mathematicis autem non est bonum nec motus tertio metha. Et ita quantitas separata non est principium agendi. quare etc.

¶ Tertio sic Oportet agens et passum communicare in materiam patet hoc primo de generatione. Et confirmatur per phunm. vii. metha. contra ydeam platonis: vbi dicit quod ydea non potest esse principium generandi compositum: quia est forma tantum. Omne principium autem agendi est principium cau sandi compositum. vii. metha. sed accidens separatum non communicat cum aliquo passiuo immateria. patet. quia nec habet materiam in qua: nec exqua. ergo etc.

¶ Quarto sic. Si accidens seperatum posset agere: pari ratione et forma substantialis separata posset generare: et species intelligibilis intelligere: et charitas diligere. sed ista sunt falsa vt patet. ergo etc. Forma manens eadem in esse:

¶ Contra manet eadem in virtute. quia virtus et agere sequitur esse. sed accidens separatum manet idem secundum esse: sicut dictum est in quaestione praecedenti: licet non inhereat nec insit subiecto. ergo in vertute et sic in agere. sic procedam.

¶ Primo ¶ In ista questione mo ponam vnam opinem quae reputatur communis cum aliquibus motiuis suis. et arguam contra eam et soluam ad motiua eius.

¶ Secundo respondebo aliter ad questiouem ponendo aliquas conclusiones et probando eas.

¶ Tertio instabo contra dicta et soluam.

¶ Ultimo ad rationes principales. igitur ad primum articulum di¬

¶ Quantum curaliqui quod accidentia scpara ta in hoc sactro omnem actionem habere patent: quam possent habere coniuncta cum subatm panis. Ad cuius euidentiam dicunt quod accidens est immediatum principium cuiuscumque actionis ita quod substatm non est immediatum principium alicuius actionis: sed magis ipsum accidens. differenter tamen nam accidens in vertute ppisia est principium actionis terminate ad accidens. sed generationis vel corruptionis quae habent terminos substantiales non est principium in vertute propa: licet sit immediatum principium: sed magiin vertute substantie cuius sunt vel fuerunt. Aliquid eim non in vertute propa: sed alterius prtet esse principium agendi vel causandi vltra propriam speciem.

¶ Imaginantur ergo isti quod substatim nullam habet actionem elicitiuam cuiuscumque termini siue substantialis: siue accidentalis: sed accidens ipsum quod solum est immediatum principium actionis et non substantia ipsa. Et accidens ipsum est immediatum principium actionis vel operationis terminate ad accidens et in virtute proc¬ pris sed actionis terminate ad substantiam putagenerationis in virtute substantie. Et dico immediatum principium. quia inter vtranque actionem. et accidens ipsum nullum est principium medium. Et ita est hic immediatio principii: licet bene vnaactio mediet inter principium et aliam actionem. sicut altera alteratio mediat inter principium alterans et generationem. Sic dicunt de accidenti bus coniunctis.

¶ De separatis vero in hoc sacra mento dicunt quod quia virtute diuina retiuent idem esse quod prius: et agere sequitur esse: ideo retinent idem posse: et possunt in omnem actionem sicut prius. Et ita sicut prius coniuncta poterant aliqui alterare generare vel corrumpere: et sic breuiter de omnibus: ita et modo

¶ Ad probandum vero suam opinionem adducum tur aliqua motiua. Primum est de Aristot. I1 de anima vbi dicit quod calor est instrumentum anime ita quod calor est illud quo anima nutrit vel agit. igitur calor non solum calefacit et attingit ad calorem in vintute propria: sed etiam attingit ad substantiam immediate: licet in viriute anime vel substantie: vt vide tur.

¶ Secundo sic. generatio est terminus intrinsecus alterationis. sed hoc esset falsum: nisi idem esset principium alterationis. et generationis. cum ergo forma accidentalis sit principium alterationis: ergo et generationis.

¶ Tertio sic. Licet in viriute pro pria non possit attingere aliud quod est nobilius ipso: nec ipsum eausare: tamen in viriute alterius potest. Probatio semen secundum se est aliquid innobilius ipso generato vel genito per progagationem. Similiter etiam caelum est aliquid innobilius secundum se: quae aliquod vnum generatum per putrefactionem. et celiin virtute intelligentie potest generare viuum excutrefactione. Et semen in virinte generantis vel seminantis potest etiam generare viuum. quia in aliud principium non contingit reducere generationem istorum. nec potest reduci in deum tantum. quia forme iste sunt in potentia passiua naturali materie. et per consequens eis respondet potentia actiua naturalis. ergo similiter accidens in viriute lubstantie potesesse principium generationis substantie. Et confirmatur de fantasmate: quod est causa intellectionis invirtute intellecius agentis: et tamen intellectio est nobilior ipso.

¶ Quarto sic. Aliquod potest esse causa alicuius in viriute eius quod non est: sicut patet in motu proiectorum: et in motu grauium et leuium: et similiter in semine. quia aliquid primo motum in virtute primi proiicientis licet non sit: sed desierit esse: mouet aliud vel remoueiur. Et semen in viriute se minantis licet seminans non sit: generat. Et grauea generante mouetur licet generans non sit. ergo similitur accidentia quantumcunque seperata in virtu te substantie panis qui non est possunt etiam omnis agere que prius poterant in virtute eius 4 positio quasi per omnia videtur

¶ Sed ilti mihi falsa et impossibilis: et sibiipsi contradicit in multis. Et arguitur contra eam primo quantum ad hoc quod dicit quod substantia non est principium alicuius actionis immediatum: sed accidens vt dicunt.

¶ Primo sic. In generatione vniuoca per se principium generatiois debet poni aliquid in quo per se vniuocentur generans et genitum: et in quo assimilantur. pro tanto enim ponunt ipsi et probant quod relatio non est principium quo generandi in diuinis: sed magis aliquid essentiale vel essentia. Et patet hoc de calefactione vniuoca et productione caloris a calore. sed planum est quod generatum vniuoce ab alio vniuocatur sibiper se in substantia et non in accidente. ergo etc.

