Quaestio 1

¶ Distinctionis. xl vii. Questio Unica.

CIrca distinctionem xl vii. quero. Utrum vniuersam le iudicium sit futurum.

¶ U detur quod non. Nihil est ponendum esse futurum frustra. patet: sed vniluersale iudicium poneretur frustra. quia quilibet in morte recipilsuum iudicium sufficienter quod dicitur sententia diffinitiua vel ad vitam vel ad mor tem. ergo etc.

¶ Secundo sic. si iudicium vniuersale erit: tunc omnes homines iudicabunt. sed hoc est falsum. quia multi iudicabunt: vt apostoli: sicut promisit eis christus similiter de quolibet vere fideli dixit ipse christus: quod in iudicium non veniet. et de malis dicitur quod non resurgunt impii in iudicio. ergo etc.

¶ Tertio sic. si vniuersale iudicium sit futurum: aut erit in tpare: aut in instanti. non videtur quod in instanti. quia cum sit ibi futura prolatio vocalis multorum verborum que non est nisi cum motu: et motus non possit esse in instanti: videtur quod non in instanti. Nec in tempore quia cum sit ibi futura disceptatio vocalis de operibus singulorum: oporteret nimium tempus apponi. Similiter etiam tunc cessabit motus celi. et per consequens tempus quod est passio eius. ergo etc. Ioelis tertio adducam omnes

¶ Contra gentes in valle losaphat: et disceptabo ibi cum eis ergo etc.

¶ In ista questione sic procedam.

¶ Primo premittam quid debet dici iudicium: et quid nomine eius intelligatur et quod est futurum vniuersale iudicium.

¶ Secundo inquiram de iudicantibus et de iudicatis.

¶ Tertio de modo apparendi iudicis respectu iudicatorum ipsorum.

¶ Ultimo ad rationes principales

¶ Quantum ad primum dico quod iudicium large potest accipi pro quacumque noticia alicuius rei: siue sit sensitiua siue intellectiua. et isto modo dicimus quod omnis potentia apprehensiua est iudica tiua de suo obiecto siue complexo: siue incomplexo¬

¶ Alio modo magis proprie accipitur iudicium pro noticia alicuius complexi. et hoc siue illud complexum sit principium siue conclusio: siue speculatiuum siue practicum. et isto modo sola potentia intellectiua est iudicatiua. quia ipsa sola apprehendit complexionem: et appre hensiue habet formare propositionem sola.

¶ Tertio modo magis stricte et magis proprie ad propositum nostrum dicitur iudicium pro sententia efficaci de verocomplexo agibili in particulari penes aliquem iuxta merita vel demerita sua reddendo sibi premium vel penam.

¶ Dicitur autem iudicium sententia determinata quia non est iudicium proprie indifferens ad vtramque partem: sed determinatum ad alteram. dicitur etiam sententia efficax et in hoc includitur quod sit ad habentem potestatem. et includit determinatum dictamen rationis practice: et connotat voluntatem efficacem et determinatam ad faciendum secundum tale dictamen. Sed dicitur veri complexi agibilis. quia de speculabilibus et de incomplexis proprie loquendo non est iudicium isto modo. Sed additur quod agibilis particularis. Iudicium enim proprie habet esse de conclusione practica: que est particularis: que sequitur ex maiore: que est lex vniuersalis et minore particulari que est sumpta sub: vt hic. quicunque interficit hominem iniuste suspendatur dicit lex in vniuersali. Ecce maior: sed iste interfecit hominem iniuste. dicit minor. ergo sequitur quod suspendatur que est conclusio practica de reddendo talem penam in particula ri tali homini in particulari iuxta demeritum suum a iudice iudicante secundum legen: et habente potestatem vel auctoritatem deducendi ad effectum suam volitionem et suum ludicium. Unde et sententia a non suo iudice nulla est. nec debet proprie vocari iudicium isto modo. Alia vero que ponuntur ibi patent.

¶ Aduertendum est tamen quod distinguitur iudicium in iudicium approbatiuum vel condennatiuum. Et vtrumque adhuc subdiuidi potest. primum in iudicium priuatiuum pro bono merito vel in iudicium liberatiuum a malo: si mueniatur ille qui iudicatur innocens. Aliud similiter subdiuiditur in iudicium condennatiuum: quod est inflictiuum pene pro dei merito: et in iudicium absolutiuum vel remotiuum: quo priuatur aliquis bono prehabito: quando inuenitur indignus.

