¶ Uidetur quod non. ho non potest penitere de vno pctato non penitendo de alio. quia tunc mainens inimicus dei posset penitere et per consequens esse amicus. et sic amicus et inimicus simul. ergo similiter ho non potest satisfacere de vno non satisfacien do de alio.

¶ Secundo sic. si ho posset hoc facere tunc in pctoto mortali existens posset satisfacere de alio. sed hoc est falsum. quia satisfactio ad hoc vt valeat: ore quod acceptetur a deo sed pector existens in pctato mortali non potest acceptari. ergo etc.

¶ Tertio sic satisfactio si valet est placatiua dei et reconciliatiua sibi. sed in peccato mortali existens non potest placare deum nec potest sibi reconciliari. ergo etc. pctam vel vicia non sunt connexa in¬

¶ Contra. faciendo: vt patet igitur nec in satisfaciendo pro ipsis: vt videtur. praet igitur pro vno satisfieri et non pro alio. Et confirmatur. quia potest quis orare pro vno peccato et non pro alio vel ieiunare et huiusmodi. ergo et satisfacere In ista questione sic procedam.

¶ Primo ostendam quom satisfactio diuersimode accipitur et describam eam secundum illos modos diuersos accipiedi et dicam in quibus consistit.

¶ Secundo inquiram vtrum cuilibst pctaton mortali actuali correspondeat propa satisfactio eo modo quo potest ho satisfacere deo pro pecto.

¶ Teratio inquiram vtrum possit satiffieri pro vno pctio et non pro alio. vel vtrum in pctato mortali existens possit satisface re deo pro alio.

¶ Ultimo ad rationes: dimitto eim hic inquirere vtrum ho possit deo satisfacere pro pccoto. quia de hoc satis dixi in. 3. quod sic etiam purus homo potuit satisfacere pro peccato primi hominis et pro tota posteritate ade. nec oportuit ipsum esse deum: sicut dictum est supra in eodem tertio et multofortius patet quod homo potest satisfacere deo cum adiutorio et merito passionis christi: sicut patet.

¶ Quantum igitur ad primum articulum dico quod satisfactio vno modo accipitur communiter seu generaliter et minus proprie. Alio modo stricte et proprie. Primo modo satisfactio se extendit ad opera non penalia: sed delectabilia et virtuosa. Secundo modo ad opera penalia. Primo modo describitur sic in communi ipsa satiffactio. Satisfactio est redditio voluntaria equalentis alias indebiti Primum scilicet quod sit redditio patet. quia satisfactionon est datio absoluta. Nam hoc quod est satis dicit et importat quandam commensurationem ad aliquid precedens correspondentem. Secundum scilicet quod sit voluntaria: patet quia si esset inuoluntaria: non esset satisfactiosed satispassio vnde et damnati a quibus exigitur pena debita in inferno non satisfaciunt: sed inuoluntarie soluunt et satis patiuntur. Quod etiam sit equiualentis patet. quia est satisfactio. hoc enim importat nomen satisfactionis ex hac particula satis. Et hoc potest intelligi vel in re: vel in illius cui fit satis acceptatione: proprie tamen magis in re. Sed dicitur quod alias indebiti. quia si esset alias debitum ipsum equiualens quod redditur: iam non esset satisfactio ex natura rei vel redditi. nam secundum iusticiam non esset correspondens isti sed alii: pro quo alias deberetur. posset tamen esse satisfactio quoquo modo ex acceptatione illius cui fieret: si aliquid alias de bitum sibi in satisfactionem pro alio acceptaret: si ue plus valeret siue minus. Et ista ratio satisfactinis se extendit ad contractus et obligationes et ad multa alia: pro quibus satisfieri consueuit: vel ilquibus satisfieri consueuit. Hoc enim modo recipiens beneficium potest beneficianti satisfacere: et hoc mondo dilectus diligenti rependendo dilectionem equalem et tam in actibus liberalibus voluntatis quam inactibus quodammodo necessariis: vt in pactis in quibus est obligatio et quasi necessitans ad redden dum: potest ista ratio inueniri. Consimiliter etiam cum culpa faciat delinquentem debitorem ei in quem delinquit potest ista ratio satisfactionis inueniri: vt scilicet reddat sibi equiualens eius quod abstulit ei per cu pam alias indebitum modo supradicto: verum est tamen quod si redditum non sit equiualens in re vel sit alias debitum: non perfecte inuenitur ibi satisfactio ex paste satisfacientis: sed magis ex parte illius cui fit sa tisfactio acceptantis aliquid minus valens vel alias debitum pro satisfactorio. Et consistit ista satisfactio in quibuscumque actibus vel passionibus voluntariis quibus potest alteri satiffieri: magis tamen proprie in passionibus voluntariis vel in actibus penalibus: quam in aliis actibus bonis non penalibus: licet quandoque per aliquem actum bonum non penalem nec tristabilem sed potius delectabilem posset ista satisfactio fieri. Posset enim deus acceptare actum magnnum vel perfectum charitatis pro punitionem debita vni culpe: licet non esset proprie punitio: esse t tamen maius bonum et magis reddens deo honorem de bitum quam propria punitio. Sed regulariter sicut culpa ordinatur per penam et non per aliquod aliud magis bonum quam sit pena: ita satiffactio consistir in actionibus vel passionibus voluntariis: penalibus tamen. Et isti actus vel passiones penales consequentes in genere reducuntur ad interiores: cuiusmo di est displicentia mentalis vel tristitia sequins. vel ad exteriores vt ad actum confitendi peccatum et verecundiam sequentem: vel ad macerationem carnis que reducitur in ieiunium vel aliquid huiusmodi exterius laboriosum et afflictiuum operantis: quantum est dico ex vi talis operis. Nam si ex perfectione operantis talia fiant delectabilia: non propter hoc per illa minus satisfacit: sicut patet.

