Quaestio 1

¶ Distin. xiiii. ¶ Questio prima

CIrca distinctionem quartam. Quero vtrum aliquid ncorruptibile sicut caelum et alie substantie create incorruptibiles sit compositum ex materia et forma.

Uidetur quod sic. ¶ Pri mo de angelo. Omne ens quod est per se subsistens in genere. substantie est compositum ex materia et forma. Sed angelus est huiusmodi. ergo etc.

¶ Secundo sic deanima Omne actiuum est participatiuum primi actus ergo omne passiuum est participatiuum prime potentie Sed anima est passiua: quia intelligere est pati ergo participat primam potentiam que est materia.

¶ Tertio sic de celo Ubicumque est passio et proprietas materie ibiest materia. Sed in celo est quantitas quae est passio et pro prietas materie. ergo etc.

¶ Quarto Aristoteles dicit primo de celo quod qui dicit hoc celum dicit materiam. ergo hoc caelum compositum est ex materia. Unde et ibidem dicit / quod celum est multiplicabile quia constat ex tota materia sua Materia est quo aliquid potasti

¶ Contra non esse et per consequens omne compositum ex materia et forma est incorruptibile. Sed nullum incorruptibile est corruptibile: ergo nullum incorruptibile est compositum ex materia et forma.

¶ In ista questione sic procedam Primo inquiram Utrum in vniuerso sit tantum materia eiusdem rationis.

¶ Secundo inquiram vtrum in angelis sit materia.

¶ Tertio vtrum in anima sit materia.

¶ Quarto Utrum in celo sit materia

¶ Quantum ad primum dicunt aliqui quod impossibile est et implicat contradictionem esse duas materias alterius rationis vel plures accipiendo proprie materiam per parte simplici substantie composite distincta essentialiter contra formam.

¶ Ad hoc adducuntur alique rationes. Materia est vna causarum quattuor non reducta ad aliquid aliud in eodem genere cause. Tunc sic. Sicut se habet prima causa que est primum efficiens vel primus finis ad pluralitatem ita et materia. Sed impossibile est et implicat contradictionem esse plures fines primos vel plures efficientes ergo et plures materias primas.

¶ Secundo sic. Impossibile est et im plicat contradictionem reperiri in vniuerso duo entia alterius rationis in equali gradu perfectionis vel imperfectionis sicut duos numeros alterius rationis in equali accessu vel recessu ab vnitate vel ad vnitatem. Sed materia quecumque sit est in infinito gradu entitatis in vniuerso secundum August. 12. confes. Duofecisti domine vnum pro te loquitur de angelis et aliud prope nihil et loquitur de materia ergo impossibile est esse duas materias alterius rationis.

¶ Tertio sic. Si sunt due materie alterius rationis oportet quod sint inequalis gradus in entitate eper consequens quod vna excedat aliam. Sed hoc est impossibile quia tunc necessario recederet a pura potentia et subintraret actualitatem secundum aliquem gradum et tunc non esset materia ergo etc.

¶ Quarta ratio. Illud cui secundum se conuenit esse separabile ab omni forma et ex omni sua rationemetaphisica est illud quo aliud potest esse vel non esse est eiusdem rationis et immultiplicabile per consequens secundum aliam et aliam rationem: quia ponentes aliam materiam non ponunt nisi ad fugiendum corruptibili tatem illorum in quibus ponunt eam. Sed ratio materie metaphisica et per conns conueniens omni materie est talis quo potest aliquid esse vel non esse. Patet septimo metaphi. ergo etc.

¶ Quinto sic. Si sunt due materie alterius rationis quero aut se totis distiguuntur et in nullo conueniunt et sic non pertinent ad gemus substantie. Aut in aliquo conueniunt et in aliquo differunt et sic sunt composite ex eo in quo conuenium et ex illis in quibus differunt et sic vel non simplices materie vel sunt in genere per se vel in specie: quia composite sunt ex genere et differentia quorum vtrumque est impossibile.

¶ Sexto et vltimo sic. Materia data eiusdem rationis est in potentia ad quamlibet. Probatio quia nullam sibi determinat nec aliqua sibi per consequens repugnat secundum philosophum septimo metaphisice nec est quid nec quantum nec quale sed in potetia ad omnia. Et secundum Augustinum. 12. de ciui. dei dicentem quod nec est figura nec color: sed in potentia ad omnia non tamen est omnino nihil. Ita quod est in materia potentia contradictionis ad quacunque formam / quia est in potentia passiua et separabilis a quacunque forma. quare etc.

¶ Dicunt igitur isti quod impossibile est et implicat contradictionem manifestam esse vel poni in vniuerso duas materias primas vel duas materias simplices alterius rationis et qui hoc ponit non intelligit rationem materie. Potest etiam confirmari per Augustinum. 11 de ciuitate ca. 22. vbidicit quod entia vniuersi ad hoc creata sunt inequaliavt essent omnia igitur si essent equalia non essent omnia nec distincta et sic de materiis vt videtur.

¶ Sed dico de hoc quod non viydeo aliquam contradictionem ponere duas vel plures materias alterius rationis simplices per priuationem velnegationem compositionis ex partibus essentialiter distinctis et hoc siue ponantur equalis gradus vel per fectionis seu imperfectionis siue inequalis: quia nunqua vidi contradictionem repugnantem quare deus non poset creare tales duas de duabus eiusdem gradus seu equalis. Patet quod non est contradictio. Si eim ponantur duo entia equaliter accedentia vel recedentia ad primum vel a primo eiusdem rationis non est contradictio.

