Quaestio 2

¶ Distinctionis Undecime. Questio Secunda.

SEcundo quero: vtrum quod libet positiuum virtute diuina possit conuerti inaliud vel econuerso:

¶ Uidetur quod sic. Et primo quod creatura in deum illud potest conuerti in ailud quantumcumque immutabile est cuius conuersio nullam arguit mutabilitatem in illo in quod conuertitur: sed in termino ad quem transsubstantiationis nul lam arguit mutaitonem transsubstantiatio ipsa sicut dictum est supra. ergo creatura in deum potest conuerti vel transsubstantiari.

¶ Secundo videtur quod potest deus conuerti in creaturam. Non est magis impossibile deum fieri creaturam quam esse creaturam. sed possibile est deum esse creaturam. quia deum esse hominem. patet de verbo quod est homo. ergo et fieri creaturam scili(e ed hoc est conuerti vel transsubstantiari imcreaturam. ergo etc.

¶ Tertio quod omnis creatura in creaturam et econuerso. illud quod secundum suum esse vel non esse est totaliter in potestate alicuius agentis potest conuerti imaliud: cuius rem similiter est in patante illius agentis et econuerso: et ab illo agente sed esse et non esse cuiuslibet creature est totaliter in potestate dei agentis. ergo que libet ab ipso potest conuerti in aliam. et econuerso. si quodlibet possum conuerti in quodlibet:

¶ Contra omnia poastest esse vnum: quia omnia pontest conuerti in vnum. sed impossibile est omnia esse vnum I phisico. ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo inquiram vtrum creatura quacumque possit conuertiin deum vel econuerso.

¶ Secundo vtrum omnis creatura corporalis possit conuerti in spiritualem et econuerso.

¶ Tertio vtrum creatura spiritualis in spiritualem et econuerso.

¶ Quarto vtrum ois creatura corparalis possit conuerti in corparalem et econuerso

¶ Ultimo ad rationes principales premittendum:

¶ Quantum ad primum est quod querso dicit aliquid communius quam transsubstantiatio. quia transsubstantiatio est conuersio substantie in substantiam: sicut dictum est supra: sed conuersio est communius. quia est transitio totalis cuiuscumque alterius a substantia vel in quicumque aliud a subsatiaet etiam substantie in substantiam. Ad ista enim omnia se extendit.

¶ Hoc praemisso quantum ad istum ergo articulum videre tur alicui et probabilitur quod creatura aliqua siue corparalis siue spiritualis possit in deum vel diuinam substantiam conuerti.¬

¶ Primo sic. Non repugnat diuine nature aliquanactionem terminare quae non ponit: nec arguit mutationem in ipsa. quia stante diuina immutabilitate: stat et natura eius. sed transsubantio in termino ad quem nullam arguit mutationem. quia nec accidentalem: patet. nec substantialem: sicut dictum est supra. potest enim substantialiter preesse terminus ad quem. ergo etc.

¶ Secundo sic. illud non est impossibi¬ le quod non implicat contradictionem. sed creaturan in deum conuerti non implicat contradictionem sicut nec implicat contradictionem creaturam esse deum: prta hominem esse deum. ergo etc.

¶ Tertio sic. non plus repugnat deo terminare conuersionem vt terminus ad quem: quam terminare aliquam actionem realem: sed deo non repugnat terminare aliquam actionem realem siue immanentem: vt intelligere vel velle creatum: que terminantur ad obiectum diuinum: siue etiam transeuntem vt incarnationem quia verbum vere est incarnatum et terminat actionem incarnationis: vt videtur ergo etc.

¶ Quarto sic. Termino transsubstantiationis accidit quod sit aliquid nouum sicut dictum est supra. nam transsubstantiatio potest esse in preexit stens: sed nulla creatura potest esse nisi noua. igitur terminus transsubstantiationis potest esse aliquid increatum quod est deus. Minor patet. quia creatura non potest esse ab eterno.

¶ Ex hoc videtur etiam consequenter quod deus possit conuerti in creaturam. non enim deo magis repugnat conuerti in creaturam quam creature in deum. equalis enim distantia et proportio vel improportio est vtrobique: sed creature non repugnat conuerti in deum. igitur nec econuerso2 articulum Sed quantum ad istui i dico breuter primo quod repugnat et impossibile est quancunqui ceraturam conuerti in deum: et deum conuerti in aliquam creaturam. Primo probo quod repugnat deo conuertiin creaturam. secundo aliud.

