Quaestio 1

¶ Distinctionis. xxi Questio Unica

CIrca distinctionem Uigesimam primam quero Utrum ista sit concedenda vera solus pater est deus.

¶ Uidetur quod sic. quia dictio exclusiua addita vnicorrelatiuo non excludit reliquum / nec predicatum a reliquoquia philosophus arguit pr mo phisicorum si tantum principium est ergo principiatum / et per consequens plura sunt et non vnum Sed propter hoc tantum videretur ista neganda solus poter est deus / quia sequeretur quod filius non esset deus: nec spiritus sanctus. ergo etc.

¶ Secundo sic. Solus deus es pater ergo solus pater est deus / Antecedens patet per exponentes primam: quia deus est pater in diuinis et nullus non deus est pater / consequentia patet per con uersionem exclusiue.

¶ Tertio sic secundum Augustinum. 6 de tri. c. 7. Tantus est solus pater quantus poter et filius et spiritus sanctus est: ergo sicut tres persone sunt deus / ita solus pater est deus: quia pater solus est tantum quantum tres et illud tantum non est nisi deus. ergo etc.

¶ Quarto sic. Apostolus I. ad Thimotheum. 5. dicit de patre. Et Augustinus hoc recipit quod solus habet immortalitatem. Et similiter Matthei. I1. Dicitur / quod nimo nouit filium nisi pater / neque patrem quis nouit nisi filius: et tamen ex hoc non sequitur quin filius habeat im mortalitatem / et quin pater cognoscat seipsum: ergo similiter potest ista concedi et recipi solus pater est deus / et stabit cum hoc quod filius et spiritus sanctus est deus. sequitur Solus pater est deus /

¶ Contra ergo filius non est deus: quia solus idem est quod non cum alio / filius autem est alius a patre: sed consequens est falsum ergo et antceus. Similiter etiam Augustinus dicit sexto de trinitate octauo non est dicendum solum patrem esse deum.

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo inquiram vtrum vnum relatiuum sit de conceptu quidditatiuo alterius per se primo modo

¶ Secundo inquiram vtrum dictio exclusiua addita vnicorrelatiuorum excludat aliud vel praedicatum ab alio.

¶ Tertio vtrum hec sit concedenda solus pater est deus.

¶ Quantum ad primum din co quod est vna opinio que dicit quod vnum relatiuum est n de conceptu quidditatiuo alterius per se primo mond do / de conceptu dico accipiendo conceptum non pro actu concipiendi / sed pro obiecto conceptus. Ad hoc adducuntur rationes. Prima est ista de conceptu¬ quidditatiuo eius est aliud / cuius ratio et diffinitio i propria et quidditatiua est esse ad aliud: quia esse ad prialiud includit aliud: sed esse ad aliud est propria et quidditatiua ratio relatiui / vt patet in predicamen t is. ergo etc.

¶ Secundo sic quod non potest habere aliquem conceptum sibi formalem et intrinsecum nisi ad aliud / includit de suo conceptu quidditatiuo alidper se primo modo / vt patet: sed relatiuum est huiusmodi. ergo etc.

¶ Tertio sic contra alios qui dicunt quod relatiuum est de conceptu secundario relatio ui: aut per conceptum primarium intelligunt duos conceptus / vel duos actus concipiendi / aut vnum distinctum tantum secundum rationem et penes obiecta / non potest dici quod duos actus quorum vnus sit relatiui et alter correlatiui: quia iam duo actus intelligendi similes essent in intellectu contra Aristotelem secundo thopicorum / qui dicit quod contingit plira scire vnum tantum intelligere. ergo etc. Similiter etiam ille primarius conceptus posset fieri et esse tamen secundario / et sic saltem virtute diuina vnum posset intelligi sine alio quod est falsum. Si intelligatur primo modo tunc est contra eos / scilicet quod vnum correlatiuum esset de conceptu quidditatiuo alterius / ex quo amborum non est nisi vnus conceptus. igitur etc.

