Table of Contents
Commentarius in libros Sententiarum
Liber 1
Praefatio
Prologus
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctio 28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Distinctio 41
Distinctio 42
Distinctio 43
Distinctio 44
Distinctio 45
Distinctio 46
Distinctio 47
Distinctio 48
Liber 2
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctiones 4-5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctiones 21-22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctiones 26-28
Distinctio 29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctiones 40-41
Distinctio 42
Distinctiones 43-44
Liber 3
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctio 5
Distinctio 6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctio 18
Distinctio 19
Distinctio 20
Distinctio 21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27
Distinctiones 28-30
Distinctio 31
Distinctio 32
Distinctio 33
Distinctio 34
Distinctio 35
Distinctio 36
Distinctio 37
Distinctio 38
Distinctio 39
Distinctio 40
Liber 4
Distinctio 1
Distinctio 2
Distinctio 3
Distinctio 4
Distinctiones 5-6
Distinctio 7
Distinctio 8
Distinctio 9
Distinctio 10
Distinctio 11
Distinctio 12
Distinctio 13
Distinctio 14
Distinctio 15
Distinctio 16
Distinctio 17
Distinctiones 18-19
Distinctiones 20-21
Distinctio 22
Distinctio 23
Distinctio 24
Distinctio 25
Distinctio 26
Distinctio 27-29
Distinctio 30
Distinctiones 31-32
Distinctiones 33
Distinctiones 34-36
Distinctiones 37-39
Distinctiones 40-42
Distinctiones 43
Distinctiones 44
Distinctiones 45
Distinctiones 46
Distinctiones 47
Distinctiones 48
Distinctiones 49
Distinctiones 50
Quaestio 1
CIrca distictione xliiii. quero primo. Utrum vit resurget idem homo qui prius per omnia vel quantum ad omnia.
Uidetur quod non primo quantum ad illud quod est in ipso de veritate humane nature. Non enim totum illud resurget in homine tum quia de veritate humane nature in Adam fuit costa illa: de qua formata fuit eua Et planum est etiam quod ad veritatem nature pertinet materia eius in eua et non resurget in ambobus. et maxime in Adam non resurget. Tum quia idem potest ex se de veritate nature humane in vna et in alio per nultrimentum. Caro enim vnius potest esse nutrimentum alterius. et planum est quod in ambobus non resurget. Tum quia illud quod fuit semen in vno per multas transmi tationes potest fieri semen in alio. et sic eadem materia radicaliter pertinere ad naturam plurimorum et equaliter. sed in ambobus non resurget: ergo etc.
¶ Secundo arguitur quantum ad menbra vel partes organicas. quia ecundum Augustinum in enchiridion et ponitur in litera. Non oportebit quod singula pars materie ad singulpartem corporis reuertatur in qua prefuit. sicut ponit exemplum de statua: que licet repararetur eadem de materia priori liquefacta nichil interesset qua pas¬ ticula materie cui menbro statue reddentur sed si non redditur eidem particule corporis eadem materia non resurgit eadem numero. igitur etc.
¶ Tertio quam tum ad accidentia coniuncti: quia non reuertetur in omnibus eadem figura vel etiam idem color: et sic deus multis aliis accidentibus. Et similiter de potentiis sensitiuis si ponantur accidentia coniuncti. Nam ad corruptionem totius corrumpuntur et interrumpuntur in esse: vt patet. sed interruptum in esse reparari non potest: ergo etc. Iob. Credo quod redemptor meus
¶ Primo inquiram vtrum homo resurget idem tota liter qui prius quantum ad partes essentiales eius: puta materiam et formam substantialem eius vel formas substantiales: et per consequens quantum ad totum essentiale constitutum ex ipsis.
¶ Secundo inquiranan homo resurget totaliter idem quantum ad partes totius organicas: et quantum ad potentias operatiuas ipsius: et quantum ad humores et talia.
¶ Tertio inquiramtan homo resurget totaliter idem quantum ad quelibet accidentia eius propria vel communia.
¶ Quantum ad primum articulum dico quod partes essentiales hominis sunt corpus et anima rationalis seu intellectiua: que est ea lem substantialiter intellectiua sensitiua et vegetatiua sicut dixi in. 2. partes vero essentiales corporis secundum me sunt materia ipsa et forma substantialis i mixti: ex quibus constituitur corpus ipsum: quod est per sifectibile ab anima et proprium eius susceptiuum: ex quo cum anima ipsa constituitur humanitas ipsa: seu entitas vel veritas humane nature vel ipse totus homo.