¶ Pro primo arguitur si deus est simpliciter necesse esse: sicut dictum est in pri mo. sed simpliciter necesse esse repugnat conuerti in aliud. quia sibi repugnat non esse. Illud autem quod conuertitur per conuersionem oportet non esse. ergo etc.

¶ Secundo sic. dictum est supra quod transsubstantiatio vel conuersio vnius entis in aliud possibilis est solum virtute diuina. Tunc arguo. Impossibile est conuertens aliquid in aliud conuersione eadem conuerti in illud. Tunc enim seipsum in illud conuerteret: et ita seipsum destrueret et per se corrumperret. sed solus deus potest aliquid in aliud conuertere: et conuertit. ergo impossibile est quod tali conuersione in aliud couertatur.

¶ Tertio sic. Illud quod potest in aliud conuerti totaliter quantum ad esse vel non esse: subest potestati et virtuti conuertentis: vt dictum est supra. sed diuinum esse non subest virtuti vel potentie diuine. Est enim idem quod esse suum virtus sua ergo etc.

¶ Quarto sic. Illud quod est aliquid infinitum et alteri simpliciter improportionatum et necessario inproportinatum: non potest fieri illud finitum vt vi detur. sed deus respectu creature cuiuscumque est huiusmodi ergo etc.

¶ Secundo dico quod nec creatura que cunque potest conuerti in diuinitatem vel in deum. Hoc probo primo sic. necesse esse simpliciter immutabile non potest esse primo terminus alicuius mutationis vel quasi mutationis realis: nec possibile est hoc esse. quia necesse esse semper necessario est necesse esse sed omne illud in quod potest aliud conuerti vel transsubstantiari: est possibile esse: et terminus mutationis esse potest vel quasi mutationis realis. quia et liecet conuersio non sit proprie mutatio: tamen est quasi mutatiorealis eadem cum aliquo possibili esse cum termino scilicet ad quem et in quem aliud conuertatur. quia sicut conuersio est possibile esse: non autem deus vel necesse esse: ita terminus ad quem conuersionis cum quo conuersio est eadem: est possibile esse. et ita non est deus. ergo etc.

¶ Secundo sic. impossibile est agens et per se terminum realem alicuius mulationis vel quasi mutationis esse idem. patet de creatione vel de quacumque alia mutatione vel quasi mutatione. Impossibile et enim quod aliquid creet vel generet vel producat seipsm: vel per mutationem quamcunque vel motum. sed deus est agens cuiuslibet conuersionis vel mutationis seu quasmutationis. igitur impossibile est in ipsum esse terminum ad quem talis conuersionis. et ita nihil potest conuerti in ipsum.

¶ Tertio sic. Non minus esse termini ad quem est in potestate conuertentis quam esse vel non esse termini a quo. sed in potentia dei non est suum esse: nec est in obedientiali potentia respectu suiipsius. igitur non potest esse terminus conuersionis: ita quod in ipsum nihil potest conuerti.

¶ Quarto sic. qua ratione vnum potest conuerti in aliud eadem rationeeconuerso. sed deus non potest in creaturam conuertivt videtur et probatum est prius. igitur nec econuerso.

¶ Ultimo quia finitum possibile improporionatum necessario ad aliud improportionatum necessesse non potest fieri illud nec conuerti in illud: sed creatura sic se habet respectu dei. ergo etc. Sic igitur dico breuiter quod nulla creatura potest in deum conuerti nec econuerso. aliorum dico quod licet conuer¬

¶ Ad primum so non arguat in suo termino ad quem mutationem actualem: tamen arguit possibilitatem mutationis vel quasi mutationis que simpliciter repugnat deo: et potentialitatem et excludit ab ipso necessitatem essendi: sicut ostensum est supra et ideo deus non potest esse terminus a quo vel ad quem conuersionis. vt patet.

¶ Ad secundum dico quod repugnat et implicat contradictionem fieri deum per couuersionem totalem alicuius in ipsum vel econuerso sicut implicat contradictionem aliquid esse necesse et possibile esse. Tu dicis non repugnat reaturam esse deum. dico quod creaturam esse deum: si tamen hoc concedatur potest dupliciter intelligi. vno modo per vnionem creature ad deum: et per communicationem ydiomatum. Et sic saltem secundum vnum modum ponendi possibile est deum esse creaturam vel econuerso. et dico secundum vnum modum dicendi. quia secundum aliquos ista est falsa christus est cratura. secundum alios est vera: sicut dictum est in tertio. Alio modo potest intelligi per identitatem: sic quod nihil sit ibi nisi deus: et eomodo quo dicimus creaturam posse fieri craturam aliam per conuersionem. et isto modo est impossibile. Si enim non est ibi dare nisi deum. creatura non est deus. quia creatura non est. Et similiter non fit deus. sicut probatum est supra. quare etc.