¶ Quarto sic. Illud est de conceptu quidditatiuo alicuius per quod ipsum distinguitur a quocumque alio inquantum tale: sed vnum relatiuum distinguitur a quolibet alio per hoc quod habet tale correlatiuum non per esse ad aliud: quia in hoc conueniunt omnia relatiua: sed per hoc quod est ad tale relatiuum. ergo etc. Modus ponendi istorum est quod hoc est singulare imrelatiuis quod aliquid extrinsecum ab ipsis secundum rem sit de conceptu eorum quidditatiuo per se primo. Et amplius dicunt quod vnum relatiuorum est magis de per se primo conceptu et quidditatiuo alteriquam sit genus vel differentia de conceptu speciei: quia species habet aliquem conceptum sibi formaliter intrinsecum / qui non includit conceptum generis / puta conceptum differentie. Similiter habet aliquem per quem non includit conceptum differentie / puta conceptum generis: sed relatiuum nullum habet conceptum sibi formaliter intrinsecum qui non in cludat correlatiuum. alias haberet aliquem conceptum absolutum. Hec est opinio quod relatiuum intelligi non potest sine suo correlatiuo et per consequens includit ipsum in suo conceptu quidditatiuo / quia dato quod non includat ipsum / iam poterit intelligi sine illo correlatiuo non intelligendo ipsum / et habebit conceptum quidditatiuum absolutum videtur michi fal Sed ista opinio sa et impossibilis: et arguo contra eam. Primo sic. Illud quod cadit in diffinitione alicuius sicut additamentum non est de conceptu illius per se primo / quia iam non esset additamentum nec extrinsecum sed intrinsecum: sed vnum relatiuum cadit in diffinitione alterius per additamentum. Probatio quia vnum relatis uum dicit rem distinctam et frequenter essentiam distinctam a correlatiuo / sicut patet de paternitate et filiatione que sunt in distinctis suppositis vel subectis. ergo etc.

¶ Secundo sic que distingunt tur specie non sunt eadem per se primo modo patet de se: sed relatiuum vel relatio et sua correlatio distinguntur specie ab eodem genere proximo / vt patet de paternitate et filiatione: vel saltem nunero sub¬ eadem specie sicut similitudo et similitudo. ergo etc.

¶ Tertio sic. Quecumque distinguuntur realiter distinguntur etiam formaliter: et per consequens vnum non est de conceptu alterius per se primo modo ( sicut dictum est supra/ sed relatiuum et suum correlatiuum sunt huiusmodi vt patet de esse in diuinis de quibus minus videtur. ergo etc.

¶ Quarto sic. Si correlatiuum est de conceptu quidditatiuo relatiui sequitur quod vel aliquid absolutum vel ens rationis sit de conceptu quidditatiuo relatiui realis / hoc est falsum. ergo etc. Probatio consequentie: scientia refertur ad scibile / saltem scibli exxistente scibile autem vel terminat relationem scientie secundum aliquid absolutum / et sic sequitur quod absolutum est de conceptu relatiui: vel secundum respectum rationis quem habet scibile ad scientiam et sic effectus rationis est de per se quidditatiuo conceptu alicuius entis realis / quod est etiam falsum.

¶ Quinto sic. Si vnum relatiuum est sic de conceptu alterius primo modo: sequitur quod praedicetur de ipso per se primo modo saltem in concreto sicut aial vel rationale de homine: sed hoc est falsum ergo etc.

¶ Sexto sic. Terminus tendentie non est de conceptu quidditatiuo tendentie imipsum: quia tunc idem esset terminus et tendentia / et sic tendentie esset tendentia / et termini esset terminus: sed relatio est tendentia in relatiuum vt in terminum. igitur etc.

¶ Septimo sic. Si vnum relatiuorum est de per se primo conceptu alterius et per consequens de primo signto: tunc est nugatio dicendo pater filii quia secundum phum primo Elencorum si concedatur quod nomen et oratio idem significant putaduplum et dimidii duplum / ore quod sit nugatio distinguen do duplum dimidii: quia tunc est dicere duplum dimidii / dimidii / dimidii / quod est nugnatio: sed falsum est dice re quod hic sit nugatio pater filii duplum dimidii. ergo etc. Nec valet quod dicunt alii respondendo quod bne dicitur sine nuga tione ho rationalis licet rationale conueniat homini per se primo modo. Dictum enim eorum est falsum sicut patet plane accipiendo rationem homins pro homine / animal scilicet rationale / et tunc idem est dicere homo rationalis sicut animal rationale Rationale est nugatio manifesta accipiendo rationale pro differentia non pro sapiente sicut dicitur ho sapiens ritionalis.

