¶ Uidetur quod sic. naturaliter notum est beatitudinem esse finem totius homins constituti ex anima et corpare. Ad hoc eim attigerum rgophilosophi: et praecipue arist. patet 1 et. 10. ethi. sed naturaliter potest esse notum: quod beatitudo eterna est vel perpetua. beatitudo enim est perfectum bonum: et per consequens perpetuum. perfectio enim est in bono: quod sit perpetuum. ergo etc. Oportet igitur ponere hominem esse perpetuum pro aliquo statu: vt non frustretur fine suo. hoc autem non est nisi pro statu resurrectionis. ergo etc.

¶ Secundo sic. natura liter potest esse notum animam intellectiuam esse formam coreporis humani. et per consequens numerari secundum corpara: et ipsi esse per petuam vel incorruptibilem. quia ad hoc etiam attigerunt phni: et praecipue arist. sicut magis deducetur infra. libet ille maledicius commentator negauerit duo prima. Exhoc sic. appetitus naturalis non est frustra. patet. 2. metha. et. 3. de anima. et 1 de celo: et deus et natura nihil faciunt frustra: sed naturaliter notum est: quod anima a corpere separata per mortem appetit naturaliter reuniri corperi: sicut pars naturaliter appetit esse in toto: et concurrere cum alia parte ad constitutionem totius: in quo habet perfectius esse quam in seipsa. igitur naturaliter potest esse notum: quod aliquando de facto vnietur corperi: et sic ho resurget: et qua ratione vnus eadem ratione omnes.

¶ Tertio sic. naturaliter notum est dei esse iustum punitorem malorum et retributorem bonorum. sed naturaliter notum est multos homines in vita paesenti non puniri pro pctis et malis suis punibilibus: et aliquos non premiari pro bonis et vertutibus suis. igitur notum est naturaliter: quod in alia vita et pro alio statu punientur: et praemia buntur. sed hoc non est nisi pro siatu resurrectionis. ergo etc. nullum contingens futurum dependens

¶ Conti a ex diuina voluntate pratet congnoscisroionem naturalem fore. sed resurrectio est huiusmodi. ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo praesupposito quod resurrectio hominum sit futura secundum fidem et scripturam: nec orme laborare adducende auctoritates ad hoc: quia multe sunt nimis de hoc: po nam vnam opinionem de ista questione cum suis motiuis.

¶ Secundo respondebo aliter ad questionem arguendo concontra dictam opinionem.

¶ Tertio respondebo ad motiua eius.

¶ Ultimo ad rationes principales fe2e1 ad primum articulum dicunt ali¬

¶ Quiam ti lle qui quod efficaciter potest probari per rationem naturalem positionem scilicet habentem euidentiam imlumine naturali intellectus coniuncti accepta ex per se notis vel reducibilibus ad per se nota secundum nostrum modumcognoscendi naturaliter puta ex sensatis et imaginatis resurrectionem hominum esse futuram. nec ad istud certitudinaliter cognoscendum indigemus aliqua reuelatione ipestal et non sit naturaliter noium eam esse futuram secundum illum modum: quem ponunt sctin et doctores catholici: qui modus magis exprimetur in sequenti quaestione. sed absolute loquendo de resurrectione hominum naturaliter est hoc notum.

¶ Ad hoc probandum adducuntur aliqua rationes. prima acccipit tres propositiones vel quatiuor. prima est: quod anima intellectiua est forma substantialis homins intrinseca sibi: ex qua cum corpore fit vnum per se compositum: quod est homo: cuius quiditas et entitas est humanitas. hoc autem satis reputedemonstratum et naturaliter notum: sicut et ipsi dicunt. Et probaui in secundo ex actu intelligendi: quod experimur nobis inesse intrinsece qui quidem actus est excedens omnem noticiam sensitiuam: sicut patet ex obiectis suis circa quae versatur et quae discernit ab obiectis sensibilibus: patet quia vniuersale intelligit et aliquid simpliciter excedens obiectum ad equatum noticie sensitiue. Et siliter intelligit intentiones secundas: de quibus nest logica: et sillogisat et discurrit ipse intellectus et ex noto cognoscit ignotum per deductionem quam non praet facere: et reflectitur super seipsum: et mlta taliam: quae sensui conuenire non patest. Et ita oret necessario in no¬ bis esse formaliter principium receptiuum talis actus: hoc autem non potest esse materia nec corpus nec etiam vertus organica vel extensa: vt videtur satis notum ex his: ergo de aliis vertutibus corparalibus experimur. igitur oportet quod sit aliqua potentia spiritualis non extensa: quae vel sit substantia spiritualis scilicet anima ipsa: vel essentialiter sibi idem: vel sit accidens talis substantie. ergo etc. Si quis autem velit praedicta nogare: non est contra eum disputandum: sed dicendum est sibi: quod ipse non intelligit. et frustra esset disputatio cum eo sicu cum trunco: et sicut frustra ostenderentur colores ceco¬

¶ Secunda propositio. quam accipiunt est: quod anima numerat ecundum nunerationem corporum. Et hoc satis habetur ex prima

