¶ Uidetur quod sic per August. contra donatistas lib I cap. v. redire dimissa pecucata vbi fraterna charitas non est: apertissime dominus in euangelio in illo seruo docet a quo vniuersum debitum dimissum repetit. quia ille cum seruo suo debitum nollet dimittere. Mathei. x viiis Et in hac auctoritate christi fundantur omnia dicta sanctorum vel doctorum dicentium peccata redire. quorum auctoritates magister ponit in litera.

¶ Secundo sic. ille qui cadit a vera penitentia: et recidiuat grauius peccat quam ille qui primo peccato peccat cadens a sua innocentia. quanto enim pctotor adicit ad peccandum post plura sibi dimissa: tanto est magis ingratus. quia quanto plura sibi dimittuntur tanto magis debet diligere: et tanto plus deo tenetur. iuxta dictum symonis Luce quinto. estimo quod ille eum plus diligit: cui plus donauit. et fuit approbatum a christo dicente symoni: recte iudicasti i sed hoc non esset: nisi peccata precedentia redirent. non enim vnum peccatum sequens videretur sic esse graue. ergo etc.

¶ Tertio sic. ponatur quod aliquis sit contritus modo de pctato suo et per consequens peccatum sit sibi dimissum. postea nolit confiteri de illo sed contemnat. Tunc quero de illo pctoto aut redit idem quod prius: et habeo propositum aut non redit: et sic deletum est omnino sine duabus partibus penitentie. scilicet confessione et satiffactione: quod non videtur conueniens.

¶ Quarto sic. recedente forma a materia vel subiecto redit eadem prinatio: que prius inerat subiecto ante aduentum forme. patet. quia est eiusdem subiecti et respectu eiusdem forme igitur recedente gratia in recidiuante: reuer titur eadem priuatio gratie: que prius inerat antepenitentiam et per consequens idem peccatum quod est vel priuatio gratie vel concomitantur eam. dicitur quod non iudicabit dominus bis

¶ Contra in idipsum: sed bis iudicaret pro eodem peccato: si rediret. ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo inquiram vtrum absolute loquendo sit possibile quacunque virtute: quod redeat idem peccatum numero quod prius.

¶ Secundo inquiram vtrum sit hoc impossibile secundum potentiam dei ordinatam: et vtrum aliquando redeat defacto: et per quem modum.

¶ Tertio quia tangitur in quodam argumento: inquiram: vtrum grauius peccet cadens a vera penitentia perrecidiuum: quam cadens ab innocentia per primum peccatum.

¶ Ultimo ad rationes.

¶ Quantum ad primum articulum dicitur ab aliquibus quod impossibiie est qua cunque virtute peccatum redire idem numero: quod prius.

¶ Ad hoc adducuntur alique rationes Prima est ista. illud quod est nihil vel in nihilum reductum non potest redire idem numero per quamcumque potentiam. sed peccatum est nihil vel in nihilum reductum: postquam transiit: vt videtur. ergo etc. Maior probatur. quia nulla potentia se extendit super nihil.

¶ Secunda ratioillud quod transiit in esse successiuo et non permanen ti: non potest idem numero reparari. si enim ens suent cessiuum vt motus vel tempus et huiusmodi potest repara ri: sequitur quod partes talis entis possint esse simul. sequitur similiter: quod instans possit reparari et per consequens quod contradictoria possint verificari pro eo dem instanti. quia vnum contradictorium pro instanti posito prima vice. et aliud pro instanti posito secunda vicetm quod est contradictio. sed peccatum transiuit in esse successiuo quia non est actus substractus nature permanentis. ergo etc.

¶ Tertia ratio. non plus potest redire pectantum commissionis quam obmissionis. sed peccatum obmissionis non potest redire. quia est mera priuatio. et non dicit aliquid positiuum pro actu substracto: sed nihil tale videtur esse in potentia alicuius. ergo etc.