¶ Quantum igitur ad materiam dico primo pretermissis dictis aliquorum aliorum quod non quilibet homo resurget idem totaliter quantum ad materiam. quam prius habuit: vel que prius aliquando pertinuit ad naturam humanam: seu ad veritatem nature humane in ipso.
¶ Hoc probo aliquibus. viis. primo quia pueri vel paruuli mortui resurgent in quantitate viri perfecti et cum tanta materia quam ta sufficeret ad virum perfectum: et precipue in illa quantitate quam habuissent in etate iuuenili circa exx. annum secundum Augusti. xxii. de ciuitate. c. xy. sed hoc non esset nisi plus daretur eis de materia quam anite: et ad materiam eorum quam prius habuerunt: adderetur alia materia. quia corpus eorum non erit sic rarum: vt tam parum de materia posset sufficere ad tantam quantitatem quantam habebunt in resurrectione: et quod posset esse materia viri perfecti. igitur materia eorum non erit totaliter et penitus eadem quae prius. Sicut enim entitati materie additur: ita et iden titas aliqualiter variatur.
¶ Secundo sic planum est sicut probaui in secundo quod materia alimenti postquam conuersum est in carnem vel in substantiam hominis aliti: pertinet ad vel ritatem humane nature: vel aliquando pertinuit sed planum est quod tota materia talis in resurgente non reuertetur. Cum enim ho viuens multa alimenta in suam substantiam conuertat: quae fluunt et refluunt si tota materia reuerteretur inresurgente: resurgens esset nimie quantitatis: et multo maloris etexcedentis quam exigat corpus humanum et impro¬ portionate simpliciter ad animam humanam vt vi detur: quare et cetera.
¶ Tertio etiam hoc videtur quia ad hoc quod reuertatur idem homo numero quan: tum ad identitatem materie sufficit quod redeat tantum de materia: que aliquando ad ipsum pertinuit quantum habet: vel debet habere ad perfectionem cor poris humani sed ad hoc non requiritur quod preciseet tota materia reuertatur que aliquando viuente eo ad ipsum pertinuit sicut nec ad hoc maneat idem homo numero viuens et perfectus: non requiritur quod maneat eadem et tota materia que prefuit. ergo et cetera. Dico igitur sicut potest haberi ex predictis non est dicendum hominem resurrecturum fore eundem totaliter secundum materiam.
¶ Nec vale contra hoc dictum aliquorum ponentium quod materia illa sola que tracta est a parentibus pertinet ad veritatem humane nature: et quia illa omnino reuertetur eadem. ideo et cetera. Similiter non valet dictum aliorum dicentium quod materia secundum se est indistincta: nec vna est numero vel plures. sed hoc habet penitus ex forma. et quia reuertetur materia sub eadem forma penitus puta sub anima rationali: ideo reuertetur penitus eadem materia. Nam primum dictum supponit vnum falsum: sicut probatum est in secundo distinctione trigesima vbiostensum est quod virtute nutritiue alimentum conuertitur in veritatem humane nature. ita quod non solum materia tracta nec caro tracta ex parentibus: que dicitur radicalis ad veritatem humane nature per tinet: verum etiam caro nutrimentalis. Similiter secundum dictum et ratio eius nichil valet. quia materia non indiuiduatur per formam nec ex forma: sed oportet sibi assignare necessario propriam differentiam indiuidualem: sicut et forme et cuilibet essentie distincte ab alio: sicut ostendi in secundo
¶ Quantum ad formam corporeitatis vel mixtionis dico idem per omnia: sicut de materia. Nam illa forma materie coextenditur: et de ipsa educitur et vniformiter fluit vel refluit: sicut materia vel pertes materie: et etiam vniformiter pertinet ad veritatem nature humane. Unde dico quod homo non resurget idem totaliter: qui prefuit quantum ad formam talem et omnem partem eius: que aliquando pertinuit in ipso ad veritatem humane nature Tunc enim corpus esset nimie densitatis vel nimie quantitatis. Cum enim talis forma de materia educatur sicut tota de tota materia educitur ita pars de parte et sibi coextenditur per accidens et idem est omnino iudicium de vtraque.
¶ Quantum ad aliam formam hominis: puta animam intellectiuam manifestum est quod ipsa sit simplex et in diuisibilis et per se et per accidens: et incorruptibilis simpliciter et immortalis quod homo resurge penitus idem: qui prius quantum adanimam rationalem: et in hoc nulla dubitatio vel difficultas inuenitur.