¶ Secundo sic. Si substantia secundum se non est principium elicitiuum generationis substantialis: sed magis ipsum accidens sicut tu dicis: sequitur quod accidens sit totalis causa equiuoca substantie et immediata et effectiua. sed hoc eft impossibile et falsum. quia est simpliciter aliquid imperfectiiis et innobilius quam substantia. Impossibile est autem quod causa totalis equoca sit simpliciter innobilior suo effectu: sicut probaui alias. et adhuc probo. Tum quia alias non posset ostendi efficaciter quod deus suppositoetiam quod sit prima causa omnium: sit nobilissimum ens et perfectissimum. Etiam nec posset impugnari ex innobilitate vel imperfectione alicuius quantumcumque imperfecti quin posset esse causa totalis alterius quantumcumque perfecti sicut musca angeli vel celi. Tum quia impossibile est quod aliquid sit causa totalis alicuius nobilioris effectus quam esset effectus illi cause simpliciter adequatus. sed innobilior effectus illo nobiliori esset simpliciter adequatus et in esse et in perfectione illi cause equoce minus nobili. et nobilior non potest esse adequatus: sed excedit vt patet. Tum quia nihil est in effectu cause totalis quod non causetur a causa totali et contineatur ab ea. Si igitur effectus excedit causam totalem sicut dicis. Accipio illud in quo excedit: et quaero a quo sit causatum illud. Non ab illa causa. quia residuum est sibi simpliciter adequatum. Nec potest dici quod non a causa totali. quia ponitur causa totalis effectus. igitur a nullo. Et ita est in causatum: vel causa totalis. non est causa totalis: vel effectus tatalis. non est effectus totalis quod est contradictio. Si dicas quod effectus se toto excedit: tunc maius incomueniens. Tum quia quando poassent esse due cause totales respectu eiusdem effectus: quarum vna est equiuoca et alis vniuoca: planum est quod equiuoca est simpliciter nobilior et perfectior quam vniuoca: sicut patet de calore et virtute solis respectu caloris. sed causa vniuoca tetalis non exceditur in perfectione a suo effectu: vt patet ergo impossibile est hoc quod excedatur causa equiuoca. totalis. Si enim exceditur: sequitur quod et causa vniuoca excedatur. Et similiter sequitur quod effectus ade quaius perfectiori virtuti scilicet cause vniuoce: que est eiusdem rationis cum ffectu: et per consequens nobilior quam causa equiuoca: sicut et effectus possit esse a minori vt tute. et iunc nulla causa est quare creatura non possit in quemcunque effectum in quem potest deus. Tum quia effectus nobiliori modo est vel continetur in causa totali actiua equiuoca quam in seipso secundum omnes. ergo illaest nobilior quam effecius. Tum quia si natura cause equisnoce daret alicui esse formaliter: non posset dare nobilius esse seipsa. ergo cum dare alicui esse effectiue non sit innobilior modus dandi esse quam dare formaliter. causa equiuoca noen dat alicui per naturam suam effectiue nobilius esse quam suum. quare etc. Tum quia causa totalis equiuoca in virtute propria continet effectum vt patet ex ratione termine rum: sed nihil in viriute propria ( vt dicunt alii agit vltra virtutem vel speciem propriam: nec aliquod nobilius seipso: vt dicunt etiam alii. ergo etc. ergo accidens nullo modo potest esse principium generationis et substantie.

¶ Tertio sic. Si accidens est totale principium er immediatum generationis substantie sicut tu dicis: aut hoc est in vertute propria: aut in virtute substantie Non potes dicere quod in viriute propria: nec hoc dicis. igitur in virtute substantie. Tunc quero quid intelligis per istud in virtute: vel per istam virtutem. Aut intelligis aliquid formaliter receptum inaccidente ab ipsa substantia aut virtutem vel naturam substantie aut subordinationem accidentis ad substantiam vt possit talem effectum causare sicut instrumentum substantie: vel agens respectu ipsius. Si intelligis aliquid receptum in accidente. Aut illud receptum quod dicitur virtus est substam aut est accidens Non potest dici substantia. quia non recipitnr substantia in accidente. et dato quod esset substantia: adhuc non esset principium agendi: nec ratio illi accidenti: sicut nec alia substantia secundum eos. Si etiam sit hoc verum: sequitur prpositum contra eos. quia substantia illa saltem erat causa ta immediate ab ipsa substantia. Et sic substantia est principium immediatum operationis vel actionis. Non potest dici accidens. quia illud accidens esset simpliciter innobilius substantia. et ita non plus per illud accidens posset in talem effectum quam in seipsum. Et iterum quereretur de illo accidente: et sic in infinitum. Et iam haberetur propositum scilicet quod substantia esset causa illius accidentis: et ita principium immediatum alicuius opera tionis. et tamen hoc non videntur intelligere secundum aliqua verba eorum. Si intelligas tertio modo illam vit tutem pro subordinatione accidentis ad substantiam imcausando vt instrumenti ad agens principale vel cause secunde ad primam. Ex hoc habetur propositum contra te scilicet quod substantia tanquam vera causa habet aliquam actionem immediate sibi debitam. Non minus enim prima causa est principium alicuius operationis sibi debite et conuenientis quam causa secunda sue. Si militer si dicas de instrumento: sequitur contra te: quia secundum te instrumentum non mouet nec agit nisi motum a principali mouente. igitur substantia habet actionem aliquam immediate qua mouet accidens vt instrumentum. et sic est immediatum principium alicu ius actionis. ergo etc.

¶ Quarto sic. philosophus vii methaphisice dicit cap. vii. in fine quod ad generationem accidentium vt quanti vel qualis non oportet accidens preexistere nisi in potentia tantum. sed ad generationem substantie oportet substantiam aliquam preexistere in actu. sed si substantia non posset esse immediatum principium alicuius accidentis: hoc esset plane falsum. semper enim necessario oporteret preexi stere accidens in actu ad generationem accidentis: non solum in potentia materie. ergo etc.