¶ Similiter non video quod si ponantur duo talia alterius et alterius rationis. Unde non video quod alternitas vel alietas rationis tollat necessario equalitatem et ponat inequalitatem nobilitatis vel perfectionis siue in gradu entitatis. Et hoc patet in duabus diffe¬ tentiis indiuidualibus sortis et platonis que sunt alterius rationis simpliciter in tantum quod se totis distinguuntur et in nullo quiditatiue conueniunt et tamen neutra est nobilior vel innobilior seu imperfectior alia et ita etiam diceretur de duabus materiis alterius et alterius rationis vel de duabus speciebus quod non implicat contradictionem aliquam vt videtur.

¶ De materiis vero inequalis gradus in entitate no video quod implicet contradictionem ponere duas tales materias simplices quarum vna non componeretur nec causaretur ab alia et hoc siue altera esset superioris gradus quam illa que est modo siue inferioris. Et potest probari eodem modo forte sicut probatum est in primo de processu in infinitum in intelligentiis vel in angelis possibili.

¶ Quod enim sit alia materia alterius rationis ad istam que nunc est et inequalis gradus que non esset nisi nateria et nihil haberet ex se de actualitate forme. sicut nec ista et esset nobilior vel innobilior ista non vi deo contradictionem. Sed tunc ambe non dicerentur prime propter infinitatem gradus in entitate sed propter simplicitatem sui qua nullum gradum forme attingeret vna sicut nec alia nec includeret nec esset composita sicut nec alia sicut etiam possunt esse forme alterius et alterius rationis et inequalis gradus in entitate quarum nulla includit aliquid de materia nec aliam sed est simplex et tamen forma sicut patet de formis materialibus et apparebit infra. Dico tamen vt videtur mihi quod nec Auicenna nec philosophi posue runt tales plures materias alterius rationis et rationabiliter quia omnia apparentia saluari possunt positavna materia vnice rationis. Et ideo dico quod nec exapparentibus nec ex hiis que sunt fidei possunt argui esse plures in actu: licet nec possit impugnari pluralitas talis ex apparentibus quantum mihi videtur.

¶ Si dicas quod in quolibet genere non est nisi vnum primum dico quod non est verum saltem non est hoc demonstratum. Unde credo quod in genere subantie deus fecit plures substantias primas: puta plures angelos speciei supreme et ita duas differentias indiuidua les primas equaliter: licet alterius rationis vel plures. Similiter deus sic posset facere de materia. Uel diceretur quod in quolibet genere est vnum primum tantum verum est secundum eundem ordinem sed possunt esse plura alterius et alterius ordinis.

¶ Aprimum aliorum Dico sicut dixi in primo quod non est mihi euidenter demonstratum quod impossibile sit esse duos deos vel duos fines seu efficientes primos respectu vniuersi.

¶ Secundo dico quod dato quod hoc sit demonstratum quod non est simile de materia prima et de primo efficiente quia primus finis vel primum efficiens ex sua ratione est actus purus et hoc aliquid et per consequens est immultiplicabile non sic autem materia prima: sed composita est ex actu et potentia sicut et qualibet creatura et est multiplicabilis secundum aliam et aliam rationem.

¶ Ad secudum dico quod illa maior non est euidens vel necessaria euidenter. Sed dico quod nullum apparens repugnat qua re non possint esse duo essentia alterius rationis equalia vel non equalia nec est simile de nuneris ad vnitatem: quia quilibet numerus non differt ab alio nisi quia includitur in alio vel includit alium ponendo sicut puto quod nuneri non sint vere species et ita non possint se habere equaliter ad vnitatem non sic autem de entibus vel speciebus vniuersi: quia vna non includit aliam. Uel dici potest quod non oporteret illas plures materias esse equalis gradus sicut dictum est supra.

¶ Ad Augustinum Dico quod augustinus loquitur de facto quod materia est prope nihil sed de possibili quin posset aliqua esse inferior vel superior non dicit

¶ Ad tertium dico quod non ore quod sint inequalis gradis in entitate. Sed ponamus quod inequalis nullum sequitur inconueniens.

¶ Qunando dicis quod immo quia altera subintraret aliquem gradum entitatis et non esset pura potentia. Dico quod non esset pura potentia obiectiua sicut nec illa quae est modo.

¶ Secundo dico quod habere maiorem actualitatem vel entitatem perfectiorem quam ista vel est imperfectiorem et tamen non esset nisi materia: quia illa non esset actualitas forme alicuius sed actualitas differentia entis vel pars entis. ideo non valet: et posset exemplificari de perfectiori vel imperfectiori forma: quia licet vna sit maioris actualitatis quam alia: tamen inferior non includit in se aliquid de materia plusquam alia sed est tantum forma

¶ Ad quartum diceretur quod non oret quod cuilibet materie conueniat esse separabile naturaliter ab omni forma. Nec esse in potentia naturali ad omnem formam et qua rei conueniat esse vel non esse naturaliter. Sed dicta illa et probationes vere sunt de materia quae non est et de formis corruptibilium: quia nec sancti nec philosophi aliam posuerunt vt dictumest.

¶ Ad quintum dico quod ille due materie vel species differunt si cut due forme substantiales alterius et alterius rationis licet sint in eodem genere per reductionem vel forte differentiis alterius et alterius rationis non tamen differentiis per se illius generis sed reducibilibus ad illud genus sicut etiam forte due forme substantiales alteterius et alterius rationis. Ita quod in ratione generali forme conueniunt sed per illas differentias in propriis rationibus distinguuntur et tamen neutra ratio nec aliqua illarum formarum est per se in genere sicut etiam due materie numero eiusdem rationis habent differentias indiuiduales quibus distinguuntur nec tamen per se sunt in genere sicut indiuidua sicut nec due forme eiusdem rationis naturaliter distincte.

