Quaestio 3

¶ Distinctionis Quinquagesime. Questio Tertia et vltima

Tertio et vltimo quae ro vtrum beati videbunt penas dam natorum post iudicium.

¶ Uidetur quod non. quia damnati post iudicium sicut dicitur in litera: non videbungnleiam beatorum igitur nec beati ponas damnatorum.

¶ Secundo sic. si beati vident penas damnatorum aut vident eas intuitiue in verbo aut abstractiue in proprio genere. Non primoo quia verbum per rationem essentie secundum quem est obiectum beatificum non est repraesentatiuum complexionum contingentium: sicut dictum est in primo. Nec secundo modo quia non habent species talium penarum. pena enim speciennon habet: sicut nec ydeam in deo. quia est malum.

¶ Tertio sic. Si beati videbunt penas damnatorum: aut hoc erit nolendo et compatiendo eis: aut volendo et delectande super eis. Non primoo quia tunc essent iniusti et difformes divine voluntati in volendo: et similiter ipsi essent miseri: quia si compaterentur: paterentur: quod est impossibile: cum sint impassibiles. Nec secundoo quia tunc essent crudeles si delectarentur in penis miserorum. ergo nullo modo. ma. in litera dicit: quod sancti vide

¶ Contra bunt miserias vel penas damnato rum vel saltem cognoscent eas cognitione certa et euidentur

¶ In ista questione sic procedam

¶ Primo luquiram vtrum beati videbunt post iudicium penas damnatorum.

¶ Secundo inquiram dato quod sic quiderit eis ratio videndi tales penas: et per consequens vtrum intuitiue vel abstractiue videant eas.

¶ Tertio vtrum compatiantur damnatis: vel letentur de ipsis.

¶ Ultimo ad rationes principales.

¶ Quantum ad primum articulum quid est de facto: expedio me breuiter et dico quod beati omnes post iudicium videbunt penas damnatorum intelligendo et cognoscendo eas mentaliter.

¶ Ad ho est auctoritas scripture in ysaiam vltimo ca. vbi dicitur sic: egredientur et videbunt cadauera virorum: qui preuaricati sunt in me vermis eorum non morientur et ignis eorum non extinguetur. et erunt vsque ad sacietatem vt sionis omni carni. vbi sic ait Hieronymus et adducit ma. in litera. Non est mirandum si sancti iam immortales reprobos videant mentis intelligentia: cum prophete ad hec mortales videre hec omnia meruerunt. egredientur enim electi non loco sed intelligentia vel vi sione manifesta ad videndum impiorum cruciatus.

¶ Dico tamen quod impii post iudicium non videbunt gloriam beatorum: licet autem videant aliquando in iudicio sint visuri aliquoo quantum spectabit ad confusionem eorum in facie iudicis et omnium electorum. hoc dicit magister in littera et adducit Gregorium dicentem super lucam infideles ( inquit) in imo positi ante diem iudicii fideles super se in requie attendunt. quorum gaudia post iudicium contemplari non possunt. hec de primo articulo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum dicit vnus doctor: quod sancti vident vel cognoscunt penas damnatorum intuitiue in verbo per rationem diuine essentie: quequidem essentia diuina ratione suillimitationis et continentie virtualis seu perfectionalis est ratio cognoscendi omnia ita determinate et distincte ac si esset ratio vnius tantum. et hoc magis in primo tractabatur. verum est tamen quod aliquorum est ratio cognoscendi per speciem I per seipsam: vt eminenter seu perfectionaliter vel virtualiter continentem illam. sicut omnium positiuorum extra se: aliquorum vero per priuationem id est per seipsam: vt continet habitus oppositos isto modo est ratio cognoscendi priuationes cuius est malum siue pene siue culpe. hanc autem distinctionem noticie per speciem et priuationem ponit aug. 1x. de trini. ca. viii in fine vbi dicit quod que per speciem cognoscuntur per similitudinem cognoscuntur que vero per priua tionem per dissimilitudinem magis.