¶ Secundo est aduertendum: quod illa quae dicta sunt: vera sunt de iusto et perfecto iudicio. sed benepotest esse peruersum et iniustum iudicium: quod non habet omnes conditiones praedictas. licet aliquas habere dem beat: vel habeat frequenter: vt patet intuenti. premissis dico quod finaliter erit de fa¬

¶ id cto iudicium gnerale omnium bonorum et malorum subditorum legi et iudici: quod quidem erit sententia diuina efficax reddendi vnicuique secundum merita vel demerita seu priuationem meritorum vel huiusmodi bonis premium eternum. malis vero et pctonribus penam eternam.

¶ Istud. autem demonstrari efficaciter non potest per rationem naturalem. Tum quia est quoddam futurum contingens dependens ex libertate diuine volunta tis: que non potest sic demonstrari. Tum quia non est magis naturaliter cognoscibile vel demonstrabile iudicium quam resurrectio futura generalis: que tamen demonstrari non potest: sicut dictum est supra. Tum quia si esset demonstrabile tale iudicium hoc videretur precipue exdiuina iusticia iuste se habente circa bonos et malos et per consequens iudicante ipsos et patenter in communivt appareat omnibus ipsa diuina iusticia: que nullum malum relinquit impunitum nec aliquod bonum irremi neratum.

¶ Sed ista ratio non cogit. Nam nec etiam sufficit ad probandum resurrectionem: vt dictum est supra. Nec oportet necessario sic manifestari diuinam iusticiam: sicut ponitur manifestando in illo iudicio. nec etiam est necessarium absolute: quod deus aliquem remuneret quanticunque bonum vel puniat quantumcunque malum: sed aliquequantumcumque prius bonum potest damnare et quantumcunque malum potest saluare stante sua iusticia sicut dictum est in precedenti questione. quare etc. licet aut demonstrari non possit furturum iudicium generale: dico tamen quod probabiliter persuaderi potest. Tum quia congruum est manifesta ri omnibus diuinam iusticiam in punitione malorum et premiatione bonorum et iusta segregatione malorum a bonis. Tum quia congruum est: quod sententia tanti iudicis non sit priuata sed publica tanquam inreprehensibilis et equisima. et ita non sufficit iudicium particulare vniuscuiuscumque: vt videtur. Tum quia etiam congruum est: vt boni qui timuerunt diuinam iusticiam coram omnibus reportent laudem gloriam et honorem. mali vero qui non timuerunt ipsam reportent confusionem. Tum etiam quod congruit: quod filii regni qui ad regnum sunt ordinati: aliquando solenniter et manifeste illud recipiant. malivero publice ad perditionem destinentur et de regno elongentur: et ab ipso relegentur. Hec autem fient in vniuersali iudicio. quare etc. hec de prim arriculo principali.

¶ Quantum ad secundum articulum de iudicantibus dico: quod iudicare vno modo dicitur aliquis principaliter et auctoritatiue auctoritate suprema et simpliciter eminente. Secundo dicitualiquis iudicare sub autentice et non principaliter si cut iudex subditus iudici principali. Tertio modo dicitur aliquis iudicare assistenter. sicut assistentes iudici in eminentia et honore in loco iudicii. Quarto modo approbatiue sicut omnes audientes sententiam iudicui et approbantes eam.

¶ Primo modo dico quod solus deus iudicabit vel christus inquantum deus. quod patet ex ipsa ratione iudicii. Nam solius divine scientie et iusticie principaliter sententia efficax est de premiatione bonorum et punitione malorum: et potest ista ponere in effectu: sicut patet. vnde nec potest dici quod christus secundum formam serui isto modo habeat iudicare sicut etiam nec quod principaliter dominetur iudicatis secundum formam serui: licet enim bene sit iudicaturus et principa. liter etiam in forma serui: quia non deponet humanitatem quando iudicabit: non tamen secundum formam serui: sed secundum formam dei. secundum quam principaliter scit omnia et omnium dominatur.

¶ Secundo modo iudicabit christus homo et in forma sernui scilicet sub autentice et quasi commissarie. In tanta tamen subauctoritate quod nulla tanta est nec esse potest in puracreatura. pro tanto. quia idem ipse in supposito homo est et deus. et sic idem supposito existens: iudex est et conmissarius vel sub autenticus et principalis. Et sic debent intelligi omnes auctoritates que videntur dicere quod christus iudicabit non scilicet principaliter secundum formam serui: sed sub autentice vel minus principaliter seu commissarie: tamen cum potestate plenaria talis iudicis: quantam potest habere iudex commissarius vel minus principalis sub primo principali.