¶ Secundo modo accipitur satisfactio stricte et non ita communiter siuem large sed proprie magis. Et ista sic potest describi: quod satisfactio est operatio vel passio seu pena. ex terior laboriosa vel penalis voluntarie assumptavel supportata ad puniendum proprium peccatum: et ad placandum diuinam offensam. Et istud est mul to strictius et particularius quam satisfactio primo modo. quia illa potuit consistere in actu penali vel passio ne voluntaria interiori vel exteriori. Ista tantun in actibus vel passionibus exterioribus afflictiuis. Et consistit in tribus: ad que alia reducuntur puta in ieiunio vel quocunque alio consimili afflictiuo seu maceratiuo carnis. in actu exteriori: non tamen sine interiori humiliatiuo mentis et recognitiuo peccati sui apud deum in actu etiam exteriori dandi elemosinam vel erogandi: non tamen sine interiori compassi uo. Et hoc conuenienter secundum triplex genus peccati. quia omne quod est in mundo: aut est concupiscentia carnis: de qua fit satisfactio conuenientius per ieiunium. aut concupiscentia oculorum: de qua fit satisfactio per elemo sinam. Aut superbia vite: de qua fit satiffactio per oratio nem. Et in istis tribus actibus seu voluntariis passionibus penalibus ipsos consequentibus proprie consistit satisfactio secundo modo dicta. Et sic accipitur satisfactio vt distinguitur contra contritionem seu displicentiam interiorem et tristiciam sequentem et contra confessionem exteriorem sacerdoti factam et verecundiam vel passionem concomitantem. Hec de primo articulo principali

¶ Quantum ad secundum articulum dicitur quod siue loquendo de satisfactione quantum ad actum vel passionem mentis interiorem: siue quantum ad actum vepassionem exteriorem penalem non oportet quod cuilibet pcttomortali actuali correspondeat propria satisfactio distincia a satisfactione alterius pctim: siue secundum speciem siue secundum numerum. Nam pro duobus pctins mortalibus eiusdem rioionis secundum speciem potest correspondere vnica satisfactio interior. Unica dico secundum numerum. Nam vnica contritio vel displicentia et tristicia sequens potest esse tanta et in tanto gradu intensa: quod est sufficiens satisfactio interior pro pluribus pctis mortalibus eiusdem rationis: sic quoi quantum ad aliquem gradum eius sufficiat pro vno: et quantum ad alium gradum pro alio. et sic cuilibet illorum non oret quod respondeat propria satisfactio secundum numerum. Siliter vni pcto secundum numerum pastent correspondere plures satisfactiones vel totales: vel partiales. Totales quidem. quia non est pctantum ita graue: quin per solam contritionem vnicam possit remitti: et pro ipso satisfieri. Et tunc illa sola contritio est totalis latisfactio. Potest etiam idem pectantum remitti et pro eo satiffieri per contritionem remissam cum aliis penis supplentibus in perfectionem contritionis. vel etiam per aliam contritionem completam et perfectam eiusdem rationis cum prima. Et ita eiusdem peccati possunt esse plures satisfactiones interiores siue totales siue partiales.