¶ Quantum vero ad naturam corporis exmateria et forma mixtionis vel corporeitatis substantialis constitutam an homo resurget penitus idem qui prius quantum ad naturam talem corporis partis idem est omnino iudicium: sicut de parti bus essentialibus corporis constituentibus naturam predictam: vt patet intuenti. Et similiter de vnione partium essentialium materie et talis forme: que vnio dicit vnum respectum extrinsecum: si cut probaui alias. quia eodem modo reuertetur ea dem vel non eadem sicut partes.
¶ Quantum velro ad totam humanitatem vel substantiam compositam ex corpore et anima dicendum est quod licet reuertatur penitus eadem que prius aliquando fuit: quam tum est ex parte anime: non tamen in seipsa et in ratione totius. variabitur enim aliquo modo secundum variationem corporis. Et idem est omnino iudicium / de ista variatione sicut de variatione corporis: sicut iam patet ex predictis.
¶ Quantum igitur ad presentem articulum patet quod homo non resurget idem penitus: qui aliquando fuit quantum ad totam materiam vel formam corporis vel naturam corporis seu etiam substantiam humanitatis: quam aliquando habuit: sed non obstante quod ista possint variari aliquo modo: resurget tamen idem numero: qui prius aliquando fuit.
¶ Sed quid de vnione anime ad corpus. Dicendum quod fundamentum illius vnionis puta anima reuertetur penitus idem sed terminus huius vnionis variabitur: puta corpus modo predicto. et quia non solum respectus variatur ex fundamento: sed ex termino: potest dici de variatione vel identitate talis respectus: sicut de identitate vel variatione corporis terminantis. Et dato quod talis vnio in nullo eadem esset cum priori: sed simpliciter noua et alia sicut posset deus facere reuniendo animam corpori: adhuc tamen non tolleretur propter hoc identitas hominis vel vnitas. quia ista vnio ad cidens est et non pertinet intrinsece ad substantiam eius. Hec de primo articulo questionis
¶ Quantum ad secundum articulum de partibus integralibus et potentiis operatiuis et humoribus dico primo quod partes integrales hominis possunt intelligi vel etherogenee et organice sicut caro et os: manus et pes: et caput vel coret huiusmodi. vel non organice et homogenee: sicut partes carnis vel ossis. Et iam satis potest patere ex articulo precedenti quod sicut non oportet totum corpus constitutum ex istis redire idem numero quantum ad omnia que aliquando pertinuerunt ad ipsum. et fuerunt aliquando in vita de natura eius: ita etiam nec oportet de istis partibus nec fiet. sed iste partes variabuntur et manebunt eedem suo modo: sicut et totum ipsum.
¶ Dico igitur de tal ibus partibus: quod tales partes eedem reuertentur quantum ad ilud quod sufficiet ad perfectionem corporis humani quantum ad necessitatem animationis. et hoc erit commune in omnibus. Sed in beatis dico quod si partes fuerint prius deficientes vel superabundantes a bene esse corporis humani quod aptabuntur vel supplebuntur: vt sint conuenientes et decentes partes corporis: et corpus sit decenter et venuste constitutum ex ipsis. non sic autem in reprobis: qui secundum multos resurgent in suis deformitatibus naturalibus et corporalibus quas prius habuerunt.
¶ Secundo dico quod partes iste corporis humani resurgent vt sit debite quantitatis vel magnitudinis: quante futurus esset in fine. xxx. annorum vite hominis secundum August. de ciuitate. c. xv. quia tante quantitatis ponitur quodlibet corpus reformandum quod intelligosi non fuisset orbatio in subiecto impediens ipsum pertingere ad debitam quantitatem infra. xxx. annos vel terminum ipsorum.
¶ Sed que sunt ille partes homo genee de numero illarum: quae aliquando pertinuerunt ad veritatem humane nature vel corporis que resurgent vel quantum ad ipsas resurget corpus: et partes organice vel etherogenee eedem que prius. Dicitur ad hoc dupliciter. vno modo quod partes puriores. et quia partes priores regulariter sunt puriores: nisi occurrat impedimentum. quia quanto partibus radicalibus plus et plus apponitur et plus et plus comuertunt: tanto impuriores partes habentur. sicut ponitur exemplum de vino et aqua primo de generatione. ideo ille partes resurgent: et quantum sufficiet ad perfectionem corporis humani. Aliter dicitur quod quia natura principaliter intendit perfectam quantitatem nutriti: et non intendit restaura tionem deperditi nisi per accidens. quia si non deperderetur aliquid: non intenderet restaurationem et tamen intenderet perducere ad perfectam quantitatem: dicunt quod cum partibus radicalibus reuetentur partes: quas natura ex intentione perfectionis augmenti fecit magis quam ille quas fecit ad restaurationem deperditi: que non fuerunt nisi occa. sionate partes. et inter primas puriores: et ille quas natura magis fecit ex intentione: resurgent vel etiam. reuertentur quantum sufficiet ad perfectionem corporis humani: vt videtur.