¶ Tertio modo iudica bunt apostoli quasi assistentes iudici in thronis. xii/ ad solemnitatem iudicii quasi primi et honorati in populo iudicis. iuxta illud sedebitis super sedes. xii. iudicantes. xii. tribus israel. quare etc. Iudicabunt etiam approbatiue approbando sententiam iudicis: sicut et omnes electi.

¶ Et ideo dico vltra quod quarto modo iu dicabunt oes electi et forte etiam reprobi approbando sententiam iudicis quod sit iusta et recta et de bonis et de malis. Inter reprobos tamen aliqui iudicabunt alios comparatiue quasi pro tanto. quia eos reputabunt dignos maioribus et grauioribus suppliciis quam seipsos. et etiam ab ipsis iustis hoc iudicabitur. Et sic etiam dicit christus regina austri surget in iudicio: et condemnnabit generationem iudeorum contennentium predicationem eius. Et similiter de viris niniuitis.

¶ Sed hic est vnum dubium quomodo singuli singulos iudicabunt modo predicto. quia ad hoc necessarium videtur quod singuli cognoscant distincte et determinate conscientias et peccata singulorum. Et hoc vel simul vel in breuissimo tpare: quod videtur nimis difficile. Aut enim quilibet cognoscit omnia peccata aliorum et personas eorum vnico actu aut pluribus. Non potest dici quod pluribus. quia tunc essent tot actus intelligendi in intellectu quot distincte cognita quod non videtur possibile Nec vnico actu. quia non est dare talem actum quo distincte omnia sic cognoscantur. Nihil est enim: quod possit assignari primum obiectum talis actus: quia non aliquod creatum. patet. Nec essentia diuina. quia illam non habebunt damnati pro primo obiecto in aliquo actu suo. nec immediate cognoscent ipsam. quia tunc essent beati.

¶ Si dicatur quod non omnia ista cognoscentur simul a quolibet: sed successiue per plures actus. Contra. quia breuitas temporis in quo erit vel fiet iudicium: ad hoc non sufficeret: vt videtur.

¶ Et potest dici de hoc: quod absolute loquendo virtute diuina possibile esset: quod in intellectum cuiuslibet distincte nota esset persons cuiuslibet et meritum vel demeritum cuiuslibet siue me rita vel demerita singula. Et hoc per plures actus correspondentes illis diuersis obiectis suo modo distinctis tales enim actus plures non sunt adinuicem repugnantes: et possunt simul causari et stare virtute diuina in intellectu cuiuslibet. Nec sunt in aliquo simpliciter incompossibiles: licet non per virtutem nature possint simul esse tot actus distincti: quibus tot obiecta distincte et in particulari cognoscantur in prosprio genere sicut patet. Et tunc hoc erit miraculosum. quia virtute diuina preter solitum modum et cum sum nature: et supra facultatem eiusdem. Nec ad hoc requiritur tempus aliquod siue longum siue breue: sed quilibet secundum hunc modum potest omnia cognoscere in instanti. licet etiam talis noticia vel cognitio possit durate per tempus longum vel breue: sicut patet. Et puto quod etiam. ita fiet magis quam aliter.

¶ Aliter tamen dicitur quod non oportebit ad hoc vt a quolibet approbetur diuinum iudicium: quod innotescant merita singulorum vel demeritaet persona eorum cuilibet in particulari et distincte: sed sufficit quod in generali per istum modum quod quilibet cegnoscet illos qui relinquentur in terra esse reprobos et iuste condemnnandos tanquam peccatores et iniustos Illos vero qui rapientur obuiam christo in nubibus vel in aera esse iustos et iuste praemiandos vel aliquo alio mondtali. Magis intelligo primum modum.

¶ Qndo igi tur dicis quod aut vnico actu aut pluribus: dico quod pluribus actibus cognoscentur illa a reprobis et etian a beatis saltem in proprio genere. Nec est inconueniens quod simul tot sint actus cognoscendi in intellectu: quot sunt distincte cognita requirentia ad sui noticiam distinctam actus distinctos. Si dicas quod pari ratione possent poni infiniti actus simul in quolibet intellectu dico quod non video repugnantiam: quin possit hoc fieri virtute diuina: non obstante finitate intellectus creati intensiua: que ad tot extensiue in recipiendo se potest extendere: quicquid sit in causando: sicut etiam alias in tertio dicebatur.