¶ Et sic breuiter nulla est satisfactio alicui propria: sic scilicet quod talis satisfactio nullialteri peccato correspondere possit: nec aliqua alia eidem peccato correspondere potest. Similiter etiam eidem peccato secundum speciem possunt multe satiffactiones secundum speciem correspondere etiam interiores. nam sibi potest correspondere satisfactio contritio interior: et satisfactio aliquis amor dei quem potest deus acceptare in satisfactionem. vel etiam flagratio martyrii propter deum in quibus quasvirtualiter ipsa contritio continetur. Et similiter pluribus peccatis secundum speciem vna satisfactio se cundum speciem. immo vna secundum numerum: non loquendode contritione vel displicentia. quia illa vl riatur specie sicut et peccata distincte displicentia sed loquendo de feruenti amore charitatiuo dei et conflagratione martyrii vel huiusmodi: sicut patet.

¶ Et sic patet quod cuilibet pctoto mortali actuai non correspondet propria satisfactio nec secundum numerum nec secundum speciem modo supradicto de satisfactione interiori. de satisfactione etiam exteriori que consistit in ieiunio oratione et elemosina: licet cuilibet peccato secundum genus correspondeat deus congruo propria satisfactio secundum genus sicut concupiscentie carnis ieiunium vel cilicium vel huiusmodi reducibile ad ieiunium corporale: et concupiscentie oculorum elemosina: et superbie oratio in qua est humiliatio mentis propter conuenientiorem obuiationem pene ad culpam et conuenientius remedium preseruatiuum a culpa: tamen non de necesstate sic correspondet pena vel satisfactio culpe quin immo pro qualibet culpa vel peccato in casu et excausa potest imponi quodlibet istorum vel omnia aliquando simul secundum diuersas dispositiones et conditiones recipientium et penitentium: et vnum eorum pluries pro eodem peccato. Sicut si pauper lapsus est in peccatum concupiscentie oculorum non potest elemosinam dare. similiter diues deliciosus vel complexionis fragilis non potest ieiunare: licet sit lapsus in concupiscentiam carnis et huiusmodi. Et ita debent dari eis alie satii factiones secundum dispositiones ipso rum. Et in hoc requiritur discretio sacerdotis. qui tandem si noluerint aliquam talem satisfactionem recipere vel promittere: sed velint expectare diuinam vltionem in purgatorio: debent nihilominus absol ui intimando eis quod seuiorem penam in purgatorio sustinebunt dum tamen de suo pctio interius peniteant et hoc secundum opinionem aliquorum. de quo forte magis dicetur infra. Hec de secundo articulo principali.

¶ Quantum ad tertium artitulum dico quod satiffactio siue interior siue exterior primo modo vel secundo de pctio mortali potest duplicite accipi. Uno modo in actu. Alio modo in habitu et in promptitudine quadam voluntaria satisfaciendi pro tempore: ita quod quis licet non velit actu satisfacere: vellet tamen si de satisfactione cogitaret: et auerteret Primo modo dico quod aliquis potest satisfacere de vno pecto mortali actuali non satisfaciendo de alio. et hoc patet. quia sicut non est necessarium cogitare simul in actu et distincte omnia pctam sua vel plura: immo secundum aliquos hoc est impossibile: ita non est necessarium actu et simul conteri de omnibus pctins suis: vel etiam satisfacere: sed de vno non de alio. vt etiam patet. quod potest dare elemosinam vel orare vel ieiunare pro vne¬ et non pro alio. ita quod satisfactiones actuales peccatorum sunt separabiles et distincte: et potest esse vna sine alia pro peccatis pluribus et distinctis: quo rum vnum saltem alium non includit. Et sic etiam potest homo penitere in actu de vno peccato.