¶ 3 positio quantum ad aliquid vide

¶ Sed isi te tur dubia. vnde enim verum est quod per rationem diuine essentie vt essentia est preuia etiam actui voluntatis: et inquantum est obiectum beatificum creature cognoscuntur determinate et distincte et intuitiue omne quidditates simplicium terminorum et priuationes eorum et complexiones necessarie formabi les de ipsis siue vere sint siue false: sicut dictum est in primo. sed non puto quod per eam vt sic cognoscantur complexiones contingentes eorum: vt quod petrus currat velsortes sedeat: vel quod Guillermus saluetur et premietur et iudas in inferno damnetur vel puniatur. Tunc enim ne. essa rio quilibet beatus cognosceret omnes complexiones comtingentium actualium et possibilium: supposito quod idem sit actus videndi verbum: et omnia que videntur in verbosicut ponitur in beatis cuius oppositum dictum est in primo: et etiam in tertio de cognitione anime christi. Similiter etiam sequeretur quod omnes tales complexiones essent simplciciter necessarie verum est tamen quod essentia vt sequens actum volendi quo determinantur tales complexiones et representans ipsum potest esse ratio cognoscendi talia. sed vt sic non est obiectum beatificum creature saltem primo aliter respondeo ad hunc articu¬

¶ Et ideo lu primo quod possibile est: quod beati intuitiue videant penas damnatorum vel damnatos cruciari. Intuitiue dico in verbo per rationem diuine essentie: vt ipsa sequitur actum divine voluntatis: et representat ipsum vel est ratio cognoscendi ipsum qui quidem actus habet determinationem et causalitatem immediatam super tales complexiones contingentes.

¶ Secundo dico quod possibile est beatos cognoscere penas damnatorum vel damnatos puniri intuitiue in proprio genere: sicut aliquis videt so tem currere vel sedere vel huiusmodi: sic et beati possunt videre spiritus damnatos cruciari. licet non sint presentes damnatis. Et hoc per ipsam noticiam intuitiuam causatam de tali obiecto complexo in mente te beati a deo Et multiplicantur tales noticie secundum multitudinem plurium obiectorum: et possunt esse val de plures simul in intellectu siue eiusdem rationis si ue diuersarum.

¶ Tertio dico quod abstractiue possunt talia cognoscere que est noticia in proprio genere per species terminorum vel oppositorum et alia necessaria ad talem noticiam abstractiuam distinctam. si cut etiam distincte intelligimus abstractiue tamen aliquam complexionem contingentem: vt quod sortes cui rit vndecumque causentur in beato principia talis noticie siue a deo siue ab obiecto quod non est verisimile cum damnati sint ita remoti a beatis: vt non possint agere inuicem: nec pati vt videtur.

¶ Quarto dico: quod possibile est beatos videre damnatos intuitiue sensibiliter oculis corporalibus cruciari in tormentis quam tumcumque longe ab eis distent. sed talis noticia non causaretur ab obiectis visis. Nam non agunt a tanta distantia: sed a deo immediate causaretur in ocu lis beatorum: qui potest facere noticiam intuitiuam immediate per seipsum de obiecto siue absente siue non existente: licet natura hoc non possit facere: sicut dixi in prima questione primi libri. Nescio autem de facto: quomodo vel quot modis videbunt. Et ideo expectemus donec ad illud domino concedente veniamus. Hec de secundo articulo.