¶ Quinto sic. Ipsi dicunt quod potentia pure passiua est potentia contradictionis. sicut etiam videtur aristo. dicere. 1x. methaphisice. Secundo dicunt vltra quod subiectum non se habet ad propriam passionem in potentia contradictionis. quia tunc posset sibi non inesse. Tunc sic substantia non est in potentia contradictionis respectusui proprii accidentis. et per consequens non est in purapotentia passiua: sed in potentia actiua: qua deter minat sibi talem passionem. ergo est causatiua effectiue sue proprie passionis. et per consequens substantia est principium immediatum alicuius accidentis et alicuius actionis.

¶ Ultimo sic. Ipsi dicunt quod potentie anime et accidentia aliqua fluunt ex propriis principiis animae vel ex subiectis sed per istum fluxum non potest intelligi nisi causatio aliqua istorum accidentium a subietctis. Nec potest intelligi mera receptio passiua eorum in subiectis. Tunc enim subiecta non determinarent sibi talia accidentia: sicut nec communina accidentia. ergo etc. Similiter omne quod reciperetur in aliquo: flueret ab illo: et sic anima a corporat gratia ab anima et huiusmodi.

¶ Tangitur autem vna ratio alia ab vno. quia ordinata accidentaliter siue in causando siue in essendo reducuntur ad vnum per se principium inter quod et totam multitudinem psorum est per se ordo. non omne per accidens reducitur ad per se. sed accidentia in causando vel in essendo sunt ordinata per accidens. Nam sicut est ordo per accidens vel accidentalis inter hominem generantem et genitum: sic inter accidens causans et cau satum. igitur oportet accidentia reducere ad per se principium: quod se in ratione principii habeat respectu primi omnium accidentium: et per consequens sit immediatum principium accidentis. et illud non est nisi substantia que est prior omni accidente. quare etc.

¶ Contra eos posset argui etiam per omnes rationes quibus probaui in primo distinctione tertia quod potentie anime que sunt immediata principia operandi: in quibus consistit imagosunt consubstantiales anime. et sunt cum ipsa vnamens: vna vita et vna essentia: et ita vna substantia.

¶ Contra aliud quod dicunt isti de accidentibus separatis: quod sibi conuenit omnis actio vel operatio que conueniebat coniunctis: sicut generare substantiam vel corrumpere arguo primo sic. Accidenti coniuncto nec potest conuenire generare substantiam vel corrumpere nec in virtute propria: nec in virtute substantie attingendo per suam actionem elicitam ad generationem substantie per se et directe: sicut probatum est prius. ergo multominus accidentibus separatis a substantia potest hoc conuenire.

¶ Secundo sic. In virtute illius quod non est: non potest aliquid agere sicut nec ipsum quod non est agere. Nam agere sequitur esse: sed substantia panis non est postquam conuersus est. igitur in vit tute eius non possunt ista accidentia aliquid generare vel corrumpere.

¶ Tertio sic. Si accidentia generant vel corrumpunt in virtute illius substantie cuius fuerunt: aut hoc est in virtute eius vt cause principalis quia agunt vt cause secunde vel instrumen ta. Aut vt cause partialis: sicut vnus trahit nauencum alio. Aut per aliquid formaliter receptum in accidentibus per ipsam substantiam. Non primo modo nec secundo modo. quia substantia illa non est in actu. Oportet autem necessario causam in actu esse in actu siue partialem siue totalem. Et non minus causam principalem quam instrumentalem. quia instrumentalis si mouet: non mouet nisi mota secundum eos. ita quod simul mouetur a principali: et mouens est. Omne autem mouens in actu est ens inactu. De secundo modo etiam patet quod non in virtute illo modo. quia substantia non est. Et similiter etiam isto modo sequeretur quod quodlibet istorum ageret per virtutem propriam: sicut quilibet trahit nauem per virtutem propriam non per virtutem socii sui. ergo etc. Nec tertio modo: sicut deductum est supra. Similiter etiam quia substantia panis non est. et ita nihil recipiunt ab ipso. ergo etc..

¶ Quarto quia sicut effectus non causatur quando non est: ita nec causa causat: quando non est: nec in virtute eius quod non est substantia panis non est: ergo etc.

¶ Dico quod positio eorum quantum ad predicta est simpliciter falsa et vna fictio mera: et in multis contradicit sibi ipsi et quod accidentia siue coniuncta siue separata non possunt attingere ad generationem vel corruptionem sub¬ stantie per se: nec sicut causa totalis vt probatum est: nec sicut causa partialis probatio quia cum omnis generatio substantie sit equiuoca vel vniuoca: et in generatione vniuoca sit eque nobile generans sscut et genitum: sufficit virtus eius ad generandum substantiam. et multofortius causa equiuoca cum sit nobilior simpliciter ipsa substantia genita: vel secundum se et per se: vel cum aliqua substantia coassumpta. Et ideo superfluum videtur ponere quod accidens aliquo modo sit principium generationis substantie: nec totale: nec partiale nunquam generatio substantie esset vniuoca vt videtur.

¶ Dico tamen bene quod accidens in virtute propria potest alterare et disponere ad generationem alterando. Et sic etiam calor vocatur instrumentum anime a philosopho in secundo de anima: accipiendo instrumentum improprie pro agente dispositiuo. Sed dispositione facta dico quod accidens in nullo attingit generationem substantie: sed ipsa substantia generantis per se elicit generationem illam et actum substantie genite productiuum. igitur ad motiua aliorum

¶ Respondeo Ad primum secundi de anima de calore. Iam patet quid dicendum scilicet quod calor cum non sit potentia vegetatiua non attingit ad nutritionem vel ad generationem substantie: sed tantum ad dispositionem vel calefactionem.