¶ Aliter tamen dicitur quod non oportet si intellectus potest finitos actus multos recipere: quod propter hoc possit infinitos. sed repugnat hoc ex infinitate capacitatis intellectus licet non repugnet ex parte ipsorum actuum propter aliquam incompossibilitatem ipsorum. quia nullam habent. Et sic etiam debet ( vt dicunt intelligi consequentia Aristo. quarto phisicorum quod si duo corpora possunt esse in eodem loco: eadem ratione et infinita: quantum est ex parte corporum. quia ex parte corporum non plus repugnat de infinitis quam de duobus vt videtur. Per plures ergo actus poterit fieri: et fiet innotescentia meritorum cuiuslibet apud quemlibet: sed non oportebit quod successiue: ita quod actus actui succedat: vt dictum est supra.

¶ Aliter forte diceretur quod vnico actu abstractiuo non beatificato cognoscerent diuinam essentiam vel volitionem vt causam omnium talium: et sic omnia ista consequenter et vt obiecta secundaria. Et sic licet vnico actu non tamen essent beati vt patet: dato quod haberent diuinam essentiam vel volitionem pro obiecto primario. Sed non curo sic de iudicantibus.

¶ De iudicatis vero dico breuiter quod omnes excepto solo deo aliquo modo iudicabuntur. et hoc siue christus siue angelisiue homines. et hoc vel ad premium vite eterne vel ad penam. boni quidem et iusti ad premium bonum. sed maliet iniusti ad penam. Nec est inconueniens dicere quod christus secundum quod homo a deo vel a seipso inquantum deus iudicetur plusquam quod fuerit iudicatus sub pontio pylato vt videtur. Licet enim sit iudex viuorum et mortuorum a deo commissarie constitutus: iudici tamen superiori et supremo qui est deus necessario est subiectus. Similiter etiam angeli boni vel mali etiam iudicabuntur ad premium vel ad penam: et homines similiter sicut patet. Si dicas quod paruuli non iudicabuntur. quia non habent merita vel demerita. dico quod ad penam sensus non iudicabuntur paruuli damnati. quia talis non infligitur nisi pro peccato vel demerito actuali: sed ad penam damni bene iudicabuntur ex demerito peccati originalis: eo modo quo peccatum originale iuste potest eis imputari: vt dictum est in secundo. Ad premium vero vite beate non liudicabuntur saluati ex merito proprio: sed ex meritochristi applicato eis vel per fidem parentum vel per sacramentum aliquod quod ipsi susceperunt. Hec de secundo articulo principali.

¶ Aduertendum est autem quod licet omnes iudicentur aliquo modo vt predictum est: ponuntur tamen a Gregorio et a magistro in litteraquattuor ordines quidam enim non iudicabuntur et saluabuntur sicut perfecti electi et angeli boni et paruuli saluati quia quantum ad disceptationem preuiam non ludicabuntur. quia nulla mala habuerunt vel quasi: de quibus sit disceptandum.

¶ Alii non iudicabuntur et damnabuntur. sicut illi qui non habuerunt fidem: nec per consequens aliqua bona cum illis non erit disceptatio etiam preuia: sed tamen primi iudicabuntur in illo verbo: venite benedicti et alii in illo Ite maledicti.

¶ Alii iudicabuntur quantum ad disceptationem. e. saluabuntur. sicut electi illi quibus dicet christus. Esurii enim: et cibastis me etc. cum quibus disceptabit super operibus mine: que fecerunt.

¶ Alii vero iudicabutur. et damnabuntur. sicut illi: cum quibus disceptabit christus super operibus misericordie: que non fecerunt. Hec de secundo articulo priucipali.

¶ Quantum ad tertium arti. dicitur quod christus non apparebit damnatis in forma gloriosa nec secundum diuinitatem: nec secundum humanitatem. Quod non secundum diuinitatem probatur. quia si sic: oporteret quod reprobi essent beati. Hec est enim vita eterna cognoscere immediate gloriam diuinitatis vel diuinitatem.

¶ Secundo quia hoc non est possibile sine lumine glorie: quod non erit in reprobis.