¶ Sed hic est vnum dubium. Nam possibile est quod quis habeat plura peccata mortalia: et peniteat de vno actualiter et non de alio. Similiter possibile est quod ita intense displiceat peccatum suum sibi: vt illa displicentia sit meritum de congruo remissionis illius peccati: et per consequens infusonis gratie: et tunc sequitur quod aliud peccatum mortale remittatur sibi sine aliqua displicentia de ipso: sed solum per displicentiam de alio. hoc autem non est possibile. quia vnus actus displicentie qui est sufficiens adequate pro minori peccato in ratione meriti vt deleatur non est sufficiens pro duobus peccatis vel etiam pro vno alio maiori: cuiusmodi illud aliud potest esse. quare etc.

¶ Ad hoc respondeo quod nunquam in haben te plura peccata mortalia vnum deletur sine alio: nec remittitur sine alio. quia nunquam remittitur peccatum mortale: quin gratia infundatur que cum alio peccato stare non potest: vel saltem non stat de facto. Impium enim est a deo dimidiam sperare veniamt vel veniam de vno peccato manente alio secundum Augustinum de vera et falsa penitentia. ita vt secundum remissionem vnius sit amicus et secundum reseruationem alterius sit inimicus: licet forte non esset hoc impossibile absolute: nec implicans contradictionem. quia secundum idem non esset amicus et iimicus. vnde et hoc aliquando videmus etiam in nobis. quia aliquem odimus aliquando propter vnum: et amamus secundum aliud quod est in ipso. Non curo tamen de hoc.

¶ Ad propositum dico quod de facto vel nullum peccatum mortale remittitur: in isto sic penitente vel quodlibet remittitur: et si quodlibet: tunc oportet dicere quod talis actus displicentie de vno peccato cum habituali penitentia vel virtuali displicentia de alio sufficit ad deletionem alterius: verumtamen obligatur iste ad displicentiam actualem de alior si occurrat pro tempore. Sicut etiam omittens vnum peccatum in confessione non ex industria tenetur ad confessionem de illo sibi occurrente pro tempore: licet iam prius remissum fuerit. Et tunc dicere tur quod licet iste actus pro vno non sufficiat pro alio diuina tamen misericordia supplet attendens ad habituale propositum vel ad actum penitendi futurum vel ad aliquid aliud: sicut placet sibi.

¶ Si vero dicatur quod peccatum nullum mortale per talem actum remittitur pro tunc: sed manet in acceptatione diuina: donec superueniat alius actus pro alio peccato: nunquam primus actus habet suum effe ctum remissionis: sed impeditur per peccatum mortale concomitans. sicut meritum de condigno imepeditur per peccatum sequens suo modo. et sic talis actus non esset satisfactio placatiua vel regulatiua protunc: sed tantum superuemiente alio a ctu: licet esset actus interior qui posset dici satisfa ctorius quoquo modo.

¶ Quecunque via teneatur respondeatur ad argumentum superioris dubitationis secundum predicta.

¶ Secundo dico: quod satisfactio interior non potest fieri de vno peccato nec haberi siue in habitu siue in actu: que sit effucax ( dico ad remissionem culpe Io sine satisfactione de alio peccato in habitu saliem vel prompits tudine voluntatis ad satisfaciendum pro tempore et loco cum occurrerit: vel si occurrat. Alioquin enim a deo speraretur dimidia venia: quod est iniquitas secundum augustinum. quandiu enim homo non satisfecit de peccato nec actu: nec habitu: tandiu manet inimicus. et sic non reconciliatur de aliquo peccato: nec sibi aliquod remittitur: nec sibi gratia infunditur.

¶ Sic igitur patet quomodo satisfactio interior potest esse de vno peccato sine satisfactione de alio. de satisfactione etiam exteriore patet quomodo potest esse in actu vna sine alia. Sed quid: Potest ne vna esse in actu vel habitu sine alia in habitu: dico quod si sit satisfactio necessaria exterior: omnis contritus interius vel sufficienter dispositus ad sacramentum penitentie accedens habitualiter saltem satisfacit: et tunc omnia peccata sibi dimittuntur sed si posiremissionem peccatorum quando soluit: vel explet in actu satisfactionem de vno: planum est si proponat explere de alio pro tempore opportuno: quod vere satisfacit. Sed si explendo satiffactionem pro vno nolit satisfacere de alio nec in habitu sed potius contemnat. tunc idem est dubium: an vere satiffacia de illo pro quo satisfactionem explet vel non: quod quidem dubium est: an aliquis existens in peccato mortali quod incurrit post penitentiam vel satisfactionem iniunctam pro peccato vel peccatis aliis: de quibus prius penituit: vere satisfaciat explendo vel faciendo penitentiam pro illis iniunctam. de hoc igitur simul dico quicquid dicant alii quod existens inpeccato mortali actuali de quo non penitet nec actu nec habitu explendo penitentiam sibi iniunctam prius pro peccato vel peccatis de quibus penituit: et absolutus vel contritus fuit: vere satiffacit exti rius pro illis.

