Quaestio 3

¶ Distinctionis Quinte Questio Tertia.

Tertio quaero utrum relatio sit actus / vel quasi actus essentie.

¶ Uidetur quod sic exdupus non fit aliquid per se vnum nisi vnum sit actus et reliquum pontentia secundo de anima et. 7. methascilise ex essentia et relatione per se conIstituitur vnum diuinum suppositum / ergo alterum eorum est actus puta relatio / et reliquum potentia puta essentia cui quasi inest relatio

¶ Secundo sic. quando aliqua constituunt vnum illud quod est in alio habet rationem actus respectu illius vt patet de forma respectu materie: sed relatio est in essentia non econuerso ergo etc.

¶ Tertio sic. Funda mentum videtur esse quid potentiale et presuppositum respectu relationis superuenientis: sed essentia est fundamentum relationum / ergo etc.

¶ Quarto sic. Il lud quod constituit et distinguit aliquid ab alio habet rationem actus: actus enim distinguit et separat nono metaphisice: sed relatio constituit et distinguit suppositum non autem essentia ergo etc. vbicumque est actus et potentia in com¬

¶ Conti ia stituentibus / vel quasi actus et potentia in constituto / est compositio vel quasi: sed in diuinis non est compositio nec quasi: ergo etc ponam vnam opinionem quod re¬

¶ Hic primo latio comparatur ad esen tiam sicut actus.

¶ Secundo ponam aliam responden do ad questionem / et arguam contra primam.

¶ Ten tio ad rationes principales

¶ Quantum ad primum dicerent illi de prima opinione questionis precedentis vt videtur ( vel saltem dicunt aliqui ) quod relatio comparatur ad essentiam sicut actus ad materiam vel ad potentiam seu quasi: sicut etiam dictum est supra secundum eos quod essentia comparatur ad relationem quasi materia ad terminum formalem generationis vel divine pro ductionis. Et hoc probatur per easdem rationes qui bus probatur quod essentia se habet quasi materia: et per rotiones adductas ad primam partem quaestionis. Hec de primo I ad secundum. Primo probo

¶ Quanturui quod relatio non est actus nec qua si actus essentie. Secundo ostendo quomodo ista concurunt ad constitutionem diuini suppositi stante omnimo da simplicitate.

¶ Arguo primo sic. Illud quod est in termino perfectionis et infinitum intesiue et purus actus secundum rem et secundum rationem non potest habererationem potentie respectu alicuius. Ista patent exterminis: sed essentia diuina est huiusmodi vt dictum fuit supra et hoc secundum rem. Quod autem sit talis etiam secundum rationem patet: quia sicut in creaturis materia que est realiter in termino imperfectionis non dicitur actus alicuius nec secundum rem siec secundum rationem saltem quare etc.

¶ Secundo sic. Illud quod est prius perfectione simpliciter et formaliter infinitum non potest dici materia vel potentia alicuius respectu posterio ris. Dico perfectione simpliciter et formaliter infinitum: quia licet subiectum sit prius perfectione ipso accidente non tamen perfectione simpliciter infinitanichil imperfectionis habente sed essentia diuina est infinita et prima perfectione simpliciter. Probatio licet enim in creaturis vel in his que pertinet ad generationem earum / ordo perfectionis et ordo originit econuerso se habeant ( quia quod est prius generatione vel origine est posterius perfectione sicut materia Et quod est posterius generatione est prius perfectio ne sicut forma: vt patet nono metaphisice ) tamen in diuinis isti duo ordines concurrunt. Quod est enim ibiprius generatione est etiam perfectione: quia in diuinis non est processus ab imperfecto ad perfectum: quia in deo nichil est imperfectum sicut in creaturis. Cum igitur essentia sit prior quasi generatione et via nature quia presupponitur / etiam secundum alios ) est simpliciter prior perfectione ergo ipsa non est in potentia nec quasi potentia respectu relationis: sed magis esset econuerso. Est igitur in termino perfectionis non solum secundum rem sed etiam secundum rationem.

¶ Tertio sic. Actuale beterminat et contrahit potentiale suum vt patet: sed essentia non determinatur per relationem nec relatio ipsam contrahit: vt patet per Damascenum lib. iii. c. ix. vbi dicit quod caractisticea ydiomanta I relatiue proprie tates non sunt determinatiue ipsius nature sed ypostasios I suppositi ergo etc.