¶ Ad sextum dcunum est sicut ad quartum. Hec de primo articulo.

¶ Quantum ad secundum articulum dicunt aliqui quod in angelis est compositioex materia et forma tanquam ex principiis essentialiter distinctis.

¶ Ad hoc est prima ratio talis. Omnis tram itus ab extremo in extremum est per medium. Sed inter non ens vel nihil et ens in actu est materia media quia est ens in potentia. Ens autem in potentia medium est inter nihil et ens in actu: ergo cum transeat a non esse ad actu esse oret quod in se habeat materiam

¶ Secunda ratio est ista. Sicut se habet accidens ad substantiam sic potentia in genere accidentis ad potentiam in genere substantie. Sed accidens de necessitate presupponit substantiam: ergo potentia in genere accidentis in eo in quo est praesupponit necessario potentiam in genere substantie. Cum igitur in angelo sit potentia accidentis. Tum quia secundum aliquos potentie ipsorum sunt accidentia vel saltem secundum omnes actus ipsorum. puta intellectio vel volitio: et sic de similibus sunt accidentia sequitur quod in angelis sit potentia substantialis quae est materia.

¶ Secunda ratio. Uon quod est per se et realiter in genere et directe principia illius generis participat. Sed prima principia substantie que est per se in genere substantie sunt materia et forma quia secundum Boetium in predicamentis Ari¬ stoteles agit de media substantia que est compositaagens de illa que est per se et directe in genere

¶ Quarta ratio est ista. In separatis a materia et que non habent materiam dicit philosophus secundo de anima quod idem est intelligens et intellectum siuequod intelligitur. Sed in angelo non est idem quod intelligit et intelligitur quia a se intelligit etiam sicu primaria obiecta et sua intellectio accidens est et per consequens non est immunis a materia.

¶ Ad hoc adducuntur auctorittates Prima est Augustini de mirabilibus sacrescripture primo capitulo. vbi dicit sic. Deus omnipotens ex inferiori materia cunctorum visibilium et inuisibilium sensibilium et insensibilium intellectualium et intellectum carentium species multiformes diuisit ergo secundum August. in angelis est materia.

¶ Secunda auctoritas est Boetii de trinitate forma simpliciter subiectum esse non potest. Et ibidem dicit forma vero forme subiecta esse potest. Nam quod cetereforme accidentibus subiecte sint vt humanitas non suscipit accidentia in eo quod ipsa est sed in eo quod ei materia subiecta est. et de vnitate et vno dicit versus finem aliquid dicitur vnum simplicium commixtione vt angelus et anima quorum vnumquodque vnum est commixtio. ne materie et forme.

¶ Cum ergo angelus sit subiectum accidentium et secundum Boetium sit vnus commixtione materie et forme videtur quod in angelo sit materia et forma.

¶ Et isti dicunt quod materia illa non est eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum nec est corporalis vel quanta sed spiritualis et non quanta nec habet priuationem forme annexam et sic angelus non est corruptibilis sicut ista inferiora nec etiam corporalis.

¶ Alii dicunt quod impossibile est in angelo esse materiam. Et adducuntur ad hoc quattuor rationes.

¶ Prima est talis. Operatio cuiuslibet rei est secundum modum substantie eius. Sed operatio intellectualis in angelo est penitus immateria lis. Quod patet ex obiecto quia nihil intelligitur nisi inquantum abstrahitur a materia ergo substantia anigeli cuius est operatio ista est simpliciter immateria lis. Alioquin enim operatio intellectualis et obiectum reciperentur in angelo vel in intellectu suo materialiter et per consequens indiuidualiter et non velr.

¶ Secunda ratio est ista. Forma aliqua non vnitur materie nisi propter aliquam operationem suam quam non potest perficere sine materia. Patet de anima nostra: sed forme angelice non conuenit aliqua operatio quam non possit exercere sine materia quod patet: quia de operationibus cognitiuis non habet nisi imtelligere quod non requirit materiam. ergo etc.

¶ Tertia ratio est ista. Si angelus est compositus ex materia et forma. Aut forma sua est naturaliter separabilis a materia aut non. Si non tunc sua forma est minus perfecta quam anima que est separabilis a materia potens natur aliter subsistere sine ipsa.

¶ Quatta ratio est vnius alterius doctoris scilicet Henricquarto quoli. questione. 16. Transmutatio facit scire materiam per philosophum primo phisicorum. et commentator exponit hoc de transmutatione substantiali ad formam substantialem primo phisicorum et primo de celo. Sed angelus non est transmutabilis sic quia tunc esset corruptibilis. ergo etc.

¶ Sed iste rationes non videm tur cogentes aliis. Ideo inferius disoluentur

¶ Adducuntur ergo alie ad probandum predictam coclusionem et probabiliores quod in angelis non sit materia.

¶ Primo sic. Accipio quod possunt esse duo angeli eiusdem speciei sicut dictum est superius et probatum. Tunc arguo sic. In istis duobus angelis est materia eiusdem rationis. Sed materia eiusdem rationis est in potentia eiusdem rationis ad formam eiusdem rotionis. Cum ergo forme sint eiusdem rationis vnus est transmutabilis in alium si in ipsis est materia et per consequens corruptibilis saltem a deo licet non a naturaliagente. ergo etc.

¶ Secundo sic. Aut illa materia que ponitur in angelis determinat sibi aliquam formam puta hanc vel illam in hoc vel in illo: et sic non est pura potentia. Nihil enim sibi determinat aliquem actum nisi per aliquid in actu. Sed materia est pura potentia et mere in potentia contradictionis ad esse vel non esse quia hic est conceptus materie cuiuscumque. Aut sibi non determinat aliquam formam et per consequens est in potentia ad omnem et sic angelus est incorruptibilis.