¶ Ad secundum dico quod impossibile est et falsum quod generatio sit terminus intrinsecus alterationis. primo quia actionis non est actio vt termini: sicut nec passionis passio: quinto phisicorum. secundo quia alteratio est ad qualitatem sicut ad per se terminum intrinsecum: non autem aliquid aliud. tertio quia alteratio non potest esse naturaliter sine generatione: sicut nec motus si ne termino intrinseco. Quarto quia generatio habetur in tempore: et non esset instantanea: sicut terminus motus haberetur in tempore. Quinto quia sicut accidens in virtute propria est principium alteratio. nis: ita in virtute propria esset principium generationis vt per se intrinseci termini eius. quod est falsum. et contra teipsum. Dico igitur quod generatio non est terminus intrinsecus alterationis sed est bene aliquid ad quod ordinatur alteratio ipsa: et quo habito cessat. Et propter hoc dicitur terminus: licet improprie eo modo quo debet accipi terminus in motibus vel mutationibus. sed alteratio et generatio sunt due mutationes distincte essentialiter et disparate: qua rum vna habet pro per se termino qualitatem: et alia substantiam compositam generatam.

¶ Ad tertium dico quod simpliciter impossibile est quod aliquid minus nobile sit causa totalis alterius siue in propria virtu te siue in virtute alterius.

¶ Ad illud de celo dico sicut dixi alias quod caelum non est generans alicuius viui nec in virtute propria nec alterius: puta intelligentie. quia nec ipsa intelligentia licet sit nobilior: non tamen hoc potest. Sed dico breuiter quod quelibet forma viui in quocunque viuo generato siue per putrefactionem: siue per generationem vel creatur a deo immediate dispositione facta ab aliis agentibus. Degeneratione autem hominis dictum est alias.

¶ Qundo de cis de generatione aliorum quod forma eorum cotinetur in potentia naturali passiua materie: et omni potentie passiue naturali correspondet potentia actiua naturalis. Dico quod non oportet omni potentie passiue naturali eo modo quo accipitur in proposito pro potentia de qua aliquid est educibile correspondere ali¬ quod agens creatum. sed sufficit quod sibi correspondeat agens increatum supplens vicem talis agentis: et agens modo naturali educendo scilicet talem formam de potentia naturali subiecti modo nature quia per veram mutationem realem materie vel subiecti que est actus productiuus et causatiuus ipsius generati. licet non eadem mutatione qua ipsum produceret agens naturale. Uel si forte velis contendere: dicas quod tales forme non sunt in potentia passiua naturali accipiendo potentiam passiuam naturalem tantum in ordine ad agens creatum. quia deus educit eas immediate per seipsum secundum ordinationem et pactum quod pepigit cum natura. Et oportet velis nolis currente ad pactum. quia dato quod educerentur a secundis causis: adhuc oporteret deum cooperari ad illam eductionem. Et intelligas predicta esse vera: nisi forte aliquo modo de femellis: de quibus dicebatur intertio quod possunt concurrere ad generationem fetus. non autem semen siue maris siue viri: nec vir ipse nec mas: vt ibidem deducebatur. Similiter de fantasma te vel obiecto seu ente quocumque minus nobili simpliquod sit intellectio: vel etiam sensatio dico quod impossibile est ipsum esse causam totalem intellectionis vel sensationis propter rationes supradictas. vtrum au tem sint cause partiales: non curo. De semine etiam patet idem.

¶ Ad illud de motu proiectorum dico breuiter quod illud quod non est: non agit aliquid nec mouetSemper enim prior est res quae facit quam illa que fit. vii de ciuitate ca. 1x. Nec in virtute eius aliquid mouetur: nec ille motus proiectorum continuatur a primo mouente. quia accidit quod sit. quia dato quod statim corrumpatur: nihil minus motus continuatur. Ad que ergo dico quod difficile est assignare. quia non video quod seipso proiectum moueatur. Nec a medio vel partibus medii. quia talem viriutem sic mouendi nec habent: nec recipiunt. nec a celo. celum enim non mouet molarem surt sum. vt patet. nec ab angelo. quia non habentur semperangeli presto: quando aliquid proiicitur licet posset fieri bene. Et ideo videtur mihi quod a deo. Nescio fugere ad aliud conuenientius. et non est inconueniens fugere ad ipsum: sicut nec de eductionibus formarum precipue cum non appareat aliud: vt videtur. Statuit ere go quod proiiciente primo mouente aliquid et cooperante deo in principio motus continuare illum motum eodem modo: sicut poneres ipsum continuari a proiiciente educendo vbi proiecti vel terminum motus de potentia mobilis mediante motu. quare etc. Hec de primo articulo principali

¶ Quantum ad secundum arculum respondeo aliter ad questionem breuiter quod omnem actionem vel operationem quam possunt habere accidem tia coniuncta circa aliquid: possunt habere quando sunt separata in sactero: loquendo de actione vel operatione cuius ipsa sunt causa totalis. quia si substantia illa quae non est concurreret cum eis quando vel posset concurrere ad aliquam actionem vt causa partialis: dico quod illa substantia non existente quando accidentia sunt hic separata: non possent habere talem actionem. quia ad actionem non sufficit causa partialis. Secundo dico quod illam actionem vel operationem quam non poastent habere coniuncta nec in vertute propria nec alterius: illam non pasesnt habere separata. Et ideo dico quod sicut ac cidentia coniuncta poterant aliquid alterare in vertute propria: sic et modo separta quantum ad primam conclusionem. Et simuli de quacumque alia actione cuius vel sunt cause totales: vel si partiales: tamen non concurrit ad ipsas substantia illa panis sicut causa partialis: sed aliqua alia: et si concurreret: et poneretur manere: licet accidens esset separatum: adhuc possent idem sicut prius.

¶ Secundo quantum ad conclusionem secundam dico quod sicut accidentio coniuncta per se et directe non poterant aliquid genrare substantialiter vel corrumpere: ita nec separata: sed disponere tantum ad generationem vel corruptione substantie.

¶ Primam conclusionem probo sic. Posta causa totali alicuius actionis vel etiam partiali cum alia partiali: et sub modo conuenienti actioni et passiuo vel susceptiuo illius actionis disposito: et sine omni impedimento potest poni illa actio. sed ista possunt poni dato quod accidentia sicut sint separata: sicut in hoc sacramento respectu predictarum actioniergo etc. Minor patet. quia nihil aufertur ab istis acddentibus se paratis nisi respectus inherentie quanti tatis ad substantiam. sed iste respectus vel inherentia non est eis ratio agendi aliquid: nec tollitur ab eis modus conueniens actioni. quia non tollitur ab eis modus existendi quantitatiue et dimensiue. et sic non tollitur modus conueniens respectu actionum circa aliquid corporale: nec circa aliquid spirituale. quia ex quo manet entitas eorum: manet intelligibilitas eorum et ita potest manere actio circa intellectum: si tamen ob iectum agat intellectum vt videtur.