¶ Quarta ratio. pectantum non potest redire idem numero nisi virtute diuina. quia natura non potest reparare aliquid idem numero. sed virtute diuina immediate non potest redire idem numero. quia deus peccare non potest: nec omittendo nec committendo. Et confirmatur. quia secundum Augusti. lxxxiii. q. deo auctore nullus fit deteriorisaltem quantum ad culpam. ergo etc. est de hoc quod peccatum po¬

¶ Alia opinio test idem numero redire eo modo accipiendo ipsum: quo intelligitur manere post actum peccati ante penitentiam. Intelligitur autem manere non in se sed quantum ad obligationem peccatoris ad penam eternam debitam pro pcto: sicut superius: per eos dicebatur. Et quantum ad talem obligationem in penam potest peccatum redire et idem numero post penitentiam in recidiuante: vel etiam imnon recidiuante quod prius fuit. quia eadem obligatio que prius et ad eandem numero penam ad quam et prius.

¶ Hoc probat primo sic. deus potest obligare istum pro instanti. b eadem obligatione et ad eandem penam ad quam potest ipsum obligare pro instanti .a. priori. quia hoc nullam implicat contradictionem. et per consequens sic potest obligari iste. sed ex hoc sequitur eandem obligationem que fuit in isto vel circa istum pro tempore vel instanti a ante penitentiam posse reparari vel redire pro instanti vel tempore .b. post penitentiam in recidiuante.

¶ Secundo sic. et concludit de non recidiuante. siue prius peniteat siue non. Si iste non peniteat de peccato suo deus potest continuare eandem obligationem ad eandem penam pro instantibus vel temporibus. a .b. c. quibus manet iste continue in peccato. igitur cum actus voluntatis diuine obligantis istum in nullo dependeat a peccato vel penitentia istius: nec ab aliquo extrinseco: videtur quod siue iste peniteat siue non: siue recidiuet siue non: deus potest eandem numero obligationem facere pro diuersis instantibus vel temporibus non continuatis pro a scilicet et pro. c. Nam instans vel tempus inter medium vel instans non est in hoc necessarium: eo quod nihil est huius voliti.

¶ Tertio declaratur hoc. quia quod potest voluntas humana et iuste potest: multofortius voluntas diuina. sed voluntas humana pontobligare aliquem ad eandem penam debitam alicui pcto et eadem obligatione vel volitione: qua pro prima vice: eade obligatione pro secunda vice sub conditione saltem: puta si recidiuet. Et ponitur exemplum. xii. q. II. episco pus. vbi dicitur: quod seruus manumissus propter ingratitudinem iterum pene teruitutis iuste subditur. Et videretur quod eidem pene numero vel si saltem in proposito plus potest deus quod eidem pene numero potest obligare: vt videtur. quare etc. ad presentem arti¬

¶ Sed quantum. culum videtur mihidicendum primo: quod non solum de potentia dei absoluta potest idem numero peccatum redire modo predicto quantum ad obligationem eandem ad eandem penam pro diuersis instantibus vel tpeoribus possibilem conueni re eidem subiecto vel pctonri a diuina voluntate obligante ipsum sicut dicit secunda opinio: sed dico quod absolute loquendo possibile est etiam virtute creature redire idem peccatum numero in seipso et eundem actum deformem eadem deformitate numero: qua prius. nam sicut virtus creata potuit primo talem actum causare ita et secundo iterum potest. Nec apparet ratio quarenon. sicut dicam infra in tractatu de resurrectione

¶ Secundo dico. quod virtute diuina immediate non cooperante virtute creata ad talem actum deformen carenti rectitudine morali posset reparari talis actus. sed tunc non esset culpabilis habenti: nec imputaretur sibi ad penam: licet peccatum esset et actus defectuosus. quia ad illum actum se haberet pure passiue: nec esset in potestate eius. plus enim dicit culpa quam peccatum: sicut in secundo dicebatur. Similiter etiam non esset deo cul pabilis. nec deus ex hoc posset dici pctor vel iniustus. quia non tenetur facere circa creaturam suam nisi qui placet sibi.

¶ Tertio de peccato omissionis dico: g eodem modo sicut potuit primo inesse pctonri et a voluntate: non quidem cooperante sed omittente operari. quia tale peccatum non consistit in actu sed magis in priuatione actus debiti: que quidem dicitur esse ippotestate voluntatis non effectiua sed defectiua: vel pro tanto pro libito voluntatis talis priuatio potest non inesse: si eliciat actum oppositum: qui est in sua potestate. vel inesse: si non eliciat actum illum: quando de bet elicere. Et non video quare per agens aturale nopossit redire aliqua eadem priuatio: sicut aliquid idem positiuum: licet de facto non redeat.