¶ Tertia ratio est ista autista materia est corporalis aut spiritualis. Non cor poralis. Patet: quia tunc angelus corporalis esset et posset extendi quantiatiue quod falsum est. Non spiritualis etiam quia omnis substantia spiritualis inteliectiua est secundum se quantumcunque non sit per se in genere. sicut patet de anima et sic haberemus materiam inteliectiuam et simpliciter nobiliorem quocumque compositosubstantie non intellectiuo quod videtur falsum.

¶ Quarta ratio est ista. Si materia spiritualis et alterius rationis ab ista poneretur in angelo non plus forma angeli saciaret appetitum eius ad alias formas aliorum angelorum alterius rationis quam anima rationalis saciat appetitum materie corporalis ad alias formas et per consequens non minus vnus angelus esset corruptibilis in alium angelum quam homo in aliud ens corporale. Anima enim rationalis nobilissima est inter formas materie corporalis. Sed illud est inconueniens et falsum. ergo etc. sus Iste sunt rationes probabiliores et pono cum eis licet non de necessitate concludant forte quod in angelis non est materia nec eiusdem. rationis cum istis inferioribus. et istud videtur planum quia sunt mere spirituales nec materie ipsorum potest subesse quantitati nec etiam possunt in ista inferiora transmutari nec inuicem sicut nec corrumpi: sed per solam anihilationem possunt desinere esse sicut per creationem accipere esse. Nec etiam materia spiritualis vel alterius rationis sicut probant alie rationes.

¶ Adduco et etiam auctoritates ad hoc. Prima est Dionysii quarto capitulo. de diuins nominibus Omnes intellectuales substantie et virtutes vitam habent indeficientem et immortalem a corruptione vniuersa et morte et materia et generatione deessentes.

¶ Secunda est Aristotelis Nono metaphisice. Ubi dicit quod in perpetuis non est potentia contradictionis cuius est materia.

¶ Tertia est Auicenne. Primo meta. In nulla enim subantia est materia nisi in substantia sensibili. Idem vult Algamel primo metaphi. capitulo primo et tertio.

¶ Ad rationes aliorum Ad primam dicendum quod in corruptibilibus materia aliquo modo secundum originem est medium inter nihil et formam que fit ex ipsa vel etiam formam compositi non medium per participationem. sed medium aliquo modo secundum originem: quia prior ipsa forma. Non sic autem in forma angeli. Cum em angelus non habeatur nisi per creationem sicut nec materia. Ita immediate respicit nihil secundum originem sicut materia ideo non valet. Bene verum est tamen quod materia quecumque sit illapropinquior est ipsi nihil quam angelus quantum ad hoc quod est minoris actualitatis quam angelus.

¶ Ad secundum dico quod licet accidens presupponat substatiam et aliquid de genere substantie per quod substentetur et etiam accidens potentiam de genere substantie non tamen potentiam ad accidens praesupponit potentiam de genere. substantie. Ex quo patet quod non est simile de substantia et accidente et de potentia de genere substantie ad potentiam ad aliquod accidens. Nec quecumque potentia de genere substantie est materia sed potentia ad formam substantialem est materia.

¶ Ad tertium dici tur quod maior non est vera de quibuscumque principiis: sed de principiis que sunt genus et differentia vel ecundum aliquos actus et potentia. Ad maiorem dico quod materia et forma non sunt principia vniuersalia generis substantie sed tantum istorum corruptibilium compositorum ex materia et forma.

¶ Ad quartum dico quod in separatis omnino a materia que est pars compositi et a materia que est differentia indiuidualis contrahens quiditatem idem est intelligens et primum ntellectum sicut in diuinis. Sed non orme hoc de angelo semper licet sit separatus a materia que est alte ra pars compositi: quia non est purus actus nec separatus a differentia indiuiduali et ideo non oportet quod sua intellectio sit eadem sibi licet opositum forte poneret Aristoteles qui secundum aliquos putat angelos esse deos. Ad primam Au¬

¶ Ad auctoritates gustini diceretur quod non accipit ibi materiam pro altera parte compositi distincta contra formam: sed pro natura conti alibili et potentiali et diceretur bene quod talem naturam habent angeli et quelibet res creata. Et natura carens materia isto modo est sola diuina vel deus solus. Similiter dicitur ad Boetium quod non accipit conpositionem vel commixtionem forme ex materia eforma que sunt partes compositi essentialiter distincte: sed pro actu et potentia vel genere et differentia quo rum vnum vocat materiam in illa autctoritate et aliud vocat formam.

¶ Uidetur tamen illa autctoritas Augustini multum expressa tamen si concludit aliquid contra alios etiam concludit quia concludit quod in angelo et in istis inferioribus est materia eiusdem ratio nis quod tamen ipsi negant et rationabiliter alioquinangeli essent vel esse possent corporei et extensi quod est falsum.

¶ Ad illas rationes primas que sunt contra primam opinionem: quia videntur ninis debiles.

¶ Ad primam diceretur quod licet intellectio sit alicuius immaterialis obiectiue non tamen subiectiue non tamen loquendo de materia ista corporali istorum inferiorum. praerea Ipse ponit quiditatem rei materialis esse obiectum intellectionis nostre qua tamen quiditas includit materiam. Unde ratio nichil valet nec confirmatio.

¶ Ad secundum diceretur quod maior est falsa quia forma vnitur non solum propter illud materie sicut patet de anima in resurrectione: sed propter tertiam entitatem compositi et perfectionem eius.