¶ Ex predictis patet quod lomo non habebit precise eandem carnem quam hapuit in aliquo instanti vel tempore vite sue: sed nec habebit totam illam quam habuit in aliquo tempore preter illam quam contraxit a parentibus. quia si hanc totam habebit: et cum ipsa aliquas partes successiue habuit: nunc istam: nunc illam. et sic magis erit idem corpus resuscitatum corpori habitoin hac vita quam si esset penitus idem quod iste habuis in aliquo instanti determinato vel parte vite sue quia si esset idem illi pro tali instanti: esset magis aliud a seipso pro alio instanti.
¶ De capillis et vnguibus et pillis: qui sunt ad ornatum et decentiam corporis: dico quod siue sint animati et pertineant in trinsece ad naturam siue non: quod reuertentur in lotis conuenientibus. quantum pertiuebit ad orna tum corporis: precipue saltem in electis: quare etc
¶ De potentiis operatiuis planum est de potentiis partis intellectiue que vel sunt consubstantiales anime intellectiue: vel sunt accidentia inseparabilia et naturaliter ipsam concomitantia: quod eeden numero reuertentur in nullo variate: sicut nec anima ipsa rationalis.
¶ De sensitiuis vero et organt cis idem penitus est dicendum: si sint eedem cum substantialiter ipsi anime sicut puto quantum ad potentias remotas saltem. Si vero vel omnes vel alique quantum ad potentias propinquas sint accidentia et accidentia coniuncti vel totum ipsum comnlunctum ex potentia et organo: quod potest dici potentia proxima dico quod corrumpuntur ad corruptionem coniuncti et possunt reuerti eedem sicut dictum est de corpore vel coniuncto non obstante quod interrumpantur in esse et variari secundum variationem conium cti vel compositi cuius sunt accidentia vnde et reuertentur eedem: et secundum aliquos meliorabuntur
¶ De humoribus vero dico quod quatuor humores suo modo reuertentur numero iidem qui prius quam tum sufficiet ad bonam consistentiam corporis. Et potest dici vniformiter de partibus humorum et identitate vel variatione ipsorum: sicut dictum est supra de partibus carnis vel ossis: licet humores non sint animati: nec pertineant intrinsece ad veritatem nature humane. hec de secundo articulo principio cipali.
¶ Quantum ad tertium articulum de accidente proprio dico quod reuertetur idem sicut et subiectum quodcunque sit illud. Idem est eni ludicium penitus de ipso: sicut et de natura subiecti. Accidentium vero communium quoddam est separabile naturaliter a subiecto: et subiectum naturaliter potest esse sine illo. Aliud vero inseparabile vt nigredo a corumo. Separabilium vero accidentium quedam sunt naturaliter separabilia secundum se tota. vt albedo vel nigredo in aliquo. Alia veroecundum partem tantum et secundum diminutionem vt quantitas a materia secundum commentatorem. Separabilium vero accidentium secundum totum in homine aliqua vergunt ad decentiam et perfectionem hominis accidenta lem. Alia vero ad indecentiam vel turpitudinem. sicut nigredo vel figura turpis et huiusmodi. Tunmd dico quod accidens separabile naturaliter secundum partem vt quantitas non reuertetur idem totaliter in homine sicut nec materia: sed augebitur in nimis pasuis et minuetur in nimis magnis saltem in electis
¶ Secundo dico quod nullum accidens vergens ad indecentiam vel turpitudinem resurget. vel reuertetur in beatis: sed accidentia decentia dabuntur eis. Econtrario in damnatis.
¶ Ultimo dico quod ac cidens vergens in perfectionem et pulchritudinem in beatis perficietur si prius fuerit imperfectum: non tamen omnino erunt equales in pulchritudine vel figura decentia corporali sicut nec in gloria anime pulchritudo enim vel figura nec statura vel decentia corporis humani non est punctalis. Tunc enim oporteret omnes beatos esse pulchros corporaliter sicut christum. quod non est verum. Hec de tertio articulo.