¶ Secundo sic Subiectum precedens istorum accidentium in nullo est causa respectu talium actionum operationum quarisunt principia totalia ista accidentia vt patet. Similiter nec quarum sunt partialia principia cum aliis a subiecto: ut patet. igitur non posito subiecto vel des structo quod est substantia: potest poni talis actiovel operatio ab accidente manente: vt videtur

¶ Tertio sic. si non possent habere omnem talem actionem vel operationem separata sicut et coniuncta: hoc videretur quia sunt principia talium operationum: principia dico quibus: non autem principia que vel per modum quo: non per modum quod. sed nihil im pedit concurrere in eodem principium quod et quo respoctu alicuius talis operationis: sicut paset de anima intellectiua que est homini principium quo intelligendi: et tamen intelligit et est principium quod separata. ergo etc.

¶ Quarto quia si non possent eis conuenire tales actiones vel operationes: hoc videretur quia sunt instrumenta substantie in agendo vel operando. et ita non possunt agere: nisi moueantur a substantia sed hoc non impedit. quia respectu talium actionum non sunt instrumenta substantie: etiam quando sunt coniuncta. immo sunt agentia principalia: et conueniunt eis tales actiones in virtute propria. nec substantia attingit ad tales actiones vel operationes. ergo etc.

¶ Secundam conclusionem probo sic primo. quod non se habet alteri secundum actum primum quam prius: non potest in actum secundum plusquam prius patet. sed accidentia separata non se habent aliter ad actum primum respectu generationis vel corruptionis: sicut nec prius. quia non est nisi ipsum quod prius: nec sibi confertur aliqua virtus noua: sicut nec aliquod esse nouum: vt dictum est in precedenti questione.

¶ Secundo sic. si accidentia separata possent generare substantiam vel corrumpereaut hoc esset in virtute propria: quod non est verunnec possibile secundum omnes: et sicut probatum est supra. Auin virtute alterius: puta substantie cuius fuerunt sed non possunt. quia substantia non est. Nec quando erant coniuncta poterant hoc etiam in virtute substantie. ergo etc.

¶ Tertio sic. Accidenti separato non conuenit nisi vna priuatio inherentie que prius non conueniebat sibi coniuncto: sicut dictum est supra. sed priuatio non est principium agendi. ergo etc.

¶ Ex dictis conclusionibus patet quod accidentia separata hic possunt in suas actiones sicut prius in virtute propria: et in alias non possunt sicut nec prius. Hec de secundo articulo principali.

¶ Quantum ad tertium articulum sunt alique instantie difficiles contra predicta.

¶ Prima est quia accidentia separata secundum primam conclusionem possunt in virtute propria alterare. et per consequens ad corruptionem aliquid disponere. quia cum quia libet gradus qualitatis sit eiusdem rationis: sicut accidens potest in vnum abiiciendo ipsum et inducendo contrarium pari ratione et in quemlibet: sed quod potest sic alterare: potest generare et corrumpere. quia forma corrupti non stat nisi in materia disposita: ergo et generare potest. quia corruptio non est sine generatione. quare etc.

¶ Secundo sic. Accidentia hic separata possunt nutrire. sed quod potest nutrire: potest substantiam generare. ergo etc.

¶ Tertio sic. si poneretur modica aqua iuxta accidentia maximi ignis separata: planum est quod statim corrumperetur. sed hoc non esset nisi ab illis accidentibus separatis. ergo etc.

¶ Quarto sic. si ponerentur accidentia actiua et passiua separata: accidentia actiua possent illa passiua separata corrumpere: vt videtur. ergo pari ratione et illa coniuncta. sed tunc oporteret quod corrumperent substantiam. ergo etc.

¶ Quinto sic. qualitas separata a quantitate non potest sentiri: nec agere in sensum. ergo similiter nec accidentia separata a substantia possunt agere.

¶ Sexto cantra vnum dictum de priuatione: quia priuatio est per se sensibilis: sicut quies secundo de anima. sed per se sensibile est per se agens potens agere in sensum. igitur priuatio per se potest agere vel esse ratio agendi: vt videtur. instantiam dicitur ab ali¬