¶ Ad tertium dico quod deo repugnat terminare quancunque actionem transeutem diuinam ad extra. cuiusmodi est omnis transsubstantiatio vel conuersio. non sic de actione immanente siue sua siue creature. Quando dicis quod verbum terminat actionem incarnationis: dico quod non: sed magis natura humanain qua causatur respectus vnionis ad verbum. que quidem vnio vel relatio fundatur et causatur a deo in natura humana assumpta. Et ita verbum licet terminet relationem vnionis: non tamen actionem illam transeuntem causatiuam vnionis ideo etc.

¶ Ad quan tum dico quod termino transsubstantiationis accidit quod sit nouum non simpliciter: sicut dicerent aliqui: sed pro tanto: quia licet aliquando fuerit de nouo: tamen potest preexistere transsubstantiationi vel conuersioni: non tum potest esse aliquid quod de nouo non inceperit ese. et ita non potest esse deus: sicut potest esse deus retens vel nouus. Ita dicerent illi qui ponerent aliquam substantiam creatam non posse esse ab eterno et nec nisi nouam. Aliter videtur mihi posse dici quod accidit termino transsubstantiationis ad quem esse nouum. E dico quod potest esse aliquid ab eterno productum: sed dico quod aliquid eternum non solum est deus: sed creatura potuit esse ab eterno sicut dixi in secundo. quare etc Similiter dico de termino a quo: quod potest esse vel potuit aliqua creatura producta ab eterno. et ita tanconuersum quam terminus ad quem conuersionis virumque potuit esse eternum: lecet conuersio ipsa vel transsubstantiatio non potuerit esse eterna vel conuersio: sicut nec non esse conuersi sequens suum esse secundum duratio tionem.

¶ Ex his patet ad illud quod additur scilicet quod deus in creaturam non potest conuerti. hec de primo articulo principali¬

¶ Quantum ad secundum articulum dicunt aliqui quod creatura spiritualis in corpora em conuerti non potest nec econuerso. hoc probant primo sic. Illorum quorum vnum non est in potentia ad aliud vnum non potest conuerti in aliud. sed creatura spirtualis non est in potentia ad corporalem nec econuersoquia non habent materiam communem que est potentia vnius ad aliud Est enim potentia passiua transmutandi vnum in aliud substantialiter. ergo etc.

¶ Secundo sic. Illa substantia que non potest sortiri conditiones alterius: non potest conuerti in aliam. sed creatura spiritualis non potest sortiri conditiones vel proprietates spieritualis nec econuerso: sicut angelus proprietates lapidis nec econuerso. ergo etc.

¶ Tertio quia ad ad hoc videtur expressa aucioritas August. vii. super genesim ad litteram: et Boecii de duabus naturis et vna persona christi: qui dicit quod nullo modo potest corpus conuerti in spiritum nec econuersonon obstantibus dico quod virtute

¶ Sed his diuina creatura corporalis potest conuerti in spiritualem et econuerso. Prima ratio est ad hoc quia illa quorum esse et non esse cuiuslibet sunt in plena obedientia respectu virtutis divine: vt dentur posse conuerti in inuicem: non obstante quod neutrihabeat materiam: nec habentem aliquid intrinsecum commune vtrique. sed creatura corporalis et spiritualis sunt huiusmodi: vt patet. ergo etc.

¶ Secundo sic. Non magis repugnat nec implicat contradictionem creaturam spiritualem conuerti in corporalem et econuerso. quam aliquam corporalem in aliam. quia est dare creaturas buas corporales que non habent aliquid communenec vniuocum nec intrinsecum: sicut substantiam corpoream et quantitatem. sed creatura vna spiritualis potest habere aliquid commune vniuocum saltem cum alia corporali: sicut pate. quia ambe possunt contineri in genere substantie. sed cprporalis in corporalem conuertipotesi: vt videtur. et infra probabitur ergo etc.