¶ Quarto dico quantum ad deum quod virtute diuina posset redire talis uegatio actus debiti eadem numero sicut etiam virtute creata. et sic rediret idem pectantum omissionis sed non esset culpa: nec voluntati create cui inesset talis priuatio non a seipsa: sed a deo priuante actum. nec ipsi deo qui super hoc culpari non posset. quia nullum actu tenetur facere in creatura sua nisi placeat sibi: sicut nec aliquam circunstantiam rectam sicut superius dice batur de pctato commissionis.

¶ Ultimo dico contra secundam opinionem: quod licet sua conclusio sit ver a: tamen ex illa obligatione manente post actum peccati non dicitur quis peccator: nec debet illa obligatio dici peccatum: sicut superius dicebatur. Et de prima opinio ne dico quod est simpliciter falsa ergo ipsius dico ad priAd rationes man quod actus peccat quando cessat esse desinit esse: non adnihilatur: sed redigiin potentiam subiecti: sicut quando producitur vel fit non creatura voluntate vel potentia eliciente. et ita minor est falsa. Siliter maior est falsa. dico enim quod adnihilati simpliciter et omnino virtute diuina saltem potest rediro idem numero: sicut dicetur infra de resurrectione: cum ditis quod super nihil: non est potentia. dico quod de nihilo potest aliquid fieri vel post nihil et eodem modo reparari: nec video quare non.

¶ Ad secundum dico quod entia successiua ita sunt reparabilia et possunt redire eadem: sicut entia permanentia. Nec oportet quod partes eorum simul sint manente vnitate entium talium: sicut enim primo fiunt sic quod partes eorum non sunt simul: sed sibi inuicem sud cedunt ita secundo possunt sic reparati. Et similitede instanti dico quod potest reparari virtute diuina et si militer virtute creata posset: sicut et motus et tempus. Nec sequitur aliqua contradiciio. quia licet posset contradictoria verificari pro eodem instanti: non tamen semelexistente sed bis: et hoc non est contradictio: licet contradictio esset quod pro eodem instanti existente semel. Ad minorem dico quod non quilibet actus peccati successiuus est: sed actus sunt aliqui permanentes et euiterni potentes coexistere siue tempore siue instanti tperis: cuiusmodi sunt omnes actus peccati: qui sunt operacnes elicite alicuius potentie appetitiue vel cognitiue. que dicuntur operationes immanentes: vt videre intelligere vel velle et huiusmodi.

¶ Ad tertium de pctoomissionis dico: quod non est in potestate effectiua alicuius tamquam aliquid positiuum: sed in potestate defecti ua vel non effectiua: sicut etiam anihilare est in potestate dei.

¶ Ad quarium dico: quod non solum virtute diuina posset omne peccatum vel aliquod saltem redire idem numero sed etiam virtute creata: si permitteret deus. Uando dicis: quod non virtute diuina. quia deo agente non fit aliquis deterior. Dico: quod deo agente immediate saltem non fit defacto aliquis deterior deterioritate peccati vel culpe. licet bene deterioritate pene. Sed dico: quia absolute loquendo deo sic agente immediate aliquem actum non recte circunstantionatum vel etiam. non agente sed priuante aliquem actum: qui debe ret inesse: aliquis posset fieri deterior deterioritate peccati. sed illud peccatum non haberet rationem culpe: sicut dictum est supra. Hec de primo articulo principali¬

¶ Quantum ad secundum artculum dico breuiter: quod peccata prius dimissa defacto non redeunt eadem numero nec quantum ad culpam pro eis debitam. secundum illud. Non iudicabit dominus bis in idipsum. Et similiter probatur per illud de penitentia dist. iiii. diuina clementia dimissa pctam in vltinem ultra redire non patitur.