¶ Ad priimam: quibus quod accidentia separata non possunt alterare aliquid ad corruptionem vsque ad vltimum gradum cum quo forma substantia lis alterati esset incompossibilis et per consequens illo gradu posito corrumperetur. quia tunc posset illud accidens separatum aliquid corrumpere: et aliquid generare. immo etiam nec hoc potest per accidens coniunctum. quia nec potest generare substantiam nec corrumpere siue in virtute propria: siue in virtute alterius. ita quod omnis gradus qui virtute accidentis habetur siue in plus siue in minus: et recipitur in alterato: conpossibilis est et compatitur secum formam alterati: et ipsam presupponit sicut partem per se subiecti et perceonsequens ipsam non destruit nec expellit. quia nullum accidens destruit suum subiectum: nec est incompossie bile sibi Sicut enim generans non potest corrumpere materiam vel producere: que est subiectum generatio nis vel corruptionis: et presupponit ipsam: ita nec alterans subiectum alterationis. Et ita non potesaccidens siue coniunctum siue separatum corrumperegradum vltimum dispositionis necessarium ad hoc vt forma alterati maneat in materia: sed bene vsque ad illum alterare potest. et tunc facta alteratione vsqui ad illum gradum: substantia generans quecumque sit illa siue deus siue celum siue alia creata substantia corrumpit illum gradum vltimum et etiam alteratum: et generat nouum generatum cum nouo gradu dispositionis necessarie ad formam generati et incompossibilis cum forma prius alterati vel corrupti. Quam do dicitur quod omnes gradus sunt eiusdem rationis. erge sicut acidens alterans potest abiicere primum secundum et tertium gradum dispositionis necessarie ad hoc quod forma maneat in materia: ita et vltimum. Dicitur quod licet gradus secundum se sint eiusdem rationis: non tamen inordine ad tale agens naturale sic expellens. nec substantia alterati ita determinat sibi primum secundum et tertium sicut vltimum tanquam dispositionem necessariam ad hoc vt maneat in materia. Et ideo non oportet quod accidens possit auferre vltimum sicut alios sine quibus potest forma stare in materia. Ponitur exemplum. Naturale agens potest denudare materiam ab aliqua parte quantitatis. quia de maiori quantitate potest facere minorem. et potest materie dare aliquam partem quantitatis. quia de minori quanto potest facere maius. et partes quantitatis sunt eiusdem rationis. et tamen non potest materiam denudare a qualibet parte quantitatis: nec etiam sibidare de nouo quamlibet partem quantitatis vt videtur quia presupponit materiam quantam secundum aliquam pastem quantitatis in omni actione sua. ideo etc. Et dicitur vltra quod gradus ille necessarius in disponendo ad formam generati et incompossibilis forme cor rupti non est ab alterante inquantum alterans: nec a generante inquantum generans per se: sed per ad cidens: quia generans per se generat substantiam. per accidens vero causat accidens vel gradum illum qualitatis necessarium ad consistentiam forme generati per alterationem. Et istud potest bene vel male intelligi: supposito quod totum compositum generatum sit primum per se subiectum predicte qua litatis. quia pro tanto potest dici quod per accidens. quia non distincta mutatione acquiritur illud accidens. immo nec mutatione: et per consequens non altera tione vel per alterationem. sed per simplicem acceptionem essendi. Per accidens vero quia non eadem actione vel productione: sed alia et alia: quarum vna per se terminatur ad substantiam. scilicet generatio: et alia ad accidens. scilicet ad gradum illum qualitatis: que tamen non est mutatio: nec per consequens alteratio. quia non precessit negatio talis gradus vel qualitatis in substantia generata. Quicquid sit de predicta solutione que videtur ne cessaria vel saltem multum probabilis: si ponatur quod totum compositum generabile sit per se primum subiectum qualitatis: secundum quam habet fieri alteratio. Tamen ponentes quod gradus quilibet precedit formam substautialem generati in materia: gradus. scilicet necessario dispositiuus ad eam: et incompossibilis forme corrupti precedit ( dico ) natura licet non duratione: sicut dispositio precediiformam posset dici quod alterans secundum quod alterans potest inducere vltimum gradum dispositionis: et corrum pere illum qui est necessarius ad hoc vt forma alterati stet in materia. Nec presupponit talis alteratio per se primum compositum vt subiectum: sed materiam. non autem formam necessario: tamen quantumcunque sic inducat vel corrumpat vltimum gradum necessarium ad dispositionem. non potest generare vel corrumpere substantiam vnde alterans est: sed vnde substantia et generans: ita quod illo gradu inducto vel corrupto habetur generatio vel cor¬ ruptio ab aliqua substantia: siue a substantia coniuncta accidentibus alterantibus: siue ab aliqua alia: puta a celo vel a deo: vel a quocunque alio. Nunquam autem ab accidentibus siue coniunctis siue separatis elicitur generatio vel corruptio: sicut dictum est supra.

¶ Ad secundam instantiam de nutritione ad cidentium dico quod nec accidentia coniuncta nec separata possunt nutrire effectiue generando vel attingendo carnem. sed hoc ad substantiam pertinet. accidentia tamen siue coniuncta siue separata possunt alterare aliquid: vt dictum est supra. Quando dicis quod accidentia nutriunt. Dico quod verum est eo modo quo dici potest quod accidentia alimenti nutriunt eo modo quo animal nutrit seipsum et saluat. Et hoc est magis materialiter et obiectiue quam effectiue. vel si effectiue: non nisi disponendo. Quomodo vero sic nutriant: et quomodo non: inferius apparebit.

¶ Ad tertiam instantiam dico quod si poneretur modica aqua iuxta accidentia maxima separata ab illis accidentibus numquam corrumperetur. immo etiam nec ab ipsis si essent substantie ignis coniuncta. sed corrumperetur aqua illa ab aliqua substantia siue a celo siue a deo siue a substantia illis accidentibus coniuncta. et alteraretur bene ab ipsis accidentibus modo supra dicto in solutione primi argumenti.

¶ Ad quartam instantiam dicitur quod accidentia separata equiualen tia aliis separatis possent ea corrumpere eo modo quo dicetur infra. quomodo scilicet accidentia separata possunt corrumpi in eucharistia. non tamen possent totaliter corrumpere accidentia coniuncta: licet sint eiusdem rationis: nec sint minoris virtutis. quia illis se paratis: puta qualitati in hoc sacramento nihil subest quod sibi determinet aliquem gradum eius. Non enim subest ei nisi quantitas que non determinat sibialiquem gradum talem. Et ideo siue ab accidente conluncto siue separato contrario et preualente posset qualitas talis corrumpi totaliter quantum ad omnem gradum suum. Non autem si esset coniuncta alicui substantie: quia iam subesset aliqua substantia que des terminaret sibi certum gradum predicte qualitatis necessarium ad consistentiam forme sue in materia. I. Et quia non posset corrumpi nisi per alterationem:. et alterans suum mobile vel subiectum alterationis non corrumpit ideo nec ab accidente separato: nec a coniuncto posset totaliter corrumpi vt dicunt.

¶ Si dicatur quod immo. quia quantumcunque sit necessarius talis gradus ad hoc: vt stet forma altera ti in materia sua: tamen non potest stare cum suo contrario corrumpente vel potente corrumpere et sibiapproximato. Secundo etiam quia quod est posterius generatione: est prius corruptione. ille vero gradus est posterior generatione ipsa substantia alterata. quia accidens. igitur est prior corruptione. et prius natura corrumperetur quam substantia. sed hoc non est nisi ab alterante inquantum alterans per accidentia ipsa que sunt principia alterandi. ergo etc.