¶ Octauo sic. Si de conceptu quidditatiuo vnius relatiui est alterum et econuerso: quaero an de conceptu vnius sit aliquid pater suum correlatiuum / aut nihil Si nichil tunc vnum relatiuum non est nisi suum correlati tiuum: et per consequens non est relatiuum: quia nullum relatiuum est ad seipsum sed ad aliud / si aliquid capio praecise illud aut ergo illud est compositus conceptus ex conceptu sibiproprio et suo correlatiuo: aut non. si non habeo propositum quod illud quod est proprium relatiuum non includit suum correlatiuum: si sic ille potest resolui in duos conceptus et sic procedere in infinitum in conceptibus relationis vel necesse deuenietur ad aliquem vnum conceptum simplicem qui non includet correlatiuum in suo proprio conceptuet habeo etiam propositum.

¶ Nono sic. Conceptus pri mus cuiuslibet speciei per se in genere est per se vnus non per accidens: quia ens per accidens non est per se in genere. sed vnum relatiuum non facit vnum per se conceptum cum suo correlatiuo: quia aut ille esset simpliciter simplex aut resolubilis. Non potest dici primum quia tunc idem conceptus simpliciter simplex includeret aliqua duo formaliter distinta et etiam subiecto vel supositoquocunque quod est impossibile: si est resolubilis habeopropositum: quia neuter illorum in quos resoluitur includit alterum / et per consequens nec includit alterum / per consequens nec in cludit correlatiuum quia tunc pars esset equalis toti quod est impossibile / et ita habeo aliquem conce ptum rela¬ tiui qui non includit correlatiuum. igitur etc.

¶ Decimo sic. Si vnum est de primo conceptu alterius rei: ergo sicut genus / nut sicut distrintia / aut sicut alia aliqua per se causa eius intrinseca / non potest dici primo modo: quia tunc praedicaretur de ipso in primo modo dicendi per se sicut genus vel distereia de specie. Preteterea etiam si ponitur vt genus cum genus sit conuenientius quam species / sequitur quod poterit terminare dependentiam alicuius alterius quam sui correlatiui / quia secundum alios vnum ponitur in diffinitione alterius sicut terminatiuum dependentie eius / et econuerso quia econuerso alterum ponitur in diffinitione illius / et sic idem respectu eiusdem erit magis. commune et minus commune / genus / species / quod est impossibile. Simliter ex hoc habetur propositum quia in conceptu generis numquam includitur conceptus diemtrie / nec per consequens in conceptu correlatiui quod ponitur tanquam genus includitur ratio sui correlatiui / quod est species includens ipsam differentam et per consequens nec econuerso cum equaliter se respiciant quantum ad hoc: nec est in diffinitione eius sicut differentia: quia illud correlatiuum trahit suam differentiam specificam ab ipso relatiuo vt dicunt ergo ab illo correlatiuo non trahit istud relatiuum suam dieteriam nec recipit ipsum vt dieteriam specificam imsua diffinitione tunc enim esset circulus in per se specificatione mutua aliquorum / nec vt per se causa ei quia secundum Boetium super predicamenta capitu lo de relatione vnum relatiuum non est causa alterius / quia sunt simul natura. Causa autem est prior natura suo effectu / ergo nullo modo. Nec valet si dicas quod distinctio est insufficiens: quia ponitur ibi sicut terminans dependentiam relatiui / non autem vt genus vel differentia vel per se causa. Contra tunc deus esset de conceptu quidditatiuo creature quia terminat deus pendentiam eius quod est falsum.

¶ Undecimo sic Si conceptus filiationis est de conceptu quidditatiuo paternitatis / hoc secundum alios videtur ponendum pro pter distintionem paternitatis specificam a quacunque alia relatione: sed hoc posito non habetur talis distinctio. Probatio quia aut in paternitate est aliquid proprium sibi preter esse ad aliud et filiationem: aut nichil Si primum ergo perillud est distinctio paternitatis a qualibet alia relatione. Ex quo est sibi proprium et non per filiationem. Si nichil ergo in omni eo quod est de primo conceptu paternitatis praeter filiationem conuenit paternitas cum filiatione: et pari ratione filiatio cum paternitate: et per consequens non plus habetur ditinctio paternitatis per filiationem / quam per paternitatem nec econuerso / ergo sufficienter habetur distinctio paternitatis ab aliis relationibus per paternitatem / et non oportet quod per filiationem.