¶ Ter tio sic. Si creatura corporalis non posset conuerti increaturam spiritualem et econuerso. hoc videretur: quia vnum non est in potentia transmutabili ad aliud quia vnum non habet materiam: sed istud non impedit. quia conuerlio non est mutatio nec actus materie: sicut dictum est supra. vnde licet vna non posset conuerti in aliam per generationem nihil ad propositum. ergo etc

¶ Dico igitur quod vna creatura spiritualis valdebene virtute diuina potest conuerti in aliam: nisi ob. tet aliud quam spiritualitas et materialitas. nec im plicat hoc aliquam contradictionem. t rationem aliorum dico quod

¶ Ad primalee licet vnum non sit in potentia transmutabili ad aliud secundum aliquam mutationem proprie dictam que sit actus subiecti vel materie manentis sub vtroque termino: tamen vna potest conuertiin aliam: et possibilis est desinere esse in aliam in quampotest conuerti. nec ad hoc requiritur materia communis in vtroque.

¶ Ad secundum dico quod non oportet conuersum sortiri conditiones eius in quod conuertitur sicut nec manere. sed sufficit quod illud in quod conuertitur habeat proprias conditiones et aliud in ipsum conuertatur: sicut patet quod non oportet quod panis habeat conditiones corporis christi: licet possit conuerti in ipsum.

¶ Ad tertium dico quod Boetius et August. exponipossunt quod verum dicunt naturaliter loquendo: et per veram mutationem. conuersio autem non est mutatio vel ra vel proprie dicta: que requirit subiectum vel materiam comunem vtrique termino:

¶ Aliter respondet vnus doctor quod pro tanto dicitur esse impossibile: quia licet absolute sit possibile virtuti diuine: non tamen extot causis ex quot possibile est quod corpus conuertat in corpus. Nam quod corpus conuertatur vel possit conuerti in corpus habet: et quia habet materiam communem: et quia suum esse est in plena obedientia dei: vt deipso fiat quicquid non implicat contradictionem. Et lta ex duabus causis potest conuerti corpus in conpus. non sic autem in spiritum vel spiritus in corpus. quia prima causa non habet ibi locum. Non enim habent materiam communem. sed secunda causa tantum. Et ideo dicitur impossibile ex defectum prime cause: licet simpliciter sit possibile ex prima causa. Et reprobat primam so lutionem quod scilicet corpus non possit conuerti in spiritum naturaliter et per veram mutationem sicut corpus in corpus. quia nec etiam virtute naturali et per mutationem talem posset conuerti quodlibet corpus in aliud patet de corpore christi. Et ita potest dici quod corpus non potest conuerti in spiritum vel econuerso si prima solutio esset bona.

¶ Sed dico quod sua solutio non valet quantum mihi videtur. nam ex pluribus causis non habet corpus quod possit conuerti in corpus quam in spiriritum: loquendo de conuersione in proposito nostro que est totalis. Nam omne sic conuertibile siue habeat materiam siue non: ex hoc precite est conuertibile. quia est in plena obedientiali potentia: et suum esse vel non esse totale est totaliter in virtute primi agentis. Et hec est precisa causa non per hoc quod habet materiam pastem sui. Nam et ipsa materia conuertibilis in aliam materiam vel in formam ex prima causa: sicut patet ideo etc.

¶ Similiter etiam improbatio prime soutionis non valet. licet enim agens naturale non possit conuertere celum in aliud corpus per transemutationem naturalem siue in celo sit materia: siue non: de quo non curo modo: tamen multa alia corpora potest conuertere inuicem. vnde non sequitur si istud non potest conuertere: ergo nullum. E sufft cit ad solutionem quod corpus aliquod posset conuerti in aliud per mutationem. quia nullum corpus simpliciter sic potest conuerti in spiritum sicut patet. Preterea etiam dicere quod impossibile est conuerti spiritum in corpus simpliciter et absolute: quia hoc est non est possibile secundum vnum modum: est committtere fallatiam consequentis: ex quo est impossibile secundum alium. Et ita non videtur illa fuisse intentio Augustini et Boecii.