¶ Tertia est: quod anima humana est incorruptibilis: et manet in esse suo post mortem homins. Et istam dicunt etiam demonstrabilem et naturaliter cognoscibilem. Primo quia ad hoc attigerunt philosophi ducti solo lumine naturali. patet per philosophum secundo de anima: vbi dicit: quod intellectus separatur ab aliis: sicut perpeciuum a corruptibili. et in tertio dicit: quod est impassibilis et immixtus. et. vii. metha. materia est qua respotest esse vel non esse. sed anima intellectiua non habet materiam secundum ipsum. est enim immaterialis. igitur incorerubtibilis. Et secundo metha. dicit: quod in quibusdam forsan nihil prohibet formam manere post totum. vt si anima est tale non omnis sed intellectus. vbi patet: quod vult dice re intellectum esse incorruptibilem et manere post tetum et corruptionem totius homins. Et etiam tertio ethicorum vult: quod fortis debet se exponere morti pro republica pro bono communi. Et etiam. ix. ethicorum. Et loquitur ibi secundum iudicium recte rationis naturalis. igitur potest secundum idem iudicium haberi immortalitas aime. quia nullus propter quodcunque bonum virtutis siue in se siue in alio vel propter quodcumque bonum conueniens debet appetere omnino non esse. Nam secundum Aug iii. de livero arbitrio non esse appeti non potest. Et. xvi. de animalibus dicit. quod intellectus aduenit de foris et non est eductus per consequens de potentia materie vel subiecti. et per consequens est incorruptibilis. Nam omnis forma corruptibilis educta est necessario vel educibilis de potentia materie vel subiecti. ergo etc. Secundo quia forma corruptibilis cum carne idem appetit: et refugit cum carne. quia non saluatur suum esse cun carne. sed alius est appetitus et contrarius anime rationalis et carnis tertio de anima. duo sunt in nobis appetitus contrarii vel quasi superior et inferior quorum vnus est boni simpliciter et alius boni vt nunc sensibilis. Tertio quia homo secundum animam non secundum carnem cor ruptibilem appetit esse perpetuo. quia refugit mori et non esse. Appetitus autem naturalis non est frustraQuarto. quia anima nec habet contrarium: per cuius inductionem corrumpatur. nec etiam requirit aliquod corruptibile ad suum esse. eo quod est forma subsistens: quoc patet ex eius operatione intelligendi qua etiam intelligit incorruptilia simpliciter scilicet necessaria et vni uersalia et eterna: in qua non communicat corpus nec aliquid corruptibile puta organum vel aliquid tale vnde nec in esse dependet ab aliquo tali. Quintoquia simpliciter non potest a seipso separari et per consequennon potest separari a suo esse. et ita non potest non esse. anima autem simplex forma est. ergo etc.

¶ Quarta propositio est. quod anima sit incorruptibilis separata per mor tem vel corruptionem hominis non potest perpetuo separata esse. Primo. quia naturaliter appetit reuniri corpori: sicut perfectio naturalis suo perfectibili. Secundo quia nullum violentum est perpetuum. sed violentum est animae a corpore separari. quia contra inclinationem naturalem. ergo etc.

¶ Ex his quatuor propositionibus declaratis sequitur conclusio euidenter quod resurre ctio omnim hominum est futura sicut patet deducenti.

¶ Secunda ratio est ista. quod est perfectionis simpliciter in natura inferiori: non debet negari a natura superiori. sed perfectionis est in natura celesti: quod sit per petua non secundum successionem indiuiduorum: sed in suis indiuiduis omnibus. igitur non debet hoc negari. sed naturaliter potest esse notum hoc conuenire nature superiori scilicet nature humane saltem pro aliquo statu. Ille autem non est nisi status resurrectionis ergo etc.

¶ Tertia ratio est ista. naturaliter notum est beatudinem esse finem homins. et in actu infatigabili et qui potest perfecte haberi a beato et continuari. Alioquin beatitudonon esset. sed in vita presenti non potest haberi aliquis talis actus nec continuari sine tristicia quantumcunque sit delectabilis in principio propter miserias et passiones et distractiones status presentis. ergo in alio statuhabebitur saltem ab homine aliquo vel oppositum eius scilicet miseria a demerente ipsam. sed hoc non est nisi in statu resurrectionis. quare etc.

¶ Dicunt ergo isti: quod efficaciter per rationem naturalem ostendi potest resur rectio esse futura hoc potest confirmari per August. xiii. de trini. cap. viii. vbi dicit: quod omnes homines appetunt beatitudinem. et per consequens eternitatem vel perpetuitatem. si omnes: igitur naturaliter. Quod autem sequatur si appetant beatitudinem: appetant vitam eternam vel perpetuam: probat. Nam vita eterna non potest nisi perpetua esse. nec potest deserere habentem. et per consequens ipse habens mori non potest. quod ipse probat ibidem per talem rationem. quia si vita beata morientem deserit: sicut oportet: quod deserat: si beatus moriatur aut deserit ipsum volentem aut nolentem aut neutrum. si nolentem: quomodo est vita beatam que ita est in voluntate: vt non sit in potestater si autem volentem quomodo vita beata erit: quam finiri voluit: qui habebat: et ita ipsam noluit: Si dicas. quod neutrum. contra. quia non est beata vita: que talis est. vt quem beatum facit: amore eius. indigna sit. Quomodo enim est beata vita: quam non amat beatus aut de qua indifferens est: vtrum vigeat vel pareat quasi diceret nul lo modo. Alioquin enim non esset vera illa tam vera et tam certa sententia beatos omnes homines velle esse: sicut sublungit postea. Hec de primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum artividetur mihi dicendum: quod ratione naturali euidente et efficaci vel cogente demonstrari nec ostendi potes resurrectionem futuram esse siue alicuius homins siue onnium. sed hoc est creditum tantum de resurrectione generali: quod sit futura: et de aliquibus particularibus: quod facte fuerunt iam virtute diuina. Et potest persuad ri aliquibus probabilibus rationibus: que superius sunt adducte: que non cogunt de resurrectione futura: et inferius dissoluentur. arguo contra premissam opinio.