¶ Tertio quia necessario diligerent deum: et fruerentur in ipso: et delectarentur in ipso consequenter. quia ad visionem et noticiam immediatam diuinitatis in ratione obiecti: sequitur necessario dilectio et fruitio: vt videtur. Nam in viso videtur ratio omnis boni et nulla ratio mali quare etc.

¶ Similiter etiam quod non apparebit damnatis in forma glo riosa secundum humanitatem videtur. quia tunc necessario corporaliter in christo delectarentur: quod est falsum. sed horribiliter terrebuntur dicentes montibus. Cadite super nos a facie agni.

¶ Hoc confirmatur etiam per illud ysaie. xx vi. In terra sanctorum inique gessit et non videbit gloriam domini. quare etc.

¶ Tertio etiam quia nimia erit distantia inter oculum damnati et christum. et ita non poterit ipsum videre.

¶ Quanto quia lux corporis glorificati non est proportionata oculo non glorificato: sed improportionatasimpliciter. quare etc. ad presentem arti¬

¶ Sed quantum videtur mihi dicendum quod christus non apparebit damnatis in forma gloriosa diuiuinitatis: sic quod damnati videant ipsam diuinam essentiam. Tunc essent beati formaliter. Nam visio diuine essentie vel noticia eius intuitiua et immediata formaliter loquendo est beatitudo: sicut inferius apparebit.

¶ Secundo dico quod posset eis apparere secundum diuinamessentiam vel naturam abstractiue: sic quod haberent noticiam immediatam in ratione obiecti cogniti de diuina essentia abstractiua: tamen dato quod non essent beati. Nam noticia intellectiua quecumque abstractiua: tamen non potest esse beatitudo: nec eit formaliter beatifica: vt videtur. Et posset hoc cedere in malumdamnatorum: vt scirent et cognosceret qualis obiecti vt sionem et fruitionem perpetuam perdiderunt.

¶ Tertio dico quod non puto quod ostendatur damnatis diuinitas sic immediate: libet abstractiue: sed puto quod intelligent eam abstractiue mediate tamen in ratione obiecti: sicut etiam intelligimus modo: et sic cognoscent christi diuinitatem velchristum esse deum.

¶ Quarto dico quod ad talem im¬ perfectam noticiam abstractiuam non sequitur necessario dilectio vel fruitio seu delectatio quietatiua: sicut patet. immo nec ad noticiam intuitiuam sequitur necessario delectatio vel fruitio: licet sit nata sequi. sed absolute loquendo virtute diuina posset fieri quod intuitiue videretur deus: et videns non frueretur eo: nec delectaretur in eo: sic econuerso: quemadmodum: dixi in tertio.

¶ Quinto dico quod reprobis apparebit in forma gloriosa secundum humanitatem vel corpus: ita quod videbunt corpus eius gloriosum vel gloriam et claritatem corporis eius: non ad bonum eorum et delectationem. sed ad malum et turbatonem. sicut turbatur aliquis: quando videt inimicum suum vel ludicem ad mortem apparere cum potestate magnaet maiestate et gloria et honore.

¶ Ultimo dico: quod electis apparebit christus in vtraque forma gloriosa tam diuinitatis scilibet quam humanitatis sicut amicis suis ad eorum consolationem et delectationem vehementem. vero quibus probant alii: quod

¶ Rationes christus non apparebit damnatis in forma diuinitatis gloriosa: licet gratia conclusionis possent concedi. quia tamen non concludunt vniuersaliter et necessario: dico ad primam: quod christus non apparebit dam / natis secundum noticiam intuitiuam diuinitatis. tunc enim essent formaliter beatii sed non concludit: quin appareat eis vel apparere possit secundum noticiam abstractiuam. nec talis noticia est beatitudo vel vita eterna: vt dictum est supra.

¶ Ad secundam dico: quod absolute loquendo sicut dixi in tertio: essentia diuina posset videri ab intel iectu creato sine quocumque lumine creato accidentali. Secundo dico: quod et si lumen tale requiritur: non requiritur ad noticiam abstractiuam. sed intuitiuam: que non conuenit damnatis licet prima eis conuenire possit.