¶ Duodecimo sic. Sicut esse relationem in communi est esse ad aliud in communi / ita esse huius relationis puta paternitas in esse ad filium. Quero igitur vtrum paternitas ratione qua est ad aliud in communi sibi determinat filium pro termino: vel ratione filiationis / vel ratione alicuius alterius: Non primo modo quia esse ad aliud conuenit omni relationi: nec secundo modo quia illud ratione cuius determinat sibi filium pro terminon habet filium vel filiationem pro termino / et sic filia tio haberet filiationem pro termino / vel filius filium / quod est fal sum: ergo oportet quod ratione alicuius alterius quod nec est filiatio nec includit ipsam in suo conceptu quidditatiuo.

¶ Tertiodecimo sic. dictio exclusiua addita termino simpliti non excludit illud quod est de suo conceptu quidditatiuo vt patet: quia tunc excluderet ipsum cui additur. Sed ipsa. addita vni correlatiuo excludit reliquum vt patet primo phisicorum / et dicetur infra. ergo etc. Nec valet responsio quod maior est vera in absolutis non in relatiuis. Tum quia equaliter concludit probatio maioris de vtrisque. Tum quia exclusiua praesupponit suum praeiacens cui additur / et per consequens quodlibet contentum in ipso per se primo modo / non autem presupponit illud cui primum conceptum excludit. quare etc.

¶ Ultimo sic Aut conceptus paternitatis de quo est filiatio est vnus conceptus aut plures si vnus aut simpliciter simplex aut compositus. Si primo modo tunc filiatio est totus conceptus paternitatis quia quicquid pertinet ad conceptum simpliciter simplicem est totus ille conceptus sed hoc est falsum. Si conceptus quero de parte illius aut de conceptu eius est alia pars aut non / si sic pars illa de cuius conceptu est alia eriequalis toti conceptui composito quod est impossi bile. Si non cum partes sint paternitas et filiatio / habetur propositum quod de conceptu paternitatis non est filiatio. Si autem ille conceptus paternitatis de quo est filiatio non sit vnus sed plura / sed illa pluralitas non potest esse nisi primorum conceptuum paternitatis et filiationis: aut igitur sunt plures sola pluralitate: nunc rali et tunc non plus differunt paternitas et filiatio quam filiatio et filiatio / vel paternitas et paternitas / quod patet falsum: aut sunt plures pluralitate specifica et sic oprtet te dicere velis nolis quod aliquid est in primo conceptu vnius quod non est in primo conceptu alterius / quod est contra te: quia dicis quod quodlibet est in conceptu cuiuslibet: et patet necessarium: quia omnis species distinguitur ab alia aliquo proprio conceptu quidditatiuo sibi / que non includit conceptum alterius sicu in re conceptibili que non est res alterius sed res essentialiter distincta.

¶ Dico igitur quod vnum relatorum non est de conceptu alterius per se primo et dico quod dicere oppositum est ignorare vocem propriam. 4 Dico quod maior

¶ Ad primum alio eut eorum concludicontra eos / quia eoipso quod diffinitio relatiui est ad aliudum sequitur quod est ad aliquid extrinsecum ab ipso quod non conuenit sibi per se primo modo / vnde et diffinitio in cludit additamentum extrinsecum a diffinito / sicut suo modo diffinitio accidentis per substantiam.

¶ Ad secundum dico quod relatiuum non potest concipnon concipiendo aliud. Non tamen ex hoc sequituquod vnum sit de conceptu quidditatiuo alterius per si primo modo: sed magis oppositum / quia est aliud et hoc est regulare et singulare in relatiuis: nec habet locunmin absolutis.

¶ Ad tertium dico quod est idem actus concipiendi hoc relatiuum et suum correlatiuum / nec sequitur ex hoc quod vnum sit de conceptu quidditatiuo al terius: sed magis oppositum quia eodem actu intelligi tur relatiuum et suum correlatiuum vt aliud et extrinso cum sibi: non enim ex vnitate actus concipiendi sequitur vnitas conceptorum et per se primo modo: tunc enim animal et rationale essent idem per se primo modo / quia concipiuntur vneactu oncipiendi speciem et deus omnia concipit vno actuhoc autem locum non habet in absolutis.