¶ Sic igitur dico: quod defactonon redeunt quantumcunque pector recidiuet nec in seipsis nec quantum ad obligationem ad penam. dicitur tamen quod aliqualiter redeunt. quia peccatum sequens grauius est in recidi uante: et grauius offendit ceteris paribus et quantum ad aliquam causam maioris grauitatis. Tum quia iste cuius fuit remissum mortale pectantum a deo recipit beneficium magis indebitum: quam si non peccasset. quod quidenbeneficium fuit remissio peccati sui et per consequens deo magis tenetur secundum legen gratitudinis ex hoc precipue si gratia in remissione percepta non est minor: quam illius qui non peccauit. et dato quod minor quia tamen magis indebita: adhuc magis videretur teneri: et per consequens postea offendens eum per recidiuum quantum ad hoc grauius peccat secundum ingratitudinem et magis est ingratus. Tum quia quanto aliquis pluribus obligationibus tenetur ad no peccandum: tanto grauius peccat ceteris paribus. penitens autem pluribus obligationibus tenetur ad non peccandum quam alius. quia ad hoc tenetur et ex lege communi diuini precepti: et ex lege promissionis vel propositi. quia promisit vel proposuit ad honorem dei amplius non peccare quando penituit. alioquin non valuisset sua pnima: nisi hoc proposuisset saltem in habitu. ergo iste penitens postea recidiuans grauius peccat. Et ita pctam precedentia eadem reuertuntur aliquo modo. contra ista: primo quia inno¬

¶ Si dicatur cens prima vice peccando grauius peccat quam penitens recidiuans: eo quod maius est beneficium dei conseruari in innocentia quam resurgere in penitentia.

¶ Secundo quia si aliquis pluries recidiuat quanto pluries: tanto grauius peccat secundum predictum modum dicendi. Et ita si decies vel centies recidiuat: peccatum decimum vel centesimum est grauius decies vel centies quam primum.

¶ Tertio quia innocens peccando prima vice posset peccare ex maiori conatum voluntatis consimili pcto: quam recidiuans aliquando peccaret decima vel centesima vice. et per consequens grauius.

¶ Quartoquia recidiuum sic aggrauat et specialiter ratione ingrati tudinis videtur circumstantia necessario confitenda et totiens quotiens. hoc autem videtur inconueniens. ergo etc.

¶ Respondetur ad primum: sicut dicetur in sequenti artigrauius simpliciter peccat cadens ab innocentia quam cadens a penitentia per recidiuum. et maior est ingratitudo in primo quam in secundo. quia maius est beneficium conseruari in innocentia quam resurgere in penitentia. verum est tamen quod quantum ad aliqua grauius peccat recidiuans peccando et cadendo a penitentia: quam primo cadens ab innocentia quia beneficium videtur sibi magis indebitum: quod percipit in remissione quam innocenti quod conseruetur in sua gratia. quia innocens non est inimicus sicut octonr. et similiter etiam pro alia causa supradicta. licet ergo simpliciter pensando ex quantitate beneficii maius sit primum pctantum quam recidiuum i tamen aliquo modo ex causis predictis maius est secundum quam primum.

¶ Ad secundum potest concedi quantum ad predicta quanto pluries aliquis recidiuat: tato grauius peccat: licet non oporteat quod simpliciter quantum ad omnia.

¶ Ad tertium per idem.

¶ Ad quartum potest dici quod cum in recidiuando peccans communiter non cogitet de ista gratitudine seruanda: nec querat nisi voluptatem peccando: ita quod non habet specialem contemptum dei in recidiuando: videretur quod non esset: talis circunstantia recidiui necessario confitendi: sic in speciali. vel in particulari: sed sufficeret dicere alias peccaui tali pctatio semel vel pluries: et de recidiuoconfiteor. alioquin videtur nimis durum: si totiens quo tiens et in particulari oporteat confiteri. nec requiritur propter ingratitudinem. quia in omni pctto mortali est ingratitudo annexa quo quomodo etiam in primo peccato. hec de secundo articulo principalio

¶ Quantum ad tertium articulum dico: quod simpliciter et ceteris paribus grauius peccati: et maiori ingratitudine est ingratus: qui cadit ab inpocentia: quam qui a penitentia. quia simpliciter maius ba ficium dei est conseruari in innocentia: quam prius caderer: ta et postea resurgere in penitentia. vnde et conseruari in innocentia excellentibus personis est concessum: vt virgini gloriose. Et si qui alii sint inuenti. et gloria specialis est in electis non cecidisse: nec vnquam inimicum dei per culpam actualem fuisse. licet bene in casu et aliunde possit excellere ille: qui cecidit illum: qui fuit preseruatus in sua iunocentia. Ad argumentum vero quod est contra hoc: inferius respondebitur.