¶ Hec de secundo articulo principali istius que stionis in quo patuit quod creatura corporalis potest conuerti in spiritualem et econuerso. Et dico breuiter quod omnis creatura corporalis que potest esse inre et in effectu sine spirituali aliqua potest in illam conuerti. vel magis proprie loquendo creatura quecunque corporalis potest conuerti in illam spiritualem: que potest esse et poni in re sine illa creatura corporali: dum tamen neutra sit pars alterius. Econuersoetiam creatura quecunque spiritualis potest conueriin quamcunque corporalem: que potest poni in re et in effectu sine creatura spirituali. Et dico bene istud. nam sicut dictum est supra: oportet necessario quod illud quod conuertitur in aliud desinat esse et illud in quod conuertitur: oportet quod vel incipiat esse: vel preexistat et maneat in esse pro instanti saltem conuersionis. Si ergo est aliqua creatura spiritualis que potest non esse creatura corporali existente: non video quare non possit in illam conuerti. Sed si esset aliqua creatura spiritualis sine qua corporalis non potest esse: dico quod in illam non posset conuerti spirtualis creatura. Nam contradictio in hoc implici tur. scilicet quod creatura conuersa esset. quia sine ipsa non potest poni creatura corporalis in quam conuertitur secundum positionem. et tamen non esset. quia conuerteretur.

¶ Similiter etiam comparando creaturam corporalem ad spiritualem: dico quod omnis creatura corporalis sine qua potest esse et poni creatura spi ritualis: potest in illam conuerti. sed si esset aliqua creatura corporalis: sine qua non posset esse nec ponicreatura spiritualis: in illam non posset conuerti ratione predicta.

¶ Ad hoc possunt adduci exemplavnum est angelus. quilibet potest / esse in re et in effectu sine quacunque substantia corporali. patet. et econuerso: etiam saltem virtute diuina. Et dico quod vnum potest conuerti in aliud et econuerso. sed angelus mouendo celum habet aliquem respectum realem et spiritualem in seipso formaliter ad celum: vt ad corpus motum. Et planum est quod talis respecctus esse non potest in re sine creatura corporali qu est celum: sicut nec relatio sine termino. Similiter etiam econuerso celum habet aliquem respectum realem et corporalem. quia extensum per accidens extensione celi ad angelum mouentem. Motum enim refertur ad mouens: et mouens creatum ad ipsum motum et econuerso. et ille respectus non potest esse sine angelo: sicut nec respectus sine termino quacunque virtute. Et ideo dico quod nec celum potest conuerti in respectum angeli nec angelus in respectum celi¬

¶ Quantum ad tertium articulum haberent aliqui dicere sequendo viam suam positam in articulo precedenti quod deus nullam creaturam spiritualem posset in aliam conuertere. Nam vna non est in potentia ad aliam eo quod non habent materiam.

¶ Similiter etiam secundo. quia vnanon potest sortiri proprietates alterius precipue si differat ab ipsa secundum speciem. immo etiam nec secundum materiam. quia proprietates indiuidua les proprie sunt in quolibet indiuiduo.

¶ Similiter etiam tertio. quia magis videtur esse in potentia copus habens materiam ad spiritum vt conuertatur in ipsum quam angelus ad angelum. quia in neutro est aliqua potentia: sed corpus secundum eos non potest conuerti in spiritum ergo etc. non obstantibus: videtur mi¬

¶ Sed his chi dicendum sicut de precedenti articulo quod omnis creatura spiritualis absoluta potest conuerti in aliam absolutam et econuerso. hoc patet quia non implicat contradictionem aliquam vnam esse et poni in re et in effectu vel manere sine alia. et esse cuiuslibet talis est in plena obedientia respectu virtutis divine.

¶ Secundo dico quantum ad presentem articulum qui est de conuersione creature spiritualis in spiritualem quod non omne alb solutum spirituale potest conuerti in respectum spi ritualem. quia fundamentum respectus vel subiectum immediatum vel terminus respectus que dicunt aliqua absoluta: in illos respectus conuerti non possunt. Tunc enim sequeretur quod respectus posset manere sine subiecto.

¶ Tertio dico quod non omnis respectus spiritualis potest conuerti in alium respectum. quia non potest conuerti in respectum sibi mutuum quia tunc sequeretur vnum respectum mutuum esse sine alio quod est impossibile.

¶ Quarto dico quod omne absolutum quod non est subiectum vel fundamentum vel terminus alicuius respectus essentialiter distincti ab ipso vel respectus mutui sibi: potest conuerti in illum. quia nulla contradictio in hoc implicatur vel sequitur ad hoc. Et dico in respectum essentialiter distinctum. quia nihil potest conuerti inquid: quod est essentialiter idem sibi. Tunc enim simul posset esse et non esse. vnde nec genus potest conuertiin differentiam in ipsa specie: nec respectus vestigialis in substantiam: licet realiter distinguatur et non essentialiter. Tamen non oportuit illud addere. forte quia omne creatum absolutum videtur esse fundamentum vel subiectum alicuius respectus sibiconsubstantialis et essentialiter eiusdem vel saltem essentialiter idem cum fundamento talis respectus.