¶ Ad quantum dico quod correlatiuum non distinguitur per relatiui ab omni alio a se / quia tunc non distingueretur a correlatiuo sicut nec correlatiuum a seipso / sed per proprian differentiam formalem et intrinsecam / tamen in habitudine ad correlatiuum extrinsecum sibi / sicut est id quoid est ad ipsum quantumcunque non sit de suo conceptu in trinseco: quod etiam aduertens Boetius posuit locuna relatiuis inter locos extrinsecos. Hec de I arti¬

¶ Quantum ad secundum articulum dicunt quidam quod dictio exclusiua sicut so lus et huiusmodi addita vnii relatiuo non excludit reliquum / vel predicatum a reliquo. Hoc probant quia dictio exclusiua addita relatiuo non excludit illud quod est de conceptu quidditatiuo eius per se primo modo vt patet: quia tunc excluderet ipsum cui additur sed sic est quod correlatiuum est de conceptu quidditatio relatiui secundum eos. ergo etc.

¶ Secundo sic. dictio exclusiua non excludit illud quod de necessitate absoluta sequitur ad illud cui additur / quia presupponeret suum preiacens / et non poneret ipsum immo de strueret ipsum: quia destrueret vel excluderet id quoc de necessitate sequitur ad ipsum et in re et in intellectused vnum relatiuum necessario sequitur ad aliud: vnde sequitur si pater est filius est et per consequens se quitur si solus pater est filius est: quia sequitur si solus pater est / pater est. Si pater est / filius est: ergo si solus pater est / filius est: ergo non excluditur praedicatum a correlatiuo.

¶ Tertio sic. Dictio exclusiua additasubiecto vel accidenti suo non excludit accidens vel subiectum / et loquendo de accidente communi sed magis necessario vnum relatiuum concomitatur alterum et sequitur quemadmodum accidens subiectum. ergo etc.

¶ Ultimo sic. Si dictio exclusiua excluderet vniuersaliter correlatiuum sequeretur quod excluderet sui preiacens cui additur probatio frequenter contingit quod idem sit relatiuum et correlatiuum sicut mouens et motiactiuum et passiuum. Similiter etiam in deo essentiali ter sunt idem pater et filius: sed consequens est impossibilee ergo et antecedens. Uidetur ergo istis quod dictio exclusiua non excludit correlatiuum / nec predicatum a correlatiuo cui additur / et ideo consequeter concedunt sicut dice tur infra quod ista est vera solus pater est deus. ft michi quod predicta opi¬

¶ Sed videt et nio non sit vera videtur enim mihi et Aristoteli quod dictio exclusiua addita alcui correlatiuo in ordine ad aliquod praedicatum quodcumqui sit illud / excludit correlatiuum vel praedicatum a correlatiuo / vt patet. ergo etc.

¶ Secundo arguo sic. Solus idem est / quod non cum alio: quia solus excludit alium vel aliud distinctum ab ipso / quod scilicet non est idem sibi sed vnum correlati uum se habet ad reliquum sicut aliud / patet in creaturis. vel saltem sicut alius patet in diuinis.

¶ Terto sic dictio exclusiua excludit omne illud quod non caderet sub distributione signi velis additamenti eidem cui additur / sed correlatiuum non caderet sub distributione signi viellis additi suo correlatiuo / patet dicendo. Ominis patur non habetur / nec distribuitur nisi pater / non autem filius: quia tunc se queretur omnis pter currit ergo omnis filius currit / quod est falsum

¶ Dico ergo quod dictio exclusiua quae est dictio sincathegorica et dicit dispoiotionem subiecti in ordine ad praedicatum vel econuerso secundum intellectum componentem vel diuidentem praedicatum cum subiecto vel a subiecto: addita alicui excludit omne illud quod non est idem sibi numero sine subiecto vel supposito secundum triplicem modum vel tres mons idem titatis / qui sunt idem diffinitione: idem propo / idem accidente Unde dictio exclusiua non excludit animal vel rationale quando additur homin / et intelligo idem diffinitione non per additamen tum / sed per se et propie et per se. Siliter etiam addita toti non excludit partem extrinsecam. Similiter etiam dictio exclusiua addita homini non excludit risibile / nec etiam additasubiecto vel parieti excludit albedinem vel album: et nul lo istorum modorum correlatiuum est ideo suo correlativo ac¬ cipiendo ipsam pro relationibus: quia nulla relatio opposita alteri pertinet ad diffinitionem alterius per se primo / nec est proprium alterius sibi opposite nec accidens eius vt subiecti / licet bene sit idem subiecto cum ipsa / et quando ita est forte non excluditur correlatiuum. Sie autem non est de distinctis supposito vel subiecto. Dico quod dictio exclusiua addita vni correlatiuo in ordine ad aliquod predicatum excludit illud a suo correlatiuo. Unde dico quod conqueter ista est falsa dee virtute sermonis exclusiuarum solus pater est de sicut apparebit in sequenti articulo. Dico quod minor est

¶ Ad primum alio e fsa sicut patuit in articulo praecedenti.