¶ Et ideo ne. quia si resurrectio futura alicu ius homins vel omnium demonstrari posset efficaciter per rationem naturalem: aut hoc esset a priori: aut a posteriori. Non potest hoc a priori puta a causa efficiente vel a fine. quia causa prior ad resurrectionem est efficiens vel finis eius: qui proprie est finis et causa Deus est qui omnino contingenter et se habet ad resurrectionem futuram vel non futuram sicut ad quemlibet effe¬ ctum suum contingenter se habet. quia nihil de necessitate causat. vnde et contingentur deus resuscitat: et resuscitatum contingenter viuificat obiectiue et effectiue. Nec a posteriori potest hoc ostendi efficaciter vel probari. Sicut enim prius ipsum simpliciter contingens est inesse vel non esse: ita et quodlibet posterius. Et ipso autem quod est contingens simpliciter et dependens ex voluntate diuina: non potest naiuraliter probi ri et efficaciter esse notum aliquid fore quia nec diuina voluntas potest naturaliter nota esse. quare etc.

¶ Secundo sic. si posset resurrecio alicuius efficaciter rtione naturali probari: aut hoc esset ex diuina iusticia puniente mala et premiante bona: aut ex immortalita te anime et appetitu naturali ad corpus: aut ex perpetuitate beatitudinis: que ponitur finis quo ipsius homins: ne homo frustretur suo fine: aut ex perfectione nature humane in sua specie per se pertinente ad ordinem vniuersi. non ex primo. Nam probari non potest: sicut dixi in primo: esse deus in vniuerso. nec per consequens aliquis vnus rector primus talis vniuersi qualis est deus. Et dato quod posset probari deus esst punitor malorum et retributor bonorum: non tamen probatum est: nec probari potest quod illo modo. sed sicut aliqua peccata venialia modo punit de facto in anima tantum et iuste: et non punit totum coniunctum. patet de animabus in purgatorio: et similiter de peccatis mortalibus in inferno. pro nunc ita diceretur quod perpetuo iustoposset punire vel remunerare in anima tantum et non in cor pore et anima. et ita non esset resurrectio necessaria. Si militer etiam planum est: quod non ex condignitate iusticie remunerat in toto coniuncto: sed posset in parte tantum vel ad tempus puta in anima: et deberet vel posset sufficere.

¶ Nec potest probari ex immortalitate anime. quia non video: quod illa sit efficaciter probata. sicut patebit inferius respondendo ad illas rationes adductas pro ista conclusione. Non enim video quare non possint omnia apparentia saluari per formam corruptibilem sicut per incorruptibilem: per educibilem sicut per non educibi lem. Unde nec video incorruptibilitatem anime demonstratam. Et hoc videtur confirmari per Aug. xiii. de trinitate cap. vii. vel. viii. vbi loquitur de vita sempiterna. dicens. Hanc vtrumque capiat humana natura: quam tamen desiderabilem confitetur non parua questioest. sed si fides adsit: que inest eis: quibus dedit potestatem iesus filios dei fieri: nulla questio est. Et sequitur ad propositum: humanis quippe argumentationibus hec inuenire conantes: vix pauci magneprediti ingenio habundantes ocio doctrinisque subtilissimis eruditi ad indagantes anime immortalitatem peruenire potuerunt. Unde et secundum Au8. in hoc est fidei innitendum et scripture: nolite timere eos: qui od cidunt corpus: animam autem non possunt occidere. Et Grego. IIii. dyalogorum dicit: quod ad hoc est ratio mixta ex fide: quam facit ibi. quia est dare spiritum: qui tegitur carne et corrumpitur cum carne: sicut anime brutorum Et dare spiritum: qui nec tegitur carne: nec corrum pitur cum carne sicut spiritum angelicum. ergo est dare spiritum: qui tegitur carne: non tamen corrumpitur cum caine: puta spiritum humanum. Et planum est: quod congruentia quedam est non concludens necessario.

¶ Nec potest probari resurrectio efficaciter ex tertio puta ex perpetuitate beatitudinis appetite. Primo quia non est demonstratum talem beatitudinem que ponitur finishominis ex ratione naturali esse perpetuam. sed diceretur: quod illa est temporalis et possibilis haberi pro vita ista siue sit felicitas contemplatiua siue politica: sicut Aristoteles ponit: et pro statu isto possibile est esse beatum vt hominem. Et cum ista vita deficere possit: parsratione et beatitudo talis. Similiter ista beatitudoconsistit in operatione potentie alicuius vel aliquarum potentiarum: quas non oportet perpetuas esse: vt videtur. Sicut etiam in beatis erunt multe potentie: que in per petuum non habebunt actus suos.

¶ Nec ex perfectione nature humane in vniuerso potest probari eternitas vel perpetuitas in suis indiuiduis. quia sufficit perpetuitas secundum processum generationis et corruptionis. cum natura humana sit natura suppositorum corruptibilium: sicut etiam sufficit in aliis naturis viuentium: dato quod sint simpliciter nobiliora quam caelum: puod est incorruptibile: igitur nullo modo.