¶ Ad primum principale argumentum dico quod homo vel mulier resurget idem numero quantum ad illud quod fuit de veritate natire humane in ipso: sicut superius est predictum. Ad illud de costa dicitur. vno modo quod costa illa Ade de qua fuit formata Eua: non fuit in Adam de veritate vel necessitate nature humane sed fuit formata in ipso propter necessitatem speciei: vt exipsa formaretur Eua: et non erat de necessitate vel veritate indiuidui. Sicut nec semen quod dicitur superfluum alimenti. et ita costa illa vel materia coste non resurget: vel reuertetur in Adam: sed in Eua ad veritatem nature: cui pertinuit. Aliter dicitur quod si dicatur illa costafuisse ipsi Adam necessaria et de veritate humane nature in ipso: sicut pars intrinseca eius: quod adhuc non oportet ipsam resurgere in Adam: sed resurget in Eua. Nam subditur ibi in genesi quod deus postquam tulit costam Ade: vt edificaret eam in mulicrem: repleuit carnem pro ea. Et tunc diceretur quod formauit ibi vnam aliam costam loco prioris: que resurget in Adam. Non au tem illa prima: sed in Eua resurget. Contra tamen sic dicentes isto secundo modo posset argui: quia sicut si aliquid aliud pertineat ad veritatem nature humane equaliter in duobus et hoc successiue resurget in primo et non in secundo: ita videretur de illa costa quod debeat resurgere in Adam et non in Eua. Aliter igitur diceretur quod vel resurget in Adam non in Eua vel quod equaliter non pertinut ad verita¬ tem humane nature in vtroque: sed in Eua principa liter et quasi principium radicale. et sic in Eua non inAdam resurget. Uel sicut dicit primus modus qui videtur probabilior vel non pertinuit ad veritatem nature humane in Adam: sicut nec semen vel materia seminis in generante: sed in Eua tantum. et sic in ipsa resurget. Ad illud de nutrimento quod eadem materia potest esse successiue de veritate nature humane in pluribus: quia caro vnius potest esse nutrimentum alterius. Dico quod patet in isto argumento: quod idem non pertinet equaliter ad veritatem nature humane vtriusque: sed principaliter vnius vel primo et alterius secundario. Et dico quod ceteris paribus resurget in illo cuius fuit primo: et in quo prius fuit animata: et secundum intentionem Augusti. In alio vero vel sufficient alie partes nutrimentales cum suo radicali: vel si non sufficiant supplebitur illud quod deficit: vnde voluerit deus.
¶ Ad illud de semine dico quod si possibile esset idem esse semen duorum hominum: et ita de veritate vtriusque radicaliter quantum ad materiam suam et omnino equaliter: nisi quia prius vnius et postea alterius: quod tamen nunquam credo fuisse nec fore de facto secundum aliquos resurgeret materia illa in primo: et nichil de ipsa in se cundo eadem ratione qua dictum est prius: quia anima primi primo vel prius inclinatur ad talem materiam. Sed hoc videtur aliis difficile: quia tunc alius resurgeret idem numero: et nichil haberet desua materia radicali: quod non videtur probabile: quicquid sit de materia nutrimentali. Et tunc dicuut quod vel materia illa diuideretur et secundum partes equales resurgeret in vtroque: vel secundum maiorem pastem in primo et secundum minorem in secundo. et residuum in vtroque de partibus nutrimentalibus vel aliunde secundum diuinam voluntatem suppleretur.
¶ Ad se cundam rationem dico quod pars quedam est in toto cuius identitas necessario requiritur ad identitatem totius. et de illa vniformiter dicendum est sicut de toto: cuius restauratio principaliter intenditur. Detoto autem dictum est supra. Alique vero sunt pastes quarum identitas non necessario requiritur ad identitatem totius talem qualis erit in resurrectione. Et de illis non oportebit quod habeant eam materiam quam prius secundum dictum et exemplum Augusti
¶ Ad tertium dico quod argumentum non concludit contra illos qui ponunt quod aliquid corruptum vel inesse interruptum reparari non potest. Habent enim dicere quod potentie quas ponunt accidentia coniun cti vel corrumpi per corruptionem organi vel coniuncti non possunt eedem numero redire. Sed istud nichil valet. sicut dictum est supra. sed dato quod potentie sint accidentia coniuncti et interrumpantur inesse: poterunt tamen eedem numero reparari: sicut dictum est supra Nec obstat si dicas quod potentia generatiua frustra repararetur: quia nunquam haberet actum suum: et perpetuo careret propria operatione et sic esset frustra. dico quod non frustra: sed ad perfectionem nature vel totius seu suppositi: cuius est si dicas de accidentibus vt puta colore et figura quod non omnia reparabuntur. dico quod omnia possent reparari. de facto autem quomodo reparabumtur dictum est supra.
On this page