¶ Ad secundum dico quod maior est falsa quantucunque vnum correlatiuum in esse intelligibili sequatur ad aliud / tamen dico quod excluditur per dictionem exclusiuam additam alteri vt patuit per praedicta: quia relatiuum est aliud / et non est idem aliquo mondo predictorum: sed dico quod respectu talium predictorum necessario conuenientium vtrique relatorum cuiusmodi est esse / vel huiusmodi per exclusiuam dictionem alteri additam relato: habetur propositio incompossibilis ad quam sequitur contradictorium vnum rationerelatorum et aliud ratione dictionis exclusiue. Unde ad istam solus pater sequitur ad istam filius est ratione patris: quia si pater est filius est et similiter ista filius: non est ratione dictionis exclusiue. Similiter etiam ad istam tantum principium est sequitur contradicto ria / scilicet quod principiatum sit ratione principii / et quod non sit ratione huius quod est tantum. Unde qui concedit tales propositiones concedit contradictoria / sicut etiam videtur deducere philosophus primo Phisico rum sicut patebit. Ad probationem quando dicit quod tunc idem supponeret dictio exclusiua et destrueret Dico quod non per se et immediate: sed per se supponitur suum preiacens cui additur / et per se excludit correlatiuum quod est aliud non idem: sed verum est quod hoc non est virtute exclusiue vel exclusionis sed magis virtute relationis sequitur negatio et amotio primi relati ideo non valet.

¶ Ad tertium dico quod non est simile de accidente et subiecto / et de relatiuo et correlatiuo sicut dictum est supra.

¶ Ad quartum dice retur quod licet duo correlatiua possint esse idem. subiecto et quantum ad correlationes / sicut est in voluntate mouente seipsam ad actum que refertur ad actum productum / vel ad totum ex voluntate et actu et econuerso relationibus oppositis de secundo modo numquam tamen vnum correlatiuum vt correlatiuum id est quantum ad relationem est subiectum alterius / vt patet. Et ideo diceretur quod alterum nunquam est idem alteri altero trium modorum / et per consequens dictio exclusi ua addita vni excludendo alterum non excludit et ponit idem per se / primo licet per accidens sicut dictum est in solutione secundi argumenti / eodem modo de relationibus actiui et passiui licet non opponantur Sed contra hanc solutionem est quia si idem subiectum sit musicum et grammaticum dicendo solum musicum est non excluditur grammaticum / et tamen planum est quod musicum per musicam non est subiectum grammatice / ergi similiter hic. Et ideo potest dici quod quando correlatiua sunt eadem subiecto vel supposito dictio exclusua addita vni non excludit predicatum a reliquosed quando sunt distincta subiecto vel supposito: vel diceretur quod immo excluditur grammaticum non ratione subiecti sed forme quae est grammatica. Hec de. 2. articulo.

¶ Quantum ad tertium dicunt aliqui sicut tactum est supra quod ista est vera sol pater est deus: quia per hoc non excluditur esse deum a correlatiuo patris sicut dictum est: quia dictio exclusiua addita vni correlatiuo non excludit predicatua correlatiuo nec ipsum correlatiuum. Sed visum est in precedenti articulo quod ista opinio innititur super falsum fundamentum.

¶ Alii dicunt quod ista dictio exclusiua solus potest exercere actum suum circa subiectum cui additur precise et sic ista est vera / et est sensus solus pater est deus: id est ille qui est solus pater est deus. Alio modo potest exercere actum suum circa subiectum in ordine ad hoc predicatum deus et tunc est falsa quia tunc est sensus quod pater est deus / et quod alius a patre non est deus: quia excluditur predica tum ab omni alio. Sed illud non valet quia semper dictio exclusiua immediate addita subiecto est dispositio eius in ordine ad predicatum propaitionis / non autem absolute et secundum seipsam. Iterum etiam cum ista dictio solus sit adiectiua et addatur immediate subiecto non determinant subiectum suum in se / sic quod resol uatur istud quod est solus pater in aliquam propationem que est ista qui est solus pater. etc. Sicut dicunt aliqui qui volunt quod semper vbi est adiectiuum et substantiuum intelligatur copula media: quia tunc nunquam immediate secundum intellectum adderetur adiectiuum substantiuo vt dicendo homo est albus esset sensus homo qui est albus vel qui est ho albus.