¶ Quantum ad tertium articulum primo videndum est de velle vel nolle beatorum respectu miserie damnatorum. Et dici potest quod cum beati conformentur. divine voluntati in eo quod volunt omne illue quod deus vult eos velle si deus vult eos velle miserias et penas damnatorum. tunc beati volunt eas: et placent eis et praecipue pro quanto in hoc manifestatur diuina iusticia et reordinatur natura deordinata per culpam. hoc tamen stare potest quod penas damnatorum nolint: et quod eis placeret liberatio eorum: vel saltem non displice ret et hoc non absolute sed conditionate puta si de vellet et si placeret sibi. Si autem deus non velit beatos velle miseriam damnatorum vel velit eos nolle ipsam: possunt eam non velle: vel debent eam nolle hoc enim est possibile quod deus velit aliquid efficaciter et voluntate consequente: et tamen non velit creaturam id ipsum velle: immo potius velit creaturam idipsum nolle. sicut planum est quod voluit subuersionem hierusalem. et tamen voluit quod Hieremias nollet eam: et displiceret sibi et lamentaretur eam. similiter etiam vult deus mortem patris tui: et cum hoc non vult: quod velis eam: immo potius quod nollis eam: et doleas super ea: et fleas ipsam. sic in proposito de non velle vel nolle beato rum respectu miserie damnatorum.

¶ De gaudio autem vel delectatione seu tristicia dicendum est quod si beati volunt miseriam damnatorum modo supradicto et placet eis eodem modo et vniformiter gaudent deus ipsa. si autem non velint vel quomodocunque nollint: nullo modo tristantur de ipsa. Non enim conuenit eo rum statui tristari vllo modo vel pati. quia sunt impassibiles passione tristicie precipue vndecumque pro ueniat talis impassibilitas ipsorum sicut dictum est supra. Et ideo dicendum est vltra quod non compatiuntur eis sic quod doleant et tristentur de miseria ipsorum: licet conpatiantur non volendo vel nolendo miseriam ipsorum si ue simpliciter et absolute siue sub conditione puta siplaceret deo iuxta duos modos possibiles superius enarratos. Hec de tertio articulo principali.

¶ Ad primum principale argumentum dico quod non est simile: nec sequitur si damnati non videbunt gloriam beatorum: quin beati non depeant videre miseriam damnatorum in plus enim poatsent beati luci diuine coniuncti quam damnati missi in tenebras exteriores i. extra lucem diuinam et beate visionis: cuius non erunt participes.

¶ Ad secundum dici potest quod beati videbunt penas damnatorum intuitiue in verpo per rationem diuine essentie non vt praeuia est actut voluntatis diuine: sicut tangitur in argumento: sed magis vt sequitur et vt representat: vel est ratio cognoscendi talem actum. similiter potest dici quod abstra ctiue non per species proprias penarum: vt sunt malaquedam et priuationes. quia vt sic non habent species proprias nec ydeam in deo: sed per species habituum oppositorum: vel etiam ipsarum penarum secundum quod dicunt aliquid positiuum. et per alia necessaria ad noticiam ab stractiuam talium complexionum contingentium.

¶ Ad tertium dico quod tripliciter dici potest. vno modo quod beati vident miserias damnatorum volendo ipsas: si deus velit eos velle ipsas: et per consequens delectam do in ipsis: prout in eis relucet diuina iusticia: per ipsas reordinatur natura. non absolute vt sunt mala istorum vel illorum et sic dictum est quod letabitur iustus cum viderit vindictam. Et de iustis dicitur quod super peccatorem ridebunt: et dicent ecce homo et e. Et tunc patet quod beati ex hoc non pastesnt dici crudeles / sed iusti domint dici.

¶ Secundo modo potest dici quod nolent miserias damnatorum: si deus velit eos nolle: et tamen non erunt difformes voluntati diuine: sicut patet. quia deus vt ponitur licet velit penas damnatorum: vult tamen quod beati alii nolint eas: vel saltem potest velle similiter etiam non sequitur quod sint miseri: vel quod tristentur seupatiantur aliquid quia sunt impassibiles: et suspen ditur tristicia sequens nolitionem vel nata sequi naturaliter vndecunque suspendatur.

¶ Tertio modo potest dici quod beati nec volunt nec nolunt mise rias damnatorum: si deus velit eos nec nolle nec vel le: sicut possibile est absolute.

¶ Et tunc patet: quod nec sunt iniusti nec crudeles nec miseri: sed sunt beati videndo et fruendo deo benedicto et eterno. Ad quod nos perducat ipse: qui in trinitate perfecta viuit et regnat in secula seculorum. A M E N.