¶ Ad tertium dico: quod absolute loquendo ad nullam dei noticiam siue abstractiuam siue intuitiuam necessario sequitur fruitio vel delectatio. sed absolute loquendo potest esse visio diuine essentie sine fruitione vel delectatione consequente. sicut dixi in tertio. Et ita dato quod damnati vi derent diuinam essentiam: adhuc non oporteret quod fruerentur ipsa vel delectarentur in ea. Dico tamen bene quod ad noticiam intuitiuam diuine essentie de communi lege secundum ordinationem diuinam sequitur fruitio et delectatio. Et illa noticia intuitiua non conueniet damnatis: sicut nec fruitio vel delectatio.

¶ Ad rationes quibus probatur quod christus non apparebit secundum formam gloriosam humanitatis ipsis damnatis dico ad primam quod ad visionem illam corporalem forme christi gloriose et delectabilis quantum est ex se non sequetur delectatio propter dispositionem vi dentis: sed magis tristicia et conturbatio: sicut dictum est supra. vel quod magis puto: deus suspendet delecta tionem sensibilem non influendo ad ipsam. Ita quod videbunt obiectum delectabile sensibiliter et tamen nulla delectatio erit in appetitu eorum sensitiuo: que tamen seque retur ad talem visionem nisi vel deus suspenderet eam: vel nisi nimia tristicia voluntas eorum et appetitus intellectiuus absorberetur.

¶ Ad secundum dico quod est ibi quidam dialogus inter deum et prophetam de impio: prophela allegante contra impium: et deo respondente pro impioet verbum illud secundum aliquos legentes litteram est verbum prophete dicentis contra impium. In terra sanctorum iniqua gessit. non videat gloriam domini vsque ibi videant etc. Et tunc non est aliquid contra predicta. Aliter legituO melius: vt sit allegatio prophete contra impium in teria sanctorum etc. et sequatur sub interrogatione verbum domini non videbit gloriam domini. quasi diceret: non videbit. Et respondet propheta. postea videant: et confundantur 3elantes populi. Et potest accipi verdum domini de visione beata et eterna: que conueniet electis. Illa enim visione non videbunt impii christum nec gloriam eius. verbum vero prophete: videant etc. potest accipi de visione corporali in iudicio: qua videbunt impii formam humanitatis christi gloriosam. sed hoc erit eis ad confusionem et miseriam. Et non est auctoritas contra propositum. quare etc.

¶ Aliter tamen exponitur illud verbum videat etc. de visione beata et eterna quantum ad impios conuersos per minam: super quo confundantur ppostoli delantes: qui ex inuidia nolunt impiis fieri minam et tunc etiam non est contra propositum.

¶ Ad tertium dico quod corpus christi erit clarum et lucidum: et satis a longe poterit videri ab oculis damnatorum distantium ab ipsovel dicendum quod sicut miraculose de longe audietur: sic etiam corpus suum vel ipse de longe videbitur.

¶ Ad quartum dicendum quod non est omnino proportionata lux corporis glorificati ad oculum non glorificatum: quin aliqua iter possit videri: licet non ita perfecte sicut ab oculo glo rioso: cuius dispositio est meliorata et perfecta. Hec de tertio articulo principali. principale argumentum di¬

¶ Ad primume co quod licet quilibet recipiat suum particulare iudicium in termino status vie: non tam vniuersale iudicium erit frustra: sed ad manifestationem diuine iusticie sicut dictum est supra. Preterea non quilibet complete recipiti iudicium suum in termino vie. quia vel tantum secundum animam quantum ad homines: vel etiam imperfecte quantum ad penam vel gloriam: que augebuntur in electis vel reprobis in finali iudicio.

¶ Ad secundum patet ex supradictis quomodo omnes iudicabuntur et aliquo modo iudicabunt. Nec est inconueniens

¶ Ad tertium potest dici: quod iudicium quantum ad disceptationem vocalem et prolationem vocalem sententie non erit in instanti: si tamen talia sint in illo iudicio: sed erit in tempore satis breui Nec disceptabitur successue cum quolibet: sed simul cum omnibus malis: et simul cum bonis. et postea sententia proferetur. Tu dicis motus celi non erit. ergo nec tempus dicendum: quod vetum est loquendo de tpare communi: sed de tpare proprio et intrinseco motui prolationis vocis poterit esse: et erit tempus: si tamen ponatur cuiuslibet motus proprium tempus. Si autem non sit ibi disceptatio vocalis nec prolatio sententie: sed mentalis tantum: tunc non oportet: quod ista fiant in tempore: sicut patet: sed vel in instanti temporis proprii quod est fluens: vel in instantipermanente ipsius eui. quare etc.