¶ Quinto dico quod omnis respectus potest conuerti imabsolutum quod non est essentialiter idem sibi: nec pertinet ad respectum sibi oppositum vel mutuum. patet. Omne em tale absolutum potest esse sine tali respectu etc. que ad hoc requiruntur.

¶ Sexto dico quod omnis respectus spiritualis potest conuerti in quemlibet alium respectum: cuius non est fundamentum vel terminus: vel qui non est sibi oppositus: sed tantum disparatus et essentialiter distinctus: nec idem essentialiter cum aliquo necessario ad ipsum: nec ad mutuum terminum vel oppositum sicut patere potest ex predictis. Et etiam ecouerso ille alius in ipsum: nisi presupponatur necessario ab illo.

¶ Sic igitur patet quid spirituale potest comuerti in aliud: et quid non. Sed eedem regule possent dari in articulo precedenti et sequenti secundum exigentiam materie et comparationem corporalis ad spirituale et econuerso sicut in precedenti articulo. vel corporalis ad corporale sicut in articulo sequenti. vnde non intendo eas ibidem replicare.

¶ Ad motiua aliorum dico quod non concludunt sicut patet ex articulo precedenti. Hec de tertio articulo principali.

¶ Quantum ad quartum artidicunt aliqui quod substantia corporalis potest conuerti insubstantiam sicut substantia panis virtute diuina potest conuerti in substantiam corporis christi per hunc modum. quia materia vt est quid: est omnino distincta. nec distingui tur vel mutatur vt sic. et ita agens attingens ipsam vt est quid attingit eam vt omnino indistinctam. Deus autem quia non agit per motum attingit eam vt est quid: non vt quanta et distincta. Quod autem deus agat non per motum: patet. quia non agit vt instrumentum motum ab alio sed est simpliciter primum agens. Agit ergo in materiam indistinctam omnino. et hinc est quod eandem formam numero potest reparare. quia de eadem materia indistincta ipsam reducere: vel in eandem inducere. Non enim agit per motum qui prohibet idem numero redire Et sicut potest hec facere: ita potest facere quod quecumque forma in quancunque materiam inducatur. Ad eandem autem formam numero sequitur eadem materia numero. et ita potest fa cere quod quecunque materia fiat quecumque materia. Et sic potest facere quod forma corperis christi ponatur in materia panis et per hoc illa materia fiet ista: et forma forma. et per hoc totum totum. et sic tetum potest conuerti et transsubstantiari in totum substantia corporalis in corporalem.

¶ Secundo dicitur quod non omnis creatura corporalis potest in aliam conuerti. Primo quia celum cum non sit transmutabile ad substantiam: non potest conuerti in substantiam alian Secundo quia quantitas non potest conuerti in quantitatem puta quantitas panis in quantitatem corporis christi. Nam sequeretur quod corpus christi esset in altari modo quantitatiuo et dimensiue: sicut per conuersionem substantie est ibi non dimensiue nec quantitatiue. Et cum sit in celo etiam localiter: sequeretur quod in pluribus locis esse localiter. hoc autem implicat contradictionem secundum ipsos. Tertio quia deus non potest conuertere aliquid absolutum in respectum quia tunc posset facere respectum sine fundamento vel termino absoluto quoc non est verum. Quarto quia non potest conuertere vnum respectum in aliud. quia tunc faceret vnam relationem vel vnum correlatiuum sine alio. quia relatio conuersadesineret esse vel ipsum relatiuum relatiuum autem verelatiuo in quod conuerteretur: esset. quare etc. Similiter possent arguere quod non posset deus conuerterequecunque duo accidentia inuicem. quia non habent materiam sibi intrinsecam. et vnum non est iransmutabile in aliud: nec inpotentia ad aliud. istam opinionem quantum ad illum