¶ Respondetur ad primum quod substantia alterata maiorem habet virtutem conseruandi sibi illum gradum: sine quo non potest stare forma eius in materia quam contrarium habeat virtutem corrumpendisubstantia enim est perfectius actiuum ad conseruationem. quam contrarium ad corruptionem. sicut et est nobilius et perfectius ens quam illud contrarium quod est accidens. Et ita non oportet quod corrumpatur gradus ille a quocunque contrario quantumcunque ap¬ approximato. Et hec est bona probabilitas vt dicum quod substantia sit principium actiuum sue qualitatis / saltem quantum ad illum gradum quem sibi determinat quantum ad suam consistentiam. Unde et secundum eos dici potest quod gradus ille non est a generante substantiam: sed magis ab ipsa substantia genita. et non pre cedit natura ipsam substantiam genitam: sed sequitur eam ordine nature: sicut effectum causam. E tunc sicut videtur mibi: difficile est videre quomodo sit talis gradus dispositio ad illam formam. dispositio enim prior est ipso ad quod disponit vt videtur. Ad secundum dicunt quod illa propositio non est vera nisde priori et posteriori que pertinent ad idem genus. sicut plures forme substantiales se habent in eodem composito secundum ponentes plures formas. Sic enim posterior forma generatione est prior corruptione. sed non oportet de diuersis formis pertinentibus ad diuersa genera: sicut sunt forma substantialis et gradus ille accidentalis in proposito.

¶ Quicquie sit de istis dici posset aliter ponendo quod gradus ille esset primo accidens materie et dispositio ad formam. et per consequens prior natura quod siue coniunctus siue separatus: sicut est qualitas in eucharistia: a contrario approximato posset totaliter corrumpised nunquam a contrario quod est accidens posset substantia generari vel corrumpi: sicut dicium est supra sed corrumperetur et generaretur substantia ab aliqua substantia siue coniuncta accidentibus alte rantibus: siue ab aliqua alia: si essent talia accidentia separata. quare etc.

¶ Ad quartam dico quod dequalitate separata a quantitate difficile est videre: quomodo videretur. cum visus sit potentia quanta et organica et extensionem habens: et operationem. extensam. qualitas vero a quantitate separata non esset quanta. Similiter de quantitate separata a qui litate. Et videretur alicui posse dici: si qualitas esset totale actiuum vel teminatiuum sensationis: vel etiam partiale cum ipso visu vel oculo: et quantitas nihifaceret ad hoc: vel etiam si faceret per modum cause partialis. ita quod ista tria essent tres cause partia les sensationis. et duo eorum puta qualitas et quantitas essent duo terminatiua partialia. Tunc videretur ad hoc posse dici quod qualitas vel quantitas quantumcunque vna non inhereret alteri: dum iamen vtraqui poneretur in re et in debita approximatione ad ocu lum vtrumque posset sentiri. Nisi forte diceretur quod non quia tunc non essent in re sub modo conueniente actioni vel terminationi cuiuscunque actionis corporalis et naturalis vel phisice. Oportet enim quod cor poreum agens vel terminans talem actionem sit quantum et quale: saltem loquendo de modo et cursu vel ordine naturali: quicquid sit de virtue diuina. Et ita non est similile de qualitate separata a quamtitate et econuerso: et de istis accidentibus in sacra mento separatis Si autem diceretur quod quantitas non est causa partialis cum qualitate sic concurrens: sed qualitas ipsa totalis sicut per se primo sensibilis. Et quantitas non facit nisi admodum immutandi visum vel terminandi visionem: non habens propriam speciem in sensu: adhuc eodem modo dicere tur quod qualitas non sentiretur. quia non est sub modo conueniente actioni. Nec quantitas ipsa separata multominus. quare etc. Sed quid virtute diuina: puto quod qualitas posset videri separata a quantitate non minus quam si non esset. quod tamen dictum est su¬ pra. scilicet quod deus posset creare et conseruare visie nem alicuius obiecti non existentis. quare etc. vel sinon: tune diceretur quod modus separationis in qualitate est repugnans visibilitati. et non est vniuersale de non ente. vnde licet non ens posset videri: non tamen angelus vel substantia sine quantitate.

¶ Ad sextam instantiam dico quod nulla priuatio vel negatio potest esse principium per se alicuius actionis. Quando dicis quod quies est per se sensibilis. ergo potest esse per selprincipium sensationis. dico quod ponendo per se sensibile quodcunque siue proprium siue commune esse per se principium sensationis: vel etiam terminatiuum: impossibile est quod quies accipiendo eam pro priuatione motus immodili: sit per se sensibilis. quia nullam habet entitatem positiuam: per quam possit aliquid causare vel respectum aliquenrealem terminare. sicut oportet secundum presupponit de per se sensibili. Oportet enim quod possit esse ratioterminandi per se aliquem respectum realem visio nis vel sensationis: licet non oporteat in actu. Unde et non ens sentiri potest: cui tamen non repugnat esse ens et aliquid positiuum quies vero non potest esse aliquid positiuum. Si vero dicatur quod non oportet senssibile commune quantumcunque per se esse effectiuum per se vel teminatiuum sensationis quantum ad aliquem respectum realem terminatum ad ipsum et per se sed sufficit hoc de sensibili proprio quod est sensi bile per se primo. Tunc non videretur sic inconueniens quod quies non obstante quod sit priuatio sit per se sensibilis per modum sensibilium communium. Qui teneret primam viam: diceret ad philosophum quod vel non accipit quietem pro pura priuatione: sed proquiescente corpore ipso. vel dicit quod est per se sensibilis: quia non sic per accidens sicut substantia: sed aliquid quod magis percipitur quam substantia. vel negaret etiam. Et similiter diceretur de vnuate et nulmero: que vt sic nihil dicunt positiuum. et ideo vt sic non sunt per se sensibiles: sed tanium ratione entitatum in quibus fundantur. Sic ad istud. Hec detertio articulo principali. principale dico quod non

¶ Ad primumi oporet omnem actionem esse suppositi. Nec hoc dicit philosophus. sed bene dicit primo metha. quod actiones sunt circa singularia et singularium: quod est verum saltem de transeuntibus. Et dico quod accidentia hic separata: licet non habeant rationem suppositi sunt tamen singularia et indiuidua etc. Aliter dicitur quod actiones sunt suppositorum sicut vltimo denominatorum aliquando per tales actiones ratione formarum: quia bus conueniunt tales actiones. et hoc quando forme insunt suppositis. quando vero non insunt: sed separate sunt sicut in proposito: et tunc nullo modo sunt suppositorum sicut in proposito: sed formarum tantum. et possunt denominari bene tales forme a talibus sicut anima intelligit: et calor separatus calefacit. Et hoc concedit Auicenna. vi. meihaphisice: et commentator tertio de anima.