¶ Ad tertium diceretur quod non est naturaliter separa bilis. Hoc enim non est perfections in forma: sed magis perfectionis est in ipsa quod det esse materie sue

¶ Ad quartum bene concludit quod in angelo non est materia eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum quia non cadit ibi transmutatio substantialis per namm sicut in isti Quantum ad tertium articulum probant aliqui quod anima rationalis est composita ex materia et forma.

¶ Ad hoc adducuntur alique rationes que superius adducebantur de angelo quia vtriusque sunt ciones.

¶ Additur autem vna ratio. Quia omne ilud quia patitur habet materiam sicut omne quod agit habet formam Forme enim est agere alterius principii vero est pativt dicitur primo de generatione. Sed anima patitur quia intelligere est pati tertio de anima. ergo etc.

¶ Secundo sic. Intellectus agens comparatur ad possibilem sicut ars ad materiam. tertio. de anima. Sed hoc non esset nisi intellectus haberet materiam. ergo etc.

¶ Tertio sic. Omne illud quod potest per se naturaliter subsistere habet materiam alio quin ipsum est pura forma subsistens. Hoc autem soli deo conuenit. Sed anima intellectiua separabilis est potens per se subsistere naturaliter. ergo etc.

¶ Quarto sic Forma debet proportionari materie et econuerso. Sed materia homins est composita ex materia et forma. patet de corpore phisico organico quod non dicit solam materiam: sed formam substantialem. ergo etc. Dicunt ergo quod in anima est materia ex qua componitur cum forma anime et illa materia non est eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum: sed alterius rationis est et spiritualis omnino sicut materia angeli¬

¶ Contra istam positionem arguunt aliqui debiliter.

¶ Primo sic. Intellect noster vel anima intelligit omnia manlia: et sic etiam recipit ea. Sed receptiuum debet esse denudatum ab eo quod recipit Alioquin praehabitum vel seipsum reciperet. ergo intellectus noster denudatus est ab omni materia nec est aliquid manle.

¶ Secundo sic Unumquodque recipitur in alio secundum modum recipientis. Sed quicquid recipitur in intellectum nostro recipitur immaterialiter. patet ergo est immaterialis non habens materiam.

¶ Tertio sic. Illud non debet poni inanima intellectiua quod impediret intellectionem: Sed materia impediret intellectionem. Probatur per signum Nam intellect noster coniunctus quanto magis abstrahit a corpere et a mantanto melius intelligit. ergo etc.

¶ Quarto sic. Aima intellectiua est forma. Sed forme non est forma. igitur nec materia. Minor patet quia tunc esset processus in infinitum Iste rationes non videntur cogentes.

¶ Ad primum diceretur quod recipiens denudatur a toto genere proximo recepti. Sed non a genere remoto. Patet secundum me qui teneo plures formas in quolibet animato quia corpus est aliquid constitutum ex materia et aliqua forma substantiali perfectibile tamen et informabile ab alia forma subtatm puta ab anima.

¶ Aliter dicitur quod ore recipiens esse denudatum a recepto formaliter. Sed obiectum non recipitur formaliter in intellectu: sed magis actus ipse intelligendi. Et ideo non ore potentiam esse denudatam ab obiecto potentiam dico reflexiuam super seipsam et que potest seipsam cognoscere. Alioquin esset deus nudata a seipsa. Secus est autem de multis aliis po¬ tentiis.

¶ Ad secundum diceretur quod intellectio vel obiectum mediante intellectione vel specie recipitur in intellectu secundum modum recipientis quia spiritualiter et hoc non impedit materia anime quae ponitur spiritualis et alteris riotionis.

¶ Ad tertium diceretur quod materia corporalis impedit intellectionem non autem illa spiritualis. Corpus enim quod corrumpitur aggrauat animam.

¶ Ad quartum diceretur quod forme simplicis non est forma nec per consequens materia. Sed sicut materia homins que esgt corpus potest esse composita et est ita et forma sua.

¶ Adducuntur ergo alie rationes et patsent pro parte ista adduci alique rationes que adducte sunt de angelo vt patet intuenti. Sed adducitur vna specialis de qua nesciosi concludit. Si anima est composita ex materia et forma accipio formam eius. Aut ergo illa tantum et precise informat materiam anime et tunc non tota anima primo informat corpus. Aut cum hoc informat materiam que est corpus et sic eadem forma informat duas quod est impossibile. Dices quod non est inconueniens quod informet vnam immediate et aliam mediate. Contra quia impossibile est quod aliquid informet aliud mediate nisi mediante alio informante. Sed materia anime informare non potest. Repugnat enim materie informare sicut et formam esse ergo etc. Dices iterato quod forma illa non informat corpus sed magis anima ipsa composita ex materia et forma Contra quando aliquid conuenit alicui primo conuenit sibi sic quod alteri per ipsum. Sed informare primo conuenit forme igitur et composito per ipsam igitur prius conuenit informa re corpus ipsi forme anime quam composito quod est anima

¶ Secunda ratio est ista illud de quo praedicatur actus et forma in abstracto non est nisi actus et forma et non est compositum ex materia et forma tale enim formatum est et non forma. Sed de anima predicatur in abstractoet in recto actus et forma. Patet secundo de anima. Anima est actus phisici corporis. igitur se tota primo est actus et forma. Non ergo includit materiam.

¶ Tertia ratio. In formis quod simplicitas vel sit nobilitatis vel arguat nobilitatem quia quanto forma est simpliciori/ tanto actualior et accedens ad nobilitatem diuinam. Sed anima intellectiua est simpliciter nobilior forma quam anima bruti vel quam forma substantialis elemen ti ergo est simplicior. Sed ille non sunt composite ex materia et forma. igitur nec ista. Item sicut paucio ra sunt semper ponenda ita plura non sunt ponendasine necessitate. Sed nulla necessitas apparet ponendi materiam in anima sicut patebit soluendo rationes.