¶ Contra modum de possibilitate conuesionis substantie in substantiam: dico quod quasi omnia que ibi ponuntur sunt ficta et falsa. Et ideo contra primum quod accipit quod materia vt est quid et substantia: et omnino indistincta: quero quomodo intelligit hoc. Aut intelligit hoc quod materia est indistincta: quia vnica numero et hoc in omnibus in quibus est Aut indistincta: quia vniuersalis et communis: eo modo quo commune vel vniuersale dicitur vnius rationis: et sic indistinctum. Aut indistincta pro tanto: quia ex seipsa intrinsece nullam formam vel actum formalem includit. Aut indistine cta: quia pura potentia et nihil in actu extra intellectum: secundum quod actus dicit differentiam entis oppositam potenie et incompossibilem sibi in eodem. Si primo modo intellgat: falsum intelligit et contra philosophu: et contra rationem: et contra seipsum. Contra phunm. xii. Metha. vbi dicit diper se principiis: quod sicut principiata sunt alia: sic eorum per se principia. et hoc tam de diuersis principatis secundum genus quam secundum speciem: secundum numerum. Et ad propositum expresse dicit: horum ( inquit ) que sunt in eadem speciediuersa sunt principia non specie sed quia singularum alia est tua materia et species 1 forma: et mea. ratieautem vniuersalis igitur ex intentione vult quod materia tua et mea et secundum quod per se principia mei et tui. et per consequens secundum quod substantie sunt: et vt quid sunt. quia sic est principium entis per se: non per aliquod accidens est alia numero et distincta a materia tua.

¶ Preterea si sic esset materia indistincta numero: vt quid est substantia in omnibus: ita esset vna materia in diuersis simul existentibus: sicut in diuersis sibi inuicem succedentibus: vel sicut in generato et corrupto quod est comtra philosophum iuuestigantem de materia et primo phisicorum et primo de generatione.

¶ Et confirmatur. quia si est eadem simul sub quibuscumque formis non oporet vnam formam corrumpi ad hoc vt introducatur alia. et ita non esset necessarium corruptionem currere cum generatione.

¶ Contra rationem naturalem etiam est illud dictum. quia materia prior est ordine nature quam forma recepta sicut fundamentum ipsius: prius autem essentia liter et numeraliter non variatur propter variationem. posterioris. Si ergo materia vt est quid et substantia: est omnino eadem numero in se: sequitur quod non varia tur: nec multiplicatur per formas. et ita eadem materia poterit simul stare sub formis quibuscumque hominis et asini et talibus omnibus. Si dicas quod variatur: tunc sequitur quod in generato et corrupto quorum sunt diuerse forme: non est nec esse potest eadem materia.

¶ Contra propositum suum etiam est iste intellectus. quia ipse deducit quod deus potest formam corporis ponere in materia panis. sed hoc non posset de nouo: si ista materia esset de nouo eadem numero sub forma panis et corporis secundum intellectum istum. quia iam eadem materia pre erat sub forma corporis christi: sicut et sub forma panis. ergo iam habet illam formam: et per consequens non potest sibi de nouo imprimi: sicut nec forma panis quam prehabebat. Si intelligat materiam esse indistinctam secundo modo: quia vnius rationis communis et vniuersalis in pluribus materiis: ex hoc nihil potest concludere. quia tunc materia panis que est diuersa numero a materia corporis. et ipsa materia corporis. licet sint eiusdem rationis communis: informarentur simul ab eadem forma corporis christi: quod non videtur verum. Et dato quod esset verum quod plures materie sic informarentur ab eadem forma: non tamen propter hoc materia hec fieret illa: vel conuerteretur in illam. et sic nichil ad propositum. Non enim materia prior variare tur vel esset vna cum alia propter aduentum talis forme posterius aduenientis. Similiter etiam ista impressio forme corporis in materiam panis non esset transsubstantiatio: sed vera mutatio et transitus materie a priuatione illius forme ad ipsam formam

¶ Ultimo etiam nec habetur per hoc quomodo forma panis fiat forma corporis: sed magis econuerso forma corporis fieret forma panis. quia informaret materiam panis. non autem forma panis materiam corporis. Si intelligat tertio modo materiam indistinctam: vt est quid: quia indeterminata est ad quamlibet formam secundum se et nullam includit sed ad omnes est in potentia: sicut debet intelligi etiam illud dictum commentatoris in. II. Methaphi. quod in fundamento nature nihil est distinctum: nihil valet sibi hoc ad propositum: sicut patet. Siliter quartus modus intelligendi est falsus: sicut ostendi in secundo et dato quod esset verus: nihil haberet sicut patet intuenti quare etc.