¶ Alii dicunt quod solus idem est quod non cum alio / aut quia accipitur alio neutraliter / et sic est vera / et est sensus solus pater est de id est nullum aliud a patre est deus. Aut accipitur masculine et tunc est falsa / et est sensus solus pater est deus / id est pater est deus: et nullus alius puta filivel spiritus sanctus. Sed hoc non valet / quia adiectiuum semper accipit determinationem sui modi significamdi a substantiuo: et ita numquam potest teneri neutraliter. Sed substantiuum est masculi generis sicut patet ideo non valet. frius michi dicendum ab¬

¶ Didetur igu. ce solute et sine glosa quod de virtute sermonis ista est falsa. Solus pater est deus: quia ad istam sequitur quod filius non est deus vertute exclusionis: hoc autem est falsum. Et similiter sequitur quod spiritus sanctus non est deus / quod est falsum. Ratio autem est quia sicut probatum est dictio exclusi ua alicui addita in ordine ad predicatum quod excludit predicatum a quocumque alio non eodem sibi illis modis predictis. Modo dico quod tam filius quam spiritus sanctiisto modo sunt alii a patre. ergo etc.

¶ Secunda rati est: ista est falsa solus homo vel solus sortes est animal ergo ista similiter vt videtur solus pater est deus. Probatio antecedentis / sequitur solus ho est anima / ergo omne animal est ho. Nam dictio exclusiua sumpta sic excludendo praedicatum a quolibet alio a subiecto denotat predicatum non excludere subiectum: consequens est falsum / ergo et antecedens: consequentia prima probatur quia in proposito possunt accipi propositiones et consequentie sic. Solus pater est deus: ergo omnis deus est pater que est falsa: quia deus filius non est pater. Alia probatio est huius consequentie. Solus homo est animal: ergo omne animal est homo. Nam sequitur solus homo est animal: ergo nullus non homo est animal. Ultra nullus non homo est animal: ergo nullum animal est non homo. Sed vltra sequitur. Nullum animal est non homo / ergo omne animal est ho: et sic etiam conformiter potest accipi in proposito. Dico ergo quod ista simpliliter est falsa Solus pater est deus. Dico tamen quod aliquando inuenitur concessa et similes a sanctis. Et possunt exponi Solus pater est deus / id est qui solus est pa ter est deus. etc.