¶ Sed satisfactio duplex est. Una que dicitur reconciliatiua ad amiciciam: et talis non est ista. Alia que est acquitatiua pene soluende: et talis est ista. et ad eam sufficit quod sit voluntaria expletio vel solutio pene debite pro peccato prius remisso. licet non sit reconciliatiua ad amiciciam et in hoc deficit a perfecta satisfactione: que est ad placandum diuinam offensam: vel saltem excludit in proposito satisfacientis omnem offensam actu vel habitu.

¶ Ex quo patet quod si peniteat de peccato nouo in quo talem satisfactionem expleuit: non est sibi imponenda iterum talis satisfactio: sed tat tum satisfactio pro nouo peccato. Quod autem sufficiat ad acquitationem super pena. vt scilicet talis satisfaciens liberetur a pena: videtur quia etiam in humanis emendis sufficit solutio pene etiam inuoluntaria sicut patet. Si enim alicui offense in prinicipem correspondeat precise secundum legem abscisio manus et huiusmodi: si isti etiam inuito abscinditur manus: satis patitur. et intantum sufficit principi quod secundum legem et iustitiam non debet ab eo ponam vlteriorem expetere: et tamen non propter hoc eum recipit in amiciciam vel gratiam. Et multoma gis posset sufficere pro punitione culpe: si aliquis sibiipsi penam debitam pro culpa iam remissa infitgeret: licet non in gratia vel amicicia illius: cui peccauit. sic in proposito de explente penitentiam propeccato prius remisso. existente tamen in peccato mortali nouo: quod postea incurrit. Si dicas quod inanis est penitentia quam sequens coinquinat culpa. dico quod inanis est non quantum ad remissionem peccati vel solutionem peccati prius remissi: pro quo agitur. sed inanis est. quia per sequens peccatum homo fit iterum inimicus deo et effectus salutis et finis penitentie principalis frustratur. Hec de tertio articulo principali questionis. viei principale dico quod sicut

¶ Ad primuuu dictum est in tertio articulo homo penitere in actu potest de vno peccato et non de alio: licet oporteat quod de alio in habitu sal tem peniteat: si tunc peccatum illud de quo actu penitet remittatur. et ita similiter de satisfactione potest dici. et tunc non est simul inimicus et amicussc li autem non tunc remittatur peccatum illud: de quo actu penitet: sed expectetur remissio donec de alio peniteat: tamen adhuc haberetur quod de vno potest pent tere et non de alio. Actualiter dico et distincte quod non oportet quod sic cogitet omnia simul actualiter et distincte. immo nec est possibile sibi aliquando: sicut patet.

¶ Ad secundum dico quod existens in peccato mor tali quod incurrit de nouo post penitentiam potest satisfacere de pena debita pro peccato sibi prius remisso per penitentiam dato quod non acceptetur satisfaciens ad gratiam vel amiciciam diuinam. Est enim talis satisfactio non reconciliatiua vel placatiua sed acquitatiua. Nec oportet quod acceptetur ad vitam eternam: sed tantum ad acquitationem pene prepeccato illo: pro quo exhibetur. quare etc. Et ex hoc patet ad tertium.

¶ Ex predictis etiam concludi potest quod talis penitens si propter peccatum nouum in quo recidiuauit damnaretur antequam complesset tetam penitentiam vel penam sibi niunctam pro peccatisde quibus penituit: puniretur in inferno tenporaliter pena correspondente illi que non fuit hic voluta. et illa soluta post aliquod tempus amplius non puniretur illa pena: sicut de veniali diceretur inferius suo modo. Ex quo enim secundum iusticiam punitiuam semel imposita est pena temporalis isti pro peccato de quo vere penituit: numquam isti pro illo peccato debebitur nisi pena temporalis: et illa solutanulla alia

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1