¶ Ad secundum dico quod non est inconueniens in creatura idem esse agens: et quo agit quando illud est principium tota le actionis. sicut in proposito de accidente separato. Est enim agens et quo ipsummet agit. qui a seipso agit. et differunt tantum secundum rationem. Nec est simile de anima: que est quo hominis partiale. nec potest esse homo vel idem toliter cum homine quantum ad omne illud positiuum quod dicit homo. quia non potest esse eadem cum altera parte hominis. scilicet cum corpore. sed humanitas que est quo totale hominis est idem hommni penitus quantum ad omne positiuum quod dicitur per hominem: licet non homo prdicetur de ipsa propter modum significandi repugnantem. Ad boetium dico quod verum dicit accipiendo quod est pro essentia: et quo est pro esse actualis existentie quod in omni creatura distinguntur ista etiam realiter: vt dixi in tertio. sed non oportet quod sit agens: et quo agit nec hoc etiam ipse dicit. Ad confirmationem dico quod quantitas hic separata non est mathematica: sed est qualitatibus naturalibus affectata et phisica. Aliter quod illa fuit opinio philosophi. quia reputauit impossibile quantitatem separari in re: vel verum dicit philosophus quod in quantitate omnino separata a qualitatibus phisicis non est motus nec alieratio phisica. sic non est in proposito.

¶ Ad tertium dicitur quod non oportet actiuum et passiuum communicare in mateteria actualiter: sed sufficit quod aptitudinaliter. Accidentia autem licet sint hic actualiter separata a materia vel substantia materiali: tamen aptitudinem hapent ad talem substantiam. Aliter dicitur quod accidentia que sunt hic actiua non sunt separata: sicut qua litas que est in subiecto suo in quantitate: et sic in materia. quia subiectum vocatur materia. et hoc sufficit. Aliter dicitur quod non oportet actiuum et passiuum communicare in materia loquendo de quacunque actione vel passione. Alioquin intelligentia non posset mouere celum. quia celum vel non habet materiam: vel si habet materiam: tamen cum ipso non communicat intelligentia in materia: nec habet materiam: vi patet. verum est tamen quod secundum Aristo. actiuum et passiuum immediate se habentia ad corruptionem et generatio nem vel secundum generationem et corruptionem oportet communicare in materia. Posuit enim quod nulla forma separata: cuius ponebatur ydea a platone: poterat esse principium actiuum immediatum alicuius generationis vel corruptionis immo nec deus. Tum propter imperfectionem effectus generabilis et corruptibilis. non propter imperfectionem talis forme. Tum etiam propter ordinem causarum obseruandum. sed non ponimus hoc saltem de deo in proposito autem non habet locum. quia non ponitur quod accicidentia siue separata siue conuncia sint principium generationis vel corruptionis alicuius: sed magis deus in alia substantia corporalis.

¶ Ad quartum de forma substantiali separata dicitur vno modo quod non posset generare: licet in materia existens sit totale principium generationis substantialis: principium quo. scilicet quia separata non habet modum conuenientem actioni tali corporali eo quod non est quanta: sed separata a materia quanta. ideo etc. Hic tamen difficile est videre quomodo forma substantialis sit tetale principium quo respectu compositi per se generabilis. Et primo cum ipsum compositum totum sit simpliciter nobilius quam forma. Et idem. argumentum videretur posse fieri de forma accidentali et tolo composito per accidens ex subiecto et forma: quod quidem fit per se primo. causa autem totalis equiuoca vel etiam vniuoca non potest esse simpliciter minus nobilis quam effectus suus. Et ita videretur quod forma substantialis non esset nisi partiale principium generationis substantie totius. quia est principium formale quo totius nature concurrens cum mate¬ ria ad constitutionem eius: sed ipsa tota natura generantis esset totale principium quo et generans ipsum principium quod et sic forma substantialis: licet separata agere non posset vel generare.

¶ Ad illud vero de forma accidentali diceretur quod compositum per accidens vnum nullam tertiam entitatem perfectiorem dicit: que non preexisteret. vnde non dicit nisi formam accidentalem et vnicam et subiectum et non aliquam tertiam entitatem nouam et perfectio. rem: sicut per se compositum substantie: vt dictum est in secundo. Et quia forma illa accidentalis que est terminus formalis: non est quid nobilius: nec compositum etiam proprie et per se loquendo: icut nec est ens per se: ideo accidens separatum ponit tale compositum.

¶ Ad illud de specie intelligibili et charitate dico quod iste sunt cause partiales actuum intelligendi et diligendi: sicut imaginantur aliqui sic quod essent separate: et ponerentur nihilominus presentes intellectui et voluntati: ita quod eis assisterent: et non inhererent: posset esse adhuc cause effectiue talium operationum: sicut quando inherent. Essent enim sub modo conuenienti tali actioni: et tamen non intelligerent nec amarent formaliter. Non enim intellectionem vel dilectionem reciperent: sed magis intellectus et voluntas. Et ideo nec possent intelligere vel diligere: sicut nec ista recipere: licet possent ea partialiter efficere. vnumquodque autem dicitur intelligens vel volens non per hoc quod efficit vel causat intellectionem. sed quia recipit. vnde et secundum alios obie ctum vel fantasma: licet sit totalis causa intellectionis vel volitionis non inen intelligit vel vult. Si veropecies in nullo sit causa intellectionis nec charitas bilectionis: sicut dixi in tertio de charitate: tunc non currit nec valet argumentum.