¶ Tertia ratio principalis. impossibile est per rationem naturalem cognoscere certitudinaliter generationem hominum aliquando deficere vel cessare. sed hoc posito non est notum resurrectionem hominum generalem fore ergo etc.

¶ Quarta ratio. non magis est notum naiuraliter homnem fore perpetuo a parte post secundum statumm immortalitatis et resurrectionis: quam sit notum aliquem hominem non fuisse ab eterno: vt videtur. Plures enim reputant demonstratum secundum: quam primum: sed secundum non potest esse notum ratione naiurali. Nam sicut dixi in secundo: et tenent multi: mundus potuit esse aleterno: et aliquis homo potuit esse ab eterno putachristus vel adam. ergo etc.

¶ Hoc videtur etiam persuaden do confirmari ex argumentationibus sanctorum probantium resurrectionem fore non per aliquam rationem naturalem cogentem: sed vel ex persuasionibus vel ex hin que sunt fidei: sicut apostolus facit Actuum. xvii. xxvi. et etiam prime ad Corinth. xy. si christus resurrexit: et mortiui resurgent. Et per exemplum de grano mortificato: vt viuificetur. Unde et athenieses qui erant prediti ratione naturali et ingenio: quod patet per Dionyssum: qui erat de numero eorum: audientes paulum annunciantem resurrectionem dixerunt: quod nouorum demoniorum annunciator erat. Et licet in hoc errarent patet actuum. xvii. et actuum. xx vi. dicente paulo. Si primus ex resurrectione christus etc. dixit sibi festus imsanis paule. multe te littere ad insaniam conuerterunt vnde non videtur bene demonstrata ipsa resurrectio per rationem naturalem cogentem: sicut nec puto quod sit Et patet per Gregorium quarto dyalogorum: vbi premissis persuasionibus aliquibus subiungit: quod qui propter istas rationes noluerit credere fidei credat. hec de secundo articulo principali.

¶ Quantum ad tertium articulum restat respondere ad motiua aliorum. Ad primum quantum ad illas propositiones puto satis esse notum naturaliter et demonstratum: quod prima est veraet secunda sicut probaui in secundo. scilicet quod anima intellectius est forma humana: et quod numeratur secundum numer ationem corporum saltem sic quod non est vnus intellectus nimero omnium hominum: sicut finxit ille hereticus commentator.

¶ Quantum ad secundam propositionem non video quod nt vel esse possit naturaliter nota vel demonstrata immortalitas anime. Nec puto: quod aristoteles habuerit eam pro certa. sed puto: quod fuit totus dubius de ipsa. Unde et de hoc dubitado pluries loquebatur: et aliquando proiiciebat verba hinc vel inde secundum exigentiam sue materie: quam tractabat Pro immortalitate enim videntur esse ille auctorita¬ tes adducte: licet alique magis quanalie. Sed pro mortalitate videntur principia eius esse. Nam planum est: quod posuit mundum et generationem hominum esse eternanviii. phisicorum et primo de celo. Similiter posuit secundo animam intellectiuam esse formam homins et numerari nume ratione corporum secundo de anima. sed posuit vltra quod imposibile est esse infinitum in actu siue secundum magnitudi nem seu multitudinem. iii. phisico. Ex istis sequitur animam esse corruptibilem. Si enim ponatur incorruptibilis: cum infiniti homines precesserint: et fuerint corrupti a parte ante: sequitur quod maneant et sint infinite anime in actu contra suum tertium principium. Se cundo quia principium suum fuit contra platonem: quod quiequid incipit aliquando esse: tandem desinet esse. vnde et priemo de celo contra platonem reputat pro impossibili quod aliquid inceperit: et perpetuetur inesse. et in tertiophisicorum hoc idem videtur sentire capitulo de infinito cuius ( inquit ) est principium: eius est finis sed planum est: quod posuit animas incipere esse. ex quo posuit eas formas corporum. forma enim secundum ipsum non preexistit sue materie: nec anima corpori. igitur posuisset consequenter quamlibet animam corruptibilem.

¶ Tertio. quia septimo metha. in fine ipse ponit illa que manent de toto post corruptionem eius elementa esse: et ad solam materiam pertinere sicut declarat ibi de a. et b. respectu ab. syllabe: et de terra et igne respectu carnis. igitur per hoc videtur quod nulla forma alicui toti intrinseca maneat inesse post corruptionem totius

¶ Quarto etiam. quia posuit: quod impossibile est idem cor pus numero redire: et per consequens nunquam posse informari tale corpus ab anima post corruptionem totius. sed non posuisset animam sic natam informare perpetudnon informantem: et frustrari eam perpetuo ab informa tione: sicut nec posuisset materiam aliquam perpetuo si ne sua forma. Dixisset enim quod sic separata fuisset violenter. nullum autem violentum perpetuum est secundum ipsum.

¶ Quinto etiam. quia non vidit aristoteles aliquam operationem anime: in qua non dependeat ex corpore vel fantas mate sibi coniuncto tamnquam ex obiecto. et licet non tanquam exorgano necessario ad suam operationem cum ergo talem operationem non potuisset habere separata: si potuisset eam incorruptibilem: posuisset eam perpetuo sine operatione. Et ideo puto: quod finaliter si deduxisset sua principia: bene posuisset animam esse corruptibilem: et corrumpi ad corruptionem totius. sicut etiam dicit ter tio de anima: quod intelligere corrumpitur quodam interiori corrupto.