¶ Ad primum principale argumentum de Augustino et illa parabola christi dieo: quod non intendunt redire eadem peccata nec quo ad culpam: nec quo ad penam in eis debitam: sed hoc solum intendunt: quod recidiuans pro pctato recidiui ita punietur eternaliter pena gehenne: sicut si haberet pctam priora: non tamen sic intensiue et ab eo exigetur vniuersum extensiue secundum durationem. quia pena eterna damnationis et carceris pu¬ nietur. Et similiter loquendo de pena damni factus est omium reus peccans in vno. Et similiter pena aggrauatur sicut et culpa propter ingratitudinem de remissione preteritorum.

¶ Ad secundum dico: quod recidiuans quantum ad aliquid grauius peccat. non quia preterita patestam redeant: sed modo predicto.

¶ Ad tertium dico: quod quantum est ex donatione vel condonatione ille plus tenetur diligere: cui plus dominus donauit cui plura remisit. Non quia maius sit resurgere per condonationem: quam conseruare in nocentiam: sed econuerso. Et ideo dico: quod in eo cui nichil condonatur: sed in sua innocentia conseruatur maiorroio est dilectionis. quia et hoc est specialis beneficium acceptum quam resurgere per condonationem. comparando igitur condemnationem. plurium ad condonationem paucorum quantum est ex condonatione ipsa plurium: plus tenetur condonanti: cui plura sunt dimissa vel condonatased ex alia parte simpliciter loquendo plus tenetur: qui conseruatur in innocentia: cui nihil condonatur. et similiter donatur non ex condonatione paucorum. sed ex praeserua tione a pluribus pctins quam etiam habet dono praeseruantis. vnd simpliciter semper tenetur plus diligere cui vel nulla communidonantur. quia in innocentia conseruatur. vel cui pauciora condonantur. quia a pluribus praeseruatur. Non est ergo verum nec veraciter probatum: quod simpliciter grauius sit pctantum caderea pentintia per recidiuum quam ab innocentia. Si dicas quod tunc magis deberet confiteri de ingratitudine cadens ab innocentia per primum pctantum: quam cadens ab innocentia perrecidiuum. quia maius est benficium innocentie quam pnime. et ita maior ingratitudo illa quam ista. Dico quod forte neutram ingratitudinem in speciali tenetur confiteri. si tamen aliquandifficile videtur: quare non primam sicut secundam: nisi pro tanto. quia licet secunda sit minor secundum se accepta: tamen quia connumeratur prime: et cadere a penitentia est cadere ab innocentia restituta: ideo magis videretur confitenda quam prima. ideo etc.

¶ Ad quartum argumentum de priuatione dico quod libet possit reuerti eadem priuatio siue per naturam: siue per virtutem diuinam: et similiter idem pctantum numero: non tamen de facto reuertitur eadem priuatio numero: licet similis: sicut nec eadem forma numero virtu te nature. quando dicis quod immo. quia eiusdem subiecti et forme. Dicitur quod non sufficit. quia eiusdem forme numero in eodem subiecto possunt esse multe negationes numero vel priuationes succedentes sibi inuicem. Ad minorem dicendum quod pctantum non est formaliter priuatio gratie. Si autem concomitetur non sequitur quod debeat esse vnum: sicut gratia ipsa: cuius priuatio concomitatur ipsum. Et declaratur quod prius dicebatur ad vnitatem negationis vel priuationis non sufficere vnitatem affirmationis vel habitus. quia non sortes quod est negatio vnius affirmationis potest multiplicari siue inmultis substantiis: siue in eodem subiecto multis substantiis patet. de eodem subiecto etiam patet secundum diuersitatem illius subiecti si negationes sint simul: sicut quamtitas platonis est non sortes. et similiter albedo eius et substantia. sed secundum idem etiam est possibile negationes eiusdem multiplicari in eodem subiecto. et hoc si sint succedentes et interruptio quedam sicut de habitu et de sanitate dicitur quinto phisicorum.

¶ Hec de sacramento penitentie dicta sufficiant. Multa enim alia possent dici que modo pertranseo et gratia breuitatis Et quia satis faciliter et seriose magis possunt in scriptis communibus inueniri: et ibidem requirantur.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1