¶ Quinto sic Si in anima est materia et forma. Aut sua forma est educibilis et sic est corruptibilis aut non est educibilis Et tunc pari ratione in illaest materia sicut in anima et sic processus in infinitum. Et ideo videtur michi quod frustra ponatur ibialiqua materia. Et dico quod in anima non est materia ex qua sicut nec in aliis formis partialibus.

¶ Ad hoc est expressa auctoritas Aristotelis tertio de anima. quasi per totum de intellectu quod est simplex immaterialis et immixtus et Commentatoris. Et ad hoc etiam sunt auctoritates adducte supra de angelo. Tamen hec est vna Commentatoris. 12. metaUbi dicit quod intellectus qui est extrema perfectiohominis est extractus a materia. Hoc idem dicit de somno et vigilia quod scilicet intelligentie sunt sinemam.

¶ Ad primum aliorum dicitur quod maior non est vera nec necessaria. Patet deu accidentibus in sacramento altaris que non habent materiam et tamen calefiunt vel frigescunt et patiuntur et ita dico quod ad patiendum sufficit natura potentialis potens suscipere passionem. Non autem est necessaria precipue in proposito quia passio que est intelligere non est nisi salus et perfectio.

¶ Quando dicis quod materie est pati. Dico quod verum est in istis inferioribus generabili bus et corruptibilibus quae patiuntur passione reali et abiectiua contrarii que est transmutatio ad formam substantialem vel dispon ad ipsam ideo non valet.

¶ Ad secundum dico quod intellectus agens compeararatur ad possibi lem non sicut ad materiam proprie sumptam vel habens materiam sed similitudinarie quia intellectus est in potentia ad effectum agentis. puta ad actum vel speciem et quod non sit proprie accipiendo materiam quia nec intellectus agens econuerso proprie loquendo est artifex. Non enim agit per intellectum vel artem sed mere naturaliter vt patet.

¶ Ad tertium dico quod maior est falsa. Tu dicis alioquit est pura forma subsistens. Dico quod vel istam puritatem accipis per priuationem compositionis ex materia et forma et tunc dico quod anima est pura forma. Nec propter hoc est deus quia componibilis et etiam aliquo modo composita ex actu et potentia nec est purus actus. Alio modo potes accipere istam puritatem per priuationem omnis compositionis et componibilitatis cum alio et sic anima non est pura forma vt patet. Licet enim per se naturaliter subsistat est tamen conponibilis corpori sicut forma non sic autem deus.

¶ Ad quartum dico quod forma debet proportionari materie sic quod possit informare ipsam sicut actus perfectiuus. Sed non oportet quod sibi assimiletur in omnibus. Unde non oportet quod si sit componita quod et forma sit composita compotnitum enim informari potest per se totum: sed compositum informare non potest per se primo vt dictum est supra. Hoc detertio articulo

¶ Quantum ad quartum articulum tenetur coniter quod caelum est componitum ex mam et forma

¶ Primo igitur quantum ad hoc adducam rationes et auctoritates et diuersos modos ponendi.

¶ Secundo ostendam quod in celo non est materia. Et ostendam qumo sine materia poasent solui apparentia de celo et tandem respondebo ad motiua aliorum.

¶ Adducuntur ergo rnes speciales de celo quia multe sunt comnes sibi et angelevel aie.

¶ Prima ratio est ista. In quocumque est propripassio materie est materia. Sed in celo est quantitas quae est propria passio materie. ergo etc.

¶ Secundo sic. It omni re per se sensibili est materia quia nihil immateriale est sensibile. Sed caelum est sensibile. ergo etc.

¶ Ter tio sic. Omnis forma per se subsistens naturaliter sine materia est forma intellectiua quia ex se est actu intelligibilis. Sed forma vel natura celi non est in tellectiua. ergo etc.

¶ Quarta ratio. In separatis a materia impossibile est plura esse eiusdem rotionis. 12 metaphisice. Sed celi sunt plures vt motus eorum demonstrant. ergo etc.

¶ Ad hoc sunt auctoritates ad ducte de angelo. Quarum prima est Augustini et se cunda Boetii.

¶ Ad hoc sunt auctoritates Aristotelis. Prima est primo de celo quod celum constat et materia tota sua.

¶ Secunda est secundo metaphi. vb dicit quod in omni eo quod mouetur necesse est imagina ri esse materiam. Sed caelum mouetur per se ad vbi vel ad situm.

¶ Tertia est eiusdem. 8. metaph. vbi dicit Forsam quedam enim non habent materiam vt non talem sed secundum locum mobilem.

¶ Quarta est eiusdem. 12. metaphisice. vbi dicit sic. Omienia vero materiam habent quecuque transmutantur sed aliam et aliam et sempiterno rum quecumque non generabilia. Mobilia autem latione materiam autem non generabilem habent sed vnde quo

¶ Item August. secundo super Gene. ca. vltimo dicit et duodecimo confes. in pluribus locis et quasi idem. 6. lib ca. 3. et ca. 7. quod scriptura ex corporali materia factum celum narrauit cuius multum distat species a terrenis. Et videtur auctoritas multum expressa. Et ibidem materiam per terram inuisibilem et incompositam intelligit. Sed hoc satis est mirabile cum et ipsum celum ante terram creatam narretur.

¶ Unde et forte decunum est Augustinum non esse in hoc tenendum sicut nec tenetur coniter de distinctione dierum creationis. Uel per terram siue materiam intelligit naturam corpoream et potentia lem et imperfectam sicut est vera materia suo modo cuius nature est caelum licet non habeat materiam.

