Quaestio 1

¶ Distinctionis. xxix. Questio Unica.

CIrca distinctionem vigesimamnonam. Quero vnum scilicet vtrum in diuinis sit principium.

¶ Uidetur quod non. Principium et finis correlatiue dicuntur: sed in deo non est finis: quia in infinito non est finis: ergo etc.

¶ Secundo sic. Si in deo est principium aut hoc est ad intra aut ad extra. Sed non ad intra: quia quicquid est in deo est independens: et per consequens non principia tum: et per consequens non est ibi principium / nec ad extra: quia quicquid est ad extra in ipso non est nisi respectus rationis. Sed respectus rationis non est principium: ergo etc.

¶ Tertio sic. Si in diuinis est principium ad intra ita quod principium dicatur de patre et filio respectu spiritus sancti / et similiter ad extra ita quod principium dicatur de tribus respectu creature / aut principium dicitur de tribus vniuoce / aut equiuoceaut analogice. Non vniuoce quia persone in nullo vnereali conueniunt nisi in essentia: nec equiuoce patet nec analogice quia persone diuine non habent analogiam inter se: quia non minus primo dicitur principium de vno quam de alio.

¶ Quarto sic Si pater et filius sunt principium spiritus sancti aut vnum aut plura: non vnum quia sunt plura fundamenta et plura quadam: nec plura quia nec tres persone dicuntur nisi vnum principium creature: sicut nec dicuntur nisi vnus creator ergo etc.

¶ Contra est magister in litera et Augustinus quinto de trinitate ca. x viIn ista quaestione sic procedam.

¶ Primo distinguam inter principium: et causam et de principio.

¶ Secundo inquiram quomodo in diuinis est principium et causa / et respectu quorum

¶ Tertio an ratio principii ad intra et ad extra sit vniuoca in deo: et cum hoc an vnum principium ad intra dicatur vniuoce de deo patre cum filio respectu spi ritus sancti / et de patre respectu filii: et vnum principium ad extra vniuoce dicatur de tribus.

¶ Quar to vtrum pater et filius sint vnum principium spiritussancti / et an tres sint vnum principium creature.

¶ Ultimo ad rationes.

¶ Quantum ad primum dico quod principium distinguitur a causa sicut magis commine a minus communi. Nam omnis causa est principium non tamen econuerso. Causa ergo dicit principium alicuius essentialiter distincti ab eo qui dicitur effectus: etiam dicitur principiatum essentialiter distinctum a causUnde et bene dicitur causa est: ad cuius esse sequitur aliud. Principium vero non oportet essentialiter distingui a suo principiato: nec principiatum a suo principio vnde principiatum est: nisi cum hoc esset causati Principium autem dicitur vno modo quo est ratiprincipiandi actiue vel passiue. Alio modo de principio quod: primo modo potentia dicitur principium: quinto et nono metaphisice. Secundo modo fundamentum principians dicitur principium. dico quod in deo ponendi¬

¶ Hoc premisso est principium ad intraet quod et quo: principium quod producit aliud: puta aliud fundamentum et principium quo puta essentiam vel aliquid tale: non tamen principium passiuum / sicut nec potentiam passiuam: vel materiam seu quasi materiam Et in ista distinctione capitur principium pro principio quod communiter / et in diuinis sitiprincipium quod intra hoc est manifestum omni catholico / et apparet per Magistrum et per Augustinum. Et consequenter est ibiponere principium quo: quod non potest poni absque principio quod vt patet contradictione repugnante.

¶ Se cundo dico quod in diuinis non est principium causale vel quasi ad intra. In deo enim omnia sunt essentialiter idem. Et ideo in ipso nichil esticausatum.

¶ Tertio dico quod in deo est principium causale ad extra prin¬ cipium quod / quod est suprpositum causatum vel causans et quo / quod est essentia vel voluntas vel huiusmodi. Deus enim et creatura essentialiter distinguuntur sicut causa et effectus. Causa dico extrinseca est de respectu creature: non autem intrinseca quia non est componibilis. quantum ad primum quod ponitur

¶ De tertio ibi: quia principium quod de formali significato dicit respectum ad principiatum Et dico loquendo de principio quod per totum articulum istum est respectus rationis in diuinis et ad intra et ad extra. Quod est contra aliquos: qui dicunt quod ad intra dicat respectum realem. Non enim imaginor quod pater inquantum principium accipiendo formaliter principium referatur realiter ad filium: sed inquantum pater vel generans aliquod consequitur in patre aliqua relatio rationis que dicitur relatio principii ad principiatum secundum quod huiusmodi: sicut suo modo in patre et filio respectu spiritus sancti. II cet alii dicant multum probabiliter: pro tanto quod in deo patre conuenirent generatio et paternitas in idem. Paternitas autem in creaturis videtur relatio principii talis ad tale principiatum vt ad filium: et ipsa est reaspectus realis. Tamen non videtur simile de paternitate in creaturis et in deo: quia pater notas in creaturis sequitur actum principiandi: sicut etiam relatio principii debet ipsum sequi. Paternitas autem in diuinis est ipse actus principiandi: et ideo sequitur oppositum magis: quia sicut per actum productiuum principiandi non refertur principians ad principia tum in creaturis: sic nec principium quod est pater refertur per istum actum vt per formalem relationem principii vt principium est: licet tamen inquantum pater et suppositum est. Si sic dicatur potest dici quod ratio principii dicitur vniuoce in deo ad intra et ad extra: quia vtriusque ratio est relatio rationis: si tamen omnibus respectibus rationis sit vniuocum relatio rationis vel respectus rationis. Si autem nichil sit vniuocum pluribus respectibus rationis vel saltim istis: quia videretur extare in suo esse rationis quantum deus et creatura que terminant istos respectus: tunc non dicitur vniuoca in deo sed analogice: quia primo dicitur principium de principio ad intra: et secundario de principio ad extra. Si autem dicatur quod relatio principii in deo est realis: tunc non videtur posse dici vniuoce principium ad intra et extra: sicut nec enti rationis et entireali est aliquid vniuocum: quia illud secundum se et set indifferens ad ens reale / et ad ens rationis quod est inintelligibile. Et ideo dicendum est quod analogice diceretur principium isto modo: quia primo de principio ad intra: secundo de principio ad extra. Dico enim quod in deo est multo verius ratio principii ad intra quam ad extra: sicut principium ad intra est multo per fectior et verior quam ad extra. Sed in deo fit ratio calse tantum ad extra.