¶ Quarta ratio adducitur que no est magni valoris: vbi relatio est actus fundamenti suppositum dicitur illo fundamento referri sicut dicitur quod fortes est similis non solum simili tudine sed etiam albedine. Sed suppositum diuinum non potest referri vel dici referri essentia: tunc enim posset dici quod pater diuinitate est pater contra Augustinum septimo de trinitate capitulo quarto ergo etc. Dico igitur breuiter quod relatio non est actus nec quasactus essentie

¶ Quantum ad tertium totius questionis quod est secundum huius articuli dico quod essentia diuina et relatio concurrunt ad comstitutionem suppositi sicut duo actus quorum alteest infinitus ex sua ratione formali scilicet essentia alter vero non / scilicet relatio et concurrunt in super posito non per informationem vnius ab alio: nec quasi informationem sed per veram identitatem realem quia infinitum similiter hoc habet quod est realiter idem cum quolibet sibi compossibili in eodem supposito. Nec potest actuari ab alio / nec potest aliud actuare: sed ipsa essentia diuina est in suppositis i sicut quidditas quedam in forma infinitaactuans et essentians ipsa: sicut anima in pluribus partibus corporis / vt forma: licet non vt tota quidditas et etiam informando.

¶ Ad euidentiam vero huius accipio vnum exemplum in creaturis / in sorte est ista tria considerare scilicet sorteitatem humanitatem et ipsum sortem: humanitas in ipso est actus quidditatiuus perficiens et essentians ipsum / non tamen inherens: quia est ipsamet substantia sortis. Sorteitas est proprietas indiuidualis determinans et contrahens ipsam quidditatem vel humanitatem: quia illud cuius est puta sortes incommunicabiliter vel potius indiuidualiter existit vndesorteitas se habet ad humanitatem sicut actuale ad potentiale et sicut contrahens ad contractum / et faciunt vnum indiuiduum per copositionem et vniuocationem actualis et possibilis. Sortes autem est ipsum indiuiduum ex his constitutum. Sorteitas autem proprie loquendo non est forma inherens sicut actus quidem sed dicitur quedam realitas substantialis et indiuidualis qua sortes indiuidualiter existit. Indiuidualiter dico in plures sortes vel in plures homines / non in plures partes. Similiter dico quod in persona diuina est considerare ipsam essentiam quae est actus quidditatiuus essentians suppositum non inherens vel qua si inherens alicui sicut forma. Secundo est ibi proprie tas relatiua personalis non inherens vel quasi inherens alicui sed dans incommunicabiliter existere vel subsistere / sed dissimiliter ad sorteitatem in sorte: quia proprietas relatiua diuina non se habet ad essentiam sicut contrahens vel determinans ipsam / nec sicut actuale ad potentiale / nec quasi potentiale: quia essen tia ex sua infinitate includit per identitatem realem omnes diuinas relationes licet non sit formaliter et quidditatiue. Et ideo persona constituta ex essentia et proprietate non est vna quasi per compositionem actualis et possibilis sicut vnitas sortis ex humanitate et sorteitate: quia humanitas non includit realitatem sorteitatis nec econuerso sed suppositum diuinum est vnum per veram realem identitatem constituentium. Ex quo statim apparet quod in persona est omnimoda simplicitas et nulla compositio: quia idem realiter non componitur sibi ipsi / et quia ibi nichil est actuale respectu alicuius potentialis nec econuerso: quia quicquid est in deo est actus purus / et ita simplex est persona sicut essentia et tres persone sicut vnasimplex dico per priuationem vel negationem compositionis non autem distinctionis. Hec de tertio.

¶ Ad primum principale dico uod maior est vera de illis que constituunt vnum per identitatem realem sicut in proposito.

¶ Ad secundum dico quod maior est falsa quando alterum transit per idem titatem realem in illud in quo est sicut relatio in essentiam sue infinitatis.

¶ Ad tertium dico quod fundamentum in creaturis bene est quid potentiale respectu relationis: quia non est realitas relationis: in diuinis autem non habet locum. Et ideo non debet mus imaginari essentiam diuinam vt fundamentum materiale vel potentiale. Unde pullulant divine relationes quasi de potentiali vel quasi materia: sed sicut vnam formam infinitam vnde pullulant tres subsistentes.

¶ Ad quartum dico quod relatio distinguit non essentiam sed personam a persona. Et est actus personalis non autem essentie. Essentia etiam distinguit non personam a persona: sed personam a quocunque non deo et est actus essentialis et nullo modo materie nec quasi materia: sed principalior actus et forma quam relatio.