¶ Item Augustinus. 12. confes. videtur sentire circa primum quod cum dicitur In principio creauit deus caelum et terram. Per celum intelligitur natura angelica de qua dictum est. Celum celi domino. Per terram vero materia prima quae dicitur inuisibilis. etc. quia secundum se informis et carens oiforma. Et de illa videtur sentire ibidem omnia corpora lia siue caelum siue alia esse facta. Hoc etiam expresse dicit ibi. Sic ergo dictum quod in celo est materia.

¶ Sed hbariantur in modo ponendi quia aliqui eorum dicunt quod materia in celo est eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum. Et dicunt quod secundum theologos ore ponere quod in celo sit materia et materia eiusdem rationis cum istis inferioribus. Et hoc videtur efficaciter probare per illam auctoritatem primam Augustini quae aducta est supra de angelo quod in ipso sit materia quae videtur dicere quod ex eadem materia inferiori visibilia et inuisibilia sunt producta.

¶ Dicunt tamen quod non obstante hoc. Celum potest dici incorruptibile quia forma celi non habet contrarium nec qualitates tangibiles annexas quibus potest pati ab aliquo corpore ab aliquo agente naturali ne per consequens corrumpi vel ad corruptionem disponi. Deus enim sibi tales qua litates non indidit vel dedit. Unde non est naturaliter corruptibile sicut etiam aqua sine qualitate contraria ad qualitates ignis non posset ab igne corrum pi licet materia celi in se habeat priuationes aliarum formarum sicut et materia istorum inferiorum. Nec etiam forma sua faciet vel terminet omnino ipsius appetitum quia hoc est impossibile de quacumque forma.

¶ Patet quia hoc non conuenit anime que est multo nobilior et perfectior quam forma celi. Forma enin celi licet virtute contineat multas formas non tamen animam et sic saltem materia eius sit in potentia ad animam et similiter alias formas quas continet non continet formaliter sicut sunt nate perficere materiam et materia est in potentia ad ipsas et ideo licet celum a deo potest corrumpi et materia eius ad alias transmutari non tamen potest corrumpinaturaliter nec ab agente naturali.

¶ Aliivero ponunt quod materia celi non est eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum. Non enim possunt videre quin celum naturaliter saltem potentia remota esset corruptibile: quia licet actu non habeat qualitates tales quibus sit alterabile et potest pati a contrario. Tamen posset habere tales qualitates vt videtur si deus indidisset ei exquo est eiusdem rationis inmateria cum istis iferioribus: et sic Celum saltem potentia remota esset naturaliter corruptibile sicut esset susceptibile talium qualitatum quas vocat philo sophus pegrinas impressiones.

¶ Alia est opinio comentato ris quod in celo non est materia. Tum quia si in celo esset materia illa esset in potentia naturali ad alias formas: et sic celum esset naturaliter corruptibile. Tum quia propria passio materie est transmutabilitas substantialis. Tum quia in habentibus materiam est priuatio tendens ad maleficium corruptionis quod non est in celo. Tum quia necessario omnis forma in materia habet formam contrariam ad quam materia est in potentia et hoc vel contrariam per se velper accidens ratione accidentium annexorum et per consequens omne tale habens materiam est corruptibile quod non potest esse incelo. quaere etc.

¶ Puto quod iste rationes concludant quod in celo non sit materia eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum sicut dictum est in secundo modo ponendi materiam in celo quia non video quin caelum esset vel esse posset namliter corruptibile sicut demm est ibi cuius non video necessitatem

¶ Sed quod in celo non sit materia alterius rationis a materia istorum inferiorum difficile est probare. Non enim valent probationes quas adducunt aliqui.

¶ Primo quia impossibile est esse in vniuerso duas materias alterius rationis. Tum quia si esset al terius rationis haberet determinatam habitudinem ad hac formam et ad esse compositi ex tali materia et forma quod non potest esse verum quia omnis materia est potentia ad esse et ad non esse. Potentia dico contradictionis non determinans sibi habitudinem ad hanc formam vel ad illam Alioquin cum sit in potentia ad negationem vel carentiam talis forme sicut ad formam esset in potentia ad non esse sine aliquo quod videtur inconueniens. Nec habetur vnde ista deterinatio sit ad talem formam.

¶ Prima enim probatio supponit falsum sicut probatum est supra.

¶ Secunda vero intelligit vel intendit quod caelum esset actu naturaliter corruptibile quod non ore concludere vt videtur

¶ Et ideo procedo aliter ostendendo quod in celo non sit materia alterius rationis a materia istorum inferiorum.

¶ Primo quia plura non sunt ponenda sine necessitate. Sed omnia apparentia de celosaluari possunt sine quacumque materia proprie acceptasicut dictum est supra et apparebit soluendo ad rationes aliorum.

¶ Secundo quia cum materia quelibet et cuiuscum que rationis existat sic potentia ad formam et priuationem vel negationem forme et per consequens ad aliam formam eiusdem generis phisici oportet quod caelum et si non ab agente naturali tamen ab ipso deo saltem esset corruptibile in aliud corpus celeste habens materiam eiusdem rationis quod est actu vel saltem possibile est et non solum adnihilabile quod non reputo verum.

¶ Tertio quia Si in celo esset materia illa esset corporalis et extensibilis per quantitatem eiusdem rationis et eiusdem generis cum quantitate corporum inferiorum. Sed probabile est quod talis materia sit eiusdem rationis cum materia istorum inferiorum sicut proprietas eius vel passio quae esset quantitas cum quantitate istorum inferiorum. Probatum est supra quod in celo non est materia eiusdem rationis cum materia isto rum inferiorum ergo nulla prorsus materia est in celo vt videtur.