¶ De secundo an scilicet principium dicatur vniuoce de patre et filio respectu spiritus sancti / et de patre respectu filii. Patet si relatio principii sit relatio rationis. Sicut probabiliter predictum est: et principium formaliter ipsam significet. Et talibus respectibus sit respectus rationis vniuocus quod vniuoce dicitur de eis sicut suo modo respectus rationis: vel intentio secunda differentie est vniuoca ad intentionem secundam differentie huius vel illius: licet se totis distinguantur et in nullo conueniant: sic respectus rationis principii ad respectum patris: et filii ad spi¬ ritum sanctum / et patris ad filium suo modo. Eodem modo dici potest de principio quod vniuoce conueniat tribus personis respectu creature / dato quod quelibet habeat suum respectum rationis ad creaturam productam: de quo tamen dubium est sed non eodem modo hoc. aliqui dicunt quod pater et fi¬

¶ De quario lius non possunt dici idem principium vel vnum spiritus sancti: quia idem refert sut positum patris et filii: quia pronomen relatiuum facit secundam noticiam fundamenti. Unde pro nomine pro prio ponitur secundum Priscianum. Et ideo dicendo / sicut pater et filius sunt idem scilicet significantur ex vi locutionis quod pater et filius sunt idem suppositum principians quod est falsum. Contra per eandem rationem ista esset falsa pater et filius sunt idem vel vnus deus / et tamen conceditur ab omnibus. Et ideo dico quod idem cum sit adiectiuum ponit rem suam vel dicit secundum exigentiam sui substantiui / et significat ista pater et filius sunt vnus idem deus quia habent eandem deitatem. Similiter dico in proposito quod in ista pater et filius sunt idem principium vel vnum significat quod habeant eandem vim vel eandem potentiam spirandi / et vnum actum spirandi / quod est verum et potest concedi licet nosunt idem suppositum. Eodem modo concedi potest de principio respectu creature quod pater et filius et spiritus sanctus sunt vnum principium creature. Et istas concedit Augustinus. Et hec de quarto articso.

¶ Ad primum principale dico quod in diuinis non ponitur principium durandi quod dicit nouitatem essendi: sicut nec ponitur ibi finis duram di. Sed tamen ponitur principium producendi ibi et ad intra et ad extra / et notionaliter ad notio naliter ad intra quantum ad principium quo: quia conuenit tantum patri et filio / et essentialiter ad extra quia est conmune tribus. Aliter dici potest quod principium et finis non dicuntur correlatiue: sed magis principium et principiatum: sicut finis et finitum: et dato quod relatiue dicerentur non oportet vtrumque simul esse in eodem. Ali ter etiam dici potest quod in deo non est finis ad intram nec sequitur ex hoc quin sit principium ibi ad intra: quia principio ad intra noncorrespondet finis: sed in ipso est finis ad extra / et correspondet principio ad extra Iuxta hoc. Ego sum alpha et o principium et finis.

¶ Ad secundum dico quod principium in deo est ab in tra licet nichil sit independens nec etiam receptum ab alio. Non enim omne principiatum est dependens sed solum principiatum quod est causatum. Et etiam ibiprincipium ad extra. Tu dicis nichil conuenit cum deo ad extra nisi respectus rationis: dico quod nichil conuenit deo ad extra relatiue nisirespectus rationis sicut dicetur in sequenti questione: sed bene aliquid quod est in deo ex natura rei dicitur sibi conuenit re ad extra non sicut respectus: sed sicut fundamen tum talis respectus et denominatum a tali respectuPrincipium ergo potest accipi vel quantum ad respectum quem importat formaliter et principaliter: et sic in deo non dicit nisi respectum rationis ad creaturam. Alio modo potest accipi pro fundamento vel denominato per talem respectum / et illud dicitur principium et est aliquid in deo ex natura rei puta principium quo vel suppositum quod est principium quod

¶ Ad tertium patet ex predictis quomodo principium dicitur in diuinis vniuoce vel analogice / nearguitur aliquid contra predicta in isto argumento

¶ Ad quartum patet quomodo pater et filius licet non sint vnum suppositum sunt tamen vnum principium spiritus sancti / et pater et filius et spiritus sanctus vnum principium creature.