¶ Ad auctoritates igitur que adducut tur ad oppositum de ipso. Dico generaliter quod ad omnes dici potest vno verbo: quod et si dixerit hoc vel intenderit aristoteles in illis dictis: non iamen dixit hoc tanquam sibi certum et naturaliter notum: sed tanquam sibi dubium: ad quod non habuit cogentem rationem naturalem: nec adduxit etiam. philosophi enim multas conclusiones aliquando dixerunt: vel scripserunt sine cogente ratione: sed probabiliter opinantes vel ex dictis aliom famosis temporibus suis vel aliquibus probabilibus rationibus: sicut etiam videtur idem philosophus tangere secundo celi et mundi capitulo de duabus difficiti bus questionibus: quod parue sufficientie suffecerunt aliquando perhilosophis de maximis dubitationibus vbi non poterant ad maiora peruenire: ne contradicerent principiis vel regulis philosophie. Et in eodem capitulo dicit ipse idem: quod ab egypiiis ( inquit ) multas probabilitates vel credulitates habemus de vnoquoque astrorum.

¶ Ad singulas tamen respondendo dice ad primam: quod phuns non asserit: sed dicit: quod videtur intellectus genus alterum esse: et hoc contingere se parari: sicut perpetuum a corruptibili. et dato quod asset tiue diceret: tamen non habet rationem cogentem. Preterea etiam posset exponi: quod separatur ab aliis: icut perpetuum a corruptibili: non quia intellectus sit per petuus in essendo: et maneat post mortem hominis separatus: sed pro tanto quia est incorruptibilis corruptione organt alicuius: ex quo dependeat in operando quia non operatur mediante organo determinato nec corrumpitur ad corruptionem talis organi: sicut alie potentie organice saltem proxime. et ideo quantum ad hoc dicitur perpetuus et ab aliis separari: sicut per petuum a corruptibili. vel incorruptibile a corruptibili isto modo: licet simpliciter poneretur corruptibilis ad corruptionem totius: sicut et operatio eius quodam interiori corrupto: cuius quidem operationis intellectus est ratio operandi toti coniuncto: cuius est ista operatio primo: sicut ipse aristoteles dicit primo de anima.

¶ Ad aliam de tertio de anima eodem modo potest dici quod propter hoc dicitur impassibilis et immixtus et non debilitari in sua operatione post apprehensionem obiecti vehementis excellentis non quia sit simpliciter incorruptibilis: sed quia non vtitur organo corporali: sicut potentie sensitiue.

¶ Ad aliam de sepumo methaphisice. dico quod non est ad mentem aristotelis Sicut enim anima non habet materiam partem sui: ita nec aliqua forma. Et ita per illud argumentum sequere tur quod nulla anima esset corruptibilis. posuit igitur benearistoteles quod omne corruptibile substantialiter per se primo est compositum ex materia et forma que qui dem materia est principium quo aliquid potest esse vel non esse. Et tunc diceret quod totus homo primo corrumpitur: et anima ex consequenti sicut et alie forme. Ad illud de duodecimo dico quod ponit ibi forte. et ita ponit illud forte dubitando de aliis animabus: sicut de in tellectu vel anima intellectiua. quod patet per textum. Ibi enim dicitur sic. In quibusdam enim nihil prohibet: visi anima tale non omnis: ied intellectus. omne namque impossibile forsan. vbi patet quod dubitat ibi de omni anima sicut de aliqua.

¶ Ad aliam de tertio ethicorum et. ix. dico quod non concludit propositum euidenter. Nam quantumcunque nesciat vel ignoret fortis secundum iudicium rationis naturalis se victurum post mortem vel aliquid eius: rationabiliter tamen se exponit propteribonum commune morti: et periculo non essendi simpliciter. bonum enim communeest maius et simpliciter isti appetibilius secundum rectam rationem. vnde et seipsum bono virtutis priuaret: nisi exponeret se: et viciose viueret. Similiter etiam quia sicut phuns innuit melius est bonum magnum et intensum virtutis: licet momentaneum: quam remissum bonum et diuturnum vt vita vitiosa per magnum tempus.

¶ Ad illud. xvi. de animalibus: quod intellectus solus aduenit ab extrinseco. Dico quod non est hoc notum nec naturaliter demonstratum. Non enim apparet ratio cogens naturalis: quare anima non posset esse forma educta vel ab extrinseco: licet non talis quales alie sed a terius rationis: non obstante quod sit non extensa nec perse nec per accidens. vnde non repugnat formam educi totam de ioto et bono primo et de qualibet parte se cundario: sicut nec modo sibi repugnat esse totam in toto et totam in qualibet parte.