¶ Isti conclusioni consentio magis quod non video aliquam necessitatem propter aliquam rationem Et videtur mihi quod in celo non sit materia.

¶ Sed quo possunt saluari apparentia de celo sine materia. Dico quod apparentia maiora que habentur et que mouent ad ponendum in celo materiam sunt quia caelum est quantum et sensibile et mobile ad vbi vel ad situm. Sed omnia ista possunt saluari sine materia quia forma sola corporea celi extendibilis per quantitatem ad ista omnia sufficit. Et ideo dico quod substantia celi non est nisi forma que est substantia subsistens corporea habens partem et partem in se et extensibilis per quantitatem sicut tu diceres de materia recte.

¶ Dico enim quod quantitas non est propria passio nec adequata materie sed substantie corporee quae communis est ad materiam vel formam vel compositum corporeum.

¶ Ex quo sequitur quod sit celum mobile quia quantum et sensibile puta visibile non tamen sensibile secundum qualitates tangibiles quas vocat Aristoteles peregrinas impressiones et per consequens non est coruptibile nec potentia propinqua nec remota a quocumque agente sed solum potest haberi per creationem et non esse per adnihilationem et ita non est necessarium ponere in ipso materiam vt videtur.

¶ Ad rationes aliorum Ad pri mum dico quod quantitas non est propria passio et adequata materie sed magis ipsius substantie corporee siue sit materia siue forma siue compositum quae est communis ad ista tria. et ideo bene concedo quod forma celi est substantia corporea sed non ore quod habeat materiam proprie accipiendo eam put est pars compositi distincta essentialiter contra formam.

¶ Ad secundum per idem dico quod substantia corpea qrao est forma habens quantitatem et qualitatem sensibilem aliquam quecumque sit ista est sensibilis sicut materia. Nec oportet prpter hoc ponere in celo materiam.

¶ Ad tertium decunum quod maior est falsa de forma corporali cuiusmodi est forma celi sed de forma spirituali est verum.

¶ Ad quartum dico quod maior est falsa accipiendo materiam pro altera partecompositi distincta essentialiter contra formam. Sicut probaui supra quod poatsent esse duo angeli eiusdem speciei non obstante quod in eis non sit materia.

¶ Ad. 12. metaphrespondi ibidem quod Aristoteles non accipit ibi materiam proprie pro tali parte compositi distincta essentialiter contra formam sed pro natura potentiali contrahibili per differentiam indiui dualem vel pro tali differentia contrahente quam frequenter vocat materiam sicut indiuiduum ipsum et quiditatem frequenter vocat formam

¶ Ad auctoritates Augustini et Boetii sicut dictum est supra de angelo.

¶ Ad primam auctoritatem Aristotelis et ad omnes alias dico quod vel dicit falsum vel accipit materiam large pro natura potentiali su sceptiua alicuius transmutationis non simpliciter sed ecundum quid non ad substantiam sed ad accidens sicut est vbi vel situs in celo. Aristoteles enim et commentator equi uoce et diuersimode accipiunt materiam in dictis suis

¶ Aliquando enim accipiunt materiam pro qualibet. natura possibili vel potentiali ad vlteriorem perfectiorem vel etiam actualitatem vel etiam pro differentia indi uiduali contrahente ipsam sicut Phuns in. 12. metaphi. Ubi dicit quod si essent plures motores primi in eis esset materia sicut etiam accipit materiam commentator 14. metaphisice. vbi dicit quod solus motor primus erg absolutus a materia.

¶ Secundoo vocant frequenter materiam Aristo. et Commen. ipsum indiuiduum alicuius quiditatis sicut et quiditatem ipsam vocant formam. Unde et secundum ipsos in. 7. Omnes partes diffinitionis sunt forme quia pertinent ad quiditatem formalem tamen partes indiuidui secundum quod huiusmodi¬ dicuntur ab ipsis partes materiales non ingredientes diffinitionem patet. 7. metaphi.

¶ Tertio modo accipiunt materiam et proprie pro parte compositi substantie distincta essentialiter contra formam et faciente vnum per se cum forma et isto modo non puto quod sit de intentione eius quod in celo sit materia. Sed primo modo quia natura celi est in potentia ad aliquod accidens vel vlterio rem actualitatem et sic assimilatur materie. Sic ad questionem.

¶ Ad primum principale dico quod maior est falsa. Non enim omne ens per se subsistens in genere substantie ore esse compositum ex materia et forma.

¶ Ad secundum de anima Dico quod non oportet omne passiuum esse participatiuum potentie quae est materie sed esse compositum ex materia et forma sicut etiam et ipsa materia quae recipit generationem et patitur a generante et non oportet ipsam esse compositam ex materia et forma tund esset processus in infinitum.

¶ Ad tertium de quantitate partet quod propter ipsam non est ponenda in celo aliqua materia.

¶ Ad quartum de Aristo. quod caelum constat ex tota materia sua dicit commentator quod caelum accipitur ibi ab Aristo. pro toto mundo et materiam vocat naturam corruptibilem vel corruptibilia formam vero ipsa incorruptibilia et ita non sunt possibile plures mundi: quia mundus constat ex tota materia sua et similiter ex tota forma. Aliter dico quod Arist. vocat ibi materiam indiuiduum: et hoc intelligit quando dicit. Qui dicit hoc celum dicit materiam. Per caelum vero intelligit quiditatem non ergo sunt plurificabiles mundi vel celi: quia secundum ipsum nec est possibile aliquod aliud indiuiduum mundi vel quod sit mundus. Nec aliqua alia quiditas alterius mundi licet in hoc non dicat veritatem absolute loquendo sed tantum naturaliter sicut dictum est in primo.