¶ Circa predicta est aduertendum quod solus potest accipi cathegorice et quasi substantiueet tunc significat solitudinem / nec habet locum in diuinis / sicut dicebat filius de patre non relinquit me so lum. Et similiter de ipso dicebat / quia non sum ego solus sed qui misit me pater meus est. Alio modo potest teneri sincathegoreumatice et consignificatiue et adiectiue / et sic recipitur in diuinis in multis propationibus: et isto modo dicit propaitionem subiecti in ordine ad praedicatum proprie accipiendo: et tunc vel additur subiecto eentiali in diuinis in ordine ad aliquod essentiale / et sic dico quod nunquam excludit aliquid intrinsecc deo / quia omne intrinsecum deo quod est essentiale vel commune est vnum et idem numero / sicut solus deus est eternus non excluditur filius nec spiritus sanctus. nec aliquid deo intrinsecum: vel additur alicui essentiali in ordine ad notionale: et sic etiam non excluditur predicatum ab aliquo essentiali sicut dicendo. Solus deus est pater: vel additur subiectio notionali in ordine ad essentiale predicatum / et sic excludit correlatiuum et aliud a notionali / et predicatum ab alio: sicut solus pater est deus / et constituit propositionem falsam in diuinis sicut dictum est supra de ista Solus pater est deus. Uel additur notionali in ordine ad predicatum notionale / et hoc dupliciter vel in ordine ad notionale proprium subiecto notionali / sicut solus pater est ingenitus vel pater / et tunc est propositio vera vel in ordine ad notionale commune pluribus vt spirare et tunc est propositio falsa vt solus pater spirat / si tamen spirare actiue notionale debet dici. Si autem dictioexclusiua addatur predicato / aut illud praedicatum est essentiale aut notionale. Si essentiale / aut habet subiectum essentiale aut notionale. Si essentiale semper est propositio vera deus est solus deus / vel solus etermus. Si notionale propositio est vera / pater est solus deus. Si predicatum est notionale aut habet subiectum essentialem aut notionale: sed si habet subiectum essentiale et notionale sit proprium alicuius per sone tunc facit propositionem veram / sicut deus est solus pater / si commune falsam propositionem deus est solus pirans. Si subiectum sit notionale aut illud praedicatum est proprium illi subiecto / et sic facit propositionem veram. Pater est solus generans. Aut communeilli subiecto et aliis / et sic falsam. Pater est solus spi rans. De isto tamen membro est dubium: quia videre tur posse dici quod hec est vera pater est solus spirans sicut ista pater est solus deus / dato quod filius sit deus Tamen etiam posset dici quod quia spirans non est subiectum sicut deus vel spirator / et non possunt dici pater et filius solus spirans / sicut solus deus vel spira lor / ideo non est simile. De hac autem trinitas est solus deus. Dico quod est vera / quia trinitas est deus / et non aliquid aliud / nec aliquis alius a deo. De predicatis autem repugnantibus subiectis non est men tio / quia planum est quod semper talia predicata de subiectis quibus repugnant constituunt propositionem. falsam / et sic intelligendum est de aliis dictionibus exclusiuis. Sic ad questionem.

¶ Ad primum principale dico quod minor est falsa. Ad philosophum dico quod non intemdit ibi quod dictio exclusiua addita vni correlatiuo non excludat reliquum: sed intendit deducere dictum ad aduersarii ad contradictionem. Primo enim dixerant quod tantum vnum est. Secundo quod illud vnumest principium et tunc arguit contra eos phuns si est principium est principiatum virtute relationis: et per consequens sunt plura / quia principium et principiatum sunt plura: sed secundum illos tantum vnum est: ergo non plura virtute exclusionis / ergo ponunt plura et non plura.

¶ Ad secundum dico quod non sequitur solus deus est pater: ergo solus pater est deus / sed magis pater est solus deus / et hoc est verum: quando dicis hec conuertitur in illam. Dico quod non est verum: quia prima est pregnans vniuersalis scilicet ista solus deus est pater: et ideo sicut vniuersalis affirmatiua non conuertitur in vniuersalem affirmatiuam: sed est fallacia consequentis vt omnis homo est animal: ergo omne animal est homo. Ita dico quod exclusiua non conuertitur in exclusiuam: quia exclusiua quantum ad vnam exponentem suam vniuersalis affirmatiua est vel equipolet sibi.

¶ Ad tertium dico quod illa so us pater est tantus. etc. id est qui est solus pater est tantus. etc. quia est deus. Et similiter de aliis / non quod ista expositio habeatur de virtute sermonis vel densu loquendi / sicut etiam dictio reduplicatiua vt inquantum non semper reduplicat rationem inharentie predicati ad subiectum / quod tamen conuenit sibiproprie inquantum est dictio reduplicatiua: sed aliquam do conditionem subiecti que non est ratio predicati / tamen conuenit subiecto specialiter / et tunc tenetur specificatiue non reduplicatiue / sicut dicitur quod subiectum inquantum est potentia moralis ex pio modo exponendi dicta sanctorum. etc.

¶ Ad quartum ditendum est quod eodem modo / nisi quod vnus respondet ad illud mathei vndecimo. Nemo nouit filium nisi pater / neque patrem quis nouit nisi filius. etc. Dicit quod bi accipitur nemo pro quolibet supposito alterius nature intellectualis a natura diuina: ita quod nullum intelligens aliud a natura diuina nouit patrem naturaliter: neque patrem quis nouit nisi filius. Dicit quod ibi accipitur quis pro homine. Et est sensus alius hoc a filio non nouit patrem nisi filius voluerit reuelare sibi. Et accipiatur ista expositio quia videtur satis bona. Aliter tamen potest accipi ly quis pro quolibet supposito alterius nature intellectualis vel rationalis a natura diuina / et tunc locum habet sicut patet et est propoitio vera / nec est argumentum contra predicta. etc.