¶ Difficile tamen videtur de intentione aristotelis: quomodo posuerit eam ab extrinseco et non a generante per eductionem immediate. Cum enim posuerit animam de nouo incipere esse tanquam formam corporis noui: quam non posuit preexistere tempore infinito ante corpus: et ipse posuerit deum nihil posse producere de nouo immediate propter necesstatem et immutabilitatem sui in agendo et pari ratione quamlibet aliam intelligentiam: mirum videtur quomodo posuit intellectum de nouo ab extrinseco puta a deo vel ab intelligentia aliqua et non ab ipso generan te corporali: et per consequens ipsam non educi de potentia materie vel corporis: vt deducunt aliqui. et consequenter quomodo posuit creationem et fieri aliquic de nouo a deo per creationem: precipue cum secundum ipsum sensitiui prima mutatio sit a generante secundo de anima Idem vero sit in homine anima sensitiua et intellectius secundum veritatem: et sicut dictum est in secundo. Sed ad ista dici potest: quod etiam dictum illud non quasi certum proie cit: sed quasi dubium et probabiliter licet si sua principia de necessitate agendi deum aliquid immediate et immutabilitate conbinasset: illud dictum non dixisset forte sicut etiam nec quod anima est incorruptibilis: vt deductum est supra de aliis suis principiis. Aliter dicit vnus doctor: quod de intentione sua esse potuit stantibus principiis illis de necessitate et immutabilitate dei in agendo et de non producendo aliquid nouum per creaetionem. Nam posuisset: quod a solo deo immediate est anima de nouo per creationem totius compositi. Non enim posuisset duas creationes: sicut nos. vnam: quam dicimus rationem anime: et aliam: quam dicimus animationem corporis vel causationem compositi totius animati: sed vnam creationem tantum totius animati primo et anime secundam rio: et ex consequenti de corpore vel materia presupposita: et sic non de nihilo. nec per creationem de noue etiam non sic quod nouitas ista reduceretur in deum vel aliquam nouitatem vel mutationem in deo: sed in passo puta in corpore sic disposito: et in potentia proxima ad animationem immutabiliter enim deus agit aliquid sic de nouo: quando exigit noua dispositio passi vel receptiui: et non est inconueniens quod talis effectus sit a deo de nouo. Sed de aliquo effectu simplici qui non dependeret nisi tantum a deo: et nouitas eius non posset reduci nisi in deum. dixisset aristoteles. quod talis non potest esse imediate a deo de nouo. Utrum autem ista dicta valeant ad intentionem aristotelis discutere pretermitto. Puto enim: quod satis faciliter possent aliqualiter infirmari.

¶ Ad illud vero quod adducitut de aristotele: quod sensitiui prima mutatio sit a generam te: satis dictum est in secundo in questione illa de pluralitate formarum. tamen si intelligatur de generante proxit mo multum videtur opponi illi dicto aristotelis in de animalibus. Et ideo posset exponi de generante remoto quod est deus. vel si de generante proximo non intelligeretur nisi dispositiue scilicet quod generans proximum disponit ad sensitiuum vel sensitiuam homins: que est eadem cum intellectiua. Non autem attingit ipsam directe: si est ab extrinseco: sicut dicit illa propositio: quod intellectus est ab extrinseco.

¶ Ad primam rationem pro illapropositione quod anima est incorruptibilis de appetitio bus diuersis potest dici quod naturali appetitu non appetit anima aliquid contrarium carni. vel si sic: hoc iamen non est naturaliter notum. nec aristoteles hoc ipsum intertio de anima demonstrauit. Et dato quod aliquid appeteret excedens appctibile carnis: non oportet tamen quin sit corrupibilis cum carne: potest enim visus videre aliquid excedens conditionem eius qunantum ad incoruptibil tatem puta celum non tamen est propter hoc incorruptibilis. Quando dicis quod in nobis sunt contrarii appeti¬ tus: quorum superior mouet inferiorem: sicut sperasperam. dicendum quod non est probatum quod ita sint contrarii: quod vnus sit corruptibilis. et alius incorruptibilis: sed bene possunt in eodem obiecto aliquo conuenire vel etiam dissentire: et sic vnus ab alio trahi vel moueri ita dicetur. Non enim oportet quod si vnum contrariorum est corruptibile quod reliquum sit incorruptibile. Tamen de hoc non curo multum ad propositum.

¶ Ad aliam rationem diceretur quod homo secundum nullum appetitum suum naturalem appetit semper viuere et semper esse: dato quod naturaliter quandiu viuit: semper refugiat mori: Nam et brutum naturaliter quandiu vt uit: semper refugit mori. non quia appetat semper viuere: licet semper quandiu est: appetat viuere et conseruari. vn y semper potest determinare ly viuere vel ly appetere. et sic diuersimode se habet sensus. vel si homo appetat semper viuere: non tamen est hoc naturali ratione demonstratum: sicut diceretur. vnde omne medium ex appetitu semper essendi est inefficax: quia ad hoc quod sit efficax: oportet ostendere quod semper esse sit homini possibile. et est idem cum conclusione: vel oportet ostendere quod appetitus iste si inest homini: sit rectus: et non sit erroneus. et hoc si sit aliquis actus elicitus. Alioquin non valet. et hoc est difficilius proposito vel eque difficile. Dices quod est naturalis: et per consequens rectus. Nam proposito alicui semper viuere et bene esse statim appetitus exit in actum appetendi hoc et indifferenter inomnibus. hoc autem non est nisi ex inclinatione naturali: que non est ad impossibile diceretur quod in vtenti bus ratione recta non exit statim appetitus in actum volendi semper viuere: sed iste est appetitus errantium et insipientium: qui non considerant possibilitatem nature sue corruptibilis et immortalis. vel est appetitus sequens fidem. non autem noticiam naturaliter certam vel si est appetitus naturalis non est hoc probatum euidenter per rationem naturalem.