¶ Contra secundum dictum quod dicit quod solus deus attingere potest materiam vt quid et substantia est et non agens creatum. quia eo modo attingit agens creatum materiam: quomodo educit de ipsa formam substantialem sed de ipsa vt est quid et substantia et in potentia substantiali ad formam: educit formam substantialem. ergo etc. Agens ergo naturale respicit materiam vt quid: et perconsequens potest transsubstantiare sicut deus: si sus ratio et bona et concludit de deo: vt patet. Secundo etiam quia vt sic est pars totius compositi generati non per aliquod accidens.

¶ Contra probationem quod deus non agit per motum. quia licet non de necessitate agat mediante motu tamen potest causare motum: et agere aliquid mediante motu quia potest mouere instrumentum: vt patet: et potest aliquid causare mediante motu sicut creatura: siue mediante creatura vt patet ) siue immediate. Contra alia dicta que tangunt resurrectionem. arguam infra in tractatu de resurrectione. Et ideo dico quod deus potest conuertere substantiam corporalem in aliam: non propter illam rationem falsam que tangitur in illo modo ponendi: sed propter alias rationes supradictas in precedenti questione.

¶ Contra. illa que dicuntur de aliis corporalibus. dico quod recte vniformiter per omnia creatura corpora lis quecunque potest conuerti in aliam essentialiter distinctam: quomodo dicium est in precedenti articulo de creatura spirituali: et quantum ad absoluta et quantum ad respectiua. Unde vide ibi regulas illas: et applica ad propositum de creatura corporalir aliorum de quantitate di¬

¶ Ad secunduntie co quod deus potest conuertere quantitatem corporis christi in quantitatem panis et econuerso. Et dico quod potest facere idem corpus in pluribus locis: nec implicat hoc aliquam contradictionem. Et non oporteret quod faceret idem corpus in pluribus locis localiter dato quod sic conuerteret quantita tem in quantitatem. sed posset facere quod nec esset in altari. quia non est ibi ex vi conuersionis sicut imaginatur. et dato quod esset ibi localiter posset facere quod non maneret simul in celo localiter: et ita non sequitur quod de facto idem corpus esset in pluribus locis locali ter: licet hoc bene deus posset facere.

¶ Ad primum de celo dico quod licet non sit naturaliter transmutabile secundum generationem et corruptionem: precipue secundum me. quia in ipso non est materia est tamn conuertibile virtute diuina in aliam substantiam creatam siue corporalem siue spiritualem: ita bene sicut spiritus creatus.

¶ Ad tertium dico quod licet deus non possit conuertere absolutum in respectum terminatum ad ipsum velfundatum super ipsum quia ad hoc sequitur contradictio plana: tamen bene in alium respectum. et tunc non sequitur quod faciat respectum sine fundamento vel termino. quia tunc corrumperet velanihilaret respectum fundatum super ipsum vel terminatum ad ipsum: et illum respectum in quem conuerteretur generaret sicut prius cum suo fundamento et termino sicut prius.

¶ Ad quartum de respectu mutuo dico quod deus non potest ipsum conuertere in alium sibi mutuum: licet bene in alium disparatum essentia liter distinctum: nisi presupponatur ab illo: in quem comuertitur. sicut forte diceretur de situ: qui presupponit vbi vel huiusmodi et secundum alia predicta.

¶ Ad vltimum patet per predicta. quod licet duo accidentia non habeant materiam communem sibi intrinsecam actu vel potentia: tamen possunt inuicem conuerti: sicut due creature spirituales materiam non habentes. Ad principalia questionis Ad primum patet quod conuersio arguit in termino ad quem conuersionis mutabilitatem: que excluditur a necesse esse vel a deo licet non arguat actualem mutationem ipsius.

¶ Ad secundum responsum est supra quomodo potest intelligi deum esse creaturam vel fieri creaturam: non per conuersionem sed per vnionem creature ad ipsum.

¶ Ad tertium dico: quod quelibetcreatura ad cuius conuersionem in aliam non sequitur contradictio: est in plena obedientia: vt in aliam conuertatur. sed si sequatur contradictio: vel contradictio implicetur: libet totale esse suum in virtute diuina contineatur quia potest creari et adnihilari: non tamen ad hoc vt conuertatur in aliam: quia ad contradictionem vel illud quod implicat eam nulla est potentia obedientialis imcreatura: nec super illud potest deus: et quia de aliquibus quod conuertantur in alias: et de aliis non sic: vt dictum est supra ideo etc.