¶ Ad aliud diceretur quod anima non habet contrarium: sicut nec aliqua substantialis forma: nec corrumpitur per inductionem. contrarii: sed per corruptionem totius coniuncti vel compositi: sicut alie forme substantiales. Si dicas quod pperatio eius non dependet a corpore: nec in ipsa conmunicat corpus: quod patet. quia intelligit in materialia et vniuersalia. Diceretur quod non dependet a corpore sicut ab organo sue operationis: sed sicut a subiecto. nec potest sibi conuenire operatio: nisi vt est ratieoperandi toti coniuncto. Quando dicis quod intelligit in materialia et vniuersalia. Diceretur quod ex hoc non sequitur ipsam esse incorruptibilem vel eternam: sicut nec sequitur ipsam esse vniuersalem. Non enim oportet quod in se habeat omnes conditiones sui obiecti: sicut nec vt sus qui potest videre aliquid incorruptibile: putacelum. Si dicas quod est forma subsistens naturaliter per se. dico quod non est hoc naturaliter notum: sicut nec de aliis formis substantialibus: litet bene sit notum quod est subsistens pro tanto: quia non inheret inherentia accidentis ad subiectum. quia non est accidens sed substantia et forma substantialis: vt dictum est supra. et isto modo quelibet alia forma substantialis subsistens est: non noen naturaliter incorruptibilis.

¶ Ad vltimum dico: quod nihil valet. quia sicut anima simplex est ita alie forme. et dato quod esset composita: adhuc ratio posset separari a seipsa. Nihil enim siue simplex siue compositum potest a seipso separari: licet non possit lseparari a seipsa vel ab esse suo: sic quod ipsa maneat: et suum esse non maneat: potest tamen desinere esse: sicut diceretur: et corrumpi ad corruptionem totius sicut et alie forme: et sicut angelus: qui est simplex potest desinere esse et anih lari. Si dicas quod anima intellectiua naturaliter cognescit omnem operationem suam vt intelligere et velleetc. et omnem passionem suam scilicet incorruptibilitatem. Dico quod assumptum est dubium de intelligere secundum quod ponit Au8. nec sequitur consequentia quia potest essaliqua passio magis latens quam operatio et nulla etiam operatio anime demonstratiue nobis concludit incorruptibilitatem.

¶ Quantum ad quartam proposi tionem scilicet quod anima separata per mortem vel corruptionem hominis naturaliter appetit corpori reuniri. Diceretur quod ista propositio non est vera. vel si est vera: non tamen est demonstrata. Nam sicut animae est naturale perficere corpus dispositum et existens: ita innaturale est sibi in clinari ad corpus indispositum vel non existens. ponitur autem per corruptionem corpus indispositum vel non existens. et ideo ad tale corpus naturaliter non inclinatur existens separata.

¶ Secundo diceretur: quod libet inclinaretur pro tanto: quia anima separata est aliqua forma: que nata est perficere corpus proprium dispositum: quando ponitur non tamen talis inclinatio est aliquis respectus realis positiuus in actu: sed rationis tantum. quia terminus non est aliquod ens reale in actu. talis autem respectus rationis parum facit ad propositum.

¶ Tertio diceretur quod anima quando vnitur corpori nullam perfectionem nec aliquod esse recipit ex ipso: sed magis econuerso anima communicat corpori perfectionem et esse. Et ideo magis videretur quod corpus naturaliter inclinaretur ad animam quam econuerso. corpus autem non inclinatur ad animam: quind non est: vel quando totaliter indispositum est.

¶ Quarto diceretur quod anima non vnitur corpori nisi pro via vel transitu quodam acquirendi suas perfectiones accidentales mediantibus sensibus et imaginatione: et illis acquisitis amplius non inclinatur ad corpus. sed perfectius habet essextra corpus quam in corpore. sicut perfectius est aliquid in termino vel in via. et sicut habet nobilius intelligere et perfectius separata quam comiuncta. Et istum mondum videtur tangere Auicena.

¶ Ad primam ergo rationem pro illa propositione qundo dicis quod perfectio naturalis naturaliter appetit vniri suo perfectibiliDico. quod verum est pro statu illo et tpare quo est suum perfectibile dispositum: vel pro quo ponitur. Et dice retur quod sufficit ipsam aliquando vniri vel esse vnitam et precipue de perfectione non dependente ex suo perfe ctibili: nec ex suo toto nesse que potest naturaliter exinere sine vtroque. Unde puto quod si aristoteles posuisset animam incorruptibilem et perpetuam: ipse posuisset eam post mortem vel corruptionem homins stareperpetuo sine corpore: et numquam reuniri. Nam corpus compositum ex contrariis: et totum hominem posuisset corrumpi necessario finaliter et nunquam idem numero reuerti.

¶ Ad secundum. nullum violentum est perpetuum primo de celo: dico: quod ista propositio dubia est secundumprincipia aristotelis. nam motus ignis in speranon videtur naturalis sed violentus. Motus enim naturalis ipsius ignis videtur esse rectus et a medio. quia naturaliter leuis: sicut motus naturalis grauium est rectus et ad medium. et tamen ille motus ignis in specra sua et in circunferentia est perpetuus et eternus secundum aristotelem. preterea monius planetarum vel orbium ipsorum qui dicitur motus raptus ab oriente in occidem tem: videtur esse violentur. Nam proprio motu naturali mouentur contrario motu scilicet ab occidente in orientem. et tamen est perpetuus. ergo etc. Ulolentum enim est: cuius principium est ab extra passo vim non conferente ad talem motum: sed magis renitente et secundum naturalem inclinationem ad oppositum se habente. Et si potest aliquid tale esse perpetuum: vt videtur in predictis exemplis prpecipue in primo potest esse perpetuum violentum. Quicquid sit de hoc comparando ad agens naturale. et posito quod cause vniuersi necessario agant ad tollendum imperfectionem quamlibet vniuersi et per consequens violentum: sicut forte aristoteles posuit: nullum tamen est impossibile poni violentum perpetuum a virtute diuina vel etiam a causa perpetua potente mouere aliquid violenter in perpetuum. Ad minorem diceretur quod anima separata a corpore non est violenter nec existit. sed sicut naturale est sibi esse incorpore: quando corpus est: et manet dispositum: ita naturale est sibi separari: quando corpus non est nec manet dispositum in anima. ergo pro tunc est separatio a corpore: et illa pro tunc non est violenta. similiter etiam si sit ibi naturalis appetitus ad corpus: planum est: quod talis appetitus non est violentus: et sic ibi nihil est violentum. preterea etiam sicut anima naturaliter appetit vniri corpori: ita et potentia operari. et tamen in beatis erunt potentie alique perpetuo sine operatione. nec potest probari ex hoc appetitu: quod aliquando habeant vel recipiant tales operationes. patet de potentia generatiua. ergo nec ex tali appetitu probatur vnio futura anime ad corpus ad primam rationem princi¬

¶ Sic igituc palem adductam ad probat dum resurrectionem futuram: patet quod non cogit procedienim ex aliquibus propositionibus que non sunt note vel certe rationi naturali: liet sint probabiles. Et datoadhuc quod tres prime essent note: non tamen quarta. et deto quod omnes adhuc non sequeretur propositum. dato enim quod anima sit forma homini inirinseca: et quod numeretur numeratione corporum: et quod sit incorruptibilis: et quod post mortem homins habeat appetitum naturalem ad corpus eo modo quo dictum est supra. adhuc proontum non habetur: sicut superius dicebatur.

¶ Ad secundam rationem diceretur quod ex perfectione naiure humane non potest probari perpetuitas suorum indiuiduorum proquocumque statu. Nam natura humana corruptibilis est non obstante quod sit simpliciter perfectior quam natura celestis. Sicut etiam et natura cuiuslibet viuentis simpliciter nobilior est et perfectior est natura non viuentis. xy. de trinitate. natura autem celestis secundum quid potest esse nobilior: puta quantum ad incorruptibilitatem: que quidem incorruptibilitas non dicu perfectionem simpliciter: immo nec aliquid positiuum super naturam eius cuius est. sed tantum negationem corruptibilitatis. Et dico quod ista negatio in celo funda tur super naturam minus nobilem et perfectam simpliciter quam sit natura humana.

¶ Ad tertiam dico quod non est naturaliter notum beatiiudinem esse finem homins. beati tudinem inquam que consistit in actu perpetuo et infaltigabili: quemadmodum ponimus de beatitudine patrie: quam per fidem vel spem expectamus. vnde nec philosophus aliquam talem beatitudinem posuit. sed beatitudinem posuit in vita presenti possibilem haberi et deficere cum beato ipso. et talis diceretur beati tudo conueniens homini corruptibili et mortali: ilicet non conueniat talis beatitudo imperfecta intelligentie vel deo vt patet. Uel si alia sibi conuenit: non est hoc nanaturaliter notum. Et preterea si ista ratio valeret: concluderet quod quilibet homo ad beatitudinem eternam resurgeret. quod est falsum.

¶ Ad quartam de Augdico quod Au8. multum videtur ibi declinare ad hoc quod intendit argumentum. Et dico quod licet dicat verum scilie quod vera perfecta beatitudo futura sit eterna. non tamen probat demonstratiue quod beatitudo que apparet homini possibilis ex naturalibus et ex apparentibus sieterna: et quin beatus possit mori et desinere esse beatus. Ad probationem vero suam quando dicit: quia aut beatitudo deserit beatum nolentem aut volentem aut neutrum: diceretur: quod beatitudo deserit ipsum volentem. quia vult secundum rationem rectam conformiter ad conditionem nature sue corruptibilis et mortalis et ita moritur volens: et cessat esse beatus volens. quando dicit Au8. quod vita beata non est: que non est amata. dico quod verum est eo modo et pro quando nata est inesse. Modo diceretur quod non semper potest inesse: sicut nec vita presens semper potest durare. ideo etc. Uel dabitur illud medium: quod neque volentem neque nolentem actu elicito: sed neutrum. Et tunc diceretur: quod non oportet semper velle beatitudinem actu elicito vel amare. quare etc.

¶ Ex predictis patet: quod maxime gratie domino iesu christo sunt referede: qui de resurrectione hominum et futura beatitudine eterna fideles suos certificauit: quibus non poterat hoc esse certum per rationem naturalem. Hec de tertio articulo principali. principale de beatitudi¬

¶ Ad primum ne et fine hois. patet ex predictis: quid dicendm.

¶ Ad secundum quod procedit ex illis tribus propositionibus: patet etiam ex predictis.

¶ Ad tertium de deo iusto punitore et remuneratore patet quomodo ex predictis est solutum.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 3